Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    4. අග්‌ගිසුත්‌තවණ්‌ණනා

    4. Aggisuttavaṇṇanā

    93. චතුත්‌ථෙ අනුදහනට්‌ඨෙන අග්‌ගි, රාගො එව අග්‌ගි රාගග්‌ගි. රාගො හි උප්‌පජ්‌ජමානො සත්‌තෙ අනුදහති ඣාපෙති, තස්‌මා ‘‘අග්‌ගී’’ති වුච්‌චති. ඉතරෙසුපි ද්‌වීසු එසෙව නයො. තත්‌ථ යථා අග්‌ගි යදෙව ඉන්‌ධනං නිස්‌සාය උප්‌පජ්‌ජති, තං නිදහති, මහාපරිළාහො ච හොති, එවමිමෙපි රාගාදයො යස්‌මිං සන්‌තානෙ සයං උප්‌පන්‌නා, තං නිදහන්‌ති, මහාපරිළාහා ච හොන්‌ති දුන්‌නිබ්‌බාපයා. තෙසු රාගපරිළාහෙන සන්‌තත්‌තහදයානං ඉච්‌ඡිතාලාභදුක්‌ඛෙන මරණප්‌පත්‌තානං සත්‌තානං පමාණං නත්‌ථි. අයං තාව රාගස්‌ස අනුදහනතා. දොසස්‌ස පන අනුදහනතාය විසෙසතො මනොපදොසිකා දෙවා, මොහස්‌ස අනුදහනතාය ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකා දෙවා ච නිදස්‌සනං. මොහවසෙන හි තෙසං සතිසම්‌මොසො හොති, තස්‌මා ඛිඩ්‌ඩාවසෙන ආහාරවෙලං අතිවත්‌තෙන්‌තා කාලං කරොන්‌ති. අයං තාව රාගාදීනං දිට්‌ඨධම්‌මිකො අනුදහනභාවො. සම්‌පරායිකො පන නිරයාදීසු නිබ්‌බත්‌තාපනවසෙන ඝොරතරො දුරධිවාසො ච. අයඤ්‌ච අත්‌ථො ආදිත්‌තපරියායෙන විභාවෙතබ්‌බො.

    93. Catutthe anudahanaṭṭhena aggi, rāgo eva aggi rāgaggi. Rāgo hi uppajjamāno satte anudahati jhāpeti, tasmā ‘‘aggī’’ti vuccati. Itaresupi dvīsu eseva nayo. Tattha yathā aggi yadeva indhanaṃ nissāya uppajjati, taṃ nidahati, mahāpariḷāho ca hoti, evamimepi rāgādayo yasmiṃ santāne sayaṃ uppannā, taṃ nidahanti, mahāpariḷāhā ca honti dunnibbāpayā. Tesu rāgapariḷāhena santattahadayānaṃ icchitālābhadukkhena maraṇappattānaṃ sattānaṃ pamāṇaṃ natthi. Ayaṃ tāva rāgassa anudahanatā. Dosassa pana anudahanatāya visesato manopadosikā devā, mohassa anudahanatāya khiḍḍāpadosikā devā ca nidassanaṃ. Mohavasena hi tesaṃ satisammoso hoti, tasmā khiḍḍāvasena āhāravelaṃ ativattentā kālaṃ karonti. Ayaṃ tāva rāgādīnaṃ diṭṭhadhammiko anudahanabhāvo. Samparāyiko pana nirayādīsu nibbattāpanavasena ghorataro duradhivāso ca. Ayañca attho ādittapariyāyena vibhāvetabbo.

    ගාථාසු කාමෙසු මුච්‌ඡිතෙති වත්‌ථුකාමෙසු පාතබ්‍යතාවසෙන මුච්‌ඡං බාල්‍යං පමාදං මිච්‌ඡාචාරං ආපන්‌නෙ. බ්‍යාපන්‌නෙති බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තෙ දහතීති සම්‌බන්‌ධො. නරෙ පාණාතිපාතිනොති ඉදං දොසග්‌ගිස්‌ස. අරියධම්‌මෙ අකොවිදෙති යෙ ඛන්‌ධායතනාදීසු සබ්‌බෙන සබ්‌බං උග්‌ගහපරිපුච්‌ඡාය මනසිකාරරහිතා අරියධම්‌මස්‌ස අකුසලා, තෙ සම්‌මොහෙන අභිභූතා විසෙසෙන සම්‌මූළ්‌හා නාමාති වුත්‌තා. එතෙ අග්‌ගී අජානන්‌තාති ‘‘එතෙ රාගග්‌ගිආදයො ඉධ චෙව සම්‌පරායෙ ච අනුදහන්‌තී’’ති අජානන්‌ත්‌තාආ පරිඤ්‌ඤාභිසමයවසෙන පහානාභිසමයවසෙන ච අප්‌පටිවිජ්‌ඣන්‌තා. සක්‌කායාභිරතාති සක්‌කායෙ උපාදානක්‌ඛන්‌ධපඤ්‌චකෙ තණ්‌හාදිට්‌ඨිමානනන්‌දනාභිරතා. වඩ්‌ඪයන්‌තීති පුනප්‌පුනං උප්‌පජ්‌ජනෙන වඩ්‌ඪයන්‌ති ආචිනන්‌ති. නිරයන්‌ති අට්‌ඨවිධං මහානිරයං, සොළසවිධං උස්‌සදනිරයන්‌ති සබ්‌බම්‌පි නිරයං. තිරච්‌ඡානඤ්‌ච යොනියොති තිරච්‌ඡානයොනියො ච. අසුරන්‌ති අසුරකායං පෙත්‌තිවිසයඤ්‌ච වඩ්‌ඪයන්‌තීති සම්‌බන්‌ධො.

    Gāthāsu kāmesu mucchiteti vatthukāmesu pātabyatāvasena mucchaṃ bālyaṃ pamādaṃ micchācāraṃ āpanne. Byāpanneti byāpannacitte dahatīti sambandho. Nare pāṇātipātinoti idaṃ dosaggissa. Ariyadhamme akovideti ye khandhāyatanādīsu sabbena sabbaṃ uggahaparipucchāya manasikārarahitā ariyadhammassa akusalā, te sammohena abhibhūtā visesena sammūḷhā nāmāti vuttā. Ete aggī ajānantāti ‘‘ete rāgaggiādayo idha ceva samparāye ca anudahantī’’ti ajānanttāā pariññābhisamayavasena pahānābhisamayavasena ca appaṭivijjhantā. Sakkāyābhiratāti sakkāye upādānakkhandhapañcake taṇhādiṭṭhimānanandanābhiratā. Vaḍḍhayantīti punappunaṃ uppajjanena vaḍḍhayanti ācinanti. Nirayanti aṭṭhavidhaṃ mahānirayaṃ, soḷasavidhaṃ ussadanirayanti sabbampi nirayaṃ. Tiracchānañca yoniyoti tiracchānayoniyo ca. Asuranti asurakāyaṃ pettivisayañca vaḍḍhayantīti sambandho.

    එත්‌තාවතා රාගග්‌ගිආදීනං ඉධ චෙව සම්‌පරායෙ ච අනුදහනභාවදස්‌සනමුඛෙන වට්‌ටං දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි නෙසං නිබ්‌බාපනෙන විවට්‌ටං දස්‌සෙතුං ‘‘යෙ ච රත්‌තින්‌දිවා’’තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ යුත්‌තාති භාවනානුයොගවසෙන යුත්‌තා. කත්‌ථ? සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධසාසනෙ. තෙන අඤ්‌ඤසාසනෙ රාගග්‌ගිආදීනං නිබ්‌බාපනාභාවං දස්‌සෙති. තථා හි අනඤ්‌ඤසාධාරණං තෙසං නිබ්‌බාපනවිධිං අසුභකම්‌මට්‌ඨානං සඞ්‌ඛෙපෙනෙව දස්‌සෙන්‌තො –

    Ettāvatā rāgaggiādīnaṃ idha ceva samparāye ca anudahanabhāvadassanamukhena vaṭṭaṃ dassetvā idāni nesaṃ nibbāpanena vivaṭṭaṃ dassetuṃ ‘‘ye ca rattindivā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yuttāti bhāvanānuyogavasena yuttā. Kattha? Sammāsambuddhasāsane. Tena aññasāsane rāgaggiādīnaṃ nibbāpanābhāvaṃ dasseti. Tathā hi anaññasādhāraṇaṃ tesaṃ nibbāpanavidhiṃ asubhakammaṭṭhānaṃ saṅkhepeneva dassento –

    ‘‘තෙ නිබ්‌බාපෙන්‌ති රාගග්‌ගිං, නිච්‌චං අසුභසඤ්‌ඤිනො;

    ‘‘Te nibbāpenti rāgaggiṃ, niccaṃ asubhasaññino;

    දොසග්‌ගිං පන මෙත්‌තාය, නිබ්‌බාපෙන්‌ති නරුත්‌තමා;

    Dosaggiṃ pana mettāya, nibbāpenti naruttamā;

    මොහග්‌ගිං පන පඤ්‌ඤාය, යායං නිබ්‌බෙධගාමිනී’’ති. –

    Mohaggiṃ pana paññāya, yāyaṃ nibbedhagāminī’’ti. –

    ආහ . තත්‌ථ අසුභසඤ්‌ඤිනොති ද්‌වත්‌තිංසාකාරවසෙන චෙව උද්‌ධුමාතකාදිවසෙන ච අසුභභාවනානුයොගෙන අසුභසඤ්‌ඤිනො. මෙත්‌තායාති ‘‘සො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරතී’’ති (අ. නි. 3.64, 66) වුත්‌තාය මෙත්‌තාභාවනාය. එත්‌ථ ච අසුභජ්‌ඣානඤ්‌ච පාදකං කත්‌වා නිබ්‌බත්‌තිතඅනාගාමිමග්‌ගෙන රාගග්‌ගිදොසග්‌ගීනං නිබ්‌බාපනං වෙදිතබ්‌බං. පඤ්‌ඤායාති විපස්‌සනාපඤ්‌ඤාසහිතාය මග්‌ගපඤ්‌ඤාය. තෙනෙවාහ ‘‘යායං නිබ්‌බෙධගාමිනී’’ති. සා හි කිලෙසක්‌ඛන්‌ධං විනිවිජ්‌ඣන්‌තී ගච්‌ඡති පවත්‌තතීති නිබ්‌බෙධගාමිනීති වුච්‌චති. අසෙසං පරිනිබ්‌බන්‌තීති අරහත්‌තමග්‌ගෙන අසෙසං රාගග්‌ගිආදිං නිබ්‌බාපෙත්‌වා සඋපාදිසෙසාය නිබ්‌බානධාතුයා ඨිතා පඤ්‌ඤාවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තියා නිපකා පුබ්‌බෙව සම්‌මප්‌පධානෙන සබ්‌බසො කොසජ්‌ජස්‌ස සුප්‌පහීනත්‌තා ඵලසමාපත්‌තිසමාපජ්‌ජනෙන අකිලාසුභාවෙන ච රත්‌තින්‌දිවමතන්‌දිතා චරිමකචිත්‌තනිරොධෙන අනුපාදිසෙසාය නිබ්‌බානධාතුයා අසෙසං පරිනිබ්‌බන්‌ති. තතො ච අසෙසං නිස්‌සෙසං වට්‌ටදුක්‌ඛං අච්‌චගුං අතික්‌කමංසු.

    Āha . Tattha asubhasaññinoti dvattiṃsākāravasena ceva uddhumātakādivasena ca asubhabhāvanānuyogena asubhasaññino. Mettāyāti ‘‘so mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatī’’ti (a. ni. 3.64, 66) vuttāya mettābhāvanāya. Ettha ca asubhajjhānañca pādakaṃ katvā nibbattitaanāgāmimaggena rāgaggidosaggīnaṃ nibbāpanaṃ veditabbaṃ. Paññāyāti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya. Tenevāha ‘‘yāyaṃ nibbedhagāminī’’ti. Sā hi kilesakkhandhaṃ vinivijjhantī gacchati pavattatīti nibbedhagāminīti vuccati. Asesaṃ parinibbantīti arahattamaggena asesaṃ rāgaggiādiṃ nibbāpetvā saupādisesāya nibbānadhātuyā ṭhitā paññāvepullappattiyā nipakā pubbeva sammappadhānena sabbaso kosajjassa suppahīnattā phalasamāpattisamāpajjanena akilāsubhāvena ca rattindivamatanditā carimakacittanirodhena anupādisesāya nibbānadhātuyā asesaṃ parinibbanti. Tato ca asesaṃ nissesaṃ vaṭṭadukkhaṃ accaguṃ atikkamaṃsu.

    එවං යෙ රාගග්‌ගිආදිකෙ නිබ්‌බාපෙන්‌ති, තෙසං අනුපාදිසෙසනිබ්‌බානෙන නිබ්‌බුතිං දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි පටිවිද්‌ධගුණෙහි ථොමෙන්‌තො ඔසානගාථමාහ. තත්‌ථ අරියද්‌දසාති අරියෙහි බුද්‌ධාදීහි පස්‌සිතබ්‌බං කිලෙසෙහි වා ආරකත්‌තා අරියං නිබ්‌බානං, අරියං චතුසච්‌චමෙව වා දිට්‌ඨවන්‌තොති අරියද්‌දසා. වෙදස්‌ස මග්‌ගඤාණස්‌ස, තෙන වා වෙදෙන සංසාරස්‌ස පරියොසානං ගතාති වෙදගුනො. සම්‌මදඤ්‌ඤායාති සම්‌මදෙව සබ්‌බං ආජානිතබ්‌බං කුසලාදිං ඛන්‌ධාදිඤ්‌ච ජානිත්‌වා. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Evaṃ ye rāgaggiādike nibbāpenti, tesaṃ anupādisesanibbānena nibbutiṃ dassetvā idāni paṭividdhaguṇehi thomento osānagāthamāha. Tattha ariyaddasāti ariyehi buddhādīhi passitabbaṃ kilesehi vā ārakattā ariyaṃ nibbānaṃ, ariyaṃ catusaccameva vā diṭṭhavantoti ariyaddasā. Vedassa maggañāṇassa, tena vā vedena saṃsārassa pariyosānaṃ gatāti vedaguno. Sammadaññāyāti sammadeva sabbaṃ ājānitabbaṃ kusalādiṃ khandhādiñca jānitvā. Sesaṃ vuttanayameva.

    චතුත්‌ථසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 4. අග්‌ගිසුත්‌තං • 4. Aggisuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact