| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
2. අග්‌ගිවච්‌ඡසුත්‌තං
2. Aggivacchasuttaṃ
187. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. අථ ඛො වච්‌ඡගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො වච්‌ඡගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච –
187. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, ‘සස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි 1 භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘සස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi 2 bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං පන, භො ගොතම, ‘අසස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘අසස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, ‘අන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘අන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘antavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘antavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං පන, භො ගොතම, ‘අනන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘අනන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘anantavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘anantavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, ‘තං ජීවං තං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘තං ජීවං තං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං පන, භො ගොතම, ‘අඤ්‌ඤං ජීවං අඤ්‌ඤං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘අඤ්‌ඤං ජීවං අඤ්‌ඤං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, ‘හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං පන, භො ගොතම, ‘න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, ‘හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති ? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti ? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘කිං පන, භො ගොතම, ‘නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’’ති? ‘‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – ‘නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’’න්‌ති.
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
188. ‘‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, සස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – සස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි 3. ‘කිං පන, භො ගොතම, අසස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ , එවංදිට්‌ඨි – අසස්‌සතො ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, අන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – අන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං පන, භො ගොතම, අනන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – අනන්‌තවා ලොකො, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, තං ජීවං තං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – තං ජීවං තං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං පන, භො ගොතම, අඤ්‌ඤං ජීවං අඤ්‌ඤං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – අඤ්‌ඤං ජීවං අඤ්‌ඤං සරීරං, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි.
188. ‘‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi 4. ‘Kiṃ pana, bho gotama, asassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha , evaṃdiṭṭhi – asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, antavā loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – antavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho gotama, anantavā loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – anantavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho gotama, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi.
‘‘‘කිං පන, භො ගොතම, න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි. ‘කිං පන, භො ගොතම, නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤන්‌ති – එවංදිට්‌ඨි භවං ගොතමො’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න ඛො අහං, වච්‌ඡ, එවංදිට්‌ඨි – නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා, ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති වදෙසි.
‘‘‘Kiṃ pana, bho gotama, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi.
‘‘කිං පන භො ගොතමො ආදීනවං සම්‌පස්‌සමානො එවං ඉමානි සබ්‌බසො දිට්‌ඨිගතානි අනුපගතො’’ති?
‘‘Kiṃ pana bho gotamo ādīnavaṃ sampassamāno evaṃ imāni sabbaso diṭṭhigatāni anupagato’’ti?
189. ‘‘‘සස්‌සතො ලොකො’ති ඛො, වච්‌ඡ, දිට්‌ඨිගතමෙතං දිට්‌ඨිගහනං දිට්‌ඨිකන්‌තාරො 5 දිට්‌ඨිවිසූකං දිට්‌ඨිවිප්‌ඵන්‌දිතං දිට්‌ඨිසංයොජනං සදුක්‌ඛං සවිඝාතං සඋපායාසං සපරිළාහං, න නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති . ‘අසස්‌සතො ලොකො’ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘අන්‌තවා ලොකො’ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘අනන්‌තවා ලොකො’ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘තං ජීවං තං සරීර’න්‌ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘අඤ්‌ඤං ජීවං අඤ්‌ඤං සරීර’න්‌ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘හොති තථාගතො පරං මරණා’ති ඛො, වච්‌ඡ …පෙ.… ‘න හොති තථාගතො පරං මරණා’ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණා’ති ඛො, වච්‌ඡ…පෙ.… ‘නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා’ති ඛො, වච්‌ඡ, දිට්‌ඨිගතමෙතං දිට්‌ඨිගහනං දිට්‌ඨිකන්‌තාරො දිට්‌ඨිවිසූකං දිට්‌ඨිවිප්‌ඵන්‌දිතං දිට්‌ඨිසංයොජනං සදුක්‌ඛං සවිඝාතං සඋපායාසං සපරිළාහං, න නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. ඉමං ඛො අහං, වච්‌ඡ, ආදීනවං සම්‌පස්‌සමානො එවං ඉමානි සබ්‌බසො දිට්‌ඨිගතානි අනුපගතො’’ති.
189. ‘‘‘Sassato loko’ti kho, vaccha, diṭṭhigatametaṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro 6 diṭṭhivisūkaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ sadukkhaṃ savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati . ‘Asassato loko’ti kho, vaccha…pe… ‘antavā loko’ti kho, vaccha…pe… ‘anantavā loko’ti kho, vaccha…pe… ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti kho, vaccha…pe… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti kho, vaccha…pe… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha …pe… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha…pe… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha, diṭṭhigatametaṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ sadukkhaṃ savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Imaṃ kho ahaṃ, vaccha, ādīnavaṃ sampassamāno evaṃ imāni sabbaso diṭṭhigatāni anupagato’’ti.
‘‘අත්‌ථි පන භොතො ගොතමස්‌ස කිඤ්‌චි දිට්‌ඨිගත’’න්‌ති? ‘‘දිට්‌ඨිගතන්‌ති ඛො, වච්‌ඡ, අපනීතමෙතං තථාගතස්‌ස. දිට්‌ඨඤ්‌හෙතං, වච්‌ඡ, තථාගතෙන – ‘ඉති රූපං, ඉති රූපස්‌ස සමුදයො, ඉති රූපස්‌ස අත්‌ථඞ්‌ගමො; ඉති වෙදනා, ඉති වෙදනාය සමුදයො, ඉති වෙදනාය අත්‌ථඞ්‌ගමො; ඉති සඤ්‌ඤා, ඉති සඤ්‌ඤාය සමුදයො, ඉති සඤ්‌ඤාය අත්‌ථඞ්‌ගමො; ඉති සඞ්‌ඛාරා, ඉති සඞ්‌ඛාරානං සමුදයො, ඉති සඞ්‌ඛාරානං අත්‌ථඞ්‌ගමො; ඉති විඤ්‌ඤාණං, ඉති විඤ්‌ඤාණස්‌ස සමුදයො, ඉති විඤ්‌ඤාණස්‌ස අත්‌ථඞ්‌ගමො’ති. තස්‌මා තථාගතො සබ්‌බමඤ්‌ඤිතානං සබ්‌බමථිතානං සබ්‌බඅහංකාරමමංකාරමානානුසයානං ඛයා විරාගා නිරොධා චාගා පටිනිස්‌සග්‌ගා අනුපාදා විමුත්‌තොති වදාමී’’ති.
‘‘Atthi pana bhoto gotamassa kiñci diṭṭhigata’’nti? ‘‘Diṭṭhigatanti kho, vaccha, apanītametaṃ tathāgatassa. Diṭṭhañhetaṃ, vaccha, tathāgatena – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo; iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti. Tasmā tathāgato sabbamaññitānaṃ sabbamathitānaṃ sabbaahaṃkāramamaṃkāramānānusayānaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā anupādā vimuttoti vadāmī’’ti.
190. ‘‘එවං විමුත්‌තචිත්‌තො පන, භො ගොතම, භික්‌ඛු කුහිං උපපජ්‌ජතී’’ති? ‘‘උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙති’’. ‘‘තෙන හි, භො ගොතම, න උපපජ්‌ජතී’’ති? ‘‘න උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙති’’. ‘‘තෙන හි, භො ගොතම, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතී’’ති? ‘‘උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙති’’. ‘‘තෙන හි, භො ගොතම, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතී’’ති? ‘‘නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙති’’.
190. ‘‘Evaṃ vimuttacitto pana, bho gotama, bhikkhu kuhiṃ upapajjatī’’ti? ‘‘Upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’. ‘‘Tena hi, bho gotama, na upapajjatī’’ti? ‘‘Na upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’. ‘‘Tena hi, bho gotama, upapajjati ca na ca upapajjatī’’ti? ‘‘Upapajjati ca na ca upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’. ‘‘Tena hi, bho gotama, neva upapajjati na na upapajjatī’’ti? ‘‘Neva upapajjati na na upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’.
‘‘‘එවං විමුත්‌තචිත්‌තො පන, භො ගොතම, භික්‌ඛු කුහිං උපපජ්‌ජතී’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙතී’ති වදෙසි. ‘තෙන හි, භො ගොතම, න උපපජ්‌ජතී’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘න උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙතී’ති වදෙසි. ‘තෙන හි, භො ගොතම, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතී’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙතී’ති වදෙසි. ‘තෙන හි, භො ගොතම, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතී’ති ඉති පුට්‌ඨො සමානො ‘නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති ඛො, වච්‌ඡ, න උපෙතී’ති වදෙසි. එත්‌ථාහං, භො ගොතම, අඤ්‌ඤාණමාපාදිං, එත්‌ථ සම්‌මොහමාපාදිං. යාපි මෙ එසා භොතො ගොතමස්‌ස පුරිමෙන කථාසල්‌ලාපෙන අහු පසාදමත්‌තා සාපි මෙ එතරහි අන්‌තරහිතා’’ති. ‘‘අලඤ්‌හි තෙ, වච්‌ඡ, අඤ්‌ඤාණාය, අලං සම්‌මොහාය. ගම්‌භීරො හායං, වච්‌ඡ, ධම්‌මො දුද්‌දසො දුරනුබොධො සන්‌තො පණීතො අතක්‌කාවචරො නිපුණො පණ්‌ඩිතවෙදනීයො. සො තයා දුජ්‌ජානො අඤ්‌ඤදිට්‌ඨිකෙන අඤ්‌ඤඛන්‌තිකෙන අඤ්‌ඤරුචිකෙන අඤ්‌ඤත්‍රයොගෙන 7 අඤ්‌ඤත්‍රාචරියකෙන’’ 8.
‘‘‘Evaṃ vimuttacitto pana, bho gotama, bhikkhu kuhiṃ upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. ‘Tena hi, bho gotama, na upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘na upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. ‘Tena hi, bho gotama, upapajjati ca na ca upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘upapajjati ca na ca upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. ‘Tena hi, bho gotama, neva upapajjati na na upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘neva upapajjati na na upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. Etthāhaṃ, bho gotama, aññāṇamāpādiṃ, ettha sammohamāpādiṃ. Yāpi me esā bhoto gotamassa purimena kathāsallāpena ahu pasādamattā sāpi me etarahi antarahitā’’ti. ‘‘Alañhi te, vaccha, aññāṇāya, alaṃ sammohāya. Gambhīro hāyaṃ, vaccha, dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. So tayā dujjāno aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrayogena 9 aññatrācariyakena’’ 10.
191. ‘‘තෙන හි, වච්‌ඡ, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි; යථා තෙ ඛමෙය්‍ය තථා නං බ්‍යාකරෙය්‍යාසි. තං කිං මඤ්‌ඤසි, වච්‌ඡ, සචෙ තෙ පුරතො අග්‌ගි ජලෙය්‍ය, ජානෙය්‍යාසි ත්‌වං – ‘අයං මෙ පුරතො අග්‌ගි ජලතී’’’ති? ‘‘සචෙ මෙ, භො ගොතම, පුරතො අග්‌ගි ජලෙය්‍ය, ජානෙය්‍යාහං – ‘අයං මෙ පුරතො අග්‌ගි ජලතී’’’ති.
191. ‘‘Tena hi, vaccha, taññevettha paṭipucchissāmi; yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, vaccha, sace te purato aggi jaleyya, jāneyyāsi tvaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi jalatī’’’ti? ‘‘Sace me, bho gotama, purato aggi jaleyya, jāneyyāhaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi jalatī’’’ti.
‘‘සචෙ පන තං, වච්‌ඡ, එවං පුච්‌ඡෙය්‍ය – ‘යො තෙ අයං පුරතො අග්‌ගි ජලති අයං අග්‌ගි කිං පටිච්‌ච ජලතී’ති, එවං පුට්‌ඨො ත්‌වං, වච්‌ඡ, කින්‌ති බ්‍යාකරෙය්‍යාසී’’ති? ‘‘සචෙ මං, භො ගොතම, එවං පුච්‌ඡෙය්‍ය – ‘යො තෙ අයං පුරතො අග්‌ගි ජලති අයං අග්‌ගි කිං පටිච්‌ච ජලතී’ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භො ගොතම, එවං බ්‍යාකරෙය්‍යං – ‘යො මෙ අයං පුරතො අග්‌ගි ජලති අයං අග්‌ගි තිණකට්‌ඨුපාදානං පටිච්‌ච ජලතී’’’ති.
‘‘Sace pana taṃ, vaccha, evaṃ puccheyya – ‘yo te ayaṃ purato aggi jalati ayaṃ aggi kiṃ paṭicca jalatī’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, vaccha, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bho gotama, evaṃ puccheyya – ‘yo te ayaṃ purato aggi jalati ayaṃ aggi kiṃ paṭicca jalatī’ti, evaṃ puṭṭho ahaṃ, bho gotama, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yo me ayaṃ purato aggi jalati ayaṃ aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca jalatī’’’ti.
‘‘සචෙ තෙ, වච්‌ඡ, පුරතො සො අග්‌ගි නිබ්‌බායෙය්‍ය, ජානෙය්‍යාසි ත්‌වං – ‘අයං මෙ පුරතො අග්‌ගි නිබ්‌බුතො’’’ති? ‘‘සචෙ මෙ, භො ගොතම, පුරතො සො අග්‌ගි නිබ්‌බායෙය්‍ය, ජානෙය්‍යාහං – ‘අයං මෙ පුරතො අග්‌ගි නිබ්‌බුතො’’’ති.
‘‘Sace te, vaccha, purato so aggi nibbāyeyya, jāneyyāsi tvaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi nibbuto’’’ti? ‘‘Sace me, bho gotama, purato so aggi nibbāyeyya, jāneyyāhaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi nibbuto’’’ti.
‘‘සචෙ පන තං, වච්‌ඡ, එවං පුච්‌ඡෙය්‍ය – ‘යො තෙ අයං පුරතො අග්‌ගි නිබ්‌බුතො සො අග්‌ගි ඉතො කතමං දිසං ගතො – පුරත්‌ථිමං වා දක්‌ඛිණං වා පච්‌ඡිමං වා උත්‌තරං වා’ති, එවං පුට්‌ඨො ත්‌වං, වච්‌ඡ, කින්‌ති බ්‍යාකරෙය්‍යාසී’’ති? ‘‘න උපෙති, භො ගොතම, යඤ්‌හි සො, භො ගොතම, අග්‌ගි තිණකට්‌ඨුපාදානං පටිච්‌ච අජලි 11 තස්‌ස ච පරියාදානා අඤ්‌ඤස්‌ස ච අනුපහාරා අනාහාරො නිබ්‌බුතො ත්‌වෙව සඞ්‌ඛ්‍යං ගච්‌ඡතී’’ති.
‘‘Sace pana taṃ, vaccha, evaṃ puccheyya – ‘yo te ayaṃ purato aggi nibbuto so aggi ito katamaṃ disaṃ gato – puratthimaṃ vā dakkhiṇaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vā’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, vaccha, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Na upeti, bho gotama, yañhi so, bho gotama, aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca ajali 12 tassa ca pariyādānā aññassa ca anupahārā anāhāro nibbuto tveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti.
192. ‘‘එවමෙව ඛො, වච්‌ඡ, යෙන රූපෙන තථාගතං පඤ්‌ඤාපයමානො පඤ්‌ඤාපෙය්‍ය තං රූපං තථාගතස්‌ස පහීනං උච්‌ඡින්‌නමූලං තාලාවත්‌ථුකතං අනභාවංකතං ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මං. රූපසඞ්‌ඛයවිමුත්‌තො 13 ඛො, වච්‌ඡ, තථාගතො ගම්‌භීරො අප්‌පමෙය්‍යො දුප්‌පරියොගාළ්‌හො – සෙය්‍යථාපි මහාසමුද්‌දො. උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති.
192. ‘‘Evameva kho, vaccha, yena rūpena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya taṃ rūpaṃ tathāgatassa pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Rūpasaṅkhayavimutto 14 kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.
‘‘යාය වෙදනාය තථාගතං පඤ්‌ඤාපයමානො පඤ්‌ඤාපෙය්‍ය සා වෙදනා තථාගතස්‌ස පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා. වෙදනාසඞ්‌ඛයවිමුත්‌තො ඛො, වච්‌ඡ, තථාගතො ගම්‌භීරො අප්‌පමෙය්‍යො දුප්‌පරියොගාළ්‌හො – සෙය්‍යථාපි මහාසමුද්‌දො. උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති.
‘‘Yāya vedanāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya sā vedanā tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Vedanāsaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.
‘‘යාය සඤ්‌ඤාය තථාගතං පඤ්‌ඤාපයමානො පඤ්‌ඤාපෙය්‍ය සා සඤ්‌ඤා තථාගතස්‌ස පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා. සඤ්‌ඤාසඞ්‌ඛයවිමුත්‌තො ඛො, වච්‌ඡ, තථාගතො ගම්‌භීරො අප්‌පමෙය්‍යො දුප්‌පරියොගාළ්‌හො – සෙය්‍යථාපි මහාසමුද්‌දො. උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති.
‘‘Yāya saññāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya sā saññā tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Saññāsaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.
‘‘යෙහි සඞ්‌ඛාරෙහි තථාගතං පඤ්‌ඤාපයමානො පඤ්‌ඤාපෙය්‍ය තෙ සඞ්‌ඛාරා තථාගතස්‌ස පහීනා උච්‌ඡින්‌නමූලා තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මා. සඞ්‌ඛාරසඞ්‌ඛයවිමුත්‌තො ඛො, වච්‌ඡ, තථාගතො ගම්‌භීරො අප්‌පමෙය්‍යො දුප්‌පරියොගාළ්‌හො – සෙය්‍යථාපි මහාසමුද්‌දො. උපපජ්‌ජතීති න උපෙති , න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති.
‘‘Yehi saṅkhārehi tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya te saṅkhārā tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Saṅkhārasaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti , na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.
‘‘යෙන විඤ්‌ඤාණෙන තථාගතං පඤ්‌ඤාපයමානො පඤ්‌ඤාපෙය්‍ය තං විඤ්‌ඤාණං තථාගතස්‌ස පහීනං උච්‌ඡින්‌නමූලං තාලාවත්‌ථුකතං අනභාවංකතං ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මං. විඤ්‌ඤාණසඞ්‌ඛයවිමුත්‌තො ඛො, වච්‌ඡ, තථාගතො ගම්‌භීරො අප්‌පමෙය්‍යො දුප්‌පරියොගාළ්‌හො – සෙය්‍යථාපි මහාසමුද්‌දො. උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, උපපජ්‌ජති ච න ච උපපජ්‌ජතීති න උපෙති, නෙව උපපජ්‌ජති න න උපපජ්‌ජතීති න උපෙති’’.
‘‘Yena viññāṇena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya taṃ viññāṇaṃ tathāgatassa pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Viññāṇasaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti’’.
එවං වුත්‌තෙ, වච්‌ඡගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, ගාමස්‌ස වා නිගමස්‌ස වා අවිදූරෙ මහාසාලරුක්‌ඛො. තස්‌ස අනිච්‌චතා සාඛාපලාසා පලුජ්‌ජෙය්‍යුං 15, තචපපටිකා පලුජ්‌ජෙය්‍යුං, ඵෙග්‌ගූ පලුජ්‌ජෙය්‍යුං 16; සො අපරෙන සමයෙන අපගතසාඛාපලාසො අපගතතචපපටිකො අපගතඵෙග්‌ගුකො සුද්‌ධො අස්‌ස, සාරෙ පතිට්‌ඨිතො; එවමෙව භොතො ගොතමස්‌ස පාවචනං අපගතසාඛාපලාසං අපගතතචපපටිකං අපගතඵෙග්‌ගුකං සුද්‌ධං, සාරෙ පතිට්‌ඨිතං. අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම…පෙ.… උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති.
Evaṃ vutte, vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi, bho gotama, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahāsālarukkho. Tassa aniccatā sākhāpalāsā palujjeyyuṃ 17, tacapapaṭikā palujjeyyuṃ, pheggū palujjeyyuṃ 18; so aparena samayena apagatasākhāpalāso apagatatacapapaṭiko apagataphegguko suddho assa, sāre patiṭṭhito; evameva bhoto gotamassa pāvacanaṃ apagatasākhāpalāsaṃ apagatatacapapaṭikaṃ apagatapheggukaṃ suddhaṃ, sāre patiṭṭhitaṃ. Abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
අග්‌ගිවච්‌ඡසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දුතියං.
Aggivacchasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 2. අග්‌ගිවච්‌ඡසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Aggivacchasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 2. අග්‌ගිවච්‌ඡසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Aggivacchasuttavaṇṇanā
