| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
8. කල්‍යාණමිත්‌තාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා
8. Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā
71. අට්‌ඨමස්‌ස පඨමෙ බුද්‌ධා, සාරිපුත්‌තාදයො වා කල්‍යාණමිත්‌තා. වුත්‌තපටිපක්‌ඛනයෙනාති ‘‘පාපමිත්‌තතා’’ති පදෙ වුත්‌තස්‌ස පටිපක්‌ඛනයෙන.
71. Aṭṭhamassa paṭhame buddhā, sāriputtādayo vā kalyāṇamittā. Vuttapaṭipakkhanayenāti ‘‘pāpamittatā’’ti pade vuttassa paṭipakkhanayena.
72-73. දුතියෙ යොගොති සමඞ්‌ගීභාවො. පයොගොති පයුඤ්‌ජනං පටිපත්‌ති. අයොගොති අසමඞ්‌ගීභාවො. අප්‌පයොගොති අප්‌පයුඤ්‌ජනං අප්‌පටිපත්‌ති. අනුයොගෙනාති අනුයොගහෙතු.
72-73. Dutiye yogoti samaṅgībhāvo. Payogoti payuñjanaṃ paṭipatti. Ayogoti asamaṅgībhāvo. Appayogoti appayuñjanaṃ appaṭipatti. Anuyogenāti anuyogahetu.
74. චතුත්‌ථෙ බුජ්‌ඣනකසත්‌තස්‌සාති චතුන්‌නං අරියසච්‌චානං පටිවිජ්‌ඣනකපුග්‌ගලස්‌ස. අඞ්‌ගභූතාති තස්‌සෙව පටිවෙධස්‌ස කාරණභූතා. එත්‌ථ ච චත්‌තාරි අරියසච්‌චානි බුජ්‌ඣති, අඤ්‌ඤාණනිද්‌දාය වාපි බුජ්‌ඣතීති බොධීති ලද්‌ධනාමො අරියසාවකො බුජ්‌ඣනකසත්‌තො, තස්‌ස බුජ්‌ඣනකසත්‌තස්‌ස. බොධියාති තස්‌සා ධම්‌මසාමග්‌ගිසඞ්‌ඛාතාය බොධියා. බුජ්‌ඣනට්‌ඨෙන බොධියො, බොධියො එව සච්‌චසම්‌පටිබොධස්‌ස අඞ්‌ගාති වුත්‌තං. ‘‘බුජ්‌ඣන්‌තීති බොජ්‌ඣඞ්‌ගා’’ති. විපස්‌සනාදීනං කාරණානං බුජ්‌ඣිතබ්‌බානඤ්‌ච සච්‌චානං අනුරූපං බුජ්‌ඣනතො අනුබුජ්‌ඣන්‌තීති බොජ්‌ඣඞ්‌ගා, පටිමුඛං පච්‌චක්‌ඛභාවෙන අභිමුඛං බුජ්‌ඣනතො පටිබුජ්‌ඣන්‌තීති බොජ්‌ඣඞ්‌ගා, සම්‌මා අවිපරීතතො බුජ්‌ඣනතො සම්‌බුජ්‌ඣන්‌තීති බොජ්‌ඣඞ්‌ගාති එවං අත්‌ථවිසෙසදීපකෙහි උපසග්‌ගෙහි අනුබුජ්‌ඣන්‌තීතිආදි වුත්‌තං. බොධිසද්‌දො සබ්‌බවිසෙසයුත්‌තං බුජ්‌ඣනසාමඤ්‌ඤෙන සඞ්‌ගණ්‌හාති. බොධාය සංවත්‌තන්‌තීති ඉමිනා තස්‌සා ධම්‌මසාමග්‌ගියා බුජ්‌ඣනස්‌ස එකන්‌තකාරණතං දස්‌සෙති. එවං පනෙතං පදං විභත්‌තමෙවාති වුත්‌තප්‌පකාරෙන එතං ‘‘බොජ්‌ඣඞ්‌ගා’’ති (පටි. ම. 2.17) පදං නිද්‌දෙසෙ පටිසම්‌භිදාමග්‌ගෙ විභත්‌තමෙව.
74. Catutthe bujjhanakasattassāti catunnaṃ ariyasaccānaṃ paṭivijjhanakapuggalassa. Aṅgabhūtāti tasseva paṭivedhassa kāraṇabhūtā. Ettha ca cattāri ariyasaccāni bujjhati, aññāṇaniddāya vāpi bujjhatīti bodhīti laddhanāmo ariyasāvako bujjhanakasatto, tassa bujjhanakasattassa. Bodhiyāti tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā. Bujjhanaṭṭhena bodhiyo, bodhiyo eva saccasampaṭibodhassa aṅgāti vuttaṃ. ‘‘Bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānañca saccānaṃ anurūpaṃ bujjhanato anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭimukhaṃ paccakkhabhāvena abhimukhaṃ bujjhanato paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sammā aviparītato bujjhanato sambujjhantīti bojjhaṅgāti evaṃ atthavisesadīpakehi upasaggehi anubujjhantītiādi vuttaṃ. Bodhisaddo sabbavisesayuttaṃ bujjhanasāmaññena saṅgaṇhāti. Bodhāya saṃvattantīti iminā tassā dhammasāmaggiyā bujjhanassa ekantakāraṇataṃ dasseti. Evaṃ panetaṃ padaṃ vibhattamevāti vuttappakārena etaṃ ‘‘bojjhaṅgā’’ti (paṭi. ma. 2.17) padaṃ niddese paṭisambhidāmagge vibhattameva.
75. පඤ්‌චමෙ යාථාවසරසභූමීති යාථාවතො සකිච්‌චකරණභූමි. සාති යාථාවසරසභූමි. විපස්‌සනාති බලවවිපස්‌සනා. කෙචි ‘‘භඞ්‌ගඤාණතො පට්‌ඨායා’’ති වදන්‌ති. විපස්‌සනාය පාදකජ්‌ඣානෙ ච සතිආදයො බොජ්‌ඣඞ්‌ගපක්‌ඛිකා එව පරියායබොධිපක්‌ඛියභාවතො. තත්‌ථාතිආදි චතුබ්‌බිධානං බොජ්‌ඣඞ්‌ගානං භූමිවිභාගදස්‌සනං.
75. Pañcame yāthāvasarasabhūmīti yāthāvato sakiccakaraṇabhūmi. Sāti yāthāvasarasabhūmi. Vipassanāti balavavipassanā. Keci ‘‘bhaṅgañāṇato paṭṭhāyā’’ti vadanti. Vipassanāya pādakajjhāne ca satiādayo bojjhaṅgapakkhikā eva pariyāyabodhipakkhiyabhāvato. Tatthātiādi catubbidhānaṃ bojjhaṅgānaṃ bhūmivibhāgadassanaṃ.
76. ඡට්‌ඨෙ තෙසං අන්‌තරෙති තෙසං භික්‌ඛූනං අන්‌තරෙ. කාමං සඞ්‌ගීතිආරුළ්‌හවසෙන අප්‌පකමිදං සුත්‌තපදං, භගවා පනෙත්‌ථ සන්‌නිපතිතපරිසාය අජ්‌ඣාසයානුරූපං විත්‌ථාරිකං කරොතීති කත්‌වා ඉදං වුත්‌තං – ‘‘මහතී දෙසනා භවිස්‌සතී’’ති. ගාමනිගමාදිකථා නත්‌ථීති තස්‌සා කථාය අතිරච්‌ඡානකථාභාවමාහු . තථා හි සා පුබ්‌බෙ බහුඤාතිකං අහොසි බහුපක්‌ඛං, ඉදානි අප්‌පඤාතිකං අප්‌පපක්‌ඛන්‌ති අනිච්‌චතාමුඛෙන නිය්‍යානිකපක්‌ඛිකා ජාතා. එතායාති යථාවුත්‌තාය පරිහානියා. පතිකිට්‌ඨන්‌ති නිහීනං. මම සාසනෙති ඉදං කම්‌මස්‌සකතජ්‌ඣානපඤ්‌ඤානම්‌පි විසෙසනමෙව. තදුභයම්‌පි හි බාහිරකානං තප්‌පඤ්‌ඤාද්‌වයතො සාතිසයමෙව සබ්‌බඤ්‌ඤුබුද්‌ධානං දෙසනාය ලද්‌ධවිසෙසතො විවට්‌ටූපනිස්‌සයතො ච.
76. Chaṭṭhe tesaṃ antareti tesaṃ bhikkhūnaṃ antare. Kāmaṃ saṅgītiāruḷhavasena appakamidaṃ suttapadaṃ, bhagavā panettha sannipatitaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ vitthārikaṃ karotīti katvā idaṃ vuttaṃ – ‘‘mahatī desanā bhavissatī’’ti. Gāmanigamādikathā natthīti tassā kathāya atiracchānakathābhāvamāhu . Tathā hi sā pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhanti aniccatāmukhena niyyānikapakkhikā jātā. Etāyāti yathāvuttāya parihāniyā. Patikiṭṭhanti nihīnaṃ. Mama sāsaneti idaṃ kammassakatajjhānapaññānampi visesanameva. Tadubhayampi hi bāhirakānaṃ tappaññādvayato sātisayameva sabbaññubuddhānaṃ desanāya laddhavisesato vivaṭṭūpanissayato ca.
77. සත්‌තමෙ තෙසං චිත්‌තාචාරං ඤත්‌වාති තථා කථෙන්‌තානං තෙසං භික්‌ඛූනං තත්‌ථ උපගමනෙන අත්‌තනො දෙසනාය භාජනභූතං චිත්‌තප්‌පවත්‌තිං ඤත්‌වා. කම්‌මස්‌සකතාදීති ආදිසද්‌දෙන ඣානපඤ්‌ඤාදීනං චතුන්‌නම්‌පි පඤ්‌ඤානං ගහණං.
77. Sattame tesaṃ cittācāraṃ ñatvāti tathā kathentānaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ tattha upagamanena attano desanāya bhājanabhūtaṃ cittappavattiṃ ñatvā. Kammassakatādīti ādisaddena jhānapaññādīnaṃ catunnampi paññānaṃ gahaṇaṃ.
78-80. අට්‌ඨමාදීසු හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙවාති ‘‘යා එස මම සාසනෙ’’තිආදිනා හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානත්‌ථමෙව.
78-80. Aṭṭhamādīsu heṭṭhā vuttanayenevāti ‘‘yā esa mama sāsane’’tiādinā heṭṭhā vuttanayeneva. Sesamettha uttānatthameva.
කල්‍යාණමිත්‌තාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
81-82. නවමෙ වග්‌ගෙ නත්‌ථි වත්‌තබ්‌බං.
81-82. Navame vagge natthi vattabbaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
8. කල්‍යාණමිත්‌තාදිවග්‌ගො • 8. Kalyāṇamittādivaggo
9. පමාදාදිවග්‌ගො • 9. Pamādādivaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
8. කල්‍යාණමිත්‌තතාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා • 8. Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā
9. පමාදාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා • 9. Pamādādivaggavaṇṇanā
