| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
၆. အာနေဉ္ဇသပ္ပာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Āneñjasappāyasuttavaṇṇanā
၆၆. ဧဝံ မေ သုတန္တိ အာနေဉ္ဇသပ္ပာယသုတ္တံ။ တတ္ထ အနိစ္စာတိ ဟုတ္ဝာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စာ။ ကာမာတိ ဝတ္ထုကာမာပိ ကိလေသကာမာပိ။ တုစ္ဆာတိ နိစ္စသာရဓုဝသာရအတ္တသာရဝိရဟိတတ္တာ ရိတ္တာ, န ပန နတ္ထီတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ န ဟိ တုစ္ဆမုဋ္ဌီတိ ဝုတ္တေ မုဋ္ဌိ နာမ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယသ္သ ပန အဗ္ဘန္တရေ ကိဉ္စိ နတ္ထိ, သော ဝုစ္စတိ တုစ္ဆော။ မုသာတိ နာသနကာ။ မောသဓမ္မာတိ နသ္သနသဘာဝာ, ခေတ္တံ ဝိယ ဝတ္ထု ဝိယ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဝိယ စ န ပညာယိတ္ထ, ကတိပာဟေနေဝ သုပိနကေ ဒိဋ္ဌာ ဝိယ နသ္သန္တိ န ပညာယန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မောသဓမ္မာ’’တိ, မာယာကတမေတန္တိ ယထာ မာယာယ ဥဒကံ မဏီတိ ကတ္ဝာ ဒသ္သိတံ, ဗဒရိပဏ္ဏံ ကဟာပဏောတိ ကတ္ဝာ ဒသ္သိတံ, အညံ ဝာ ပန ဧဝရူပံ ဒသ္သနူပစာရေ ဌိတသ္သေဝ တထာ ပညာယတိ, ဥပစာရာတိက္ကမတော ပဋ္ဌာယ ပာကတိကမေဝ ပညာယတိ။ ဧဝံ ကာမာပိ ဣတ္တရပစ္စုပဋ္ဌာနဋ္ဌေန ‘‘မာယာကတ’’န္တိ ဝုတ္တာ။ ယထာ စ မာယာကာရော ဥဒကာဒီနိ မဏိအာဒီနံ ဝသေန ဒသ္သေန္တော ဝဉ္စေတိ, ဧဝံ ကာမာပိ အနိစ္စာဒီနိ နိစ္စာဒိသဘာဝံ ဒသ္သေန္တာ ဝဉ္စေန္တီတိ ဝဉ္စနကဋ္ဌေနပိ ‘‘မာယာကတ’’န္တိ ဝုတ္တာ။ ဗာလလာပနန္တိ မယ္ဟံ ပုတ္တော, မယ္ဟံ ဓီတာ, မယ္ဟံ ဟိရညံ မယ္ဟံ သုဝဏ္ဏန္တိ ဧဝံ ဗာလာနံ လာပနတော ဗာလလာပနံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာ ကာမာတိ မာနုသကာ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ သမ္ပရာယိကာတိ တေ ဌပေတ္ဝာ အဝသေသာ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာ။ ကာမသညာတိ မာနုသကေ ကာမေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နသညာ။ ဥဘယမေတံ မာရဓေယ္ယန္တိ ဧတေ ကာမာ စ ကာမသညာ စ ဥဘယမ္ပိ မာရဓေယ္ယံ။ ယေဟိ ဥဘယမေတံ ဂဟိတံ, တေသဉ္ဟိ ဥပရိ မာရော ဝသံ ဝတ္တေတိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ဥဘယမေတံ မာရဓေယ္ယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။
66.Evaṃme sutanti āneñjasappāyasuttaṃ. Tattha aniccāti hutvā abhāvaṭṭhena aniccā. Kāmāti vatthukāmāpi kilesakāmāpi. Tucchāti niccasāradhuvasāraattasāravirahitattā rittā, na pana natthīti gahetabbā. Na hi tucchamuṭṭhīti vutte muṭṭhi nāma natthīti vuttaṃ hoti. Yassa pana abbhantare kiñci natthi, so vuccati tuccho. Musāti nāsanakā. Mosadhammāti nassanasabhāvā, khettaṃ viya vatthu viya hiraññasuvaṇṇaṃ viya ca na paññāyittha, katipāheneva supinake diṭṭhā viya nassanti na paññāyanti. Tena vuttaṃ ‘‘mosadhammā’’ti, māyākatametanti yathā māyāya udakaṃ maṇīti katvā dassitaṃ, badaripaṇṇaṃ kahāpaṇoti katvā dassitaṃ, aññaṃ vā pana evarūpaṃ dassanūpacāre ṭhitasseva tathā paññāyati, upacārātikkamato paṭṭhāya pākatikameva paññāyati. Evaṃ kāmāpi ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhena ‘‘māyākata’’nti vuttā. Yathā ca māyākāro udakādīni maṇiādīnaṃ vasena dassento vañceti, evaṃ kāmāpi aniccādīni niccādisabhāvaṃ dassentā vañcentīti vañcanakaṭṭhenapi ‘‘māyākata’’nti vuttā. Bālalāpananti mayhaṃ putto, mayhaṃ dhītā, mayhaṃ hiraññaṃ mayhaṃ suvaṇṇanti evaṃ bālānaṃ lāpanato bālalāpanaṃ. Diṭṭhadhammikā kāmāti mānusakā pañca kāmaguṇā. Samparāyikāti te ṭhapetvā avasesā. Diṭṭhadhammikā. Kāmasaññāti mānusake kāme ārabbha uppannasaññā. Ubhayametaṃ māradheyyanti ete kāmā ca kāmasaññā ca ubhayampi māradheyyaṃ. Yehi ubhayametaṃ gahitaṃ, tesañhi upari māro vasaṃ vatteti. Taṃ sandhāya ‘‘ubhayametaṃ māradheyya’’nti vuttaṃ.
မာရသ္သေသ ဝိသယောတိအာဒီသုပိ ယထာ စောဠသ္သ ဝိသယော စောဠဝိသယော, ပဏ္ဍသ္သ ဝိသယော ပဏ္ဍဝိသယော, သံဝရာနံ ဝိသယော သံဝရဝိသယောတိ ပဝတ္တနဋ္ဌာနံ ဝိသယောတိ ဝုစ္စတိ, ဧဝံ ယေဟိ ဧတေ ကာမာ ဂဟိတာ, တေသံ ဥပရိ မာရော ဝသံ ဝတ္တေတိ။ တံ သန္ဓာယ မာရသ္သေသ ဝိသယောတိ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စ ပန ကာမဂုဏေ နိဝာပဗီဇံ ဝိယ ဝိပ္ပကိရန္တော မာရော ဂစ္ဆတိ။ ယေဟိ ပန တေ ဂဟိတာ, တေသံ ဥပရိ မာရော ဝသံ ဝတ္တေတိ။ တံ သန္ဓာယ မာရသ္သေသ နိဝာပောတိ ဝုတ္တံ။ ယထာ စ ယတ္ထ ဟတ္ထိအာဒယော ဝသံ ဝတ္တေန္တိ, သော ဟတ္ထိဂောစရော အသ္သဂောစရော အဇဂောစရောတိ ဝုစ္စတိ, ဧဝံ ယေဟိ ဧတေ ကာမာ ဂဟိတာ, တေသု မာရော ဝသံ ဝတ္တေတိ။ တံ သန္ဓာယ မာရသ္သေသ ဂောစရောတိ ဝုတ္တံ။
Mārassesa visayotiādīsupi yathā coḷassa visayo coḷavisayo, paṇḍassa visayo paṇḍavisayo, saṃvarānaṃ visayo saṃvaravisayoti pavattanaṭṭhānaṃ visayoti vuccati, evaṃ yehi ete kāmā gahitā, tesaṃ upari māro vasaṃ vatteti. Taṃ sandhāya mārassesa visayoti vuttaṃ. Pañca pana kāmaguṇe nivāpabījaṃ viya vippakiranto māro gacchati. Yehi pana te gahitā, tesaṃ upari māro vasaṃ vatteti. Taṃ sandhāya mārassesa nivāpoti vuttaṃ. Yathā ca yattha hatthiādayo vasaṃ vattenti, so hatthigocaro assagocaro ajagocaroti vuccati, evaṃ yehi ete kāmā gahitā, tesu māro vasaṃ vatteti. Taṃ sandhāya mārassesa gocaroti vuttaṃ.
ဧတ္ထာတိ ဧတေသု ကာမေသု။ မာနသာတိ စိတ္တသမ္ဘူတာ။ တတ္ထ သိယာ – ဒုဝိဓေ တာဝ ကာမေ အာရဗ္ဘ အဘိဇ္ဈာနလက္ခဏာ အဘိဇ္ဈာ, ကရဏုတ္တရိယလက္ခဏော သာရမ္ဘော စ ဥပ္ပဇ္ဇတု, ဗ္ယာပာဒော ကထံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ? မမာယိတေ ဝတ္ထုသ္မိံ အစ္ဆိန္နေပိ သောစန္တိ, အစ္ဆိဇ္ဇန္တေပိ သောစန္တိ, အစ္ဆိန္နသင္ကိနောပိ သောစန္တိ, ယော ဧဝရူပော စိတ္တသ္သ အာဃာတောတိ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေဝ အရိယသာဝကသ္သာတိ တေ အရိယသာဝကသ္သ။ ဝကာရော အာဂမသန္ဓိမတ္တံ ဟောတိ။ ဣဓ မနုသိက္ခတောတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ သိက္ခန္တသ္သ တေ တယောပိ ကိလေသာ အန္တရာယကရာ ဟောန္တိ။ အဘိဘုယ္ယ လောကန္တိ ကာမလောကံ အဘိဘဝိတ္ဝာ။ အဓိဋ္ဌာယ မနသာတိ ဈာနာရမ္မဏစိတ္တေန အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ။ အပရိတ္တန္တိ ကာမာဝစရစိတ္တံ ပရိတ္တံ နာမ, တသ္သ ပဋိက္ခေပေန မဟဂ္ဂတံ အပရိတ္တံ နာမ။ ပမာဏန္တိပိ ကာမာဝစရမေဝ, ရူပာဝစရံ အရူပာဝစရံ အပ္ပမာဏံ။ သုဘာဝိတန္တိ ပန ဧတံ ကာမာဝစရာဒီနံ နာမံ န ဟောတိ, လောကုတ္တရသ္သေဝေတံ နာမံ။ တသ္မာ ဧတသ္သ ဝသေန အပရိတ္တံ အပ္ပမာဏံ သုဘာဝိတန္တိ သဗ္ဗံ လောကုတ္တရမေဝ ဝဋ္ဋတိ။
Etthāti etesu kāmesu. Mānasāti cittasambhūtā. Tattha siyā – duvidhe tāva kāme ārabbha abhijjhānalakkhaṇā abhijjhā, karaṇuttariyalakkhaṇo sārambho ca uppajjatu, byāpādo kathaṃ uppajjatīti? Mamāyite vatthusmiṃ acchinnepi socanti, acchijjantepi socanti, acchinnasaṅkinopi socanti, yo evarūpo cittassa āghātoti evaṃ uppajjati. Teva ariyasāvakassāti te ariyasāvakassa. Vakāro āgamasandhimattaṃ hoti. Idha manusikkhatoti imasmiṃ sāsane sikkhantassa te tayopi kilesā antarāyakarā honti. Abhibhuyya lokanti kāmalokaṃ abhibhavitvā. Adhiṭṭhāya manasāti jhānārammaṇacittena adhiṭṭhahitvā. Aparittanti kāmāvacaracittaṃ parittaṃ nāma, tassa paṭikkhepena mahaggataṃ aparittaṃ nāma. Pamāṇantipi kāmāvacarameva, rūpāvacaraṃ arūpāvacaraṃ appamāṇaṃ. Subhāvitanti pana etaṃ kāmāvacarādīnaṃ nāmaṃ na hoti, lokuttarassevetaṃ nāmaṃ. Tasmā etassa vasena aparittaṃ appamāṇaṃ subhāvitanti sabbaṃ lokuttarameva vaṭṭati.
တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ ကာမပဋိဗာဟနေန တမေဝ ပဋိပဒံ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ အာယတနေ စိတ္တံ ပသီဒတီတိ ကာရဏေ စိတ္တံ ပသီဒတိ။ ကိံ ပနေတ္ထ ကာရဏံ? အရဟတ္တံ ဝာ, အရဟတ္တသ္သ ဝိပသ္သနံ ဝာ, စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဝာ, စတုတ္ထဇ္ဈာနသ္သ ဥပစာရံ ဝာ။ သမ္ပသာဒေ သတီတိ ဧတ္ထ ဒုဝိဓော သမ္ပသာဒော အဓိမောက္ခသမ္ပသာဒော စ ပဋိလာဘသမ္ပသာဒော စ။ အရဟတ္တသ္သ ဟိ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဝိဟရတော မဟာဘူတာဒီသု ဥပဋ္ဌဟန္တေသု ယေနိမေ နီဟာရေန မဟာဘူတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဥပာဒာရူပာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ နာမရူပာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ပစ္စယာ သဗ္ဗထာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, လက္ခဏာရမ္မဏာ ဝိပသ္သနာ ဥပဋ္ဌဟတိ, အဇ္ဇေဝ အရဟတ္တံ ဂဏ္ဟိသ္သာမီတိ အပ္ပဋိလဒ္ဓေယေဝ အာသာ သန္တိဋ္ဌတိ, အဓိမောက္ခံ ပဋိလဘတိ။ တတိယဇ္ဈာနံ ဝာ ပာဒကံ ကတ္ဝာ စတုတ္ထဇ္ဈာနတ္ထာယ ကသိဏပရိကမ္မံ ကရောန္တသ္သ နီဝရဏဝိက္ခမ္ဘနာဒီနိ သမနုပသ္သတော ယေနိမေ နီဟာရေန နီဝရဏာ ဝိက္ခမ္ဘန္တိ, ကိလေသာ သန္နိသီဒန္တိ, သတိ သန္တိဋ္ဌတိ, သင္ခာရဂတံ ဝာ ဝိဘူတံ ပာကဋံ ဟုတ္ဝာ ဒိဗ္ဗစက္ခုကသ္သ ပရလောကော ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ , စိတ္တုပ္ပာဒော လေပပိဏ္ဍေ လဂ္ဂမာနော ဝိယ ဥပစာရေန သမာဓိယတိ, အဇ္ဇေဝ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေသ္သာမီတိ အပဋိလဒ္ဓေယေဝ အာသာ သန္တိဋ္ဌတိ, အဓိမောက္ခံ ပဋိလဘတိ ။ အယံ အဓိမောက္ခသမ္ပသာဒော နာမ။ တသ္မိံ သမ္ပသာဒေ သတိ။ ယော ပန အရဟတ္တံ ဝာ ပဋိလဘတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဝာ, တသ္သ စိတ္တံ ဝိပ္ပသန္နံ ဟောတိယေဝ။ ဣဓ ပန ‘‘အာယတနေ စိတ္တံ ပသီဒတီ’’တိ ဝစနတော အရဟတ္တဝိပသ္သနာယ စေဝ စတုတ္ထဇ္ဈာနူပစာရသ္သ စ ပဋိလာဘော ပဋိလာဘသမ္ပသာဒောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိပသ္သနာ ဟိ ပညာယ အဓိမုစ္စနသ္သ ကာရဏံ, ဥပစာရံ အာနေဉ္ဇသမာပတ္တိယာ။
Tabbahulavihārinoti kāmapaṭibāhanena tameva paṭipadaṃ bahulaṃ katvā viharantassa. Āyatane cittaṃ pasīdatīti kāraṇe cittaṃ pasīdati. Kiṃ panettha kāraṇaṃ? Arahattaṃ vā, arahattassa vipassanaṃ vā, catutthajjhānaṃ vā, catutthajjhānassa upacāraṃ vā. Sampasāde satīti ettha duvidho sampasādo adhimokkhasampasādo ca paṭilābhasampasādo ca. Arahattassa hi vipassanaṃ paṭṭhapetvā viharato mahābhūtādīsu upaṭṭhahantesu yenime nīhārena mahābhūtā upaṭṭhahanti, upādārūpā upaṭṭhahanti nāmarūpā upaṭṭhahanti, paccayā sabbathā upaṭṭhahanti, lakkhaṇārammaṇā vipassanā upaṭṭhahati, ajjeva arahattaṃ gaṇhissāmīti appaṭiladdheyeva āsā santiṭṭhati, adhimokkhaṃ paṭilabhati. Tatiyajjhānaṃ vā pādakaṃ katvā catutthajjhānatthāya kasiṇaparikammaṃ karontassa nīvaraṇavikkhambhanādīni samanupassato yenime nīhārena nīvaraṇā vikkhambhanti, kilesā sannisīdanti, sati santiṭṭhati, saṅkhāragataṃ vā vibhūtaṃ pākaṭaṃ hutvā dibbacakkhukassa paraloko viya upaṭṭhāti , cittuppādo lepapiṇḍe laggamāno viya upacārena samādhiyati, ajjeva catutthajjhānaṃ nibbattessāmīti apaṭiladdheyeva āsā santiṭṭhati, adhimokkhaṃ paṭilabhati . Ayaṃ adhimokkhasampasādo nāma. Tasmiṃ sampasāde sati. Yo pana arahattaṃ vā paṭilabhati catutthajjhānaṃ vā, tassa cittaṃ vippasannaṃ hotiyeva. Idha pana ‘‘āyatane cittaṃ pasīdatī’’ti vacanato arahattavipassanāya ceva catutthajjhānūpacārassa ca paṭilābho paṭilābhasampasādoti veditabbo. Vipassanā hi paññāya adhimuccanassa kāraṇaṃ, upacāraṃ āneñjasamāpattiyā.
ဧတရဟိ ဝာ အာနေဉ္ဇံ သမာပဇ္ဇတိ။ ပညာယ ဝာ အဓိမုစ္စတီတိ ဧတ္ထ ဧတရဟိ ဝာ ပညာယ အဓိမုစ္စတိ, အာနေဉ္ဇံ ဝာ သမာပဇ္ဇတီတိ ဧဝံ ပဒပရိဝတ္တနံ ကတ္ဝာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒဉ္ဟိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တသ္မိံ သမ္ပသာဒေ သတိ ဧတရဟိ ဝာ ပညာယ အဓိမုစ္စတိ, အရဟတ္တံ သစ္ဆိကရောတီတိ အတ္ထော။ တံ အနဘိသမ္ဘုဏန္တော အာနေဉ္ဇံ ဝာ သမာပဇ္ဇတိ, အထ ဝာ ပညာယ ဝာ အဓိမုစ္စတီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တံ အနဘိသမ္ဘုဏန္တော အာနေဉ္ဇံ ဝာ သမာပဇ္ဇတိ။ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဘာဝေတုံ အသက္ကောန္တော ဧတရဟိ စတုသစ္စံ ဝာ သစ္ဆိကရောတိ။ တံ အနဘိသမ္ဘုဏန္တော အာနေဉ္ဇံ ဝာ သမာပဇ္ဇတီတိ။
Etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati. Paññāya vā adhimuccatīti ettha etarahi vā paññāya adhimuccati, āneñjaṃ vā samāpajjatīti evaṃ padaparivattanaṃ katvā attho veditabbo. Idañhi vuttaṃ hoti – tasmiṃ sampasāde sati etarahi vā paññāya adhimuccati, arahattaṃ sacchikarotīti attho. Taṃ anabhisambhuṇanto āneñjaṃ vā samāpajjati, atha vā paññāya vā adhimuccatīti arahattamaggaṃ bhāveti, taṃ anabhisambhuṇanto āneñjaṃ vā samāpajjati. Arahattamaggaṃ bhāvetuṃ asakkonto etarahi catusaccaṃ vā sacchikaroti. Taṃ anabhisambhuṇanto āneñjaṃ vā samāpajjatīti.
တတ္ရာယံ နယော – ဣဓ ဘိက္ခု တတိယဇ္ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ စတုတ္ထဇ္ဈာနသ္သ ကသိဏပရိကမ္မံ ကရောတိ။ တသ္သ နီဝရဏာ ဝိက္ခမ္ဘန္တိ, သတိ သန္တိဋ္ဌတိ, ဥပစာရေန စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ သော ရူပာရူပံ ပရိဂဏ္ဟာတိ, ပစ္စယံ ပရိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, လက္ခဏာရမ္မဏိကံ ဝိပသ္သနံ ဝဝတ္ထပေတိ, တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ဥပစာရေန မေ ဈာနံ ဝိသေသဘာဂိယံ ဘဝေယ္ယ, တိဋ္ဌတု ဝိသေသဘာဂိယတာ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ နံ ကရိသ္သာမီ’’တိ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကရောတိ။ ဧတ္တကေနသ္သ ကိစ္စံ ကတံ နာမ ဟောတိ။ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ အသက္ကောန္တော ပန တတော ဩသက္ကိတမာနသော အန္တရာ န တိဋ္ဌတိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇတိယေဝ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ပုရိသော ‘‘ဝနမဟိံသံ ဃာတေသ္သာမီ’’တိ သတ္တိံ ဂဟေတ္ဝာ အနုဗန္ဓန္တော သစေ တံ ဃာတေတိ, သကလဂာမဝာသိနော တောသေသ္သတိ, အသက္ကောန္တော ပန အန္တရာမဂ္ဂေ သသဂောဓာဒယော ခုဒ္ဒကမိဂေ ဃာတေတ္ဝာ ကာဇံ ပူရေတ္ဝာ ဧတိယေဝ။
Tatrāyaṃ nayo – idha bhikkhu tatiyajjhānaṃ pādakaṃ katvā catutthajjhānassa kasiṇaparikammaṃ karoti. Tassa nīvaraṇā vikkhambhanti, sati santiṭṭhati, upacārena cittaṃ samādhiyati. So rūpārūpaṃ parigaṇhāti, paccayaṃ pariggaṇhāti, lakkhaṇārammaṇikaṃ vipassanaṃ vavatthapeti, tassa evaṃ hoti – ‘‘upacārena me jhānaṃ visesabhāgiyaṃ bhaveyya, tiṭṭhatu visesabhāgiyatā, nibbedhabhāgiyaṃ naṃ karissāmī’’ti vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ sacchikaroti. Ettakenassa kiccaṃ kataṃ nāma hoti. Arahattaṃ sacchikātuṃ asakkonto pana tato osakkitamānaso antarā na tiṭṭhati, catutthajjhānaṃ samāpajjatiyeva. Yathā kiṃ? Yathā puriso ‘‘vanamahiṃsaṃ ghātessāmī’’ti sattiṃ gahetvā anubandhanto sace taṃ ghāteti, sakalagāmavāsino tosessati, asakkonto pana antarāmagge sasagodhādayo khuddakamige ghātetvā kājaṃ pūretvā etiyeva.
တတ္ထ ပုရိသသ္သ သတ္တိံ ဂဟေတ္ဝာ ဝနမဟိံသာနုဗန္ဓနံ ဝိယ ဣမသ္သ ဘိက္ခုနော တတိယဇ္ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ စတုတ္ထဇ္ဈာနသ္သ ပရိကမ္မကရဏံ, ဝနမဟိံသဃာတနံ ဝိယ – ‘‘နီဝရဏဝိက္ခမ္ဘနာဒီနိ သမနုပသ္သတော ဝိသေသဘာဂိယံ ဘဝေယ္ယ, တိဋ္ဌတု ဝိသေသဘာဂိယတာ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ နံ ကရိသ္သာမီ’’တိ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တသ္သ သစ္ဆိကရဏံ, မဟိံသံ ဃာတေတုံ အသက္ကောန္တသ္သ အန္တရာမဂ္ဂေ သသဂောဓာဒယော ခုဒ္ဒကမိဂေ ဃာတေတ္ဝာ ကာဇံ ပူရေတ္ဝာ ဂမနံ ဝိယ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ အသက္ကောန္တသ္သ, တတော ဩသက္ကိတ္ဝာ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မဂ္ဂဘာဝနာ စတုသစ္စသစ္ဆိကိရိယာယောဇနာသုပိ ဧသေဝ နယော။
Tattha purisassa sattiṃ gahetvā vanamahiṃsānubandhanaṃ viya imassa bhikkhuno tatiyajjhānaṃ pādakaṃ katvā catutthajjhānassa parikammakaraṇaṃ, vanamahiṃsaghātanaṃ viya – ‘‘nīvaraṇavikkhambhanādīni samanupassato visesabhāgiyaṃ bhaveyya, tiṭṭhatu visesabhāgiyatā, nibbedhabhāgiyaṃ naṃ karissāmī’’ti vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattassa sacchikaraṇaṃ, mahiṃsaṃ ghātetuṃ asakkontassa antarāmagge sasagodhādayo khuddakamige ghātetvā kājaṃ pūretvā gamanaṃ viya arahattaṃ sacchikātuṃ asakkontassa, tato osakkitvā catutthajjhānasamāpajjanaṃ veditabbaṃ. Maggabhāvanā catusaccasacchikiriyāyojanāsupi eseva nayo.
ဣဒာနိ အရဟတ္တံ သစ္ဆိကာတုံ အသက္ကောန္တသ္သ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဒသ္သေန္တော ကာယသ္သ ဘေဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယန္တိ ယေန ကာရဏေန တံ သံဝတ္တနိကံ ဝိညာဏံ အသ္သ အာနေဉ္ဇူပဂံ, တံ ကာရဏံ ဝိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ တံသံဝတ္တနိကန္တိ တသ္သ ဘိက္ခုနော သံဝတ္တနိကံ။ ယေန ဝိပာကဝိညာဏေန သော ဘိက္ခု သံဝတ္တတိ နိဗ္ဗတ္တတိ, တံ ဝိညာဏံ။ အာနေဉ္ဇူပဂန္တိ ကုသလာနေဉ္ဇသဘာဝူပဂတံ အသ္သ, တာဒိသမေဝ ဘဝေယ္ယာတိ အတ္ထော။ ကေစိ ကုသလဝိညာဏံ ဝဒန္တိ။ ယံ တသ္သ ဘိက္ခုနော သံဝတ္တနိကံ ဥပပတ္တိဟေတုဘူတံ ကုသလဝိညာဏံ အာနေဉ္ဇူပဂတံ အသ္သ, ဝိပာကကာလေပိ တန္နာမကမေဝ အသ္သာတိ အတ္ထော။ သော ပနာယမတ္ထော – ‘‘ပုညံ စေ သင္ခာရံ အဘိသင္ခရောတိ, ပုညူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ အပုညံ စေ သင္ခာရံ အဘိသင္ခာရောတိ, အပုညုပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ အာနေဉ္ဇံ စေ သင္ခာရံ အဘိသင္ခရောတိ, အာနေဉ္ဇူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏ’’န္တိ (သံ. နိ. ၂.၅၁) ဣမိနာ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာနေဉ္ဇသပ္ပာယာတိ အာနေဉ္ဇသ္သ စတုတ္ထဇ္ဈာနသ္သ သပ္ပာယာ။ န ကေဝလဉ္စ သာ အာနေဉ္ဇသ္သေဝ, ဥပရိ အရဟတ္တသ္သာပိ သပ္ပာယာဝ ဥပကာရဘူတာယေဝာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ ပဌမကအာနေဉ္ဇေ သမာဓိဝသေန ဩသက္ကနာ ကထိတာ။
Idāni arahattaṃ sacchikātuṃ asakkontassa nibbattaṭṭhānaṃ dassento kāyassa bhedātiādimāha. Tattha yanti yena kāraṇena taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjūpagaṃ, taṃ kāraṇaṃ vijjatīti attho. Ettha ca taṃsaṃvattanikanti tassa bhikkhuno saṃvattanikaṃ. Yena vipākaviññāṇena so bhikkhu saṃvattati nibbattati, taṃ viññāṇaṃ. Āneñjūpaganti kusalāneñjasabhāvūpagataṃ assa, tādisameva bhaveyyāti attho. Keci kusalaviññāṇaṃ vadanti. Yaṃ tassa bhikkhuno saṃvattanikaṃ upapattihetubhūtaṃ kusalaviññāṇaṃ āneñjūpagataṃ assa, vipākakālepi tannāmakameva assāti attho. So panāyamattho – ‘‘puññaṃ ce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, puññūpagaṃ hoti viññāṇaṃ. Apuññaṃ ce saṅkhāraṃ abhisaṅkhāroti, apuññupagaṃ hoti viññāṇaṃ. Āneñjaṃ ce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, āneñjūpagaṃ hoti viññāṇa’’nti (saṃ. ni. 2.51) iminā nayena veditabbo. Āneñjasappāyāti āneñjassa catutthajjhānassa sappāyā. Na kevalañca sā āneñjasseva, upari arahattassāpi sappāyāva upakārabhūtāyevāti veditabbā. Iti imasmiṃ paṭhamakaāneñje samādhivasena osakkanā kathitā.
၆၇. ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ပတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အယဉ္ဟိ ဘိက္ခု ဟေဋ္ဌိမေန ဘိက္ခုနာ ပညဝန္တတရော တသ္သ စ ဘိက္ခုနော အတ္တနော စာတိ ဒ္ဝိန္နမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ ရူပပဋိဗာဟနေန တမေဝ ပဋိပဒံ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ အာနေဉ္ဇံ သမာပဇ္ဇတီတိ အာကာသာနဉ္စာယတာနာနေဉ္ဇံ သမာပဇ္ဇတိ။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ ယထာ စ ဣဓ, ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဝိသေသမတ္တမေဝ ပန ဝက္ခာမ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ ဒုတိယအာနေဉ္ဇေ ဝိပသ္သနာဝသေန ဩသက္ကနာ ကထိတာ, ‘‘ယံကိဉ္စိ ရူပ’’န္တိ ဧဝံ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂံ ဒသ္သေန္တေန ကထိတာတိ အတ္ထော။
67.Iti paṭisañcikkhatīti catutthajjhānaṃ patvā evaṃ paṭisañcikkhati. Ayañhi bhikkhu heṭṭhimena bhikkhunā paññavantataro tassa ca bhikkhuno attano cāti dvinnampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Tabbahulavihārinoti rūpapaṭibāhanena tameva paṭipadaṃ bahulaṃ katvā viharantassa. Āneñjaṃ samāpajjatīti ākāsānañcāyatānāneñjaṃ samāpajjati. Sesaṃ purimasadisameva. Yathā ca idha, evaṃ sabbattha visesamattameva pana vakkhāma. Iti imasmiṃ dutiyaāneñje vipassanāvasena osakkanā kathitā, ‘‘yaṃkiñci rūpa’’nti evaṃ vipassanāmaggaṃ dassentena kathitāti attho.
ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ပတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အယဉ္ဟိ ဟေဋ္ဌာ ဒ္ဝီဟိ ဘိက္ခူဟိ ပညဝန္တတရော တေသဉ္စ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော စာတိ တိဏ္ဏမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ ဥဘယမေတံ အနိစ္စန္တိ ဧတ္ထ အဋ္ဌ ဧကေကကောဋ္ဌာသာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကဝသေန ပန သင္ခိပိတ္ဝာ ဥဘယန္တိ ဝုတ္တံ။ နာလံ အဘိနန္ဒိတုန္တိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနန္ဒိတုံ န ယုတ္တံ။ သေသပဒဒ္ဝယေပိ ဧသေဝ နယော။ တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ ကာမပဋိဗာဟနေန စ ရူပပဋိဗာဟနေန စ တမေဝ ပဋိပဒံ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ အာနေဉ္ဇံ သမာပဇ္ဇတီတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနာနေဉ္ဇံ သမာပဇ္ဇတိ။ ဣမသ္မိံ တတိယအာနေဉ္ဇေ ဝိပသ္သနာဝသေန ဩသက္ကနာ ကထိတာ။
Itipaṭisañcikkhatīti ākāsānañcāyatanaṃ patvā evaṃ paṭisañcikkhati. Ayañhi heṭṭhā dvīhi bhikkhūhi paññavantataro tesañca bhikkhūnaṃ attano cāti tiṇṇampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Ubhayametaṃ aniccanti ettha aṭṭha ekekakoṭṭhāsā diṭṭhadhammikasamparāyikavasena pana saṅkhipitvā ubhayanti vuttaṃ. Nālaṃ abhinanditunti taṇhādiṭṭhivasena abhinandituṃ na yuttaṃ. Sesapadadvayepi eseva nayo. Tabbahulavihārinoti kāmapaṭibāhanena ca rūpapaṭibāhanena ca tameva paṭipadaṃ bahulaṃ katvā viharantassa. Āneñjaṃ samāpajjatīti viññāṇañcāyatanāneñjaṃ samāpajjati. Imasmiṃ tatiyaāneñje vipassanāvasena osakkanā kathitā.
၆၈. ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ပတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အယဉ္ဟိ ဟေဋ္ဌာ တီဟိ ဘိက္ခူဟိ ပညဝန္တတရော တေသဉ္စ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော စာတိ စတုန္နမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ ယတ္ထေတာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီတိ ယံ အာကိဉ္စညာယတနံ ပတ္ဝာ ဧတာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာ သဗ္ဗသညာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတန္တိ ဧတံ အင္ဂသန္တတာယ အာရမ္မဏသန္တတာယ စ သန္တံ, အတပ္ပကဋ္ဌေန ပဏီတံ။ တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ တာသံ သညာနံ ပဋိဗာဟနေန တမေဝ ပဋိပဒံ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ ဣမသ္မိံ ပဌမာကိဉ္စညာယတနေ သမာဓိဝသေန ဩသက္ကနာ ကထိတာ။
68.Iti paṭisañcikkhatīti viññāṇañcāyatanaṃ patvā evaṃ paṭisañcikkhati. Ayañhi heṭṭhā tīhi bhikkhūhi paññavantataro tesañca bhikkhūnaṃ attano cāti catunnampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Yatthetā aparisesā nirujjhantīti yaṃ ākiñcaññāyatanaṃ patvā etā heṭṭhā vuttā sabbasaññā nirujjhanti. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītanti etaṃ aṅgasantatāya ārammaṇasantatāya ca santaṃ, atappakaṭṭhena paṇītaṃ. Tabbahulavihārinoti tāsaṃ saññānaṃ paṭibāhanena tameva paṭipadaṃ bahulaṃ katvā viharantassa. Imasmiṃ paṭhamākiñcaññāyatane samādhivasena osakkanā kathitā.
ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနမေဝ ပတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အယဉ္ဟိ ဟေဋ္ဌာ စတူဟိ ဘိက္ခူဟိ ပညဝန္တတရော တေသဉ္စ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော စာတိ ပဉ္စန္နမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ အတ္တေန ဝာ အတ္တနိယေန ဝာတိ အဟံ မမာတိ ဂဟေတဗ္ဗေန သုညံ တုစ္ဆံ ရိတ္တံ။ ဧဝမေတ္ထ ဒ္ဝိကောဋိကာ သုညတာ ဒသ္သိတာ။ တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပဋိပဒဉ္စ ဣမဉ္စ သုညတပဋိပဒံ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ ဣမသ္မိံ ဒုတိယာကိဉ္စညာယတနေ ဝိပသ္သနာဝသေန ဩသက္ကနာ ကထိတာ။
Iti paṭisañcikkhatīti viññāṇañcāyatanameva patvā evaṃ paṭisañcikkhati. Ayañhi heṭṭhā catūhi bhikkhūhi paññavantataro tesañca bhikkhūnaṃ attano cāti pañcannampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Attena vā attaniyena vāti ahaṃ mamāti gahetabbena suññaṃ tucchaṃ rittaṃ. Evamettha dvikoṭikā suññatā dassitā. Tabbahulavihārinoti heṭṭhā vuttapaṭipadañca imañca suññatapaṭipadaṃ bahulaṃ katvā viharantassa. Imasmiṃ dutiyākiñcaññāyatane vipassanāvasena osakkanā kathitā.
၇၀. ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနမေဝ ပတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အယဉ္ဟိ ဟေဋ္ဌာ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခူဟိ ပညဝန္တတရော တေသဉ္စ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော စာတိ ဆန္နမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ နာဟံ က္ဝစနိ ကသ္သစိ ကိဉ္စနတသ္မိံ, န စ မမ က္ဝစနိ ကိသ္မိဉ္စိ ကိဉ္စနံ နတ္ထီတိ ဧတ္ထ ပန စတုကောဋိကာ သုညတာ ကထိတာ။ ကထံ? အယဉ္ဟိ နာဟံ က္ဝစနီတိ က္ဝစိ အတ္တာနံ န ပသ္သတိ, ကသ္သစိ ကိဉ္စနတသ္မိန္တိ အတ္တနော အတ္တာနံ ကသ္သစိ ပရသ္သ ကိဉ္စနဘာဝေ ဥပနေတဗ္ဗံ န ပသ္သတိ, အတ္တနော ဘာတိဋ္ဌာနေ ဘာတရံ သဟာယဋ္ဌာနေ သဟာယံ ပရိက္ခာရဋ္ဌာနေ ဝာ ပရိက္ခာရံ မညိတ္ဝာ ဥပဂန္တ္ဝာ ဥပနေတဗ္ဗံ န ပသ္သတီတိ အတ္ထော။ န စ မမ က္ဝစနီတိ ဧတ္ထ မမ – သဒ္ဒံ တာဝ ဌပေတ္ဝာ န စ က္ဝစနိ ပရသ္သ စ အတ္တာနံ က္ဝစိ န ပသ္သတီတိ အယမတ္ထော။ ဣဒာနိ မမ – သဒ္ဒံ အာဟရိတ္ဝာ မမ ကိသ္မိဉ္စိ ကိဉ္စနံ နတ္ထီတိ သော ပရသ္သ အတ္တာ မမ ကိသ္မိဉ္စိ ကိဉ္စနဘာဝေ အတ္ထီတိ န ပသ္သတိ။ အတ္တနော ဘာတိဋ္ဌာနေ ဘာတရံ သဟာယဋ္ဌာနေ သဟာယံ ပရိက္ခာရဋ္ဌာနေ ဝာ ပရိက္ခာရန္တိ ကိသ္မိဉ္စိ ဌာနေ ပရသ္သ အတ္တာနံ ဣမိနာ ကိဉ္စနဘာဝေန ဥပနေတဗ္ဗံ န ပသ္သတီတိ အတ္ထော။ ဧဝမယံ ယသ္မာ နေဝ ကတ္ထစိ အတ္တာနံ ပသ္သတိ, န တံ ပရသ္သ ကိဉ္စနဘာဝေ ဥပနေတဗ္ဗံ ပသ္သတိ, န ပရသ္သ အတ္တာနံ ပသ္သတိ, န ပရသ္သ အတ္တာနံ အတ္တနော ကိဉ္စနဘာဝေ ဥပနေတဗ္ဗံ ပသ္သတိ, တသ္မာ အယံ သုညတာ စတုကောဋိကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပ္ပဋိပဒံ ဣမံ စတုကောဋိသုညတဉ္စ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ ဣမသ္မိံ တတိယာကိဉ္စညာယတနေပိ ဝိပသ္သနာဝသေနေဝ ဩသက္ကနာ ကထိတာ။
70.Itipaṭisañcikkhatīti viññāṇañcāyatanameva patvā evaṃ paṭisañcikkhati. Ayañhi heṭṭhā pañcahi bhikkhūhi paññavantataro tesañca bhikkhūnaṃ attano cāti channampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Nāhaṃ kvacani kassaci kiñcanatasmiṃ, na ca mama kvacani kismiñcikiñcanaṃ natthīti ettha pana catukoṭikā suññatā kathitā. Kathaṃ? Ayañhi nāhaṃ kvacanīti kvaci attānaṃ na passati, kassaci kiñcanatasminti attano attānaṃ kassaci parassa kiñcanabhāve upanetabbaṃ na passati, attano bhātiṭṭhāne bhātaraṃ sahāyaṭṭhāne sahāyaṃ parikkhāraṭṭhāne vā parikkhāraṃ maññitvā upagantvā upanetabbaṃ na passatīti attho. Na ca mama kvacanīti ettha mama – saddaṃ tāva ṭhapetvā na ca kvacani parassa ca attānaṃ kvaci na passatīti ayamattho. Idāni mama – saddaṃ āharitvā mama kismiñci kiñcanaṃ natthīti so parassa attā mama kismiñci kiñcanabhāve atthīti na passati. Attano bhātiṭṭhāne bhātaraṃ sahāyaṭṭhāne sahāyaṃ parikkhāraṭṭhāne vā parikkhāranti kismiñci ṭhāne parassa attānaṃ iminā kiñcanabhāvena upanetabbaṃ na passatīti attho. Evamayaṃ yasmā neva katthaci attānaṃ passati, na taṃ parassa kiñcanabhāve upanetabbaṃ passati, na parassa attānaṃ passati, na parassa attānaṃ attano kiñcanabhāve upanetabbaṃ passati, tasmā ayaṃ suññatā catukoṭikāti veditabbā. Tabbahulavihārinoti heṭṭhā vuttappaṭipadaṃ imaṃ catukoṭisuññatañca bahulaṃ katvā viharantassa. Imasmiṃ tatiyākiñcaññāyatanepi vipassanāvaseneva osakkanā kathitā.
ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ အာကိဉ္စညာယတနံ ပတ္ဝာ ဧဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အယဉ္ဟိ ဟေဋ္ဌာ ဆဟိ ဘိက္ခူဟိ ပညဝန္တတရော တေသဉ္စ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော စာတိ သတ္တန္နမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ ယတ္ထေတာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တီတိ ယံ နေဝသညာနာသညာယတနံ ပတ္ဝာ ဧတ္ထ ဧတာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာ သဗ္ဗသညာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ တဗ္ဗဟုလဝိဟာရိနောတိ တာသံ သညာနံ ပဋိဗာဟနေန တမေဝ ပဋိပဒံ ဗဟုလံ ကတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သ။ ဣမသ္မိံ နေဝသညာနာသညာယတနေ သမာဓိဝသေန ဩသက္ကနာ ကထိတာ။
Iti paṭisañcikkhatīti ākiñcaññāyatanaṃ patvā evaṃ paṭisañcikkhati. Ayañhi heṭṭhā chahi bhikkhūhi paññavantataro tesañca bhikkhūnaṃ attano cāti sattannampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Yatthetā aparisesā nirujjhantīti yaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ patvā ettha etā heṭṭhā vuttā sabbasaññā nirujjhanti. Tabbahulavihārinoti tāsaṃ saññānaṃ paṭibāhanena tameva paṭipadaṃ bahulaṃ katvā viharantassa. Imasmiṃ nevasaññānāsaññāyatane samādhivasena osakkanā kathitā.
၇၁. နော စသ္သ နော စ မေ သိယာတိ သစေ မယ္ဟံ ပုဗ္ဗေ ပဉ္စဝိဓံ ကမ္မဝဋ္ဋံ န အာယူဟိတံ အသ္သ, ယံ မေ ဣဒံ ဧတရဟိ ဧဝံ ပဉ္စဝိဓံ ဝိပာကဝဋ္ဋံ ဧတံ မေ န သိယာ နပ္ပဝတ္တေယ္ယာတိ အတ္ထော။ န ဘဝိသ္သတီတိ သစေ ဧတရဟိ ပဉ္စဝိဓံ ကမ္မဝဋ္ဋံ အာယူဟိတံ န ဘဝိသ္သတိ။ န မေ ဘဝိသ္သတီတိ တသ္မိံ အသတိ အနာဂတေ မေ ပဉ္စဝိဓံ ဝိပာကဝဋ္ဋံ န ဘဝိသ္သတိ။ ယဒတ္ထိ ယံ ဘူတံ တံ ပဇဟာမီတိ ယံ အတ္ထိ ယံ ဘူတံ ဧတရဟိ ခန္ဓပဉ္စကံ, တံ ပဇဟာမိ။ ဧဝံ ဥပေက္ခံ ပဋိလဘတီတိ သော ဘိက္ခု ဧဝံ ဝိပသ္သနုပေက္ခံ လဘတီတိ အတ္ထော။
71.No cassa no ca me siyāti sace mayhaṃ pubbe pañcavidhaṃ kammavaṭṭaṃ na āyūhitaṃ assa, yaṃ me idaṃ etarahi evaṃ pañcavidhaṃ vipākavaṭṭaṃ etaṃ me na siyā nappavatteyyāti attho. Na bhavissatīti sace etarahi pañcavidhaṃ kammavaṭṭaṃ āyūhitaṃ na bhavissati. Na me bhavissatīti tasmiṃ asati anāgate me pañcavidhaṃ vipākavaṭṭaṃ na bhavissati. Yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahāmīti yaṃ atthi yaṃ bhūtaṃ etarahi khandhapañcakaṃ, taṃ pajahāmi. Evaṃupekkhaṃ paṭilabhatīti so bhikkhu evaṃ vipassanupekkhaṃ labhatīti attho.
ပရိနိဗ္ဗာယေယ္ယ နု ခော သော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု န ဝာ ပရိနိဗ္ဗာယေယ္ယာတိ ကိံ ပုစ္ဆာမီတိ ပုစ္ဆတိ, တတိယဇ္ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတသ္သ အရဟတ္တမ္ပိ ဩသက္ကနာပိ ပဋိပဒာပိ ပဋိသန္ဓိပိ ကထိတာ, တထာ စတုတ္ထဇ္ဈာနာဒီနိ ပာဒကာနိ ကတ္ဝာ ဌိတာနံ, နေဝသညာနာသညာယတနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတသ္သ န ကိဉ္စိ ကထိတံ, တံ ပုစ္ဆာမီတိ ပုစ္ဆတိ။ အပေတ္ထာတိ အပိ ဧတ္ထ။ သော တံ ဥပေက္ခံ အဘိနန္ဒတီတိ သော တံ ဝိပသ္သနုပေက္ခံ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိအဘိနန္ဒနာဟိ အဘိနန္ဒတိ။ သေသပဒဒ္ဝယေပိ ဧသေဝ နယော။ တန္နိသ္သိတံ ဟောတိ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏံ ဝိပသ္သနာနိသ္သိတံ ဟောတိ။ တဒုပာဒာနန္တိ ယံ နိကန္တိဝိညာဏံ, တံ တသ္သ ဥပာဒာနံ နာမ ဂဟဏံ နာမ ဟောတိ။ သဥပာဒာနောတိ သဂဟဏော။ န ပရိနိဗ္ဗာယတီတိ ဝိပသ္သနာယ သာလယော ဘိက္ခု မမ သာသနေ န ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ယော ပန ဝိဟာရပရိဝေဏဥပဋ္ဌာကာဒီသု သာလယော, တသ္မိံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒသ္သေတိ။ ကဟံ ပနာတိ? ကတ္ထ ပန? ဥပာဒိယမာနော ဥပာဒိယတီတိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏ္ဟမာနော ဂဏ္ဟာတိ။ ဥပာဒာနသေဋ္ဌံ ကိရ သော, ဘန္တေတိ, ဘန္တေ, သော ကိရ ဘိက္ခု ဂဟေတဗ္ဗဋ္ဌာနံ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ ဘဝံ ဥပာဒိယတိ, သေဋ္ဌဘဝေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏ္ဟာတီတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသန္ဓိ ကထိတာ။ ဣဒာနိသ္သ အရဟတ္တံ ကထေတုံ ဣဓာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။
Parinibbāyeyya nu kho so, bhante, bhikkhu na vā parinibbāyeyyāti kiṃ pucchāmīti pucchati, tatiyajjhānaṃ pādakaṃ katvā ṭhitassa arahattampi osakkanāpi paṭipadāpi paṭisandhipi kathitā, tathā catutthajjhānādīni pādakāni katvā ṭhitānaṃ, nevasaññānāsaññāyatanaṃ pādakaṃ katvā ṭhitassa na kiñci kathitaṃ, taṃ pucchāmīti pucchati. Apetthāti api ettha. So taṃ upekkhaṃ abhinandatīti so taṃ vipassanupekkhaṃ taṇhādiṭṭhiabhinandanāhi abhinandati. Sesapadadvayepi eseva nayo. Tannissitaṃ hoti viññāṇanti viññāṇaṃ vipassanānissitaṃ hoti. Tadupādānanti yaṃ nikantiviññāṇaṃ, taṃ tassa upādānaṃ nāma gahaṇaṃ nāma hoti. Saupādānoti sagahaṇo. Na parinibbāyatīti vipassanāya sālayo bhikkhu mama sāsane na parinibbāyati. Yo pana vihārapariveṇaupaṭṭhākādīsu sālayo, tasmiṃ vattabbameva natthīti dasseti. Kahaṃ panāti? Kattha pana? Upādiyamānoupādiyatīti paṭisandhiṃ gaṇhamāno gaṇhāti. Upādānaseṭṭhaṃ kira so, bhanteti, bhante, so kira bhikkhu gahetabbaṭṭhānaṃ seṭṭhaṃ uttamaṃ bhavaṃ upādiyati, seṭṭhabhave paṭisandhiṃ gaṇhātīti attho. Iminā tassa bhikkhuno paṭisandhi kathitā. Idānissa arahattaṃ kathetuṃ idhānandātiādimāha.
၇၃. နိသ္သာယ နိသ္သာယာတိ တံ တံ သမာပတ္တိံ နိသ္သာယ။ ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏာ အက္ခာတာတိ ဩဃတရဏံ ကထိတံ, တတိယဇ္ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတဘိက္ခုနော ဩဃနိတ္ထရဏာ ကထိတာ။ပေ.။ နေဝသညာနာသညာယတနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတဘိက္ခုနော ဩဃနိတ္ထရဏာ ကထိတာတိ ဝဒတိ။
73.Nissāya nissāyāti taṃ taṃ samāpattiṃ nissāya. Oghassa nittharaṇā akkhātāti oghataraṇaṃ kathitaṃ, tatiyajjhānaṃ pādakaṃ katvā ṭhitabhikkhuno oghanittharaṇā kathitā…pe… nevasaññānāsaññāyatanaṃ pādakaṃ katvā ṭhitabhikkhuno oghanittharaṇā kathitāti vadati.
ကတမော ပန, ဘန္တေ, အရိယော ဝိမောက္ခောတိ ဣဓ ကိံ ပုစ္ဆတိ? သမာပတ္တိံ တာဝ ပဒဋ္ဌာနံ ကတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ဂဏ္ဟန္တော ဘိက္ခု နာဝံ ဝာ ဥဠုမ္ပာဒီနိ ဝာ နိသ္သာယ မဟောဃံ တရိတ္ဝာ ပာရံ ဂစ္ဆန္တော ဝိယ န ကိလမတိ။ သုက္ခဝိပသ္သကော ပန ပကိဏ္ဏကသင္ခာရေ သမ္မသိတ္ဝာ အရဟတ္တံ ဂဏ္ဟန္တော ဗာဟုဗလေန သောတံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပာရံ ဂစ္ဆန္တော ဝိယ ကိလမတိ။ ဣတိ ဣမသ္သ သုက္ခဝိပသ္သကသ္သ အရဟတ္တံ ပုစ္ဆာမီတိ ပုစ္ဆတိ။ အရိယသာဝကောတိ သုက္ခဝိပသ္သကော အရိယသာဝကော။ အယဉ္ဟိ ဟေဋ္ဌာ အဋ္ဌဟိ ဘိက္ခူဟိ ပညဝန္တတရော တေသဉ္စ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော စာတိ နဝန္နမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဧကတော ကတ္ဝာ သမ္မသတိ။ ဧသ သက္ကာယော ယာဝတာ သက္ကာယောတိ ယတ္တကော တေဘူမကဝဋ္ဋသင္ခာတော သက္ကာယော နာမ အတ္ထိ, သဗ္ဗောပိ သော ဧသ သက္ကာယော, န ဣတော ပရံ သက္ကာယော အတ္ထီတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။
Katamo pana, bhante, ariyo vimokkhoti idha kiṃ pucchati? Samāpattiṃ tāva padaṭṭhānaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ gaṇhanto bhikkhu nāvaṃ vā uḷumpādīni vā nissāya mahoghaṃ taritvā pāraṃ gacchanto viya na kilamati. Sukkhavipassako pana pakiṇṇakasaṅkhāre sammasitvā arahattaṃ gaṇhanto bāhubalena sotaṃ chinditvā pāraṃ gacchanto viya kilamati. Iti imassa sukkhavipassakassa arahattaṃ pucchāmīti pucchati. Ariyasāvakoti sukkhavipassako ariyasāvako. Ayañhi heṭṭhā aṭṭhahi bhikkhūhi paññavantataro tesañca bhikkhūnaṃ attano cāti navannampi kammaṭṭhānaṃ ekato katvā sammasati. Esa sakkāyo yāvatā sakkāyoti yattako tebhūmakavaṭṭasaṅkhāto sakkāyo nāma atthi, sabbopi so esa sakkāyo, na ito paraṃ sakkāyo atthīti paṭisañcikkhati.
ဧတံ အမတံ ယဒိဒံ အနုပာဒာ စိတ္တသ္သ ဝိမောက္ခောတိ ယော ပနေသ စိတ္တသ္သ အနုပာဒာဝိမောက္ခော နာမ, ဧတံ အမတံ ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတန္တိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ အညတ္ထ စ ‘‘အနုပာဒာ စိတ္တသ္သ ဝိမောက္ခော’’တိ နိဗ္ဗာနံ ဝုစ္စတိ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ သုက္ခဝိပသ္သကသ္သ အရဟတ္တံ ကထိတံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။
Etaṃamataṃ yadidaṃ anupādā cittassa vimokkhoti yo panesa cittassa anupādāvimokkho nāma, etaṃ amataṃ etaṃ santaṃ etaṃ paṇītanti paṭisañcikkhati. Aññattha ca ‘‘anupādā cittassa vimokkho’’ti nibbānaṃ vuccati. Imasmiṃ pana sutte sukkhavipassakassa arahattaṃ kathitaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
ကေဝလံ ပန ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သတ္တသု ဌာနေသု ဩသက္ကနာ ကထိတာ, အဋ္ဌသု ဌာနေသု ပဋိသန္ဓိ, နဝသု ဌာနေသု အရဟတ္တံ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကထံ? တတိယံ ဈာနံ တာဝ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတသ္သ ဘိက္ခုနော ဩသက္ကနာ ကထိတာ, ပဋိသန္ဓိ ကထိတာ, အရဟတ္တံ ကထိတံ, တထာ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ, တထာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ပန ပဒဋ္ဌာနံ ကတ္ဝာ ဌိတာနံ တိဏ္ဏံ ဘိက္ခူနံ ဩသက္ကနာ ကထိတာ, ပဋိသန္ဓိ ကထိတာ, အရဟတ္တံ ကထိတံ။ တထာ အာကိဉ္စညာယတနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတသ္သ ဘိက္ခုနော။ နေဝသညာနာသညာယတနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဌိတသ္သ ပန ဩသက္ကနာ နတ္ထိ, ပဋိသန္ဓိ ပန အရဟတ္တဉ္စ ကထိတံ။ သုက္ခဝိပသ္သကသ္သ အရဟတ္တမေဝ ကထိတန္တိ။ ဧဝံ သတ္တသု ဌာနေသု ဩသက္ကနာ ကထိတာ, အဋ္ဌသု ဌာနေသု ပဋိသန္ဓိ, နဝသု ဌာနေသု အရဟတ္တံ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမဉ္စ ပန သတ္တသု ဌာနေသု ဩသက္ကနံ အဋ္ဌသု ပဋိသန္ဓိံ နဝသု အရဟတ္တံ သမောဓာနေတ္ဝာ ကထေန္တေန ဣမံ အာနေဉ္ဇသပ္ပာယသုတ္တံ သုကထိတံ နာမ ဟောတီတိ။
Kevalaṃ pana imasmiṃ sutte sattasu ṭhānesu osakkanā kathitā, aṭṭhasu ṭhānesu paṭisandhi, navasu ṭhānesu arahattaṃ kathitanti veditabbaṃ. Kathaṃ? Tatiyaṃ jhānaṃ tāva pādakaṃ katvā ṭhitassa bhikkhuno osakkanā kathitā, paṭisandhi kathitā, arahattaṃ kathitaṃ, tathā catutthajjhānaṃ, tathā ākāsānañcāyatanaṃ. Viññāṇañcāyatanaṃ pana padaṭṭhānaṃ katvā ṭhitānaṃ tiṇṇaṃ bhikkhūnaṃ osakkanā kathitā, paṭisandhi kathitā, arahattaṃ kathitaṃ. Tathā ākiñcaññāyatanaṃ pādakaṃ katvā ṭhitassa bhikkhuno. Nevasaññānāsaññāyatanaṃ pādakaṃ katvā ṭhitassa pana osakkanā natthi, paṭisandhi pana arahattañca kathitaṃ. Sukkhavipassakassa arahattameva kathitanti. Evaṃ sattasu ṭhānesu osakkanā kathitā, aṭṭhasu ṭhānesu paṭisandhi, navasu ṭhānesu arahattaṃ kathitanti veditabbaṃ. Imañca pana sattasu ṭhānesu osakkanaṃ aṭṭhasu paṭisandhiṃ navasu arahattaṃ samodhānetvā kathentena imaṃ āneñjasappāyasuttaṃ sukathitaṃ nāma hotīti.
ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
အာနေဉ္ဇသပ္ပာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Āneñjasappāyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၆. အာနေဉ္ဇသပ္ပာယသုတ္တံ • 6. Āneñjasappāyasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၆. အာနေဉ္ဇသပ္ပာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Āneñjasappāyasuttavaṇṇanā
