| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
මනොකම්‌මද්‌වාරකථා
Manokammadvārakathā
මනොකම්‌මද්‌වාරකථායං පන කාමාවචරාදිවසෙන චතුබ්‌බිධො මනො මනො නාම. තත්‌ථ කාමාවචරො චතුපඤ්‌ඤාසවිධො හොති, රූපාවචරො පන්‌නරසවිධො, අරූපාවචරො ද්‌වාදසවිධො, ලොකුත්‌තරො අට්‌ඨවිධොති සබ්‌බොපි එකූනනවුතිවිධො හොති. තත්‌ථ අයං නාම මනො මනොද්‌වාරං න හොතීති න වත්‌තබ්‌බො. යථා හි අයං නාම චෙතනා කම්‌මං න හොතීති න වත්‌තබ්‌බා, අන්‌තමසො පඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණසම්‌පයුත්‌තාපි හි චෙතනා මහාපකරණෙ කම්‌මන්‌ත්‌වෙව නිද්‌දිට්‌ඨා, එවමෙව අයං නාම මනො මනොද්‌වාරං න හොතීති න වත්‌තබ්‌බො.
Manokammadvārakathāyaṃ pana kāmāvacarādivasena catubbidho mano mano nāma. Tattha kāmāvacaro catupaññāsavidho hoti, rūpāvacaro pannarasavidho, arūpāvacaro dvādasavidho, lokuttaro aṭṭhavidhoti sabbopi ekūnanavutividho hoti. Tattha ayaṃ nāma mano manodvāraṃ na hotīti na vattabbo. Yathā hi ayaṃ nāma cetanā kammaṃ na hotīti na vattabbā, antamaso pañcaviññāṇasampayuttāpi hi cetanā mahāpakaraṇe kammantveva niddiṭṭhā, evameva ayaṃ nāma mano manodvāraṃ na hotīti na vattabbo.
එත්‌ථාහ – කම්‌මං නාමෙතං කිං කරොතීති? ආයූහති, අභිසඞ්‌ඛරොති, පිණ්‌ඩං කරොති, චෙතෙති, කප්‌පෙති, පකප්‌පෙතීති. එවං සන්‌තෙ පඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණචෙතනා කිං ආයූහති, අභිසඞ්‌ඛරොති, පිණ්‌ඩං කරොති, චෙතෙති, කප්‌පෙති, පකප්‌පෙතීති?. සහජාතධම්‌මෙ. සාපි හි සහජාතෙ සම්‌පයුත්‌තක්‌ඛන්‌ධෙ ආයූහති අභිසඞ්‌ඛරොති පිණ්‌ඩං කරොති චෙතෙති කප්‌පෙති පකප්‌පෙතීති. කිං වා ඉමිනා වාදෙන? සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකවසෙන හෙතං වුත්‌තං. ඉදං පනෙත්‌ථ සන්‌නිට්‌ඨානං – තෙභූමකකුසලාකුසලො එකූනතිංසවිධො මනො මනොකම්‌මද්‌වාරං නාම. යා පන තස්‌මිං මනොද්‌වාරෙ සිද්‌ධා චෙතනා යාය අභිජ්‌ඣාබ්‍යාපාදමිච්‌ඡාදස්‌සනානි චෙව අනභිජ්‌ඣාඅබ්‍යාපාදසම්‌මාදස්‌සනානි ච ගණ්‌හාති, ඉදං මනොකම්‌මං නාම. ඉතො පරං සබ්‌බං කම්‌මවවත්‌ථානඤ්‌ච ද්‌වාරවවත්‌ථානඤ්‌ච හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති. ඉමානි තීණි කම්‌මද්‌වාරානි නාම.
Etthāha – kammaṃ nāmetaṃ kiṃ karotīti? Āyūhati, abhisaṅkharoti, piṇḍaṃ karoti, ceteti, kappeti, pakappetīti. Evaṃ sante pañcaviññāṇacetanā kiṃ āyūhati, abhisaṅkharoti, piṇḍaṃ karoti, ceteti, kappeti, pakappetīti?. Sahajātadhamme. Sāpi hi sahajāte sampayuttakkhandhe āyūhati abhisaṅkharoti piṇḍaṃ karoti ceteti kappeti pakappetīti. Kiṃ vā iminā vādena? Sabbasaṅgāhikavasena hetaṃ vuttaṃ. Idaṃ panettha sanniṭṭhānaṃ – tebhūmakakusalākusalo ekūnatiṃsavidho mano manokammadvāraṃ nāma. Yā pana tasmiṃ manodvāre siddhā cetanā yāya abhijjhābyāpādamicchādassanāni ceva anabhijjhāabyāpādasammādassanāni ca gaṇhāti, idaṃ manokammaṃ nāma. Ito paraṃ sabbaṃ kammavavatthānañca dvāravavatthānañca heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti. Imāni tīṇi kammadvārāni nāma.
මනොකම්‌මද්‌වාරකථා නිට්‌ඨිතා.
Manokammadvārakathā niṭṭhitā.
