| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
13. කුලදූසකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
13. Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā
නගරස්‌සාපි ගාමවිසෙසත්‌තා ඉධ ගාමග්‌ගහණෙනෙව නගරම්‌පි ගහිතන්‌ති ආහ ‘‘නගරම්‌පි ගාමෙ අන්‌තොගධමෙවා’’ති, වා-සද්‌දෙන වා අනුත්‌තවිකප්‌පත්‌ථෙන ගහණන්‌ති එවං වුත්‌තං. එත්‌ථ ච අපාකාරපරික්‌ඛෙපො සාපණො නිගමො, සපාකාරාපණං නගරං, තංතංවිපරීතො ගාමොති ඉමෙසං තිණ්‌ණං විසෙසො දට්‌ඨබ්‌බො. කුලානි දූසෙතීති ඛත්‌තියබ්‍රාහ්‌මණවෙස්‌සසුද්‌දවසෙන චත්‌තාරි කුලානි විකාරං ආපාදෙති. දූසෙන්‌තො ච න අසුචිකද්‌දමාදීහි දූසෙති, අථ ඛො අත්‌තනො දුප්‌පටිපත්‌තියා තෙසං පසාදං විනාසෙති. තෙනාහ ‘‘පුප්‌ඵදානාදීහී’’තිආදි. තත්‌ථ හරිත්‌වා වා හරාපෙත්‌වා වා පක්‌කොසිත්‌වා වා පක්‌කොසාපෙත්‌වා වා සයං වා උපගතානං (පාරා. අට්‌ඨ. 2.436-437) යස්‌ස කස්‌සචි අත්‌තනො සන්‌තකස්‌ස පුප්‌ඵස්‌ස කුලසඞ්‌ගහත්‌ථාය දානං පුප්‌ඵදානං, තං ආදි යෙසං තෙ පුප්‌ඵදානාදයො, තෙහි පුප්‌ඵදානාදීහි. ආදිසද්‌දෙන (පාරා. 437) ඵලදානචුණ්‌ණමත්‌තිකාදන්‌තකට්‌ඨවෙළුවෙජ්‌ජිකාජඞ්‌ඝපෙසනිකානං ගහණං. සද්‌ධං විනාසෙන්‌තොති තථා අකරොන්‌තෙසු අඤ්‌ඤෙසු පෙසලෙසු භික්‌ඛූසු අප්‌පසාදං අදස්‌සනං ගමෙන්‌තො. පුප්‌ඵදානාදීහි ච තෙහි කතසඞ්‌ගහෙහි අඤ්‌ඤෙ පෙසලෙ තථා අකරොන්‌තෙ තෙ මනුස්‌සා ඉස්‌සන්‌ති න අල්‌ලීයන්‌තීති සො තෙසං පසාදං විනාසෙති නාමාති දට්‌ඨබ්‌බං. පාපකා සමාචාරාති බුද්‌ධප්‌පටිකුට්‌ඨත්‌තා ලාමකා සමාචාරා . තෙ පන යස්‌මා කුලසඞ්‌ගහත්‌ථං මාලාවච්‌ඡරොපනාදයො ඉධ අධිප්‌පෙතා, තස්‌මා ‘‘මාලාවච්‌ඡරොපනාදයො’’ති වුත්‌තං. ආරාමාදීනමත්‌ථාය පන කප්‌පියවොහාරාදීහි රොපාපනාදිකං වට්‌ටති. තත්‌ථ මාලාවච්‌ඡන්‌ති තරුණපුප්‌ඵරුක්‌ඛං. තරුණකා හි පුප්‌ඵරුක්‌ඛාපි පුප්‌ඵගච්‌ඡාපි ‘‘මාලාවච්‌ඡා’’ත්‌වෙව වුච්‌චන්‌ති, තස්‌ස රොපනං මාලාවච්‌ඡරොපනං, තං ආදි යෙසං තෙ මාලාවච්‌ඡරොපනාදයො. ආදිසද්‌දෙන චෙත්‌ථ රොපාපනසිඤ්‌චනසිඤ්‌චාපනඔචිනනඔචිනාපනගන්‌ථනගන්‌ථාපනානං ගහණං.
Nagarassāpi gāmavisesattā idha gāmaggahaṇeneva nagarampi gahitanti āha ‘‘nagarampi gāme antogadhamevā’’ti, vā-saddena vā anuttavikappatthena gahaṇanti evaṃ vuttaṃ. Ettha ca apākāraparikkhepo sāpaṇo nigamo, sapākārāpaṇaṃ nagaraṃ, taṃtaṃviparīto gāmoti imesaṃ tiṇṇaṃ viseso daṭṭhabbo. Kulāni dūsetīti khattiyabrāhmaṇavessasuddavasena cattāri kulāni vikāraṃ āpādeti. Dūsento ca na asucikaddamādīhi dūseti, atha kho attano duppaṭipattiyā tesaṃ pasādaṃ vināseti. Tenāha ‘‘pupphadānādīhī’’tiādi. Tattha haritvā vā harāpetvā vā pakkositvā vā pakkosāpetvā vā sayaṃ vā upagatānaṃ (pārā. aṭṭha. 2.436-437) yassa kassaci attano santakassa pupphassa kulasaṅgahatthāya dānaṃ pupphadānaṃ, taṃ ādi yesaṃ te pupphadānādayo, tehi pupphadānādīhi. Ādisaddena (pārā. 437) phaladānacuṇṇamattikādantakaṭṭhaveḷuvejjikājaṅghapesanikānaṃ gahaṇaṃ. Saddhaṃ vināsentoti tathā akarontesu aññesu pesalesu bhikkhūsu appasādaṃ adassanaṃ gamento. Pupphadānādīhi ca tehi katasaṅgahehi aññe pesale tathā akaronte te manussā issanti na allīyantīti so tesaṃ pasādaṃ vināseti nāmāti daṭṭhabbaṃ. Pāpakā samācārāti buddhappaṭikuṭṭhattā lāmakā samācārā . Te pana yasmā kulasaṅgahatthaṃ mālāvaccharopanādayo idha adhippetā, tasmā ‘‘mālāvaccharopanādayo’’ti vuttaṃ. Ārāmādīnamatthāya pana kappiyavohārādīhi ropāpanādikaṃ vaṭṭati. Tattha mālāvacchanti taruṇapuppharukkhaṃ. Taruṇakā hi puppharukkhāpi pupphagacchāpi ‘‘mālāvacchā’’tveva vuccanti, tassa ropanaṃ mālāvaccharopanaṃ, taṃ ādi yesaṃ te mālāvaccharopanādayo. Ādisaddena cettha ropāpanasiñcanasiñcāpanaocinanaocināpanaganthanaganthāpanānaṃ gahaṇaṃ.
මාතිකායං දිස්‌සන්‌තීති යෙ පච්‌චක්‌ඛතො පස්‌සන්‌ති, තෙහි දිස්‌සන්‌ති. සුය්‍යන්‌තීති යෙ පරතො සුණන්‌ති, තෙහි සොතද්‌වාරෙන සුත්‌වා උපධාරීයන්‌ති. දුට්‌ඨානීති දූසිතානි. අලං තෙ ඉධ වාසෙනාති තව ඉධ වාසෙන අලං, මා ඉධ තව වාසො හොතූති අත්‌ථො. වාරණත්‌ථො හි ඉධ අලං-සද්‌දො. පබ්‌බාජනීයකම්‌මකතොති චොදෙත්‌වා සාරෙත්‌වා ආපත්‌තිං ආරොපෙත්‌වා ‘‘සුණාතු මෙ, භන්‌තෙ, සඞ්‌ඝො, ඉමෙ අස්‌සජිපුනබ්‌බසුකා’’තිආදිනා (පාරා. 434) පදභාජනෙ වුත්‌තාය ඤත්‌තිචතුත්‌ථකම්‌මවාචාය කතපබ්‌බාජනීයකම්‌මො. යස්‌මිඤ්‌ච විහාරෙ වසතීති ගාමතො බහිවිහාරමාහ. නෙව තස්‌මිං ගාමෙ…පෙ.… චරිතුං ලභතීති සචෙපි ගාමො වා නිගමො වා ද්‌වාදසයොජනපරමො හොති, තියොජනපරමො ච විහාරො හොති, නෙව තස්‌මිං ගාමෙ වා නිගමෙ වා පිණ්‌ඩාය චරිතුං ලභති, න විහාරෙ වසිතුං. තස්‌මිං විහාරෙ වසන්‌තෙන සාමන්‌තගාමෙපි පිණ්‌ඩාය න චරිතබ්‌බං, සාමන්‌තවිහාරෙපි වසන්‌තෙන තස්‌මිං ගාමෙ පිණ්‌ඩාය න චරිතබ්‌බං. සාමන්‌තවිහාරෙ වසන්‌තෙන පන සාමන්‌තගාමෙ චරිතුං වට්‌ටති. ආපජ්‌ජිතබ්‌බා ආපත්‌තියොති කුලසඞ්‌ගහත්‌ථං අත්‌තනො සන්‌තකදානෙ දුක්‌කටං, ඉස්‌සරවතාය සඞ්‌ඝසන්‌තකදානෙ ථුල්‌ලච්‌චයං, පසය්‌හ දානෙ පාරාජිකන්‌ති ඉමා ආපත්‌තියො. මාතිකායං ‘‘පක්‌කමතා යස්‌මා’’ති පබ්‌බාජනීයකම්‌මකතස්‌ස වත්‌තවසෙන වුත්‌තං. ආදිම්‌හි පන පබ්‌බාජනීයකම්‌මවසෙන දට්‌ඨබ්‌බං. අස්‌සජිපුනබ්‌බසුකෙති අස්‌සජිඤ්‌චෙව පුනබ්‌බසුකඤ්‌ච.
Mātikāyaṃ dissantīti ye paccakkhato passanti, tehi dissanti. Suyyantīti ye parato suṇanti, tehi sotadvārena sutvā upadhārīyanti. Duṭṭhānīti dūsitāni. Alaṃ te idha vāsenāti tava idha vāsena alaṃ, mā idha tava vāso hotūti attho. Vāraṇattho hi idha alaṃ-saddo. Pabbājanīyakammakatoti codetvā sāretvā āpattiṃ āropetvā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ime assajipunabbasukā’’tiādinā (pārā. 434) padabhājane vuttāya ñatticatutthakammavācāya katapabbājanīyakammo. Yasmiñca vihāre vasatīti gāmato bahivihāramāha. Neva tasmiṃ gāme…pe… carituṃ labhatīti sacepi gāmo vā nigamo vā dvādasayojanaparamo hoti, tiyojanaparamo ca vihāro hoti, neva tasmiṃ gāme vā nigame vā piṇḍāya carituṃ labhati, na vihāre vasituṃ. Tasmiṃ vihāre vasantena sāmantagāmepi piṇḍāya na caritabbaṃ, sāmantavihārepi vasantena tasmiṃ gāme piṇḍāya na caritabbaṃ. Sāmantavihāre vasantena pana sāmantagāme carituṃ vaṭṭati. Āpajjitabbā āpattiyoti kulasaṅgahatthaṃ attano santakadāne dukkaṭaṃ, issaravatāya saṅghasantakadāne thullaccayaṃ, pasayha dāne pārājikanti imā āpattiyo. Mātikāyaṃ ‘‘pakkamatā yasmā’’ti pabbājanīyakammakatassa vattavasena vuttaṃ. Ādimhi pana pabbājanīyakammavasena daṭṭhabbaṃ. Assajipunabbasuketi assajiñceva punabbasukañca.
කුලදූසකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kuladūsakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
