| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၁၀. ဘူမိစာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā
၇၀. ဒသမေ နိသီဒနန္တိ ဣဓ စမ္မခဏ္ဍံ အဓိပ္ပေတံ။ ဥဒေနံ စေတိယန္တိ ဥဒေနယက္ခသ္သ ဝသနဋ္ဌာနေ ကတဝိဟာရော ဝုစ္စတိ။ ဂောတမကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဘာဝိတာတိ ဝဍ္ဎိတာ။ ဗဟုလီကတာတိ ပုနပ္ပုနံ ကတာ။ ယာနီကတာတိ ယုတ္တယာနံ ဝိယ ကတာ။ ဝတ္ထုကတာတိ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဝတ္ထု ဝိယ ကတာ။ အနုဋ္ဌိတာတိ အဓိဋ္ဌိတာ။ ပရိစိတာတိ သမန္တတော စိတာ သုဝဍ္ဎိတာ။ သုသမာရဒ္ဓာတိ သုဋ္ဌု သမာရဒ္ဓာ။
70. Dasame nisīdananti idha cammakhaṇḍaṃ adhippetaṃ. Udenaṃ cetiyanti udenayakkhassa vasanaṭṭhāne katavihāro vuccati. Gotamakādīsupi eseva nayo. Bhāvitāti vaḍḍhitā. Bahulīkatāti punappunaṃ katā. Yānīkatāti yuttayānaṃ viya katā. Vatthukatāti patiṭṭhānaṭṭhena vatthu viya katā. Anuṭṭhitāti adhiṭṭhitā. Paricitāti samantato citā suvaḍḍhitā. Susamāraddhāti suṭṭhu samāraddhā.
ဣတိ အနိယမေန ကထေတ္ဝာ ပုန နိယမေတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော တထာဂတသ္သ ခောတိအာဒိမာဟ။ ဧတ္ထ ကပ္ပန္တိ အာယုကပ္ပံ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ကာလေ ယံ မနုသ္သာနံ အာယုပ္ပမာဏံ, တံ ပရိပုဏ္ဏံ ကရောန္တော တိဋ္ဌေယ္ယ။ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာတိ ‘‘အပ္ပံ ဝာ ဘိယ္ယော’’တိ ဝုတ္တဝသ္သသတတော အတိရေကံ ဝာ။ မဟာသီဝတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ဗုဒ္ဓာနံ အဋ္ဌာနေ ဂဇ္ဇိတံ နာမ နတ္ထိ, ပုနပ္ပုနံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ မရဏန္တိကဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေန္တော ဘဒ္ဒကပ္ပမေဝ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ကသ္မာ ပန န ဌိတောတိ? ဥပာဒိန္နကသရီရံ နာမ ခဏ္ဍိစ္စာဒီဟိ အဘိဘုယ္ယတိ, ဗုဒ္ဓာ စ ခဏ္ဍိစ္စာဒိဘာဝံ အပ္ပတ္ဝာ ပဉ္စမေ အာယုကောဋ္ဌာသေ ဗဟုဇနသ္သ ပိယမနာပကာလေယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ။ ဗုဒ္ဓာနုဗုဒ္ဓေသု စ မဟာသာဝကေသု ပရိနိဗ္ဗုတေသု ဧကကေနေဝ ခာဏုကေန ဝိယ ဌာတဗ္ဗံ ဟောတိ ဒဟရသာမဏေရပရိဝာရေန ဝာ, တတော ‘အဟော ဗုဒ္ဓာနံ ပရိသာ’တိ ဟီဠေတဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇေယ္ယ။ တသ္မာ န ဌိတော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ယော ပန ဝုစ္စတိ ‘‘အာယုကပ္ပော’’တိ, ဣဒမေဝ အဋ္ဌကထာယ နိယာမိတံ။
Iti aniyamena kathetvā puna niyametvā dassento tathāgatassa khotiādimāha. Ettha kappanti āyukappaṃ. Tasmiṃ tasmiṃ kāle yaṃ manussānaṃ āyuppamāṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ karonto tiṭṭheyya. Kappāvasesaṃ vāti ‘‘appaṃ vā bhiyyo’’ti vuttavassasatato atirekaṃ vā. Mahāsīvatthero panāha – ‘‘buddhānaṃ aṭṭhāne gajjitaṃ nāma natthi, punappunaṃ samāpajjitvā maraṇantikavedanaṃ vikkhambhento bhaddakappameva tiṭṭheyya. Kasmā pana na ṭhitoti? Upādinnakasarīraṃ nāma khaṇḍiccādīhi abhibhuyyati, buddhā ca khaṇḍiccādibhāvaṃ appatvā pañcame āyukoṭṭhāse bahujanassa piyamanāpakāleyeva parinibbāyanti. Buddhānubuddhesu ca mahāsāvakesu parinibbutesu ekakeneva khāṇukena viya ṭhātabbaṃ hoti daharasāmaṇeraparivārena vā, tato ‘aho buddhānaṃ parisā’ti hīḷetabbataṃ āpajjeyya. Tasmā na ṭhito’’ti. Evaṃ vuttepi yo pana vuccati ‘‘āyukappo’’ti, idameva aṭṭhakathāya niyāmitaṃ.
ယထာ တံ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တောတိ ဧတ္ထ တန္တိ နိပာတမတ္တံ, ယထာ မာရေန ပရိယုဋ္ဌိတစိတ္တော အဇ္ဈောတ္ထဋစိတ္တော အညောပိ ကောစိ ပုထုဇ္ဇနော ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ န သက္ကုဏေယ္ယ, ဧဝမေဝ နာသက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုန္တိ အတ္ထော။ မာရော ဟိ ယသ္သ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဒ္ဝာဒသ ဝိပလ္လာသာ အပ္ပဟီနာ, တသ္သ စိတ္တံ ပရိယုဋ္ဌာတိ။ ထေရသ္သ စ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ အပ္ပဟီနာ, တေနသ္သ မာရော စိတ္တံ ပရိယုဋ္ဌာသိ။ သော ပန စိတ္တပရိယုဋ္ဌာနံ ကရောန္တော ကိံ ကရောတီတိ? ဘေရဝံ ရူပာရမ္မဏံ ဝာ ဒသ္သေတိ, သဒ္ဒာရမ္မဏံ ဝာ သာဝေတိ။ တတော သတ္တာ တံ ဒိသ္ဝာ ဝာ သုတ္ဝာ ဝာ သတိံ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ ဝိဝဋမုခာ ဟောန္တိ, တေသံ မုခေန ဟတ္ထံ ပဝေသေတ္ဝာ ဟဒယံ မဒ္ဒတိ, တတော ဝိသညာဝ ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌန္တိ။ ထေရသ္သ ပနေသ မုခေ ဟတ္ထံ ပဝေသေတုံ ကိံ သက္ခိသ္သတိ, ဘေရဝာရမ္မဏံ ပန ဒသ္သေသိ။ တံ ဒိသ္ဝာ ထေရော နိမိတ္တောဘာသံ နပ္ပဋိဝိဇ္ဈိ။ ဘဂဝာ ဇာနန္တောယေဝ ကိမတ္ထံ ယာဝ တတိယံ အာမန္တေသီတိ? ပရတော ‘‘တိဋ္ဌတု, ဘန္တေ ဘဂဝာ’’တိ ယာစိတေ ‘‘တုယ္ဟေဝေတံ ဒုက္ကဋံ, တုယ္ဟေဝေတံ အပရဒ္ဓ’’န္တိ ဒောသာရောပနေန သော ကတနုကရဏတ္ထံ။
Yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittoti ettha tanti nipātamattaṃ, yathā mārena pariyuṭṭhitacitto ajjhotthaṭacitto aññopi koci puthujjano paṭivijjhituṃ na sakkuṇeyya, evameva nāsakkhi paṭivijjhitunti attho. Māro hi yassa sabbena sabbaṃ dvādasa vipallāsā appahīnā, tassa cittaṃ pariyuṭṭhāti. Therassa ca cattāro vipallāsā appahīnā, tenassa māro cittaṃ pariyuṭṭhāsi. So pana cittapariyuṭṭhānaṃ karonto kiṃ karotīti? Bheravaṃ rūpārammaṇaṃ vā dasseti, saddārammaṇaṃ vā sāveti. Tato sattā taṃ disvā vā sutvā vā satiṃ vissajjetvā vivaṭamukhā honti, tesaṃ mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayaṃ maddati, tato visaññāva hutvā tiṭṭhanti. Therassa panesa mukhe hatthaṃ pavesetuṃ kiṃ sakkhissati, bheravārammaṇaṃ pana dassesi. Taṃ disvā thero nimittobhāsaṃ nappaṭivijjhi. Bhagavā jānantoyeva kimatthaṃ yāva tatiyaṃ āmantesīti? Parato ‘‘tiṭṭhatu, bhante bhagavā’’ti yācite ‘‘tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddha’’nti dosāropanena so katanukaraṇatthaṃ.
မာရော ပာပိမာတိ ဧတ္ထ သတ္တေ အနတ္ထေ နိယောဇေန္တော မာရေတီတိ မာရော။ ပာပိမာတိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ ။ သော ဟိ ပာပဓမ္မသမန္နာဂတတ္တာ ‘‘ပာပိမာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကဏ္ဟော, အန္တကော, နမုစိ, ပမတ္တဗန္ဓူတိပိ တသ္သေဝ နာမာနိ။ ဘာသိတာ ခော ပနေသာတိ အယဉ္ဟိ ဘဂဝတော သမ္ဗောဓိပတ္တိယာ အဋ္ဌမေ သတ္တာဟေ ဗောဓိမဏ္ဍေယေဝ အာဂန္တ္ဝာ ‘‘ဘဂဝာ ယဒတ္ထံ တုမ္ဟေဟိ ပာရမိယော ပူရိတာ, သော ဝော အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော, ပဋိဝိဒ္ဓံ သဗ္ဗညုတညာဏံ, ကိံ တေ လောကဝိစာရဏေနာ’’တိ ဝတ္ဝာ ယထာ အဇ္ဇ, ဧဝမေဝ ‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒာနိ, ဘန္တေ ဘဂဝာ’’တိ ယာစိ။ ဘဂဝာ စသ္သ ‘‘န တာဝာဟ’’န္တိအာဒီနိ ဝတ္ဝာ ပဋိက္ခိပိ။ တံ သန္ဓာယ – ‘‘ဘာသိတာ ခော ပနေသာ, ဘန္တေ’’တိအာဒိမာဟ။
Māro pāpimāti ettha satte anatthe niyojento māretīti māro. Pāpimāti tasseva vevacanaṃ . So hi pāpadhammasamannāgatattā ‘‘pāpimā’’ti vuccati. Kaṇho, antako, namuci, pamattabandhūtipi tasseva nāmāni. Bhāsitā kho panesāti ayañhi bhagavato sambodhipattiyā aṭṭhame sattāhe bodhimaṇḍeyeva āgantvā ‘‘bhagavā yadatthaṃ tumhehi pāramiyo pūritā, so vo attho anuppatto, paṭividdhaṃ sabbaññutaññāṇaṃ, kiṃ te lokavicāraṇenā’’ti vatvā yathā ajja, evameva ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā’’ti yāci. Bhagavā cassa ‘‘na tāvāha’’ntiādīni vatvā paṭikkhipi. Taṃ sandhāya – ‘‘bhāsitā kho panesā, bhante’’tiādimāha.
တတ္ထ ဝိယတ္တာတိ မဂ္ဂဝသေန ဗ္ယတ္တာ, တထေဝ ဝိနီတာ, တထာ ဝိသာရဒာ။ ဗဟုသ္သုတာတိ တေပိဋကဝသေန ဗဟု သုတံ ဧတေသန္တိ ဗဟုသ္သုတာ။ တမေဝ ဓမ္မံ ဓာရေန္တီတိ ဓမ္မဓရာ။ အထ ဝာ ပရိယတ္တိဗဟုသ္သုတာ စေဝ ပဋိဝေဓဗဟုသ္သုတာ စ။ ပရိယတ္တိပဋိဝေဓဓမ္မာနံယေဝ ဓာရဏတော ဓမ္မဓရာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နာတိ အရိယဓမ္မသ္သ အနုဓမ္မဘူတံ ဝိပသ္သနာဓမ္မံ ပဋိပန္နာ။ သာမီစိပ္ပဋိပန္နာတိ အနုစ္ဆဝိကပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ။ အနုဓမ္မစာရိနောတိ အနုဓမ္မံ စရဏသီလာ။ သကံ အာစရိယကန္တိ အတ္တနော အာစရိယဝာဒံ။ အာစိက္ခိသ္သန္တီတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ သဟဓမ္မေနာတိ သဟေတုကေန သကာရဏေန ဝစနေန။ သပ္ပာဋိဟာရိယန္တိ ယာဝ နိယ္ယာနိကံ ကတ္ဝာ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သန္တိ။
Tattha viyattāti maggavasena byattā, tatheva vinītā, tathā visāradā. Bahussutāti tepiṭakavasena bahu sutaṃ etesanti bahussutā. Tameva dhammaṃ dhārentīti dhammadharā. Atha vā pariyattibahussutā ceva paṭivedhabahussutā ca. Pariyattipaṭivedhadhammānaṃyeva dhāraṇato dhammadharāti evamettha attho daṭṭhabbo. Dhammānudhammappaṭipannāti ariyadhammassa anudhammabhūtaṃ vipassanādhammaṃ paṭipannā. Sāmīcippaṭipannāti anucchavikapaṭipadaṃ paṭipannā. Anudhammacārinoti anudhammaṃ caraṇasīlā. Sakaṃ ācariyakanti attano ācariyavādaṃ. Ācikkhissantītiādīni sabbāni aññamaññavevacanāni. Sahadhammenāti sahetukena sakāraṇena vacanena. Sappāṭihāriyanti yāva niyyānikaṃ katvā dhammaṃ desessanti.
ဗ္ရဟ္မစရိယန္တိ သိက္ခာတ္တယသင္ဂဟိတံ သကလံ သာသနဗ္ရဟ္မစရိယံ။ ဣဒ္ဓန္တိ သမိဒ္ဓံ ဈာနသ္သာဒဝသေန။ ဖီတန္တိ ဝုဒ္ဓိပတ္တံ သဗ္ဗပာလိဖုလ္လံ ဝိယ အဘိညာသမ္ပတ္တိဝသေန။ ဝိတ္ထာရိကန္တိ ဝိတ္ထတံ တသ္မိံ တသ္မိံ ဒိသာဘာဂေ ပတိဋ္ဌိတဝသေန။ ဗာဟုဇညန္တိ ဗဟူဟိ ဉာတံ ပဋိဝိဒ္ဓံ မဟာဇနာဘိသမယဝသေန။ ပုထုဘူတန္တိ သဗ္ဗာကာရေန ပုထုလဘာဝပ္ပတ္တံ။ ကထံ? ယာဝ ဒေဝမနုသ္သေဟိ သုပ္ပကာသိတန္တိ, ယတ္တကာ ဝိညုဇာတိကာ ဒေဝာ စေဝ မနုသ္သာ စ အတ္ထိ, သဗ္ဗေဟိ သုဋ္ဌု ပကာသိတန္တိ အတ္ထော။ အပ္ပောသ္သုက္ကောတိ နိရာလယော။ တ္ဝဉ္ဟိ ပာပိမ အဋ္ဌမသတ္တာဟတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ပရိနိဗ္ဗာတု ဒာနိ, ဘန္တေ ဘဂဝာ, ပရိနိဗ္ဗာတု သုဂတော’’တိ ဝိရဝန္တော အာဟိဏ္ဍိတ္ထ။ အဇ္ဇ ဒာနိ ပဋ္ဌာယ ဝိဂတုသ္သာဟော ဟောဟိ, မာ မယ္ဟံ ပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ဝာယာမံ ကရောဟီတိ ဝဒတိ။
Brahmacariyanti sikkhāttayasaṅgahitaṃ sakalaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Iddhanti samiddhaṃ jhānassādavasena. Phītanti vuddhipattaṃ sabbapāliphullaṃ viya abhiññāsampattivasena. Vitthārikanti vitthataṃ tasmiṃ tasmiṃ disābhāge patiṭṭhitavasena. Bāhujaññanti bahūhi ñātaṃ paṭividdhaṃ mahājanābhisamayavasena. Puthubhūtanti sabbākārena puthulabhāvappattaṃ. Kathaṃ? Yāva devamanussehi suppakāsitanti, yattakā viññujātikā devā ceva manussā ca atthi, sabbehi suṭṭhu pakāsitanti attho. Appossukkoti nirālayo. Tvañhi pāpima aṭṭhamasattāhato paṭṭhāya ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā, parinibbātu sugato’’ti viravanto āhiṇḍittha. Ajja dāni paṭṭhāya vigatussāho hohi, mā mayhaṃ parinibbānatthaṃ vāyāmaṃ karohīti vadati.
သတော သမ္ပဇာနော အာယုသင္ခာရံ ဩသ္သဇ္ဇီတိ သတိံ သူပဋ္ဌိတံ ကတ္ဝာ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ အာယုသင္ခာရံ ဝိသ္သဇ္ဇိ ပဇဟိ။ တတ္ထ န ဘဂဝာ ဟတ္ထေန လေဍ္ဍုံ ဝိယ အာယုသင္ခာရံ ဩသ္သဇိ, တေမာသမတ္တမေဝ ပန ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ တတော ပရံ န သမာပဇ္ဇိသ္သာမီတိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဩသ္သဇီ’’တိ။ ဥသ္သဇီတိပိ ပာဌော။ မဟာဘူမိစာလောတိ မဟန္တော ပထဝီကမ္ပော။ တဒာ ကိရ ဒသသဟသ္သီ လောကဓာတု ကမ္ပိတ္ထ။ ဘိံသနကောတိ ဘယဇနကော။ ဒေဝဒုန္ဒုဘိယော စ ဖလိံသူတိ ဒေဝဘေရိယော ဖလိံသု, ဒေဝော သုက္ခဂဇ္ဇိတံ ဂဇ္ဇိ, အကာလဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆရိံသု, ခဏိကဝသ္သံ ဝသ္သီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
Sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjīti satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā ñāṇena paricchinditvā āyusaṅkhāraṃ vissajji pajahi. Tattha na bhagavā hatthena leḍḍuṃ viya āyusaṅkhāraṃ ossaji, temāsamattameva pana phalasamāpattiṃ samāpajjitvā tato paraṃ na samāpajjissāmīti cittaṃ uppādesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘ossajī’’ti. Ussajītipi pāṭho. Mahābhūmicāloti mahanto pathavīkampo. Tadā kira dasasahassī lokadhātu kampittha. Bhiṃsanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phaliṃsūti devabheriyo phaliṃsu, devo sukkhagajjitaṃ gajji, akālavijjulatā nicchariṃsu, khaṇikavassaṃ vassīti vuttaṃ hoti.
ဥဒာနံ ဥဒာနေသီတိ ကသ္မာ ဥဒာနေသိ? ကောစိ နာမ ဝဒေယ္ယ ‘‘ဘဂဝာ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အနုဗန္ဓိတ္ဝာ ‘ပရိနိဗ္ဗာတု, ဘန္တေ’တိ ဥပဒ္ဒုတော ဘယေန အာယုသင္ခာရံ ဝိသ္သဇ္ဇေသီ’’တိ, တသ္သောကာသော မာ ဟောတု, ဘီတသ္သ ဟိ ဥဒာနံ နာမ နတ္ထီတိ ပီတိဝေဂဝိသ္သဋ္ဌံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ။
Udānaṃ udānesīti kasmā udānesi? Koci nāma vadeyya ‘‘bhagavā pacchato pacchato anubandhitvā ‘parinibbātu, bhante’ti upadduto bhayena āyusaṅkhāraṃ vissajjesī’’ti, tassokāso mā hotu, bhītassa hi udānaṃ nāma natthīti pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesi.
တတ္ထ သဗ္ဗေသံ သောဏသိင္ဂာလာဒီနမ္ပိ ပစ္စက္ခဘာဝတော တုလိတံ ပရိစ္ဆိန္နန္တိ တုလံ။ ကိံ တံ? ကာမာဝစရကမ္မံ။ န တုလံ, န ဝာ တုလံ သဒိသမသ္သ အညံ လောကိယံ ကမ္မံ အတ္ထီတိ အတုလံ။ ကိံ တံ? မဟဂ္ဂတကမ္မံ။ အထ ဝာ ကာမာဝစရံ ရူပာဝစရံ တုလံ, အရူပာဝစရံ အတုလံ။ အပ္ပဝိပာကံ ဝာ တုလံ, ဗဟုဝိပာကံ အတုလံ။ သမ္ဘဝန္တိ သမ္ဘဝဟေတုဘူတံ, ရာသိကာရကံ ပိဏ္ဍကာရကန္တိ အတ္ထော။ ဘဝသင္ခာရန္တိ ပုနဗ္ဘဝသင္ခာရဏကံ။ အဝသ္သဇီတိ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။ မုနီတိ ဗုဒ္ဓမုနိ။ အဇ္ဈတ္တရတောတိ နိယကဇ္ဈတ္တရတော။ သမာဟိတောတိ ဥပစာရပ္ပနာသမာဓိဝသေန သမာဟိတော။ အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝာတိ ကဝစံ ဝိယ အဘိန္ဒိ။ အတ္တသမ္ဘဝန္တိ အတ္တနိ သဉ္ဇာတံ ကိလေသံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သဝိပာကဋ္ဌေန သမ္ဘဝံ, ဘဝာဘိသင္ခရဏဋ္ဌေန ဘဝသင္ခာရန္တိ စ လဒ္ဓနာမံ တုလာတုလသင္ခာတံ လောကိယကမ္မဉ္စ ဩသ္သဇိ, သင္ဂာမသီသေ မဟာယောဓော ကဝစံ ဝိယ အတ္တသမ္ဘဝံ ကိလေသဉ္စ အဇ္ဈတ္တရတော ဟုတ္ဝာ သမာဟိတော ဟုတ္ဝာ အဘိန္ဒီတိ။
Tattha sabbesaṃ soṇasiṅgālādīnampi paccakkhabhāvato tulitaṃ paricchinnanti tulaṃ. Kiṃ taṃ? Kāmāvacarakammaṃ. Na tulaṃ, na vā tulaṃ sadisamassa aññaṃ lokiyaṃ kammaṃ atthīti atulaṃ. Kiṃ taṃ? Mahaggatakammaṃ. Atha vā kāmāvacaraṃ rūpāvacaraṃ tulaṃ, arūpāvacaraṃ atulaṃ. Appavipākaṃ vā tulaṃ, bahuvipākaṃ atulaṃ. Sambhavanti sambhavahetubhūtaṃ, rāsikārakaṃ piṇḍakārakanti attho. Bhavasaṅkhāranti punabbhavasaṅkhāraṇakaṃ. Avassajīti vissajjesi. Munīti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Samāhitoti upacārappanāsamādhivasena samāhito. Abhindi kavacamivāti kavacaṃ viya abhindi. Attasambhavanti attani sañjātaṃ kilesaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – savipākaṭṭhena sambhavaṃ, bhavābhisaṅkharaṇaṭṭhena bhavasaṅkhāranti ca laddhanāmaṃ tulātulasaṅkhātaṃ lokiyakammañca ossaji, saṅgāmasīse mahāyodho kavacaṃ viya attasambhavaṃ kilesañca ajjhattarato hutvā samāhito hutvā abhindīti.
အထ ဝာ တုလန္တိ တုလေန္တော တီရေန္တော။ အတုလဉ္စ သမ္ဘဝန္တိ နိဗ္ဗာနဉ္စေဝ သမ္ဘဝဉ္စ။ ဘဝသင္ခာရန္တိ ဘဝဂာမိကမ္မံ။ အဝသ္သဇိ မုနီတိ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ အနိစ္စာ, ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ နိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ (ပဋိ. မ. ၃.၃၇-၃၈) နယေန တုလယန္တော ဗုဒ္ဓမုနိ ဘဝေ အာဒီနဝံ, နိဗ္ဗာနေ စ အာနိသံသံ ဒိသ္ဝာ တံ ခန္ဓာနံ မူလဘူတံ ဘဝသင္ခာရံ ကမ္မံ ‘‘ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတီ’’တိ (မ. နိ. ၂.၈၁; အ. နိ. ၄.၂၃၂-၂၃၃) ဧဝံ ဝုတ္တေန ကမ္မက္ခယကရေန အရိယမဂ္ဂေန အဝသ္သဇိ။ ကထံ? အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော, အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝံ။ သော ဟိ ဝိပသ္သနာဝသေန အဇ္ဈတ္တရတော, သမထဝသေန သမာဟိတောတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗဘာဂတော ပဋ္ဌာယ သမထဝိပသ္သနာဗလေန ကဝစမိဝ အတ္တဘာဝံ ပရိယောနန္ဓိတ္ဝာ ဌိတံ, အတ္တနိ သမ္ဘဝတ္တာ ‘‘အတ္တသမ္ဘဝ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ သဗ္ဗကိလေသဇာလံ အဘိန္ဒိ။ ကိလေသာဘာဝေန စ ကတံ ကမ္မံ အပ္ပဋိသန္ဓိကတ္တာ အဝသ္သဋ္ဌံ နာမ ဟောတီတိ ဧဝံ ကိလေသပ္ပဟာနေန ကမ္မံ ပဇဟိ။ ပဟီနကိလေသသ္သ စ ဘယံ နာမ နတ္ထိ, တသ္မာ အဘီတောဝ အာယုသင္ခာရံ ဩသ္သဇ္ဇိ, အဘီတဘာဝဉာပနတ္ထဉ္စ ဥဒာနံ ဥဒာနေသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Atha vā tulanti tulento tīrento. Atulañca sambhavanti nibbānañceva sambhavañca. Bhavasaṅkhāranti bhavagāmikammaṃ. Avassaji munīti ‘‘pañcakkhandhā aniccā, pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho nibbānaṃ nicca’’ntiādinā (paṭi. ma. 3.37-38) nayena tulayanto buddhamuni bhave ādīnavaṃ, nibbāne ca ānisaṃsaṃ disvā taṃ khandhānaṃ mūlabhūtaṃ bhavasaṅkhāraṃ kammaṃ ‘‘kammakkhayāya saṃvattatī’’ti (ma. ni. 2.81; a. ni. 4.232-233) evaṃ vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji. Kathaṃ? Ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhavaṃ. So hi vipassanāvasena ajjhattarato, samathavasena samāhitoti evaṃ pubbabhāgato paṭṭhāya samathavipassanābalena kavacamiva attabhāvaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ, attani sambhavattā ‘‘attasambhava’’nti laddhanāmaṃ sabbakilesajālaṃ abhindi. Kilesābhāvena ca kataṃ kammaṃ appaṭisandhikattā avassaṭṭhaṃ nāma hotīti evaṃ kilesappahānena kammaṃ pajahi. Pahīnakilesassa ca bhayaṃ nāma natthi, tasmā abhītova āyusaṅkhāraṃ ossajji, abhītabhāvañāpanatthañca udānaṃ udānesīti veditabbo.
ယံ မဟာဝာတာတိ ယေန သမယေန ယသ္မိံ ဝာ သမယေ မဟာဝာတာ။ ဝာယန္တီတိ ဥပက္ခေပကဝာတာ နာမ ဥဋ္ဌဟန္တိ, တေ ဝာယန္တာ သဋ္ဌိသဟသ္သာဓိကနဝယောဇနသတသဟသ္သဗဟလံ ဥဒကသန္ဓာရကဝာတံ ဥပစ္ဆိန္ဒန္တိ, တတော အာကာသေ ဥဒကံ ဘသ္သတိ, တသ္မိံ ဘသ္သန္တေ ပထဝီ ဘသ္သတိ, ပုန ဝာတော အတ္တနော ဗလေန အန္တောဓမ္မကရဏေ ဝိယ ဥဒကံ အာဗန္ဓိတ္ဝာ ဂဏ္ဟာတိ, တတော ဥဒကံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ, တသ္မိံ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ပထဝီ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဥဒကံ ကမ္ပိတံ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ။ ဧတဉ္စ ကမ္ပနံ ယာဝဇ္ဇကာလာပိ ဟောတိယေဝ, ဗဟုဘာဝေန ပန ဩဂစ္ဆနုဂ္ဂစ္ဆနံ န ပညာယတိ။
Yaṃ mahāvātāti yena samayena yasmiṃ vā samaye mahāvātā. Vāyantīti upakkhepakavātā nāma uṭṭhahanti, te vāyantā saṭṭhisahassādhikanavayojanasatasahassabahalaṃ udakasandhārakavātaṃ upacchindanti, tato ākāse udakaṃ bhassati, tasmiṃ bhassante pathavī bhassati, puna vāto attano balena antodhammakaraṇe viya udakaṃ ābandhitvā gaṇhāti, tato udakaṃ uggacchati, tasmiṃ uggacchante pathavī uggacchati. Evaṃ udakaṃ kampitaṃ pathaviṃ kampeti. Etañca kampanaṃ yāvajjakālāpi hotiyeva, bahubhāvena pana ogacchanuggacchanaṃ na paññāyati.
မဟိဒ္ဓိကာ မဟာနုဘာဝာတိ ဣဇ္ဈနသ္သ မဟန္တတာယ မဟိဒ္ဓိကာ, အနုဘဝိတဗ္ဗသ္သ မဟန္တတာယ မဟာနုဘာဝာ။ ပရိတ္တာတိ ဒုဗ္ဗလာ။ အပ္ပမာဏာတိ ဗလဝာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ ကမ္ပေတီတိ သော ဣဒ္ဓိံ နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ သံဝေဇေန္တော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဝိယ, ဝီမံသန္တော ဝာ မဟာနာဂတ္ထေရသ္သ ဘာဂိနေယ္ယော သင္ဃရက္ခိတသာမဏေရော ဝိယ ပထဝိံ ကမ္ပေတိ။ သင္ကမ္ပေတီတိ သမန္တတော ကမ္ပေတိ။ သမ္ပကမ္ပေတီတိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ဣတိ ဣမေသု အဋ္ဌသု ပထဝိကမ္ပေသု ပဌမော ဓာတုကောပေန, ဒုတိယော ဣဒ္ဓာနုဘာဝေန, တတိယစတုတ္ထာ ပုညတေဇေန, ပဉ္စမော ဉာဏတေဇေန, ဆဋ္ဌော သာဓုကာရဒာနဝသေန, သတ္တမော ကာရုညသဘာဝေန, အဋ္ဌမော အာရောဒနေန။ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမန္တေ စ တတော နိက္ခမန္တေ စ မဟာသတ္တေ တသ္သ ပုညတေဇေန ပထဝီ အကမ္ပိတ္ထ, အဘိသမ္ဗောဓိယံ ဉာဏတေဇာဘိဟတာ ဟုတ္ဝာ အကမ္ပိတ္ထ, ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနေ သာဓုကာရဘာဝသဏ္ဌိတာ သာဓုကာရံ ဒဒမာနာ အကမ္ပိတ္ထ, အာယုသင္ခာရဩသ္သဇ္ဇနေ ကာရုညသဘာဝသဏ္ဌိတာ စိတ္တသင္ခောဘံ အသဟမာနာ အကမ္ပိတ္ထ, ပရိနိဗ္ဗာနေ အာရောဒနဝေဂတုန္နာ ဟုတ္ဝာ အကမ္ပိတ္ထ။ အယံ ပနတ္ထော ပထဝိဒေဝတာယ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဟာဘူတပထဝိယာ ပနေတံ နတ္ထိ အစေတနတ္တာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
Mahiddhikā mahānubhāvāti ijjhanassa mahantatāya mahiddhikā, anubhavitabbassa mahantatāya mahānubhāvā. Parittāti dubbalā. Appamāṇāti balavā. So imaṃ pathaviṃ kampetīti so iddhiṃ nibbattetvā saṃvejento mahāmoggallāno viya, vīmaṃsanto vā mahānāgattherassa bhāgineyyo saṅgharakkhitasāmaṇero viya pathaviṃ kampeti. Saṅkampetīti samantato kampeti. Sampakampetīti tasseva vevacanaṃ. Iti imesu aṭṭhasu pathavikampesu paṭhamo dhātukopena, dutiyo iddhānubhāvena, tatiyacatutthā puññatejena, pañcamo ñāṇatejena, chaṭṭho sādhukāradānavasena, sattamo kāruññasabhāvena, aṭṭhamo ārodanena. Mātukucchiṃ okkamante ca tato nikkhamante ca mahāsatte tassa puññatejena pathavī akampittha, abhisambodhiyaṃ ñāṇatejābhihatā hutvā akampittha, dhammacakkappavattane sādhukārabhāvasaṇṭhitā sādhukāraṃ dadamānā akampittha, āyusaṅkhāraossajjane kāruññasabhāvasaṇṭhitā cittasaṅkhobhaṃ asahamānā akampittha, parinibbāne ārodanavegatunnā hutvā akampittha. Ayaṃ panattho pathavidevatāya vasena veditabbo. Mahābhūtapathaviyā panetaṃ natthi acetanattā. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ဘူမိစာလဝဂ္ဂော သတ္တမော။
Bhūmicālavaggo sattamo.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၁၀. ဘူမိစာလသုတ္တံ • 10. Bhūmicālasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁၀. ဘူမိစာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā
