| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
10. කවිසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Kavisuttavaṇṇanā
60. ගායත්‌තිආදිකොති ඡබ්‌බීසතියා ඡන්‌දෙසු ගායත්‌තිආදිකො උක්‌කතිපරියොසානො ඡන්‌දො ගාථානං නිදානං සමුට්‌ඨානං ‘‘සමුට්‌ඨහති එතෙනා’’ති කත්‌වා. තෙහි පන අනුට්‌ඨුභාදිකො හොතීති ආහ ‘‘ඡන්‌දො ගාථානං නිදාන’’න්‌ති. පුබ්‌බපට්‌ඨාපනගාථාති ධම්‌මකථාය ආදිතො ආරොචනභාවජානනත්‌ථං සතිජනනං විය පවත්‌තිතගාථා. අක්‌ඛරඤ්‌හි පදං ජනෙතීති යස්‌මා අක්‌ඛරසමුදායො පදං, පදසමුදායො ගාථා, සමුදායො ච සමුදායීහි බ්‍යඤ්‌ජීයති තංපවත්‌තනතො, තස්‌මා බ්‍යඤ්‌ජනභාවෙ ඨිතං අක්‌ඛරං, තංසමුදායො පදං, පදං තං වියඤ්‌ජෙතා ජනෙතා විය හොතීති ‘‘අක්‌ඛරඤ්‌හි පදං ජනෙතී’’ති වුත්‌තං. අක්‌ඛරං හි උච්‌චාරිතවිද්‌ධංසිතාය තංතංඛණමත්‌තාවට්‌ඨායීපි පරතො පවත්‌තියා මනොවිඤ්‌ඤාණවීථියා සඞ්‌කලනවසෙන එකජ්‌ඣං කත්‌වා පදභාවෙන ගය්‌හමානං යථාසඞ්‌කෙතමත්‌ථං බ්‍යඤ්‌ජෙති. පදං ගාථං ජනෙතීති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. ගාථා අත්‌ථං පකාසෙතීති ගාථාසඤ්‌ඤිතො පදසමුදායො කිරියාකාරකසම්‌බන්‌ධවසෙන සම්‌බන්‌ධිතො කත්‌තුඅධිප්‌පායානුරූපං ආලොචිතවිලොචිතං සංහිතං අත්‌ථං විභාවෙති. සමුද්‌දාදිපණ්‌ණත්‌තිනිස්‌සිතා වොහාරසන්‌නිස්‌සයෙනෙව පවත්‌තතීති කත්‌වා. තෙනාහ ‘‘ගාථා ආරභන්‌තො’’තිආදි. ආසයොති අවස්‌සයොති ආහ ‘‘පතිට්‌ඨා’’ති කවිතොති විචිත්‌තකථීආදිතො.
60.Gāyattiādikoti chabbīsatiyā chandesu gāyattiādiko ukkatipariyosāno chando gāthānaṃ nidānaṃ samuṭṭhānaṃ ‘‘samuṭṭhahati etenā’’ti katvā. Tehi pana anuṭṭhubhādiko hotīti āha ‘‘chando gāthānaṃ nidāna’’nti. Pubbapaṭṭhāpanagāthāti dhammakathāya ādito ārocanabhāvajānanatthaṃ satijananaṃ viya pavattitagāthā. Akkharañhi padaṃ janetīti yasmā akkharasamudāyo padaṃ, padasamudāyo gāthā, samudāyo ca samudāyīhi byañjīyati taṃpavattanato, tasmā byañjanabhāve ṭhitaṃ akkharaṃ, taṃsamudāyo padaṃ, padaṃ taṃ viyañjetā janetā viya hotīti ‘‘akkharañhi padaṃ janetī’’ti vuttaṃ. Akkharaṃ hi uccāritaviddhaṃsitāya taṃtaṃkhaṇamattāvaṭṭhāyīpi parato pavattiyā manoviññāṇavīthiyā saṅkalanavasena ekajjhaṃ katvā padabhāvena gayhamānaṃ yathāsaṅketamatthaṃ byañjeti. Padaṃ gāthaṃ janetīti etthāpi eseva nayo. Gāthā atthaṃ pakāsetīti gāthāsaññito padasamudāyo kiriyākārakasambandhavasena sambandhito kattuadhippāyānurūpaṃ ālocitavilocitaṃ saṃhitaṃ atthaṃ vibhāveti. Samuddādipaṇṇattinissitā vohārasannissayeneva pavattatīti katvā. Tenāha ‘‘gāthā ārabhanto’’tiādi. Āsayoti avassayoti āha ‘‘patiṭṭhā’’ti kavitoti vicittakathīādito.
කවිසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kavisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ජරාවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Jarāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 10. කවිසුත්‌තං • 10. Kavisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 10. කවිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Kavisuttavaṇṇanā
