| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
6. ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායසුත්‌තං
6. Āneñjasappāyasuttaṃ
66. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කුරූසු විහරති කම්‌මාසධම්‌මං නාම කුරූනං නිගමො. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘අනිච්‌චා, භික්‌ඛවෙ, කාමා තුච්‌ඡා මුසා මොසධම්‌මා. මායාකතමෙ තං, භික්‌ඛවෙ, බාලලාපනං. යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා – උභයමෙතං මාරධෙය්‍යං, මාරස්‌සෙස 1 විසයො, මාරස්‌සෙස නිවාපො, මාරස්‌සෙස ගොචරො. එත්‌ථෙතෙ පාපකා අකුසලා මානසා අභිජ්‌ඣාපි බ්‍යාපාදාපි සාරම්‌භාපි සංවත්‌තන්‌ති. තෙව අරියසාවකස්‌ස ඉධමනුසික්‌ඛතො අන්‌තරායාය සම්‌භවන්‌ති. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා – උභයමෙතං මාරධෙය්‍යං, මාරස්‌සෙස විසයො, මාරස්‌සෙස නිවාපො, මාරස්‌සෙස ගොචරො. එත්‌ථෙතෙ පාපකා අකුසලා මානසා අභිජ්‌ඣාපි බ්‍යාපාදාපි සාරම්‌භාපි සංවත්‌තන්‌ති, තෙව අරියසාවකස්‌ස ඉධමනුසික්‌ඛතො අන්‌තරායාය සම්‌භවන්‌ති. යංනූනාහං විපුලෙන මහග්‌ගතෙන චෙතසා විහරෙය්‍යං අභිභුය්‍ය ලොකං අධිට්‌ඨාය මනසා. විපුලෙන හි මෙ මහග්‌ගතෙන චෙතසා විහරතො අභිභුය්‍ය ලොකං අධිට්‌ඨාය මනසා යෙ පාපකා අකුසලා මානසා අභිජ්‌ඣාපි බ්‍යාපාදාපි සාරම්‌භාපි තෙ න භවිස්‌සන්‌ති. තෙසං පහානා අපරිත්‌තඤ්‌ච මෙ චිත්‌තං භවිස්‌සති අප්‌පමාණං සුභාවිත’න්‌ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා ආනෙඤ්‌ජං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස ආනෙඤ්‌ජූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, පඨමා ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායති’’.
66. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘aniccā, bhikkhave, kāmā tucchā musā mosadhammā. Māyākatame taṃ, bhikkhave, bālalāpanaṃ. Ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā – ubhayametaṃ māradheyyaṃ, mārassesa 2 visayo, mārassesa nivāpo, mārassesa gocaro. Etthete pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi saṃvattanti. Teva ariyasāvakassa idhamanusikkhato antarāyāya sambhavanti. Tatra, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā – ubhayametaṃ māradheyyaṃ, mārassesa visayo, mārassesa nivāpo, mārassesa gocaro. Etthete pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi saṃvattanti, teva ariyasāvakassa idhamanusikkhato antarāyāya sambhavanti. Yaṃnūnāhaṃ vipulena mahaggatena cetasā vihareyyaṃ abhibhuyya lokaṃ adhiṭṭhāya manasā. Vipulena hi me mahaggatena cetasā viharato abhibhuyya lokaṃ adhiṭṭhāya manasā ye pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi te na bhavissanti. Tesaṃ pahānā aparittañca me cittaṃ bhavissati appamāṇaṃ subhāvita’nti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati’’.
67. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා , යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා; යං කිඤ්‌චි රූපං (සබ්‌බං රූපං) 3 චත්‌තාරි ච මහාභූතානි, චතුන්‌නඤ්‌ච මහාභූතානං උපාදායරූප’න්‌ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා ආනෙඤ්‌ජං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස ආනෙඤ්‌ජූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, දුතියා ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායති.
67. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā , yā ca samparāyikā kāmasaññā; yaṃ kiñci rūpaṃ (sabbaṃ rūpaṃ) 4 cattāri ca mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා; යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපා, යෙ ච සම්‌පරායිකා රූපා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා රූපසඤ්‌ඤා – උභයමෙතං අනිච්‌චං. යදනිච්‌චං තං නාලං අභිනන්‌දිතුං, නාලං අභිවදිතුං, නාලං අජ්‌ඣොසිතු’න්‌ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා ආනෙඤ්‌ජං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස ආනෙඤ්‌ජූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, තතියා ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā – ubhayametaṃ aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ nālaṃ abhinandituṃ, nālaṃ abhivadituṃ, nālaṃ ajjhositu’nti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati.
68. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා; යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපා, යෙ ච සම්‌පරායිකා රූපා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා රූපසඤ්‌ඤා; යා ච ආනෙඤ්‌ජසඤ්‌ඤා – සබ්‌බා සඤ්‌ඤා. යත්‌ථෙතා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති එතං සන්‌තං එතං පණීතං – යදිදං ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතන’න්‌ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, පඨමා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායති.
68. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā; yā ca āneñjasaññā – sabbā saññā. Yatthetā aparisesā nirujjhanti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ – yadidaṃ ākiñcaññāyatana’nti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.
69. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො අරඤ්‌ඤගතො වා රුක්‌ඛමූලගතො වා සුඤ්‌ඤාගාරගතො වා ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘සුඤ්‌ඤමිදං අත්‌තෙන වා අත්‌තනියෙන වා’ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, දුතියා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායති.
69. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’ti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.
70. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘නාහං ක්‌වචනි 5 කස්‌සචි කිඤ්‌චනතස්‌මිං 6, න ච මම ක්‌වචනි කිස්‌මිඤ්‌චි කිඤ්‌චනං නත්‌ථී’ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, තතියා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායති.
70. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘nāhaṃ kvacani 7 kassaci kiñcanatasmiṃ 8, na ca mama kvacani kismiñci kiñcanaṃ natthī’ti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා; යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපා, යෙ ච සම්‌පරායිකා රූපා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා රූපසඤ්‌ඤා ; යා ච ආනෙඤ්‌ජසඤ්‌ඤා, යා ච ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසඤ්‌ඤා – සබ්‌බා සඤ්‌ඤා. යත්‌ථෙතා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති එතං සන්‌තං එතං පණීතං – යදිදං නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතන’න්‌ති. තස්‌ස එවංපටිපන්‌නස්‌ස තබ්‌බහුලවිහාරිනො ආයතනෙ චිත්‌තං පසීදති. සම්‌පසාදෙ සති එතරහි වා නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං සමාපජ්‌ජති පඤ්‌ඤාය වා අධිමුච්‌චති කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා. ඨානමෙතං විජ්‌ජති යං තංසංවත්‌තනිකං විඤ්‌ඤාණං අස්‌ස නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපගං. අයං, භික්‌ඛවෙ, නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසප්‌පායා පටිපදා අක්‌ඛායතී’’ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā ; yā ca āneñjasaññā, yā ca ākiñcaññāyatanasaññā – sabbā saññā. Yatthetā aparisesā nirujjhanti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ – yadidaṃ nevasaññānāsaññāyatana’nti. Tassa evaṃpaṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjati paññāya vā adhimuccati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā. Ṭhānametaṃ vijjati yaṃ taṃsaṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa nevasaññānāsaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, nevasaññānāsaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyatī’’ti.
71. එවං වුත්‌තෙ, ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, භික්‌ඛු එවං පටිපන්‌නො හොති – ‘නො චස්‌ස, නො ච මෙ සියා; න භවිස්‌සති, න මෙ භවිස්‌සති; යදත්‌ථි යං, භූතං – තං පජහාමී’ති. එවං උපෙක්‌ඛං පටිලභති. පරිනිබ්‌බායෙය්‍ය නු ඛො සො, භන්‌තෙ, භික්‌ඛු න වා පරිනිබ්‌බායෙය්‍යා’’ති? ‘‘අපෙත්‌ථෙකච්‌චො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු පරිනිබ්‌බායෙය්‍ය, අපෙත්‌ථෙකච්‌චො භික්‌ඛු න පරිනිබ්‌බායෙය්‍යා’’ති. ‘‘කො නු ඛො, භන්‌තෙ, හෙතු කො පච්‌චයො යෙනපෙත්‌ථෙකච්‌චො භික්‌ඛු පරිනිබ්‌බායෙය්‍ය, අපෙත්‌ථෙකච්‌චො භික්‌ඛු න පරිනිබ්‌බායෙය්‍යා’’ති? ‘‘ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛු එවං පටිපන්‌නො හොති – ‘නො චස්‌ස, නො ච මෙ සියා; න භවිස්‌සති, න මෙ භවිස්‌සති; යදත්‌ථි, යං භූතං – තං පජහාමී’ති. එවං උපෙක්‌ඛං පටිලභති. සො තං උපෙක්‌ඛං අභිනන්‌දති, අභිවදති, අජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති. තස්‌ස තං උපෙක්‌ඛං අභිනන්‌දතො අභිවදතො අජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨතො තන්‌නිස්‌සිතං හොති විඤ්‌ඤාණං තදුපාදානං. සඋපාදානො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු න පරිනිබ්‌බායතී’’ති. ‘‘කහං පන සො, භන්‌තෙ, භික්‌ඛු උපාදියමානො උපාදියතී’’ති? ‘‘නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං, ආනන්‌දා’’ති. ‘‘උපාදානසෙට්‌ඨං කිර සො, භන්‌තෙ, භික්‌ඛු උපාදියමානො උපාදියතී’’ති? ‘‘උපාදානසෙට්‌ඨඤ්‌හි සො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු උපාදියමානො උපාදියති. උපාදානසෙට්‌ඨඤ්‌හෙතං, ආනන්‌ද, යදිදං – නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං’’.
71. Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha, bhante, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā; na bhavissati, na me bhavissati; yadatthi yaṃ, bhūtaṃ – taṃ pajahāmī’ti. Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati. Parinibbāyeyya nu kho so, bhante, bhikkhu na vā parinibbāyeyyā’’ti? ‘‘Apetthekacco, ānanda, bhikkhu parinibbāyeyya, apetthekacco bhikkhu na parinibbāyeyyā’’ti. ‘‘Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo yenapetthekacco bhikkhu parinibbāyeyya, apetthekacco bhikkhu na parinibbāyeyyā’’ti? ‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā; na bhavissati, na me bhavissati; yadatthi, yaṃ bhūtaṃ – taṃ pajahāmī’ti. Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati. So taṃ upekkhaṃ abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ upekkhaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ hoti viññāṇaṃ tadupādānaṃ. Saupādāno, ānanda, bhikkhu na parinibbāyatī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana so, bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatī’’ti? ‘‘Nevasaññānāsaññāyatanaṃ, ānandā’’ti. ‘‘Upādānaseṭṭhaṃ kira so, bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatī’’ti? ‘‘Upādānaseṭṭhañhi so, ānanda, bhikkhu upādiyamāno upādiyati. Upādānaseṭṭhañhetaṃ, ānanda, yadidaṃ – nevasaññānāsaññāyatanaṃ’’.
72. ‘‘ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛු එවං පටිපන්‌නො හොති – ‘නො චස්‌ස, නො ච මෙ සියා; න භවිස්‌සති, න මෙ භවිස්‌සති; යදත්‌ථි, යං භූතං – තං පජහාමී’ති. එවං උපෙක්‌ඛං පටිලභති. සො තං උපෙක්‌ඛං නාභිනන්‌දති, නාභිවදති, න අජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨති. තස්‌ස තං උපෙක්‌ඛං අනභිනන්‌දතො අනභිවදතො අනජ්‌ඣොසාය තිට්‌ඨතො න තන්‌නිස්‌සිතං හොති විඤ්‌ඤාණං න තදුපාදානං. අනුපාදානො, ආනන්‌ද, භික්‌ඛු පරිනිබ්‌බායතී’’ති.
72. ‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā; na bhavissati, na me bhavissati; yadatthi, yaṃ bhūtaṃ – taṃ pajahāmī’ti. Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati. So taṃ upekkhaṃ nābhinandati, nābhivadati, na ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ upekkhaṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ hoti viññāṇaṃ na tadupādānaṃ. Anupādāno, ānanda, bhikkhu parinibbāyatī’’ti.
73. ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ! නිස්‌සාය නිස්‌සාය කිර නො, භන්‌තෙ, භගවතා ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණා අක්‌ඛාතා. කතමො පන, භන්‌තෙ, අරියො විමොක්‌ඛො’’ති? ‘‘ඉධානන්‌ද, භික්‌ඛු අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමා, යෙ ච සම්‌පරායිකා කාමා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා කාමසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා කාමසඤ්‌ඤා; යෙ ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපා, යෙ ච සම්‌පරායිකා රූපා; යා ච දිට්‌ඨධම්‌මිකා රූපසඤ්‌ඤා, යා ච සම්‌පරායිකා රූපසඤ්‌ඤා; යා ච ආනෙඤ්‌ජසඤ්‌ඤා, යා ච ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසඤ්‌ඤා , යා ච නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසඤ්‌ඤා – එස සක්‌කායො යාවතා සක්‌කායො. එතං අමතං යදිදං අනුපාදා චිත්‌තස්‌ස විමොක්‌ඛො. ඉති, ඛො, ආනන්‌ද, දෙසිතා මයා ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායා පටිපදා, දෙසිතා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසප්‌පායා පටිපදා, දෙසිතා නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසප්‌පායා පටිපදා, දෙසිතා නිස්‌සාය නිස්‌සාය ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණා, දෙසිතො අරියො විමොක්‌ඛො. යං ඛො, ආනන්‌ද, සත්‌ථාරා කරණීයං සාවකානං හිතෙසිනා අනුකම්‌පකෙන අනුකම්‌පං උපාදාය, කතං වො තං මයා. එතානි, ආනන්‌ද, රුක්‌ඛමූලානි, එතානි සුඤ්‌ඤාගාරානි. ඣායථානන්‌ද, මා පමාදත්‌ථ, මා පච්‌ඡා විප්‌පටිසාරිනො අහුවත්‌ථ. අයං වො අම්‌හාකං අනුසාසනී’’’ති.
73. ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Nissāya nissāya kira no, bhante, bhagavatā oghassa nittharaṇā akkhātā. Katamo pana, bhante, ariyo vimokkho’’ti? ‘‘Idhānanda, bhikkhu ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā; yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā; ye ca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā; yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca samparāyikā rūpasaññā; yā ca āneñjasaññā, yā ca ākiñcaññāyatanasaññā , yā ca nevasaññānāsaññāyatanasaññā – esa sakkāyo yāvatā sakkāyo. Etaṃ amataṃ yadidaṃ anupādā cittassa vimokkho. Iti, kho, ānanda, desitā mayā āneñjasappāyā paṭipadā, desitā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā, desitā nevasaññānāsaññāyatanasappāyā paṭipadā, desitā nissāya nissāya oghassa nittharaṇā, desito ariyo vimokkho. Yaṃ kho, ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. Etāni, ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni. Jhāyathānanda, mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං ඡට්‌ඨං.
Āneñjasappāyasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 6. ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Āneñjasappāyasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 6. ආනෙඤ්‌ජසප්‌පායසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Āneñjasappāyasuttavaṇṇanā
