| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi |
៧៦. គាមសីមាទិកថា
76. Gāmasīmādikathā
១៤៧. ឧបោសថកម្មស្ស វិសុំ គហិតត្តា សេសកម្មវសេន សមានសំវាសកតា គហេតព្ពា គោពលិពទ្ទនយេន វា បារិសេសនយេន វា។ តន្តិ សមានសំវាសឯកូបោសថភាវំ។ ‘‘អបរិច្ឆិន្នាយា’’តិ ឥមិនា អដ្ឋបិតាយាតិ ឯត្ថ ឋបធាតុយា អធិប្បាយត្ថំ ទស្សេតិ។ គាមំ វា និគមំ វាតិ ឯត្ថ នគរំ កេន សង្គហិតន្តិ អាហ ‘‘គាមគ្គហណេន ចេត្ថា’’តិអាទិ។ តត្ថ ឯត្ថាតិ ‘‘គាមំ វា និគមំ វា’’តិ បាឋេ, គាមគ្គហណេនាតិ សម្ពន្ធោ។ អថ វា ឯត្ថាតិ គាមនិគមនគរេសុ, នគរម្បីតិ សម្ពន្ធោ។ គាមាទីនំ បរិច្ឆេទំ វិត្ថារេន ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘តត្ថា’’តិអាទិ។ តត្ថ តត្ថាតិ គាមនិគមនគរេសុ។ គាមភោជកាតិ គាមំ ភុញ្ជន្តីតិ គាមភោជកា។ ពលិន្តិ ករំ។ សោ ហិ តំ និស្សាយ គាមភោជកា ពលន្តិ ជីវន្តិ អនេនាតិ ពលីតិ វុច្ចតិ។ យម្បិ ឯកំ បទេសំ បរិច្ឆិន្ទិត្វា ទេតីតិ យោជនា។ គាមខេត្តេតិ រញ្ញោ អាណា ខិបិយតិ ឯត្ថាតិ ខេត្តំ, គាមោយេវ ខេត្តំ គាមខេត្តំ, តស្មិំ។ អយម្បីតិ អយំ បទេសោបិ។ សោបីតិ បទេសោបិ។ វិសុំគាមោ នាមាតិ យោជនា។ សោបិ វិសុំគាមោ គាមសីមា ហោតិយេវាតិ យោជនា។ វិសុំ បរិច្ឆិន្ទិត្វា ទិន្នោ គាមោ វិសុំគាមោ។ តស្មាតិ យស្មា វិសុំ គាមោ ហោតិ, តស្មា។ សា ចាតិ វិសុំគាមសីមា ច។ ឥតរាតិ វិសុំគាមសីមតោ អញ្ញា បកតិគាមនគរនិគមសីមា ចាតិ យោជនា។
147. Uposathakammassa visuṃ gahitattā sesakammavasena samānasaṃvāsakatā gahetabbā gobalibaddanayena vā pārisesanayena vā. Tanti samānasaṃvāsaekūposathabhāvaṃ. ‘‘Aparicchinnāyā’’ti iminā aṭṭhapitāyāti ettha ṭhapadhātuyā adhippāyatthaṃ dasseti. Gāmaṃ vā nigamaṃ vāti ettha nagaraṃ kena saṅgahitanti āha ‘‘gāmaggahaṇena cetthā’’tiādi. Tattha etthāti ‘‘gāmaṃ vā nigamaṃ vā’’ti pāṭhe, gāmaggahaṇenāti sambandho. Atha vā etthāti gāmanigamanagaresu, nagarampīti sambandho. Gāmādīnaṃ paricchedaṃ vitthārena dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti gāmanigamanagaresu. Gāmabhojakāti gāmaṃ bhuñjantīti gāmabhojakā. Balinti karaṃ. So hi taṃ nissāya gāmabhojakā balanti jīvanti anenāti balīti vuccati. Yampi ekaṃ padesaṃ paricchinditvā detīti yojanā. Gāmakhetteti rañño āṇā khipiyati etthāti khettaṃ, gāmoyeva khettaṃ gāmakhettaṃ, tasmiṃ. Ayampīti ayaṃ padesopi. Sopīti padesopi. Visuṃgāmo nāmāti yojanā. Sopi visuṃgāmo gāmasīmā hotiyevāti yojanā. Visuṃ paricchinditvā dinno gāmo visuṃgāmo. Tasmāti yasmā visuṃ gāmo hoti, tasmā. Sā cāti visuṃgāmasīmā ca. Itarāti visuṃgāmasīmato aññā pakatigāmanagaranigamasīmā cāti yojanā.
ឯវន្តិ ‘‘អសម្មតាយ ភិក្ខវេ’’តិអាទិនា បាឋេន។ តន្តិ សីមបរិច្ឆេទំ។ អបរិច្ឆិន្នេតិ រាជូហិ អបរិច្ឆិន្នេ។ ‘‘អដវិបទេសេ’’តិ ឥមិនា នត្ថិ គាមោ ឯត្ថាតិ អគាមកោតិ វចនត្ថស្ស សរូបំ ទស្សេតិ។ វិជ្ឈាដវិសទិសេតិ វិគតំ អគ្គិនោ ឈាយនមេត្ថាតិ វិជ្ឈា, ចោរាទយោ មនុស្សេ អាភុសោ ដវន្តិ បីឡយន្តិ ឯត្ថាតិ អាដវិ។ វិជ្ឈា ច សា អាដវិ ចេតិ វិជ្ឈាដវិ, តាយ សទិសេ វិជ្ឈាដវិសទិសេ។ ឯត្ថ បុរិមនយេ គាមាទីហិ អាសន្នោ វា ហោតុ, អនាសន្នោ វា តេហិ អបរិច្ឆិន្នោ អដវិបទេសោ គហេតព្ពោ។ បច្ឆិមនយេ ទូរោ មនុស្សានំ អនាគមនបថោ អាដវិបទេសោ គហេតព្ពោតិ អយមេតេសំ វិសេសោ។ អស្សាតិ ភិក្ខុនោ។ សមន្តាតិ សមន្តតោ។ អយំ សីមាតិ អយំ សត្តព្ភន្តរសីមា។ តត្ថាតិ សត្តសុ អព្ភន្តរេសុ។ សមន្តា ឋិតស្ស វា និសិន្នស្ស វា អព្ភន្តរេ អន្តោកោដ្ឋាសេ ជាតំ អព្ភន្តរំ អដ្ឋវីសហត្ថបមាណំ។
Evanti ‘‘asammatāya bhikkhave’’tiādinā pāṭhena. Tanti sīmaparicchedaṃ. Aparicchinneti rājūhi aparicchinne. ‘‘Aṭavipadese’’ti iminā natthi gāmo etthāti agāmakoti vacanatthassa sarūpaṃ dasseti. Vijjhāṭavisadiseti vigataṃ aggino jhāyanametthāti vijjhā, corādayo manusse ābhuso ṭavanti pīḷayanti etthāti āṭavi. Vijjhā ca sā āṭavi ceti vijjhāṭavi, tāya sadise vijjhāṭavisadise. Ettha purimanaye gāmādīhi āsanno vā hotu, anāsanno vā tehi aparicchinno aṭavipadeso gahetabbo. Pacchimanaye dūro manussānaṃ anāgamanapatho āṭavipadeso gahetabboti ayametesaṃ viseso. Assāti bhikkhuno. Samantāti samantato. Ayaṃ sīmāti ayaṃ sattabbhantarasīmā. Tatthāti sattasu abbhantaresu. Samantā ṭhitassa vā nisinnassa vā abbhantare antokoṭṭhāse jātaṃ abbhantaraṃ aṭṭhavīsahatthapamāṇaṃ.
យា កាចិ នទី អសីមាវ ហោតីតិ សម្ពន្ធោ។ នទីសីមលក្ខណបត្តាតិ នទីសីមលក្ខណំ បត្តា។ ឥមិនា សីមលក្ខណំ អបត្តា នទី ពន្ធិយមានា សីមាវ ហោតីតិ ទស្សេតិ។ សាវធារណេន ‘‘អត្តនោ សភាវេនេវា’’តិ ឥមិនា ភិក្ខូនំ ពន្ធនភាវេនាតិ អត្ថំ និវត្តេតិ។ ឯត្ថាតិ នទិយំ។ ឯត្ថាតិ ជាតស្សរសមុទ្ទេសុ។ យេន កេនចីតិ អន្តមសោ តិរច្ឆានគតេនបិ យេន កេនចិ។ ខណិត្វា អកតោ សយំជាតោតិ សម្ពន្ធោ។ ឥទំ ហេតុអន្តោគធវិសេសនំ។ ខណិត្វា អកតត្តាតិ ហិ អត្ថោ។ សយំជាតោតិ សយមេវ ជាតោតិ ឯវការោ យោជេតព្ពោ។ តេន វុត្តំ ‘‘យេន កេនចិ ខណិត្វា អកតោ’’តិ។ សោព្ភោតិ សំ ឧភោតិ បទវិភាគោ កាតព្ពោ។ តត្ថ សំសទ្ទោ សមន្តត្ថវាចកោ, ឧភសទ្ទោ បូរណត្ថវាចកោ។ តស្មា សមន្តតោ អាគតេន ឧទកេន ឧភតិ បូរតិ ឯត្ថាតិ សោព្ភោតិ វចនត្ថោ កាតព្ពោ។ តេន វុត្តំ ‘‘សមន្តតោ អាគតេន ឧទកេន បូរិតោ តិដ្ឋតី’’តិ។
Yā kāci nadī asīmāva hotīti sambandho. Nadīsīmalakkhaṇapattāti nadīsīmalakkhaṇaṃ pattā. Iminā sīmalakkhaṇaṃ apattā nadī bandhiyamānā sīmāva hotīti dasseti. Sāvadhāraṇena ‘‘attano sabhāvenevā’’ti iminā bhikkhūnaṃ bandhanabhāvenāti atthaṃ nivatteti. Etthāti nadiyaṃ. Etthāti jātassarasamuddesu. Yena kenacīti antamaso tiracchānagatenapi yena kenaci. Khaṇitvā akato sayaṃjātoti sambandho. Idaṃ hetuantogadhavisesanaṃ. Khaṇitvā akatattāti hi attho. Sayaṃjātoti sayameva jātoti evakāro yojetabbo. Tena vuttaṃ ‘‘yena kenaci khaṇitvā akato’’ti. Sobbhoti saṃ ubhoti padavibhāgo kātabbo. Tattha saṃsaddo samantatthavācako, ubhasaddo pūraṇatthavācako. Tasmā samantato āgatena udakena ubhati pūrati etthāti sobbhoti vacanattho kātabbo. Tena vuttaṃ ‘‘samantato āgatena udakena pūrito tiṭṭhatī’’ti.
តត្ថាតិ នទីសមុទ្ទជាតស្សរេសុ, អាធារេ ភុម្មំ។ យំសទ្ទោ ឋានវិសយោតិ អាហ ‘‘យំ ឋាន’’ន្តិ។ មជ្ឈិមស្សាតិ ថាមមជ្ឈិមស្ស។ វក្ខតិ ហិ ‘‘ថាមមជ្ឈិមេនា’’តិ។ ‘‘សមន្តតោ’’តិ ឥមិនា សមន្តាតិ ឯត្ថ និស្សក្កត្ថេ និស្សក្កវចនន្តិ ទស្សេតិ។ ‘‘ឧទកុក្ខេបេនា’’តិ ឥមិនា ឧទកុក្ខេបាតិ ឯត្ថ ករណត្ថេ និស្សក្កវចនន្តិ ទស្សេតិ។ ឧទកំ ឧក្ខិបិត្វា ខិបិយតិ ឯត្ថាតិ ឧទកុក្ខេបោ។ ‘‘បរិច្ឆិន្ន’’ន្តិ ឥមិនា បាឋសេសំ ទស្សេតិ។ អក្ខធុត្តាតិ ឯត្ថ អក្ខោតិ បាសកោ។ សោ ហិ អកតិ កុដិលំ គច្ឆតិ អនេនាតិ អក្ខោតិ វុច្ចតិ, ធវន្តិ មរិយាទមតិក្កម្ម កីឡាទិបសុតំ គច្ឆន្តីតិ ធុត្តា, អក្ខេសុ ធុត្តា អក្ខធុត្តា ។ ទារុគុឡន្តិ សារទារុមយំ គុឡំ។ ‘‘វាលុកំ វា’’តិ ឥមិនា ‘‘ឧទកុក្ខេបា’’តិ ឯត្ថ ឧបលក្ខណំ ទស្សេតិ។ យត្ថាតិ យស្មិំ បទេសេ។ អយន្តិ បទេសោ។ តស្សាតិ ឧទកុក្ខេបស្ស។
Tatthāti nadīsamuddajātassaresu, ādhāre bhummaṃ. Yaṃsaddo ṭhānavisayoti āha ‘‘yaṃ ṭhāna’’nti. Majjhimassāti thāmamajjhimassa. Vakkhati hi ‘‘thāmamajjhimenā’’ti. ‘‘Samantato’’ti iminā samantāti ettha nissakkatthe nissakkavacananti dasseti. ‘‘Udakukkhepenā’’ti iminā udakukkhepāti ettha karaṇatthe nissakkavacananti dasseti. Udakaṃ ukkhipitvā khipiyati etthāti udakukkhepo. ‘‘Paricchinna’’nti iminā pāṭhasesaṃ dasseti. Akkhadhuttāti ettha akkhoti pāsako. So hi akati kuṭilaṃ gacchati anenāti akkhoti vuccati, dhavanti mariyādamatikkamma kīḷādipasutaṃ gacchantīti dhuttā, akkhesu dhuttā akkhadhuttā . Dāruguḷanti sāradārumayaṃ guḷaṃ. ‘‘Vālukaṃ vā’’ti iminā ‘‘udakukkhepā’’ti ettha upalakkhaṇaṃ dasseti. Yatthāti yasmiṃ padese. Ayanti padeso. Tassāti udakukkhepassa.
ឯត្ថាតិ នទីសមុទ្ទជាតស្សរេសុ។ មុខទ្វារន្តិ សមុទ្ទាទីនំ មុខសង្ខាតំ ទ្វារំ។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពាយ នទិយំ។ ថេរវាទំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘យំ បនា’’តិអាទិ។ ‘‘យោជនំ…បេ.… វដ្ដតី’’តិ យំ បន វចនំ មហាសុមត្ថេរេន វុត្តន្តិ យោជនា។ តត្រាបីតិ យោជននទិយម្បិ។ បដិក្ខិត្តាការំ វិត្ថារេន្តោ អាហ ‘‘ភគវតា ហី’’តិអាទិ។ នទិយា បមាណន្តិ នទិយា គម្ភីរបមាណមេវ, ន អាយាមវិត្ថារបមាណន្តិ អត្ថោ។ ‘‘ន យោជនំ វា អទ្ធយោជនំ វា’’តិ វចនម្បិ ឥទមេវ សន្ធាយ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ កិញ្ចាបិ អាយាមវិត្ថារបមាណំ ន វុត្តំ, បភវតោ បន យាវ មុខទ្វារា អាយាមវិត្ថារវសេន កម្មំ កាតុំ បហោនកនទីយេវ គហេតព្ពាតិ ទដ្ឋព្ពា។ យា នទីតិ សម្ពន្ធោ។ ឥមស្ស សុត្តស្សាតិ ‘‘តិមណ្ឌល’’ន្តិអាទិកស្ស ឥមស្ស សុត្តស្ស។ បភវតោតិ សមុទាគមតោ។ ឯត្ថាតិ នទិយំ។ សព្ពេហិ ភិក្ខូហិ ឋបេតព្ពោតិ សម្ពន្ធោ។ តតោតិ ឯកឧទកុក្ខេបតោ។
Etthāti nadīsamuddajātassaresu. Mukhadvāranti samuddādīnaṃ mukhasaṅkhātaṃ dvāraṃ. Sabbatthāti sabbāya nadiyaṃ. Theravādaṃ dassento āha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. ‘‘Yojanaṃ…pe… vaṭṭatī’’ti yaṃ pana vacanaṃ mahāsumattherena vuttanti yojanā. Tatrāpīti yojananadiyampi. Paṭikkhittākāraṃ vitthārento āha ‘‘bhagavatā hī’’tiādi. Nadiyā pamāṇanti nadiyā gambhīrapamāṇameva, na āyāmavitthārapamāṇanti attho. ‘‘Na yojanaṃ vā addhayojanaṃ vā’’ti vacanampi idameva sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Kiñcāpi āyāmavitthārapamāṇaṃ na vuttaṃ, pabhavato pana yāva mukhadvārā āyāmavitthāravasena kammaṃ kātuṃ pahonakanadīyeva gahetabbāti daṭṭhabbā. Yā nadīti sambandho. Imassa suttassāti ‘‘timaṇḍala’’ntiādikassa imassa suttassa. Pabhavatoti samudāgamato. Etthāti nadiyaṃ. Sabbehi bhikkhūhi ṭhapetabboti sambandho. Tatoti ekaudakukkhepato.
កិត្តកា បរិបុណ្ណា ហោតីតិ អាហ ‘‘សមតិត្ថិកា’’តិ។ តិត្ថេន សមំ បរិបូរតីតិ សមតិត្ថិកា។ ឧទកសាដិកំ និវាសេត្វាបីតិ បិសទ្ទោ ‘‘អនិវាសេត្វាបី’’តិ ទស្សេតិ។ ឧទកសាដិកំ អនិវាសេន្តោបិ វត្ថេន អវិនាភាវតោ អញ្ញំ និវាសេត្វាតិ អត្ថោ គហេតព្ពោ។ នាវាយ ឋត្វា ករិយមានេ កិំ គច្ឆន្តិយាបិ នាវាយ កាតុំ វដ្ដតីតិ អាហ ‘‘គច្ឆន្តិយា បនា’’តិអាទិ។ ‘‘កស្មា’’តិអាទិនា ការណំ ទស្សេតិ។ ហីតិ យស្មា។ តន្តិ ឧទកុក្ខេបមត្តំ។ ឯវំ សតិ…បេ.… អនុសាវនា ហោតិ, តស្មា គច្ឆន្តិយា នាវាយ កាតុំ ន វដ្ដតីតិ យោជនា។ ‘‘តស្មា’’តិអាទិនា លទ្ធគុណំ ទស្សេតិ។ ន កេវលំ នាវាយមេវាតិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អន្តោនទិយ’’ន្តិអាទិ។
Kittakā paripuṇṇā hotīti āha ‘‘samatitthikā’’ti. Titthena samaṃ paripūratīti samatitthikā. Udakasāṭikaṃ nivāsetvāpīti pisaddo ‘‘anivāsetvāpī’’ti dasseti. Udakasāṭikaṃ anivāsentopi vatthena avinābhāvato aññaṃ nivāsetvāti attho gahetabbo. Nāvāya ṭhatvā kariyamāne kiṃ gacchantiyāpi nāvāya kātuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘gacchantiyā panā’’tiādi. ‘‘Kasmā’’tiādinā kāraṇaṃ dasseti. Hīti yasmā. Tanti udakukkhepamattaṃ. Evaṃ sati…pe… anusāvanā hoti, tasmā gacchantiyā nāvāya kātuṃ na vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Tasmā’’tiādinā laddhaguṇaṃ dasseti. Na kevalaṃ nāvāyamevāti dassento āha ‘‘antonadiya’’ntiādi.
រុក្ខស្សាតិ អន្តោនទិយំ ជាតស្ស រុក្ខស្ស។ សាខា វា បតិដ្ឋិតាតិ សម្ពន្ធោ។ សីមំ វា សោធេត្វាតិ វិហារសីមគាមសីមាសុ ឋិតានំ ហត្ថបាសានយនពហិករណវសេន សីមំ វា សោធេត្វា។ ជាតរុក្ខស្ស បវិដ្ឋសាខាយ វា បារោហេ វាតិ សម្ពន្ធោ។ អស្សាតិ ពហិនទិតីរេ ជាតរុក្ខស្ស។ តត្ថាតិ ខាណុកេ។
Rukkhassāti antonadiyaṃ jātassa rukkhassa. Sākhā vā patiṭṭhitāti sambandho. Sīmaṃ vā sodhetvāti vihārasīmagāmasīmāsu ṭhitānaṃ hatthapāsānayanabahikaraṇavasena sīmaṃ vā sodhetvā. Jātarukkhassa paviṭṭhasākhāya vā pārohe vāti sambandho. Assāti bahinaditīre jātarukkhassa. Tatthāti khāṇuke.
តស្សាតិ បាសាណទីបកស្ស។ បុព្ពេ វុត្តប្បការេតិ បុព្ពេ នទីនិមិត្តដ្ឋានេ ‘‘អន្វទ្ធមាស’’ន្តិអាទិនា (មហាវ. អដ្ឋ. ១៣៨) វុត្តប្បការេ។ សោតិ បាសាណទីបកោ។ បុន សោតិ បាសាណទីបកោយេវ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។
Tassāti pāsāṇadīpakassa. Pubbe vuttappakāreti pubbe nadīnimittaṭṭhāne ‘‘anvaddhamāsa’’ntiādinā (mahāva. aṭṭha. 138) vuttappakāre. Soti pāsāṇadīpako. Puna soti pāsāṇadīpakoyeva. Hīti saccaṃ, yasmā vā.
អាវរណន្តិ បាឡិំ។ តន្តិ អាវរណំ។ អាវរណេន វា កោដ្ឋកពន្ធេន វា ហេតុភូតេន, បច្ឆិជ្ជតីតិ សម្ពន្ធោ។ កោចិ អាវរណប្បទេសោ អជ្ឈោត្ថរិយតីតិ សម្ពន្ធោ។ តត្ថាតិ អាវរណប្បទេសេ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។ ‘‘ហេដ្ឋាបាឡិ ពទ្ធា’’តិ ឥទំ នទិំ វិនាសេត្វា តឡាកករណាការទស្សនំ។ ឯត្ថាតិ នទិយំ, តឡាកេ វា។ ឆឌ្ឌិតមោទកន្តិ តឡាករក្ខនត្ថំ ឯកេន វារិមគ្គេន ឆឌ្ឌិតំ ឧទកំ។ ទេវេ អវស្សន្តេតិ ទុព្ពុដ្ឋិកាលត្តា វស្សន្តកាលេបិ ទេវេ អវស្សន្តេ។ សាតិ នទិតោ នីហដមាតិកា។ កាលន្តរេនាតិ អញ្ញេន កាលេន។ ឧប្បតិត្វាតិ គាមនិគមានំ ឧបរិ បតិត្វា។ បវត្តតីតិ បុព្ពេ វុត្តបការេ វស្សកាលេ ចត្តារោ មាសេ អព្ភោច្ឆិន្នា សន្ទតិ។ វិហារសីមន្តិ វិហារសម្ពន្ធំ ពទ្ធសីមំ។
Āvaraṇanti pāḷiṃ. Tanti āvaraṇaṃ. Āvaraṇena vā koṭṭhakabandhena vā hetubhūtena, pacchijjatīti sambandho. Koci āvaraṇappadeso ajjhotthariyatīti sambandho. Tatthāti āvaraṇappadese. Hīti saccaṃ, yasmā vā. ‘‘Heṭṭhāpāḷi baddhā’’ti idaṃ nadiṃ vināsetvā taḷākakaraṇākāradassanaṃ. Etthāti nadiyaṃ, taḷāke vā. Chaḍḍitamodakanti taḷākarakkhanatthaṃ ekena vārimaggena chaḍḍitaṃ udakaṃ. Deve avassanteti dubbuṭṭhikālattā vassantakālepi deve avassante. Sāti nadito nīhaṭamātikā. Kālantarenāti aññena kālena. Uppatitvāti gāmanigamānaṃ upari patitvā. Pavattatīti pubbe vuttapakāre vassakāle cattāro māse abbhocchinnā sandati. Vihārasīmanti vihārasambandhaṃ baddhasīmaṃ.
សមុទ្ទេបីតិ បិសទ្ទោ នទិមបេក្ខតិ។ តត្ថាតិ បទេសេ។ ឱតរិត្វាតិ ហេដ្ឋា តរិត្វា។ ‘‘ឱសរិត្វា’’តិបិ បាឋោ, អយមេវត្ថោ។ សណ្ឋហន្តីតិ ឧទកេន សមំ តិដ្ឋន្តិ។ សោតិ បទេសោ។ ឧទកន្តតោតិ ឧទកកោដិតោ។ តត្ថាតិ សមុទ្ទេ។ ពាធតីតិ បីឡយតិ។ តេសូតិ នាវាអដ្ដកេសុ។ តន្តិ បិដ្ឋិបាសាណំ។ ឩមិយោតិ វីចិយោ។ តា ហិ បរំបរាវសេន ឧគ្គន្ត្វា សវិញ្ញាណកាវិញ្ញាណកេ មិយន្តិ ហិំសន្តិ, អន្តោ បក្ខិបន្តីតិ វា ឩមិយោតិ វុច្ចន្តិ។ តត្ថាតិ បិដ្ឋិបាសាណេ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។ ឧទកេនេវ បិដ្ឋិបាសាណោ ឱត្ថរីយតីតិ យោជនា។ សោតិ ទីបកបព្ពតោ។ ‘‘ទូរេ’’តិ វត្វា តស្ស បមាណំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘មច្ឆវធានំ អនាគមនបថេ’’តិ។ មច្ឆវធានន្តិ កេវដ្ដានំ។ តេ ហិ យស្មា មច្ឆេ ហនន្តិ, តស្មា មច្ឆវធាតិ វុច្ចន្តិ។ ‘‘មច្ឆពន្ធាន’’ន្តិបិ បាឋោ។ មច្ឆេ ពន្ធន្តីតិ មច្ឆពន្ធាតិ វចនត្ថោ កាតព្ពោ។ អនាគមនបថេតិ យត្ថ គន្ត្វា តទហេវ បច្ចាគន្ត្វា ន អាគមនបថិកេ ទេសេ។ នត្ថិ អាគមនបថោ ឯត្ថាតិ អនាគមនបថោ, ទេសោ។ តស្មិំ ‘‘អគមនបថេ’’តិបិ បាឋោ, សោ អយុត្តោ។ កស្មា? អគមនបថស្ស នាធិប្បេតត្តា។ គន្ត្វា ហិ បុន អនាគមនបថោយេវាធិប្បេតោ។ តេសន្តិ មច្ឆវធានំ។ គមនបរិយន្តស្សាតិ គមនកោដិយា ។ ឱរតោតិ ឱរភាគេ ឋិតោ ទីបកោ វា បព្ពតោ វាតិ យោជេតព្ពោ។ តត្ថាតិ ឱរភាគេ ឋិតេសុ ទីបកបព្ពតេសុ។ ឱត្ថរិត្វាតិ បកតិឧទកេន ឱត្ថរិត្វា។ តត្ថាតិ ឱត្ថរិត្វា ឋិតេ សមុទ្ទេ។
Samuddepīti pisaddo nadimapekkhati. Tatthāti padese. Otaritvāti heṭṭhā taritvā. ‘‘Osaritvā’’tipi pāṭho, ayamevattho. Saṇṭhahantīti udakena samaṃ tiṭṭhanti. Soti padeso. Udakantatoti udakakoṭito. Tatthāti samudde. Bādhatīti pīḷayati. Tesūti nāvāaṭṭakesu. Tanti piṭṭhipāsāṇaṃ. Ūmiyoti vīciyo. Tā hi paraṃparāvasena uggantvā saviññāṇakāviññāṇake miyanti hiṃsanti, anto pakkhipantīti vā ūmiyoti vuccanti. Tatthāti piṭṭhipāsāṇe. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Udakeneva piṭṭhipāsāṇo ottharīyatīti yojanā. Soti dīpakapabbato. ‘‘Dūre’’ti vatvā tassa pamāṇaṃ dassento āha ‘‘macchavadhānaṃ anāgamanapathe’’ti. Macchavadhānanti kevaṭṭānaṃ. Te hi yasmā macche hananti, tasmā macchavadhāti vuccanti. ‘‘Macchabandhāna’’ntipi pāṭho. Macche bandhantīti macchabandhāti vacanattho kātabbo. Anāgamanapatheti yattha gantvā tadaheva paccāgantvā na āgamanapathike dese. Natthi āgamanapatho etthāti anāgamanapatho, deso. Tasmiṃ ‘‘agamanapathe’’tipi pāṭho, so ayutto. Kasmā? Agamanapathassa nādhippetattā. Gantvā hi puna anāgamanapathoyevādhippeto. Tesanti macchavadhānaṃ. Gamanapariyantassāti gamanakoṭiyā . Oratoti orabhāge ṭhito dīpako vā pabbato vāti yojetabbo. Tatthāti orabhāge ṭhitesu dīpakapabbatesu. Ottharitvāti pakatiudakena ottharitvā. Tatthāti ottharitvā ṭhite samudde.
ករោន្តេហិបិ កាតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។ យត្ថាតិ យស្មិំ សរេ។ អយន្តិ អយំ សរោ, ន ជាតស្សរោ ហោតិ។ អយំ សរោ គាមខេត្តសង្ខ្យមេវ គច្ឆតីតិ យោជនា។ តត្ថាតិ សរេ។ យត្ថ បនាតិ យស្មិំ សរេ បន។ តស្សាតិ ជាតស្សរស្ស។ តត្ថាតិ បទេសេ។ សចេ គម្ភីរំ ឧទកំ ហោតីតិ យោជនា។ តត្ថាតិ អដ្ដកេ។ ឯត្ថាតិ ជាតស្សរេ, ឋិតេសុ បិដ្ឋិបាសាណទីបកេសូតិ យោជនា។ បហោនកជាតស្សរោតិ សង្ឃកម្មំ កាតុំ បហោនកោ ជាតស្សរោ។ ‘‘សុក្ខតី’’តិ វត្វា តទេវ សមត្ថេតុំ វុត្តំ ‘‘និរុទកោ’’តិ។ តត្ថាតិ ជាតស្សរេ។ សចេ និរុទកមត្តេន គាមខេត្តំ គច្ឆតិ។ កទា គច្ឆតីតិ អាហ ‘‘សចេ បនេត្ថា’’តិអាទិ។ តត្ថ ឯត្ថាតិ ជាតស្សរេ។ បោក្ខរណីអាទីនីតិ ឯត្ថ អាទិសទ្ទេន ឧទកមាតិកាទយោ សង្គណ្ហាតិ។ យទា ខណន្តិ, តទាតិ បាឋសេសោ យោជេតព្ពោ។ ‘‘តំ ឋាន’’ន្តិ វុត្តេបិ ន ខណនដ្ឋានមេវ គហេតព្ពំ, ‘‘ឯត្ថា’’តិ សាមញ្ញតោ វុត្តត្តា សព្ពោយេវ ជាតស្សរោ គហេតព្ពោ។ ន កេវលំ អជាតស្សរមត្តំ ហោតិ, អថ ខោ គាមខេត្តន្តិ អាហ ‘‘គាមសីមាសង្ខ្យមេវ គច្ឆតី’’តិ។
Karontehipi kātabbanti sambandho. Yatthāti yasmiṃ sare. Ayanti ayaṃ saro, na jātassaro hoti. Ayaṃ saro gāmakhettasaṅkhyameva gacchatīti yojanā. Tatthāti sare. Yattha panāti yasmiṃ sare pana. Tassāti jātassarassa. Tatthāti padese. Sace gambhīraṃ udakaṃ hotīti yojanā. Tatthāti aṭṭake. Etthāti jātassare, ṭhitesu piṭṭhipāsāṇadīpakesūti yojanā. Pahonakajātassaroti saṅghakammaṃ kātuṃ pahonako jātassaro. ‘‘Sukkhatī’’ti vatvā tadeva samatthetuṃ vuttaṃ ‘‘nirudako’’ti. Tatthāti jātassare. Sace nirudakamattena gāmakhettaṃ gacchati. Kadā gacchatīti āha ‘‘sace panetthā’’tiādi. Tattha etthāti jātassare. Pokkharaṇīādīnīti ettha ādisaddena udakamātikādayo saṅgaṇhāti. Yadā khaṇanti, tadāti pāṭhaseso yojetabbo. ‘‘Taṃ ṭhāna’’nti vuttepi na khaṇanaṭṭhānameva gahetabbaṃ, ‘‘etthā’’ti sāmaññato vuttattā sabboyeva jātassaro gahetabbo. Na kevalaṃ ajātassaramattaṃ hoti, atha kho gāmakhettanti āha ‘‘gāmasīmāsaṅkhyameva gacchatī’’ti.
នន្តិ ជាតស្សរំ។ បូរេត្វាតិ មត្តិកាទីហិ បូរេត្វា។ បាឡិន្តិ អាវរណំ។ សព្ពមេវ នន្តិ សកលមេវ តំ ជាតស្សរំ។ លោណីបីតិ បិសទ្ទេន ន កេវលំ សោព្ភោយេវ ជាតស្សរសង្ខ្យំ គច្ឆតិ, អថ ខោ លោណីបីតិ ទស្សេតិ។ ឧទកដ្ឋានោកាសេតិ ឧទកស្ស ឋានេ ឱកាសេ។
Nanti jātassaraṃ. Pūretvāti mattikādīhi pūretvā. Pāḷinti āvaraṇaṃ. Sabbameva nanti sakalameva taṃ jātassaraṃ. Loṇīpīti pisaddena na kevalaṃ sobbhoyeva jātassarasaṅkhyaṃ gacchati, atha kho loṇīpīti dasseti. Udakaṭṭhānokāseti udakassa ṭhāne okāse.
១៤៨. សីមាយ សីមំ សម្ភិន្ទន្តីតិ ឯត្ថ ‘‘សីមាយ សីម’’ន្តិ បទានំ សម្ពន្ធាបេក្ខត្តា តេសំ សម្ពន្ធំ ទស្សេតុំ វុត្តំ ‘‘អត្តនោ បរេស’’ន្តិ។ ‘‘ពទ្ធសីម’’ន្តិ ឥមិនា ‘‘សីម’’ន្តិ សាមញ្ញតោ វុត្តេបិ វិសេសតោ ពទ្ធសីមាយេវ គហេតព្ពាតិ ទស្សេតិ។ តមេវត្ថំ វិត្ថារេន្តោ អាហ ‘‘សចេ ហី’’តិអាទិ។ សំសដ្ឋវិដបាតិ អញ្ញមញ្ញំ អាសន្នត្តា សំសដ្ឋោ វិដបោ ឯតេសន្តិ សំសដ្ឋវិដបា។ ‘‘សំសដ្ឋវិដបា’’តិ ឥទំ ឧបលក្ខណមត្តំ, មូលានិបិ សំសដ្ឋានិយេវាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ តេសូតិ ទ្វីសុ រុក្ខេសុ។ វិហារសីមា ចាតិ បោរាណកវិហារសីមា ច។ អន្តោ កត្វាតិ សីមាយ អន្តោ កត្វា។ អថ បច្ឆាតិ ឯត្ថ ‘‘បច្ឆា’’តិ ឥមិនា អថសទ្ទស្សត្ថំ ទស្សេតិ។ ឯវំ កេ អកំសូតិ អាហ ‘‘ឯវំ ឆព្ពគ្គិយា អកំសូ’’តិ។ តេនាតិ ករណេន។
148.Sīmāya sīmaṃ sambhindantīti ettha ‘‘sīmāya sīma’’nti padānaṃ sambandhāpekkhattā tesaṃ sambandhaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘attano paresa’’nti. ‘‘Baddhasīma’’nti iminā ‘‘sīma’’nti sāmaññato vuttepi visesato baddhasīmāyeva gahetabbāti dasseti. Tamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘sace hī’’tiādi. Saṃsaṭṭhaviṭapāti aññamaññaṃ āsannattā saṃsaṭṭho viṭapo etesanti saṃsaṭṭhaviṭapā. ‘‘Saṃsaṭṭhaviṭapā’’ti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ, mūlānipi saṃsaṭṭhāniyevāti daṭṭhabbaṃ. Tesūti dvīsu rukkhesu. Vihārasīmā cāti porāṇakavihārasīmā ca. Anto katvāti sīmāya anto katvā. Atha pacchāti ettha ‘‘pacchā’’ti iminā athasaddassatthaṃ dasseti. Evaṃ ke akaṃsūti āha ‘‘evaṃ chabbaggiyā akaṃsū’’ti. Tenāti karaṇena.
អជ្ឈោត្ថរណាការំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘បរេស’’ន្តិអាទិ។ តស្សាតិ ពទ្ធសីមាយ។ បទេសន្តិ ភិក្ខូហិ កម្មំ កាតុំ បហោនកំ ឯកទេសំ។ អន្តមសោ ឯកស្សបិ ភិក្ខុនោ ឋត្វា អធិដ្ឋានុបោសថំ កាតុំ បហោនកំ បទេសំ។ កម្មំ កាតុំ អប្បហោនកបទេសំ អន្តោ ករិត្វា ពន្ធន្តា សីមាយ សីមំ សម្ភិន្ទន្តិ នាម។ សីមាយ ឧបចារោតិ បច្ឆា ពន្ធិតព្ពាយ សីមាយ ឧបចារោ។ ‘‘វឌ្ឍន្តោ សីមាសង្ករំ ករោតី’’តិ ឥមិនា សចេ អវឌ្ឍនកោ បាសាណោ ហោតិ, ទ្វិន្នម្បិ សីមានំ និមិត្តំ កាតុំ វដ្ដតីតិ ទស្សេតិ។
Ajjhottharaṇākāraṃ dassento āha ‘‘paresa’’ntiādi. Tassāti baddhasīmāya. Padesanti bhikkhūhi kammaṃ kātuṃ pahonakaṃ ekadesaṃ. Antamaso ekassapi bhikkhuno ṭhatvā adhiṭṭhānuposathaṃ kātuṃ pahonakaṃ padesaṃ. Kammaṃ kātuṃ appahonakapadesaṃ anto karitvā bandhantā sīmāya sīmaṃ sambhindanti nāma. Sīmāya upacāroti pacchā bandhitabbāya sīmāya upacāro. ‘‘Vaḍḍhanto sīmāsaṅkaraṃ karotī’’ti iminā sace avaḍḍhanako pāsāṇo hoti, dvinnampi sīmānaṃ nimittaṃ kātuṃ vaṭṭatīti dasseti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / មហាវគ្គបាឡិ • Mahāvaggapāḷi / ៧៦. គាមសីមាទិ • 76. Gāmasīmādi
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / មហាវគ្គ-អដ្ឋកថា • Mahāvagga-aṭṭhakathā / គាមសីមាទិកថា • Gāmasīmādikathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / គាមសីមាទិកថាវណ្ណនា • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / គាមសីមាទិកថាវណ្ណនា • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / គាមសីមាទិកថាវណ្ណនា • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
