Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သမ္မောဟဝိနောဒနီ-အဋ္ဌကထာ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    ၁၀. ဒသကမာတိကာဝဏ္ဏနာ

    10. Dasakamātikāvaṇṇanā

    ၇၆၀. ဒသကမာတိကာ ‘‘ဒသ တထာဂတသ္သ တထာဂတဗလာနီ’’တိအာဒိနာ ဧကေနေဝ ဒသကေန နိက္ခိတ္တာ။ တတ္ထ ဒသာတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒော။ တထာဂတသ္သာတိ ယထာ ဝိပသ္သီအာဒယော ပုဗ္ဗကာ ဣသယော အာဂတာ တထာ အာဂတသ္သ; ယထာ စ တေ ဂတာ တထာ ဂတသ္သ။ တထာဂတဗလာနီတိ အညေဟိ အသာဓာရဏာနိ တထာဂတသ္သေဝ ဗလာနိ; ယထာ ဝာ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓာနံ ဗလာနိ ပုညုသ္သယသမ္ပတ္တိယာ အာဂတာနိ တထာ အာဂတဗလာနီတိပိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဒုဝိဓံ တထာဂတသ္သ ဗလံ – ကာယဗလဉ္စ ဉာဏဗလဉ္စ။ တေသု ကာယဗလံ ဟတ္ထိကုလာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ပောရာဏေဟိ –

    760. Dasakamātikā ‘‘dasa tathāgatassa tathāgatabalānī’’tiādinā ekeneva dasakena nikkhittā. Tattha dasāti gaṇanaparicchedo. Tathāgatassāti yathā vipassīādayo pubbakā isayo āgatā tathā āgatassa; yathā ca te gatā tathā gatassa. Tathāgatabalānīti aññehi asādhāraṇāni tathāgatasseva balāni; yathā vā pubbabuddhānaṃ balāni puññussayasampattiyā āgatāni tathā āgatabalānītipi attho. Tattha duvidhaṃ tathāgatassa balaṃ – kāyabalañca ñāṇabalañca. Tesu kāyabalaṃ hatthikulānusāreneva veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ porāṇehi –

    ကာဠာဝကဉ္စ ဂင္ဂေယ္ယံ၊ ပဏ္ဍရံ တမ္ဗပိင္ဂလံ။

    Kāḷāvakañca gaṅgeyyaṃ, paṇḍaraṃ tambapiṅgalaṃ;

    ဂန္ဓမင္ဂလဟေမဉ္စ၊ ဥပောသထဆဒ္ဒန္တိမေ ဒသာတိ။ –

    Gandhamaṅgalahemañca, uposathachaddantime dasāti. –

    ဣမာနိ ဟိ ဒသ ဟတ္ထိကုလာနိ။

    Imāni hi dasa hatthikulāni.

    တတ္ထ ‘ကာဠာဝက’န္တိ ပကတိဟတ္ထိကုလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယံ ဒသန္နံ ပုရိသာနံ ကာယဗလံ တံ ဧကသ္သ ကာဠာဝကဟတ္ထိနော။ ယံ ဒသန္နံ ကာဠာဝကာနံ ဗလံ တံ ဧကသ္သ ဂင္ဂေယသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ ဂင္ဂေယ္ယာနံ တံ ဧကသ္သ ပဏ္ဍရသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ ပဏ္ဍရာနံ တံ ဧကသ္သ တမ္ဗသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ တမ္ဗာနံ တံ ဧကသ္သ ပိင္ဂလသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ ပိင္ဂလာနံ တံ ဧကသ္သ ဂန္ဓဟတ္ထိနော။ ယံ ဒသန္နံ ဂန္ဓဟတ္ထီနံ တံ ဧကသ္သ မင္ဂလသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ မင္ဂလာနံ တံ ဧကသ္သ ဟေမဝတသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ ဟေမဝတာနံ တံ ဧကသ္သ ဥပောသထသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ ဥပောသထာနံ တံ ဧကသ္သ ဆဒ္ဒန္တသ္သ။ ယံ ဒသန္နံ ဆဒ္ဒန္တာနံ တံ ဧကသ္သ တထာဂတသ္သ။ နာရာယနသင္ခာတဗလန္တိပိ ဣဒမေဝ ဝုစ္စတိ။ တဒေတံ ပကတိဟတ္ထီနံ ဂဏနာယ ဟတ္ထိကောဋိသဟသ္သာနံ, ပုရိသဂဏနာယ ဒသန္နံ ပုရိသကောဋိသဟသ္သာနံ ဗလံ ဟောတိ။ ဣဒံ တာဝ တထာဂတသ္သ ကာယဗလံ

    Tattha ‘kāḷāvaka’nti pakatihatthikulaṃ daṭṭhabbaṃ. Yaṃ dasannaṃ purisānaṃ kāyabalaṃ taṃ ekassa kāḷāvakahatthino. Yaṃ dasannaṃ kāḷāvakānaṃ balaṃ taṃ ekassa gaṅgeyassa. Yaṃ dasannaṃ gaṅgeyyānaṃ taṃ ekassa paṇḍarassa. Yaṃ dasannaṃ paṇḍarānaṃ taṃ ekassa tambassa. Yaṃ dasannaṃ tambānaṃ taṃ ekassa piṅgalassa. Yaṃ dasannaṃ piṅgalānaṃ taṃ ekassa gandhahatthino. Yaṃ dasannaṃ gandhahatthīnaṃ taṃ ekassa maṅgalassa. Yaṃ dasannaṃ maṅgalānaṃ taṃ ekassa hemavatassa. Yaṃ dasannaṃ hemavatānaṃ taṃ ekassa uposathassa. Yaṃ dasannaṃ uposathānaṃ taṃ ekassa chaddantassa. Yaṃ dasannaṃ chaddantānaṃ taṃ ekassa tathāgatassa. Nārāyanasaṅkhātabalantipi idameva vuccati. Tadetaṃ pakatihatthīnaṃ gaṇanāya hatthikoṭisahassānaṃ, purisagaṇanāya dasannaṃ purisakoṭisahassānaṃ balaṃ hoti. Idaṃ tāva tathāgatassa kāyabalaṃ.

    ဉာဏဗလံ ပန ဣဓ တာဝ ပာဠိယံ အာဂတမေဝ ဒသဗလဉာဏံ။ မဟာသီဟနာဒေ (မ. နိ. ၁.၁၄၆ အာဒယော) ဒသဗလဉာဏံ, စတုဝေသာရဇ္ဇဉာဏံ, အဋ္ဌသု ပရိသာသု အကမ္ပနဉာဏံ, စတုယောနိပရိစ္ဆေဒကဉာဏံ, ပဉ္စဂတိပရိစ္ဆေဒကဉာဏံ, သံယုတ္တကေ (သံ. နိ. ၂.၃၃-၃၄) အာဂတာနိ တေသတ္တတိ ဉာဏာနိ, သတ္တသတ္တတိ ဉာဏာနီတိ ဧဝံ အညာနိပိ အနေကာနိ ဉာဏသဟသ္သာနိ – ဧတံ ဉာဏဗလံ နာမ။ ဣဓာပိ ဉာဏဗလမေဝ အဓိပ္ပေတံ ဉာဏဉ္ဟိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဥပတ္ထမ္ဘကဋ္ဌေန စ ဗလန္တိ ဝုတ္တံ။

    Ñāṇabalaṃ pana idha tāva pāḷiyaṃ āgatameva dasabalañāṇaṃ. Mahāsīhanāde (ma. ni. 1.146 ādayo) dasabalañāṇaṃ, catuvesārajjañāṇaṃ, aṭṭhasu parisāsu akampanañāṇaṃ, catuyoniparicchedakañāṇaṃ, pañcagatiparicchedakañāṇaṃ, saṃyuttake (saṃ. ni. 2.33-34) āgatāni tesattati ñāṇāni, sattasattati ñāṇānīti evaṃ aññānipi anekāni ñāṇasahassāni – etaṃ ñāṇabalaṃ nāma. Idhāpi ñāṇabalameva adhippetaṃ ñāṇañhi akampiyaṭṭhena upatthambhakaṭṭhena ca balanti vuttaṃ.

    ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတောတိ ယေဟိ ဒသဟိ ဉာဏဗလေဟိ ဥပေတော သမုပေတော။ အာသဘံ ဌာနန္တိ သေဋ္ဌဋ္ဌာနံ ဥတ္တမဋ္ဌာနံ; အာသဘာ ဝာ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓာ, တေသံ ဌာနန္တိ အတ္ထော။ အပိ စ ဂဝသတဇေဋ္ဌကော ဥသဘော, ဂဝသဟသ္သဇေဋ္ဌကော ဝသဘော; ဝဇသတဇေဋ္ဌကော ဝာ ဥသဘော, ဝဇသဟသ္သဇေဋ္ဌကော ဝသဘော; သဗ္ဗဂဝသေဋ္ဌော သဗ္ဗပရိသ္သယသဟော သေတော ပာသာဒိကော မဟာဘာရဝဟော အသနိသတသဒ္ဒေဟိပိ အကမ္ပနီယော နိသဘော။ သော ဣဓ ဥသဘောတိ အဓိပ္ပေတော။ ဣဒမ္ပိ ဟိ တသ္သ ပရိယာယဝစနံ။ ဥသဘသ္သ ဣဒန္တိ အာသဘံ။ ဌာနန္တိ စတူဟိ ပာဒေဟိ ပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတ္ဝာ အစလဋ္ဌာနံ။ ဣဒံ ပန အာသဘံ ဝိယာတိ အာသဘံ။ ယထေဝ ဟိ နိသဘသင္ခာတော ဥသဘော ဥသဘဗလေန သမန္နာဂတော စတူဟိ ပာဒေဟိ ပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတ္ဝာ အစလဋ္ဌာနေန တိဋ္ဌတိ, ဧဝံ တထာဂတောပိ ဒသဟိ တထာဂတဗလေဟိ သမန္နာဂတော စတူဟိ ဝေသာရဇ္ဇပာဒေဟိ အဋ္ဌပရိသပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတ္ဝာ သဒေဝကေ လောကေ ကေနစိ ပစ္စတ္ထိကေန ပစ္စာမိတ္တေန အကမ္ပိယော အစလဋ္ဌာနေန တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ တိဋ္ဌမာနော စ တံ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ဥပဂစ္ဆတိ, န ပစ္စက္ခာတိ, အတ္တနိ အာရောပေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတီ’’တိ။

    Yehi balehi samannāgatoti yehi dasahi ñāṇabalehi upeto samupeto. Āsabhaṃ ṭhānanti seṭṭhaṭṭhānaṃ uttamaṭṭhānaṃ; āsabhā vā pubbabuddhā, tesaṃ ṭhānanti attho. Api ca gavasatajeṭṭhako usabho, gavasahassajeṭṭhako vasabho; vajasatajeṭṭhako vā usabho, vajasahassajeṭṭhako vasabho; sabbagavaseṭṭho sabbaparissayasaho seto pāsādiko mahābhāravaho asanisatasaddehipi akampanīyo nisabho. So idha usabhoti adhippeto. Idampi hi tassa pariyāyavacanaṃ. Usabhassa idanti āsabhaṃ. Ṭhānanti catūhi pādehi pathaviṃ uppīḷetvā acalaṭṭhānaṃ. Idaṃ pana āsabhaṃ viyāti āsabhaṃ. Yatheva hi nisabhasaṅkhāto usabho usabhabalena samannāgato catūhi pādehi pathaviṃ uppīḷetvā acalaṭṭhānena tiṭṭhati, evaṃ tathāgatopi dasahi tathāgatabalehi samannāgato catūhi vesārajjapādehi aṭṭhaparisapathaviṃ uppīḷetvā sadevake loke kenaci paccatthikena paccāmittena akampiyo acalaṭṭhānena tiṭṭhati. Evaṃ tiṭṭhamāno ca taṃ āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, upagacchati, na paccakkhāti, attani āropeti. Tena vuttaṃ ‘‘āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānātī’’ti.

    ပရိသာသူတိ အဋ္ဌသု ပရိသာသု။ သီဟနာဒံ နဒတီတိ သေဋ္ဌနာဒံ အဘီတနာဒံ နဒတိ, သီဟနာဒသဒိသံ ဝာ နာဒံ နဒတိ။ အယမတ္ထော သီဟနာဒသုတ္တေန ဒီပေတဗ္ဗော။ ယထာ ဝာ သီဟော သဟနတော စ ဟနနတော စ သီဟောတိ ဝုစ္စတိ, ဧဝံ တထာဂတော လောကဓမ္မာနံ သဟနတော ပရပ္ပဝာဒာနဉ္စ ဟနနတော သီဟောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တသ္သ သီဟသ္သ နာဒံ သီဟနာဒံ။ တတ္ထ ယထာ သီဟော သီဟဗလေန သမန္နာဂတော သဗ္ဗတ္ထ ဝိသာရဒော ဝိဂတလောမဟံသော သီဟနာဒံ နဒတိ, ဧဝံ တထာဂတသီဟောပိ တထာဂတဗလေဟိ သမန္နာဂတော အဋ္ဌသု ပရိသာသု ဝိသာရဒော ဝိဂတလောမဟံသော ‘‘ဣတိ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ နယေန နာနာဝိဓဒေသနာဝိလာသသမ္ပန္နံ သီဟနာဒံ နဒတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတီ’’တိ။

    Parisāsūti aṭṭhasu parisāsu. Sīhanādaṃ nadatīti seṭṭhanādaṃ abhītanādaṃ nadati, sīhanādasadisaṃ vā nādaṃ nadati. Ayamattho sīhanādasuttena dīpetabbo. Yathā vā sīho sahanato ca hananato ca sīhoti vuccati, evaṃ tathāgato lokadhammānaṃ sahanato parappavādānañca hananato sīhoti vuccati. Evaṃ vuttassa sīhassa nādaṃ sīhanādaṃ. Tattha yathā sīho sīhabalena samannāgato sabbattha visārado vigatalomahaṃso sīhanādaṃ nadati, evaṃ tathāgatasīhopi tathāgatabalehi samannāgato aṭṭhasu parisāsu visārado vigatalomahaṃso ‘‘iti rūpa’’ntiādinā nayena nānāvidhadesanāvilāsasampannaṃ sīhanādaṃ nadati. Tena vuttaṃ ‘‘parisāsu sīhanādaṃ nadatī’’ti.

    ဗ္ရဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတီတိ ဧတ္ထ ဗ္ရဟ္မန္တိ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ ဝိသုဒ္ဓံ။ စက္ကသဒ္ဒော စ ပနာယံ –

    Brahmacakkaṃ pavattetīti ettha brahmanti seṭṭhaṃ uttamaṃ visuddhaṃ. Cakkasaddo ca panāyaṃ –

    သမ္ပတ္တိယံ လက္ခဏေ စ၊ ရထင္ဂေ ဣရိယာပထေ။

    Sampattiyaṃ lakkhaṇe ca, rathaṅge iriyāpathe;

    ဒာနေ ရတနဓမ္မူရ၊ စက္ကာဒီသု စ ဒိသ္သတိ။

    Dāne ratanadhammūra, cakkādīsu ca dissati;

    ဓမ္မစက္ကေ ဣဓ မတော၊ တဉ္စ ဒ္ဝေဓာ ဝိဘာဝယေ။

    Dhammacakke idha mato, tañca dvedhā vibhāvaye.

    ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကာနိ ယေဟိ သမန္နာဂတာနံ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိအာဒီသု (အ. နိ. ၄.၃၁) ဟိ အယံ သမ္ပတ္တိယံ ဒိသ္သတိ။ ‘‘ဟေဋ္ဌာ ပာဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနီ’’တိ (ဒီ. နိ. ၂.၃၅) ဧတ္ထ လက္ခဏေ။ ‘‘စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒ’’န္တိ (ဓ. ပ. ၁) ဧတ္ထ ရထင္ဂေ။ ‘‘စတုစက္ကံ နဝဒ္ဝာရ’’န္တိ (သံ. နိ. ၁.၂၉) ဧတ္ထ ဣရိယာပထေ။ ‘‘ဒဒံ ဘုဉ္ဇ မာ စ ပမာဒော, စက္ကံ ပဝတ္တယ သဗ္ဗပာဏိန’’န္တိ (ဇာ. ၁.၇.၁၄၉) ဧတ္ထ ဒာနေ။ ‘‘ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပာတုရဟောသီ’’တိ ဧတ္ထ ရတနစက္ကေ။ ‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္က’’န္တိ (သု. နိ. ၅၆၂) ဧတ္ထ ဓမ္မစက္ကေ။ ‘‘ဣစ္ဆာဟတသ္သ ပောသသ္သ စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ’’တိ (ဇာ. ၁.၁.၁၀၄; ၁.၅.၁၀၃) ဧတ္ထ ဥရစက္ကေ။ ‘‘ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေနာ’’တိ (ဒီ. နိ. ၁.၁၆၆) ဧတ္ထ ပဟရဏစက္ကေ။ ‘‘အသနိဝိစက္က’’န္တိ (ဒီ. နိ. ၃.၆၁; သံ. နိ. ၂.၁၆၂) ဧတ္ထ အသနိမဏ္ဍလေ။ ဣဓ ပနာယံ ဓမ္မစက္ကေ မတော။

    ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussāna’’ntiādīsu (a. ni. 4.31) hi ayaṃ sampattiyaṃ dissati. ‘‘Heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātānī’’ti (dī. ni. 2.35) ettha lakkhaṇe. ‘‘Cakkaṃva vahato pada’’nti (dha. pa. 1) ettha rathaṅge. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29) ettha iriyāpathe. ‘‘Dadaṃ bhuñja mā ca pamādo, cakkaṃ pavattaya sabbapāṇina’’nti (jā. 1.7.149) ettha dāne. ‘‘Dibbaṃ cakkaratanaṃ pāturahosī’’ti ettha ratanacakke. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562) ettha dhammacakke. ‘‘Icchāhatassa posassa cakkaṃ bhamati matthake’’ti (jā. 1.1.104; 1.5.103) ettha uracakke. ‘‘Khurapariyantena cepi cakkenā’’ti (dī. ni. 1.166) ettha paharaṇacakke. ‘‘Asanivicakka’’nti (dī. ni. 3.61; saṃ. ni. 2.162) ettha asanimaṇḍale. Idha panāyaṃ dhammacakke mato.

    တံ ပန ဓမ္မစက္ကံ ဒုဝိဓံ ဟောတိ – ပဋိဝေဓဉာဏဉ္စ ဒေသနာဉာဏဉ္စ။ တတ္ထ ပညာပဘာဝိတံ အတ္တနော အရိယဖလာဝဟံ ပဋိဝေဓဉာဏံ; ကရုဏာပဘာဝိတံ သာဝကာနံ အရိယဖလာဝဟံ ဒေသနာဉာဏံ။ တတ္ထ ပဋိဝေဓဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဥပ္ပန္နန္တိ ဒုဝိဓံ။ တဉ္ဟိ အဘိနိက္ခမနတော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ , ဖလက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမ; တုသိတဘဝနတော ဝာ ယာဝ မဟာဗောဓိပလ္လင္ကေ အရဟတ္တမဂ္ဂာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ, ဖလက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမ; ဒီပင္ကရဗ္ယာကရဏတော ပဋ္ဌာယ ဝာ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ , ဖလက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမ။ ဒေသနာဉာဏမ္ပိ ပဝတ္တမာနံ ပဝတ္တန္တိ ဒုဝိဓံ။ တဉ္ဟိ ယာဝ အညာကောဏ္ဍညသ္သ သောတာပတ္တိမဂ္ဂာ ပဝတ္တမာနံ, ဖလက္ခဏေ ပဝတ္တံ နာမ။ တေသု ပဋိဝေဓဉာဏံ လောကုတ္တရံ, ဒေသနာဉာဏံ လောကိယံ။ ဥဘယမ္ပိ ပနေတံ အညေဟိ အသာဓာရဏံ ဗုဒ္ဓာနံယေဝ ဩရသဉာဏံ။

    Taṃ pana dhammacakkaṃ duvidhaṃ hoti – paṭivedhañāṇañca desanāñāṇañca. Tattha paññāpabhāvitaṃ attano ariyaphalāvahaṃ paṭivedhañāṇaṃ; karuṇāpabhāvitaṃ sāvakānaṃ ariyaphalāvahaṃ desanāñāṇaṃ. Tattha paṭivedhañāṇaṃ uppajjamānaṃ uppannanti duvidhaṃ. Tañhi abhinikkhamanato yāva arahattamaggā uppajjamānaṃ , phalakkhaṇe uppannaṃ nāma; tusitabhavanato vā yāva mahābodhipallaṅke arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma; dīpaṅkarabyākaraṇato paṭṭhāya vā yāva arahattamaggā uppajjamānaṃ , phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Desanāñāṇampi pavattamānaṃ pavattanti duvidhaṃ. Tañhi yāva aññākoṇḍaññassa sotāpattimaggā pavattamānaṃ, phalakkhaṇe pavattaṃ nāma. Tesu paṭivedhañāṇaṃ lokuttaraṃ, desanāñāṇaṃ lokiyaṃ. Ubhayampi panetaṃ aññehi asādhāraṇaṃ buddhānaṃyeva orasañāṇaṃ.

    ဣဒာနိ ယေဟိ ဒသဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ယာနိ အာဒိတောဝ ‘‘ဒသ တထာဂတသ္သ တထာဂတဗလာနီ’’တိ နိက္ခိတ္တာနိ, တာနိ ဝိတ္ထာရတော ဒသ္သေတုံ ကတမာနိ ဒသ? ဣဓ တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဌာနဉ္စ ဌာနတောတိ ကာရဏဉ္စ ကာရဏတော။ ကာရဏဉ္ဟိ ယသ္မာ တတ္ထ ဖလံ တိဋ္ဌတိ တဒာယတ္တဝုတ္တိတာယ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေဝ ပဝတ္တတိ စ, တသ္မာ ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တံ ဘဂဝာ ‘‘ယေ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ယေသံ ဓမ္မာနံ ဟေတူ ပစ္စယာ ဥပ္ပာဒာယ တံ တံ ဌာန’’န္တိ စ ‘ယေ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ယေသံ ဓမ္မာနံ န ဟေတူ န ပစ္စယာ ဥပ္ပာဒာယ တံ တံ အဋ္ဌာန’န္တိ စ ပဇာနန္တော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပီတိ ယေန ဉာဏေန။ ဣဒမ္ပိ တထာဂတသ္သာတိ ဣဒမ္ပိ ဌာနာဋ္ဌာနဉာဏံ တထာဂတသ္သ တထာဂတဗလံ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Idāni yehi dasahi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, yāni āditova ‘‘dasa tathāgatassa tathāgatabalānī’’ti nikkhittāni, tāni vitthārato dassetuṃ katamāni dasa? Idha tathāgato ṭhānañca ṭhānatotiādimāha. Tattha ṭhānañca ṭhānatoti kāraṇañca kāraṇato. Kāraṇañhi yasmā tattha phalaṃ tiṭṭhati tadāyattavuttitāya uppajjati ceva pavattati ca, tasmā ṭhānanti vuccati. Taṃ bhagavā ‘‘ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ hetū paccayā uppādāya taṃ taṃ ṭhāna’’nti ca ‘ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ na hetū na paccayā uppādāya taṃ taṃ aṭṭhāna’nti ca pajānanto ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Yampīti yena ñāṇena. Idampi tathāgatassāti idampi ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ nāma hotīti attho. Evaṃ sabbapadesu yojanā veditabbā.

    ကမ္မသမာဒာနာနန္တိ သမာဒိယိတ္ဝာ ကတာနံ ကုသလာကုသလကမ္မာနံ; ကမ္မမေဝ ဝာ ကမ္မသမာဒာနံ။ ဌာနသော ဟေတုသောတိ ပစ္စယတော စေဝ ဟေတုတော စ။ တတ္ထ ဂတိဥပဓိကာလပယောဂာ ဝိပာကသ္သ ဌာနံ, ကမ္မံ ဟေတု။

    Kammasamādānānanti samādiyitvā katānaṃ kusalākusalakammānaṃ; kammameva vā kammasamādānaṃ. Ṭhānaso hetusoti paccayato ceva hetuto ca. Tattha gatiupadhikālapayogā vipākassa ṭhānaṃ, kammaṃ hetu.

    သဗ္ဗတ္ထ ဂာမိနိန္တိ သဗ္ဗဂတိဂာမိနိဉ္စ အဂတိဂာမိနိဉ္စ။ ပဋိပဒန္တိ မဂ္ဂံ။ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ ဗဟူသုပိ မနုသ္သေသု ဧကမေဝ ပာဏံ ဃာတေန္တေသု ‘ဣမသ္သ စေတနာ နိရယဂာမိနီ ဘဝိသ္သတိ, ဣမသ္သ တိရစ္ဆာနယောနိဂာမိနီ’တိ ဣမိနာ နယေန ဧကဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ကုသလာကုသလစေတနာသင္ခာတာနံ ပဋိပတ္တီနံ အဝိပရီတတော သဘာဝံ ပဇာနာတိ။

    Sabbattha gāmininti sabbagatigāminiñca agatigāminiñca. Paṭipadanti maggaṃ. Yathābhūtaṃ pajānātīti bahūsupi manussesu ekameva pāṇaṃ ghātentesu ‘imassa cetanā nirayagāminī bhavissati, imassa tiracchānayonigāminī’ti iminā nayena ekavatthusmimpi kusalākusalacetanāsaṅkhātānaṃ paṭipattīnaṃ aviparītato sabhāvaṃ pajānāti.

    အနေကဓာတုန္တိ စက္ခုဓာတုအာဒီဟိ ကာမဓာတုအာဒီဟိ ဝာ ဓာတူဟိ ဗဟုဓာတုံ။ နာနာဓာတုန္တိ တာသံယေဝ ဓာတူနံ ဝိလက္ခဏတာယ နာနပ္ပကာရဓာတုံ။ လောကန္တိ ခန္ဓာယတနဓာတုလောကံ။ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ တာသံ တာသံ ဓာတူနံ အဝိပရီတတော သဘာဝံ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။

    Anekadhātunti cakkhudhātuādīhi kāmadhātuādīhi vā dhātūhi bahudhātuṃ. Nānādhātunti tāsaṃyeva dhātūnaṃ vilakkhaṇatāya nānappakāradhātuṃ. Lokanti khandhāyatanadhātulokaṃ. Yathābhūtaṃ pajānātīti tāsaṃ tāsaṃ dhātūnaṃ aviparītato sabhāvaṃ paṭivijjhati.

    နာနာဓိမုတ္တိကတန္တိ ဟီနာဒီဟိ အဓိမုတ္တီဟိ နာနာဓိမုတ္တိကဘာဝံ။

    Nānādhimuttikatanti hīnādīhi adhimuttīhi nānādhimuttikabhāvaṃ.

    ပရသတ္တာနန္တိ ပဓာနသတ္တာနံ။ ပရပုဂ္ဂလာနန္တိ တတော ပရေသံ ဟီနသတ္တာနံ; ဧကတ္ထမေဝ ဝာ ဧတံ ပဒဒ္ဝယံ ဝေနေယ္ယဝသေန ပန ဒ္ဝေဓာ ဝုတ္တံ။ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တန္တိ သဒ္ဓာဒီနံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရဘာဝဉ္စ အပရဘာဝဉ္စ ဝုဍ္ဎိဉ္စ ဟာနိဉ္စာတိ အတ္ထော။

    Parasattānanti padhānasattānaṃ. Parapuggalānanti tato paresaṃ hīnasattānaṃ; ekatthameva vā etaṃ padadvayaṃ veneyyavasena pana dvedhā vuttaṃ. Indriyaparopariyattanti saddhādīnaṃ indriyānaṃ parabhāvañca aparabhāvañca vuḍḍhiñca hāniñcāti attho.

    ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနန္တိ ပဌမာဒီနံ စတုန္နံ ဈာနာနံ, ‘‘ရူပီ ရူပာနိ ပသ္သတီ’’တိအာဒီနံ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ, သဝိတက္ကသဝိစာရာဒီနံ တိဏ္ဏံ သမာဓီနံ, ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိအာဒီနဉ္စ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တီနံ။ သံကိလေသန္တိ ဟာနဘာဂိယဓမ္မံ။ ဝောဒာနန္တိ ဝိသေသဘာဂိယဓမ္မံ။ ဝုဋ္ဌာနန္တိ ယေန ကာရဏေန ဈာနာဒီဟိ ဝုဋ္ဌဟန္တိ, တံ ကာရဏံ။

    Jhānavimokkhasamādhisamāpattīnanti paṭhamādīnaṃ catunnaṃ jhānānaṃ, ‘‘rūpī rūpāni passatī’’tiādīnaṃ aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ, savitakkasavicārādīnaṃ tiṇṇaṃ samādhīnaṃ, paṭhamajjhānasamāpattiādīnañca navannaṃ anupubbasamāpattīnaṃ. Saṃkilesanti hānabhāgiyadhammaṃ. Vodānanti visesabhāgiyadhammaṃ. Vuṭṭhānanti yena kāraṇena jhānādīhi vuṭṭhahanti, taṃ kāraṇaṃ.

    ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိန္တိ ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာနုသ္သရဏံ။

    Pubbenivāsānussatinti pubbe nivutthakkhandhānussaraṇaṃ.

    စုတူပပာတန္တိ စုတိဉ္စ ဥပပာတဉ္စ။

    Cutūpapātanti cutiñca upapātañca.

    အာသဝာနံ ခယန္တိ ကာမာသဝာဒီနံ ခယသင္ခာတံ အာသဝနိရောဓံ နိဗ္ဗာနံ။

    Āsavānaṃ khayanti kāmāsavādīnaṃ khayasaṅkhātaṃ āsavanirodhaṃ nibbānaṃ.

    ဣမာနီတိ ယာနိ ဟေဋ္ဌာ ‘‘ဒသ တထာဂတသ္သ တထာဂတဗလာနီ’’တိ အဝောစ, ဣမာနိ တာနီတိ အပ္ပနံ ကရောတီတိ။ ဧဝမေတ္ထ အနုပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနံ ဉတ္ဝာ ဣဒာနိ ယသ္မာ တထာဂတော ပဌမံယေဝ ဌာနာဋ္ဌာနဉာဏေန ဝေနေယ္ယသတ္တာနံ အာသဝက္ခယာဓိဂမသ္သ စေဝ အနဓိဂမသ္သ စ ဌာနာဋ္ဌာနဘူတံ ကိလေသာဝရဏာဘာဝံ ပသ္သတိ, လောကိယသမ္မာဒိဋ္ဌိဌာနဒသ္သနတော နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဌာနာဘာဝဒသ္သနတော စ။ အထ နေသံ ကမ္မဝိပာကဉာဏေန ဝိပာကာဝရဏာဘာဝံ ပသ္သတိ , တိဟေတုကပဋိသန္ဓိဒသ္သနတော။ သဗ္ဗတ္ထဂာမိနီပဋိပဒာဉာဏေန ကမ္မာဝရဏာဘာဝံ ပသ္သတိ, အာနန္တရိယကမ္မာဘာဝဒသ္သနတော။ ဧဝံ အနာဝရဏာနံ အနေကဓာတုနာနာဓာတုဉာဏေန အနုကူလဓမ္မဒေသနတ္ထံ စရိယာဝိသေသံ ပသ္သတိ, ဓာတုဝေမတ္တဒသ္သနတော။ အထ နေသံ နာနာဓိမုတ္တိကတာဉာဏေန အဓိမုတ္တိံ ပသ္သတိ, ပယောဂံ အနာဒိယိတ္ဝာပိ အဓိမုတ္တိဝသေန ဓမ္မဒေသနတ္ထံ။ အထေဝံ ဒိဋ္ဌာဓိမုတ္တီနံ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တဉာဏေန ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ပသ္သတိ, သဒ္ဓာဒီနံ တိက္ခမုဒုဘာဝဒသ္သနတော။ ဧဝံ ပရိညာတိန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တာပိ ပနေတေ သစေ ဒူရေ ဟောန္တိ, အထ ဈာနာဒိပရိညာဏေန ဈာနာဒီသု ဝသီဘူတတ္တာ ဣဒ္ဓိဝိသေသေန ခိပ္ပံ ဥပဂစ္ဆတိ။ ဥပဂန္တ္ဝာ စ နေသံ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏေန ပုဗ္ဗဇာတိဘာဝနံ, ဒိဗ္ဗစက္ခာနုဘာဝတော ပတ္တဗ္ဗေန စေတောပရိယဉာဏေန သမ္ပတ္တိစိတ္တဝိသေသံ ပသ္သန္တော အာသဝက္ခယဉာဏာနုဘာဝေန အာသဝက္ခယဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ ဝိဂတသမ္မောဟတ္တာ အာသဝက္ခယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တသ္မာ ဣမိနာ အနုက္ကမေန ဣမာနိ ဒသဗလာနိ ဝုတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယံ တာဝ မာတိကာယ အတ္ထဝဏ္ဏနာ။

    Imānīti yāni heṭṭhā ‘‘dasa tathāgatassa tathāgatabalānī’’ti avoca, imāni tānīti appanaṃ karotīti. Evamettha anupubbapadavaṇṇanaṃ ñatvā idāni yasmā tathāgato paṭhamaṃyeva ṭhānāṭṭhānañāṇena veneyyasattānaṃ āsavakkhayādhigamassa ceva anadhigamassa ca ṭhānāṭṭhānabhūtaṃ kilesāvaraṇābhāvaṃ passati, lokiyasammādiṭṭhiṭhānadassanato niyatamicchādiṭṭhiṭhānābhāvadassanato ca. Atha nesaṃ kammavipākañāṇena vipākāvaraṇābhāvaṃ passati , tihetukapaṭisandhidassanato. Sabbatthagāminīpaṭipadāñāṇena kammāvaraṇābhāvaṃ passati, ānantariyakammābhāvadassanato. Evaṃ anāvaraṇānaṃ anekadhātunānādhātuñāṇena anukūladhammadesanatthaṃ cariyāvisesaṃ passati, dhātuvemattadassanato. Atha nesaṃ nānādhimuttikatāñāṇena adhimuttiṃ passati, payogaṃ anādiyitvāpi adhimuttivasena dhammadesanatthaṃ. Athevaṃ diṭṭhādhimuttīnaṃ yathāsatti yathābalaṃ dhammaṃ desetuṃ indriyaparopariyattañāṇena indriyaparopariyattaṃ passati, saddhādīnaṃ tikkhamudubhāvadassanato. Evaṃ pariññātindriyaparopariyattāpi panete sace dūre honti, atha jhānādipariññāṇena jhānādīsu vasībhūtattā iddhivisesena khippaṃ upagacchati. Upagantvā ca nesaṃ pubbenivāsānussatiñāṇena pubbajātibhāvanaṃ, dibbacakkhānubhāvato pattabbena cetopariyañāṇena sampatticittavisesaṃ passanto āsavakkhayañāṇānubhāvena āsavakkhayagāminiyā paṭipadāya vigatasammohattā āsavakkhayāya dhammaṃ deseti. Tasmā iminā anukkamena imāni dasabalāni vuttānīti veditabbāni. Ayaṃ tāva mātikāya atthavaṇṇanā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဝိဘင္ဂပာဠိ • Vibhaṅgapāḷi / ၁၆. ဉာဏဝိဘင္ဂော • 16. Ñāṇavibhaṅgo

    ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဝိဘင္ဂ-မူလဋီကာ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ၁၆. ဉာဏဝိဘင္ဂော • 16. Ñāṇavibhaṅgo

    ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဝိဘင္ဂ-အနုဋီကာ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ၁၆. ဉာဏဝိဘင္ဂော • 16. Ñāṇavibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact