Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    3. ආසවක්‌ඛයසුත්‌තවණ්‌ණනා

    3. Āsavakkhayasuttavaṇṇanā

    102. තතියෙ ජානතොති ජානන්‌තස්‌ස. පස්‌සතොති පස්‌සන්‌තස්‌ස. යදිපි ඉමානි ද්‌වෙපි පදානි එකත්‌ථානි, බ්‍යඤ්‌ජනමෙව නානං, එවං සන්‌තෙපි ‘‘ජානතො’’ති ඤාණලක්‌ඛණං උපාදාය පුග්‌ගලං නිද්‌දිසති. ජානනලක්‌ඛණඤ්‌හි ඤාණං. ‘‘පස්‌සතො’’ති ඤාණප්‌පභාවං උපාදාය. දස්‌සනප්‌පභාවඤ්‌හි උපාදාය ඤාණසමඞ්‌ගී පුග්‌ගලො චක්‌ඛුමා විය පුග්‌ගලො චක්‌ඛුනා රූපානි, ඤාණෙන විවටෙ ධම්‌මෙ පස්‌සති. අථ වා ජානතොති අනුබොධඤාණෙන ජානතො. පස්‌සතොති පටිවෙධඤාණෙන පස්‌සතො. පටිලොමතො වා දස්‌සනමග්‌ගෙන පස්‌සතො, භාවනාමග්‌ගෙන ජානතො. කෙචි පන ‘‘ඤාතතීරණපහානපරිඤ්‌ඤාහි ජානතො, සිඛාප්‌පත්‌තවිපස්‌සනාය පස්‌සතො’’ති වදන්‌ති. අථ වා දුක්‌ඛං පරිඤ්‌ඤාභිසමයෙන ජානතො, නිරොධං සච්‌ඡිකිරියාභිසමයෙන පස්‌සතො. තදුභයෙ ච සති පහානභාවනාභිසමයා සිද්‌ධා එව හොන්‌තීති චතුසච්‌චාභිසමයො වුත්‌තො හොති. යදා චෙත්‌ථ විපස්‌සනාඤාණං අධිප්‌පෙතං, තදා ‘‘ජානතො පස්‌සතො’’ති පදානං හෙතුඅත්‌ථදීපනතා දට්‌ඨබ්‌බා. යදා පන මග්‌ගඤාණං අධිප්‌පෙතං, තදා මග්‌ගකිච්‌චත්‌ථදීපනතා.

    102. Tatiye jānatoti jānantassa. Passatoti passantassa. Yadipi imāni dvepi padāni ekatthāni, byañjanameva nānaṃ, evaṃ santepi ‘‘jānato’’ti ñāṇalakkhaṇaṃ upādāya puggalaṃ niddisati. Jānanalakkhaṇañhi ñāṇaṃ. ‘‘Passato’’ti ñāṇappabhāvaṃ upādāya. Dassanappabhāvañhi upādāya ñāṇasamaṅgī puggalo cakkhumā viya puggalo cakkhunā rūpāni, ñāṇena vivaṭe dhamme passati. Atha vā jānatoti anubodhañāṇena jānato. Passatoti paṭivedhañāṇena passato. Paṭilomato vā dassanamaggena passato, bhāvanāmaggena jānato. Keci pana ‘‘ñātatīraṇapahānapariññāhi jānato, sikhāppattavipassanāya passato’’ti vadanti. Atha vā dukkhaṃ pariññābhisamayena jānato, nirodhaṃ sacchikiriyābhisamayena passato. Tadubhaye ca sati pahānabhāvanābhisamayā siddhā eva hontīti catusaccābhisamayo vutto hoti. Yadā cettha vipassanāñāṇaṃ adhippetaṃ, tadā ‘‘jānato passato’’ti padānaṃ hetuatthadīpanatā daṭṭhabbā. Yadā pana maggañāṇaṃ adhippetaṃ, tadā maggakiccatthadīpanatā.

    ආසවානං ඛයන්‌ති ‘‘ජානතො, අහං භික්‌ඛවෙ, පස්‌සතො ආසවානං ඛයං වදාමී’’ති (ම. නි. 1.15; සං. නි. 3.101; 5.1095) එවමාගතෙ සබ්‌බාසවසංවරපරියායෙ ‘‘ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌ති’’න්‌තිආදීසු (ම. නි. 1.438) ච සුත්‌තපදෙසු ආසවානං පහානං අච්‌චන්‌තක්‌ඛයො අසමුප්‌පාදො ඛීණාකාරො නත්‌ථිභාවො ‘‘ආසවක්‌ඛයො’’ති වුත්‌තො. ‘‘ආසවානං ඛයා සමණො හොතී’’තිආදීසු (ම. නි. 1.438) ඵලං.

    Āsavānaṃkhayanti ‘‘jānato, ahaṃ bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 1.15; saṃ. ni. 3.101; 5.1095) evamāgate sabbāsavasaṃvarapariyāye ‘‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimutti’’ntiādīsu (ma. ni. 1.438) ca suttapadesu āsavānaṃ pahānaṃ accantakkhayo asamuppādo khīṇākāro natthibhāvo ‘‘āsavakkhayo’’ti vutto. ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.

    ‘‘පරවජ්‌ජානුපස්‌සිස්‌ස, නිච්‌චං උජ්‌ඣානසඤ්‌ඤිනො;

    ‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

    ආසවා තස්‌ස වඩ්‌ඪන්‌ති, ආරා සො ආසවක්‌ඛයා’’ති. (ධ. ප. 253); –

    Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. (dha. pa. 253); –

    ආදීසු නිබ්‌බානං.

    Ādīsu nibbānaṃ.

    ‘‘සෙඛස්‌ස සික්‌ඛමානස්‌ස, උජුමග්‌ගානුසාරිනො;

    ‘‘Sekhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;

    ඛයස්‌මිං පඨමං ඤාණං, තතො අඤ්‌ඤා අනන්‌තරා;

    Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā;

    තතො අඤ්‌ඤාවිමුත්‌තස්‌ස, ඤාණං වෙ හොති තාදිනො’’ති. (අ. නි. 3.86; ඉතිවු. 62) –

    Tato aññāvimuttassa, ñāṇaṃ ve hoti tādino’’ti. (a. ni. 3.86; itivu. 62) –

    එවමාගතෙ ඉන්‌ද්‍රියසුත්‌තෙ ඉධ ච මග්‌ගො ‘‘ආසවක්‌ඛයො’’ති වුත්‌තො. තස්‌මා යථාවුත්‌තනයෙන ජානන්‌තස්‌ස පස්‌සන්‌තස්‌ස අහං අරියමග්‌ගාධිගමං වදාමීති වුත්‌තං හොති. නො අජානතො නො අපස්‌සතොති යො පන න ජානාති න පස්‌සති, තස්‌ස නො වදාමීති අත්‌ථො. එතෙන යෙ අජානතො අපස්‌සතොපි සංසාරසුද්‌ධිං වදන්‌ති, තෙ පටික්‌ඛිපති. පුරිමෙන වා පදද්‌වයෙන උපායො වුත්‌තො, ඉමිනා අනුපායපටිසෙධො. සඞ්‌ඛෙපෙන චෙත්‌ථ ඤාණං ආසවක්‌ඛයකරං, සෙසං තස්‌ස පරික්‌ඛාරොති දස්‌සෙති.

    Evamāgate indriyasutte idha ca maggo ‘‘āsavakkhayo’’ti vutto. Tasmā yathāvuttanayena jānantassa passantassa ahaṃ ariyamaggādhigamaṃ vadāmīti vuttaṃ hoti. Noajānato no apassatoti yo pana na jānāti na passati, tassa no vadāmīti attho. Etena ye ajānato apassatopi saṃsārasuddhiṃ vadanti, te paṭikkhipati. Purimena vā padadvayena upāyo vutto, iminā anupāyapaṭisedho. Saṅkhepena cettha ñāṇaṃ āsavakkhayakaraṃ, sesaṃ tassa parikkhāroti dasseti.

    ඉදානි යං ජානතො යං පස්‌සතො ආසවක්‌ඛයො හොති, තං දස්‌සෙතුං ‘‘කිඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, ජානතො’’ති පුච්‌ඡං ආරභි. තත්‌ථ ජානනා බහුවිධා. දබ්‌බජාතිකො එව හි කොචි භික්‌ඛු ඡත්‌තං කාතුං ජානාති, කොචි චීවරාදීනං අඤ්‌ඤතරං, තස්‌ස ඊදිසානි කම්‌මානි වත්‌තසීසෙ ඨත්‌වා කරොන්‌තස්‌ස සා ජානනා ‘‘මග්‌ගඵලානං පදට්‌ඨානං න හොතී’’ති න වත්‌තබ්‌බා. යො පන සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා වෙජ්‌ජකම්‌මාදීනි කාතුං ජානාති, තස්‌සෙවං ජානතො ආසවා වඩ්‌ඪන්‌තියෙව. තස්‌මා යං ජානතො යං පස්‌සතො ආසවානං ඛයො හොති, තදෙව දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘ඉදං දුක්‌ඛ’’න්‌තිආදි. තත්‌ථ යං වත්‌තබ්‌බං චතුසච්‌චකම්‌මට්‌ඨානං, තං හෙට්‌ඨා යොනිසොමනසිකාරසුත්‌තෙ සඞ්‌ඛෙපතො වුත්‌තමෙව.

    Idāni yaṃ jānato yaṃ passato āsavakkhayo hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘kiñca, bhikkhave, jānato’’ti pucchaṃ ārabhi. Tattha jānanā bahuvidhā. Dabbajātiko eva hi koci bhikkhu chattaṃ kātuṃ jānāti, koci cīvarādīnaṃ aññataraṃ, tassa īdisāni kammāni vattasīse ṭhatvā karontassa sā jānanā ‘‘maggaphalānaṃ padaṭṭhānaṃ na hotī’’ti na vattabbā. Yo pana sāsane pabbajitvā vejjakammādīni kātuṃ jānāti, tassevaṃ jānato āsavā vaḍḍhantiyeva. Tasmā yaṃ jānato yaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti, tadeva dassento āha ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādi. Tattha yaṃ vattabbaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ, taṃ heṭṭhā yonisomanasikārasutte saṅkhepato vuttameva.

    තත්‌ථ පන ‘‘යොනිසො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු මනසි කරොන්‌තො අකුසලං පජහති, කුසලං භාවෙතී’’ති (ඉතිවු. 16) ආගතත්‌තා ‘‘ඉදං දුක්‌ඛන්‌ති යොනිසො මනසි කරොතී’’තිආදිනා අත්‌ථවිභාවනා කතා. ඉධ ‘‘ඉදං දුක්‌ඛන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, ජානතො පස්‌සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’ති (ම. නි. 1.15; සං. නි. 3.101; 5.1095) ආගතත්‌තා ‘‘ඉදං දුක්‌ඛන්‌ති පරිඤ්‌ඤාපටිවෙධවසෙන පරිඤ්‌ඤාභිසමයවසෙන මග්‌ගඤාණෙන ජානතො පස්‌සතො ආසවානං ඛයො හොතී’’තිආදිනා නයෙන යොජෙතබ්‌බං. ආසවෙසු ච පඨමමග්‌ගෙන දිට්‌ඨාසවො ඛීයති, තතියමග්‌ගෙන කාමාසවො, චතුත්‌ථමග්‌ගෙන භවාසවො අවිජ්‌ජාසවො ච ඛීයතීති වෙදිතබ්‌බො.

    Tattha pana ‘‘yoniso, bhikkhave, bhikkhu manasi karonto akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetī’’ti (itivu. 16) āgatattā ‘‘idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādinā atthavibhāvanā katā. Idha ‘‘idaṃ dukkhanti, bhikkhave, jānato passato āsavānaṃ khayo hotī’’ti (ma. ni. 1.15; saṃ. ni. 3.101; 5.1095) āgatattā ‘‘idaṃ dukkhanti pariññāpaṭivedhavasena pariññābhisamayavasena maggañāṇena jānato passato āsavānaṃ khayo hotī’’tiādinā nayena yojetabbaṃ. Āsavesu ca paṭhamamaggena diṭṭhāsavo khīyati, tatiyamaggena kāmāsavo, catutthamaggena bhavāsavo avijjāsavo ca khīyatīti veditabbo.

    ගාථාසු විමුත්‌තිඤාණන්‌ති විමුත්‌තියං නිබ්‌බානෙ ඵලෙ ච පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණං. උත්‌තමන්‌ති උත්‌තමධම්‌මාරම්‌මණත්‌තා උත්‌තමං. ඛයෙ ඤාණන්‌ති ආසවානං සංයොජනානඤ්‌ච ඛයෙ ඛයකරෙ අරියමග්‌ගෙ ඤාණං. ‘‘ඛීණා සංයොජනා ඉති ඤාණ’’න්‌ති ඉධාපි ආනෙත්‌වා සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං. තෙන පහීනකිලෙසපච්‌චවෙක්‌ඛණං දස්‌සෙති. එවමෙත්‌ථ චත්‌තාරිපි පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණානි වුත්‌තානි හොන්‌ති . අවසිට්‌ඨකිලෙසපච්‌චවෙක්‌ඛණා හි ඉධ නත්‌ථි අරහත්‌තඵලාධිගමස්‌ස අධිප්‌පෙතත්‌තා. යථා චෙත්‌ථ ජානතො පස්‌සතොති නිබ්‌බානාධිගමෙන සම්‌මාදිට්‌ඨිකිච්‌චං අධිකං කත්‌වා වුත්‌තං, එවං සම්‌මප්‌පධානකිච්‌චම්‌පි අධිකමෙව ඉච්‌ඡිතබ්‌බන්‌ති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘න ත්‌වෙවිදං කුසීතෙනා’’ති ඔසානගාථමාහ.

    Gāthāsu vimuttiñāṇanti vimuttiyaṃ nibbāne phale ca paccavekkhaṇañāṇaṃ. Uttamanti uttamadhammārammaṇattā uttamaṃ. Khaye ñāṇanti āsavānaṃ saṃyojanānañca khaye khayakare ariyamagge ñāṇaṃ. ‘‘Khīṇā saṃyojanā iti ñāṇa’’nti idhāpi ānetvā sambandhitabbaṃ. Tena pahīnakilesapaccavekkhaṇaṃ dasseti. Evamettha cattāripi paccavekkhaṇañāṇāni vuttāni honti . Avasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇā hi idha natthi arahattaphalādhigamassa adhippetattā. Yathā cettha jānato passatoti nibbānādhigamena sammādiṭṭhikiccaṃ adhikaṃ katvā vuttaṃ, evaṃ sammappadhānakiccampi adhikameva icchitabbanti dassento ‘‘na tvevidaṃ kusītenā’’ti osānagāthamāha.

    තත්‌ථ න ත්‌වෙවිදන්‌ති න තු එව ඉදං. තුසද්‌දො නිපාතමත්‌තං. බාලෙනමවිජානතාති කාරො පදසන්‌ධිකරො. අයඤ්‌හෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපත්‌ථො – ඉදං සෙක්‌ඛමග්‌ගෙන අසෙක්‌ඛමග්‌ගෙන ච පත්‌තබ්‌බං අභිජ්‌ඣාකායගන්‌ථාදිසබ්‌බගන්‌ථානං පමොචනං පමොචනස්‌ස නිමිත්‌තභූතං නිබ්‌බානං ‘‘ඉදං දුක්‌ඛ’’න්‌තිආදිනා චත්‌තාරි සච්‌චානි යථාභූතං අවිජානතා තතො එව බාලෙන අවිද්‌දසුනා යථා අධිගන්‌තුං න සක්‌කා, එවං කුසීතෙන නිබ්‌බීරියෙනාපි, තස්‌මා තදධිගමාය ආරද්‌ධවීරියෙන භවිතබ්‌බන්‌ති. තෙනාහ භගවා ‘‘ආරද්‌ධවීරියස්‌සායං ධම්‌මො, නො කුසීතස්‌ස’’ (දී. නි. 3.358).

    Tattha na tvevidanti na tu eva idaṃ. Tusaddo nipātamattaṃ. Bālenamavijānatāti makāro padasandhikaro. Ayañhettha saṅkhepattho – idaṃ sekkhamaggena asekkhamaggena ca pattabbaṃ abhijjhākāyaganthādisabbaganthānaṃ pamocanaṃ pamocanassa nimittabhūtaṃ nibbānaṃ ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā cattāri saccāni yathābhūtaṃ avijānatā tato eva bālena aviddasunā yathā adhigantuṃ na sakkā, evaṃ kusītena nibbīriyenāpi, tasmā tadadhigamāya āraddhavīriyena bhavitabbanti. Tenāha bhagavā ‘‘āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, no kusītassa’’ (dī. ni. 3.358).

    ‘‘ආරම්‌භථ නික්‌කමථ, යුඤ්‌ජථ බුද්‌ධසාසනෙ;

    ‘‘Ārambhatha nikkamatha, yuñjatha buddhasāsane;

    ධුනාථ මච්‌චුනො සෙනං, නළාගාරංව කුඤ්‌ජරො’’ති. (සං. නි. 1.185; නෙත්‌ති. 29; මි. ප. 5.1.4);

    Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaro’’ti. (saṃ. ni. 1.185; netti. 29; mi. pa. 5.1.4);

    තතියසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 3. ආසවක්‌ඛයසුත්‌තං • 3. Āsavakkhayasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact