| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
මූලපඤ්‌ඤත්‌තිවණ්‌ණනා
Mūlapaññattivaṇṇanā
55. ඉතො පට්‌ඨායාති දුට්‌ඨුල්‌ලපදතො පට්‌ඨාය. මෙථුනධම්‌මො යථා සරූපෙනෙව දුට්‌ඨුල්‌ලං, එවං දස්‌සනාදිදුට්‌ඨුල්‌ලධම්‌මපරිවාරත්‌තාපි දුට්‌ඨුල්‌ලන්‌ති දස්‌සෙතුං යස්‌මාතිආදි වුත්‌තං. අවස්‌සුතානන්‌ති මෙථුනරාගෙන තින්‌තානං. පරියුට්‌ඨිතානන්‌ති මෙථුනරාගෙන අභිභූතචිත්‌තානං. මෙථුන-සද්‌දස්‌ස සදිසසද්‌දපඅයායත්‌තා වුත්‌තං ‘‘සදිසාන’’න්‌ති, රත්‌තතාදීහි සදිසානන්‌ති අත්‌ථො. ඉදඤ්‌ච යෙභුය්‍යතො වුත්‌තං උභොසු අඤ්‌ඤතරස්‌ස රාගාභාවෙපි ඉතරස්‌ස මෙථුනසෙවනසංසිද්‌ධිතො. මෙථුන-සද්‌දො වා උභයසද්‌දපඅයායො, මෙථුනං යුගළං යමකං උභයන්‌ති හි අත්‌ථතො එකං, තෙනාහ ‘‘උභින්‌නං රත්‌තාන’’න්‌ති. ‘‘ද්‌වයංද්‌වයසමාපත්‌තී’’ති හි පාළියම්‌පි වුත්‌තං. නිමිත්‌තෙනාති භුම්‌මත්‌ථෙ කරණවචනං, ඉත්‌ථිනිමිත්‌තෙ අත්‌තනො නිමිත්‌තං පවෙසෙතීති අත්‌ථො. නිමිත්‌තං අඞ්‌ගජාතන්‌ති අත්‌ථතො එකං. තිලඵලන්‌ති සාසපමත්‌තං තිලබීජං අධිප්‌පෙතං, න කොසසහිතං ඵලන්‌ති ආහ ‘‘තිලබීජමත්‌තම්‌පී’’ති. අල්‌ලොකාසෙති සභාවෙන පිහිතස්‌ස නිමිත්‌තස්‌ස පකතිවාතෙන අසම්‌ඵුට්‌ඨෙ තින්‌තප්‌පදෙසෙ. තාදිසො පදෙසො සචෙපි කෙනචි වාතාදිවිකාරෙන සුක්‌ඛති, තථාපි අනල්‌ලොකාසොති උපක්‌කමතො පාරාජිකමෙව.
55.Itopaṭṭhāyāti duṭṭhullapadato paṭṭhāya. Methunadhammo yathā sarūpeneva duṭṭhullaṃ, evaṃ dassanādiduṭṭhulladhammaparivārattāpi duṭṭhullanti dassetuṃ yasmātiādi vuttaṃ. Avassutānanti methunarāgena tintānaṃ. Pariyuṭṭhitānanti methunarāgena abhibhūtacittānaṃ. Methuna-saddassa sadisasaddapaayāyattā vuttaṃ ‘‘sadisāna’’nti, rattatādīhi sadisānanti attho. Idañca yebhuyyato vuttaṃ ubhosu aññatarassa rāgābhāvepi itarassa methunasevanasaṃsiddhito. Methuna-saddo vā ubhayasaddapaayāyo, methunaṃ yugaḷaṃ yamakaṃ ubhayanti hi atthato ekaṃ, tenāha ‘‘ubhinnaṃ rattāna’’nti. ‘‘Dvayaṃdvayasamāpattī’’ti hi pāḷiyampi vuttaṃ. Nimittenāti bhummatthe karaṇavacanaṃ, itthinimitte attano nimittaṃ pavesetīti attho. Nimittaṃ aṅgajātanti atthato ekaṃ. Tilaphalanti sāsapamattaṃ tilabījaṃ adhippetaṃ, na kosasahitaṃ phalanti āha ‘‘tilabījamattampī’’ti. Allokāseti sabhāvena pihitassa nimittassa pakativātena asamphuṭṭhe tintappadese. Tādiso padeso sacepi kenaci vātādivikārena sukkhati, tathāpi anallokāsoti upakkamato pārājikameva.
වෙමජ්‌ඣන්‌ති යථා චත්‌තාරි පස්‌සානි අඵුසන්‌තො පවෙසෙති, එවං කතවිවරස්‌ස ඉත්‌ථිනිමිත්‌තස්‌ස අබ්‌භන්‌තරතලං වුච්‌චති. පුරිසනිමිත්‌තෙ පන මජ්‌ඣන්‌ති අග්‌ගකොටිං සන්‌ධාය වදති. උපරීති මජ්‌ඣිමපබ්‌බෙන සමිඤ්‌ජිත්‌වා පවෙසියමානස්‌ස අඞ්‌ගජාතස්‌ස සමිඤ්‌ජිතඞ්‌ගුලියා මජ්‌ඣිමපබ්‌බපිට්‌ඨිසදිසඅග්‌ගකොටියෙව. හෙට්‌ඨා පවෙසෙන්‌තොති ඉත්‌ථිනිමිත්‌තස්‌ස හෙට්‌ඨාභාගෙන ඡුපියමානං පවෙසෙන්‌තො, යථා ඉත්‌ථිනිමිත්‌තස්‌ස අල්‌ලොකාසං හෙට්‌ඨිමතලං තිලබීජමත්‌තම්‌පි අත්‌තනො නිමිත්‌තෙන ඡුපති, එවං පවෙසෙන්‌තොති අත්‌ථො. ඡුපනමෙව හෙත්‌ථ පවෙසනං, එවං සෙසෙසුපි. මජ්‌ඣෙන පවෙසෙන්‌තොති අබ්‌භන්‌තරතලෙන ඡුපියමානං පවෙසෙන්‌තො, යථා අබ්‌භන්‌තරතලං ඡුපති, එවං පවෙසෙන්‌තොති අත්‌ථො. කත්‌ථචි අච්‌ඡුපන්‌තං පවෙසෙත්‌වා ආකාසගතමෙව නීහරන්‌තස්‌ස නත්‌ථි පාරාජිකං, දුක්‌කටං පන හොති ඡින්‌නසීසවත්‌ථුස්‌මිං (පාරා. 73) විය. මජ්‌ඣෙනෙව ඡුපන්‌තං පවෙසෙන්‌තොති අග්‌ගකොටියා ඡුපන්‌තං පවෙසෙන්‌තො. මජ්‌ඣිමපබ්‌බපිට්‌ඨියා සඞ්‌කොචෙත්‌වාති නිමිත්‌තං අත්‌තනො මජ්‌ඣිමපබ්‌බපිට්‌ඨියා සමිඤ්‌ජිත්‌වා උපරිභාගෙන ඡුපන්‌තං පවෙසෙන්‌තොපි. කිං විය? සමිඤ්‌ජිතඞ්‌ගුලි වියාති යොජනා. අථ වා මජ්‌ඣිමපබ්‌බපිට්‌ඨියා සමිඤ්‌ජිතඞ්‌ගුලි වියාති සම්‌බන්‌ධො, සමිඤ්‌ජිතඞ්‌ගුලිං වා මජ්‌ඣිමපබ්‌බපිට්‌ඨියා පවෙසෙන්‌තො වියාතිපි යොජෙතබ්‌බං. උපරිභාගෙනාති සඞ්‌කොචිතස්‌ස නිමිත්‌තස්‌ස උපරිකොටියා.
Vemajjhanti yathā cattāri passāni aphusanto paveseti, evaṃ katavivarassa itthinimittassa abbhantaratalaṃ vuccati. Purisanimitte pana majjhanti aggakoṭiṃ sandhāya vadati. Uparīti majjhimapabbena samiñjitvā pavesiyamānassa aṅgajātassa samiñjitaṅguliyā majjhimapabbapiṭṭhisadisaaggakoṭiyeva. Heṭṭhā pavesentoti itthinimittassa heṭṭhābhāgena chupiyamānaṃ pavesento, yathā itthinimittassa allokāsaṃ heṭṭhimatalaṃ tilabījamattampi attano nimittena chupati, evaṃ pavesentoti attho. Chupanameva hettha pavesanaṃ, evaṃ sesesupi. Majjhena pavesentoti abbhantaratalena chupiyamānaṃ pavesento, yathā abbhantaratalaṃ chupati, evaṃ pavesentoti attho. Katthaci acchupantaṃ pavesetvā ākāsagatameva nīharantassa natthi pārājikaṃ, dukkaṭaṃ pana hoti chinnasīsavatthusmiṃ (pārā. 73) viya. Majjheneva chupantaṃ pavesentoti aggakoṭiyā chupantaṃ pavesento. Majjhimapabbapiṭṭhiyā saṅkocetvāti nimittaṃ attano majjhimapabbapiṭṭhiyā samiñjitvā uparibhāgena chupantaṃ pavesentopi. Kiṃ viya? Samiñjitaṅguli viyāti yojanā. Atha vā majjhimapabbapiṭṭhiyā samiñjitaṅguli viyāti sambandho, samiñjitaṅguliṃ vā majjhimapabbapiṭṭhiyā pavesento viyātipi yojetabbaṃ. Uparibhāgenāti saṅkocitassa nimittassa uparikoṭiyā.
ඉදානි පුරිසනිමිත්‌තස්‌ස හෙට්‌ඨා වුත්‌තෙසු ඡසු ‘‘උපරී’’ති වුත්‌තස්‌ස ඡට්‌ඨස්‌ස ඨානස්‌ස වසෙන විසුං චත්‌තාරි පස්‌සානි ගහෙත්‌වා පුරිසනිමිත්‌තෙ දසට්‌ඨානභෙදං දස්‌සෙන්‌තො තත්‌ථාතිආදිමාහ. හෙට්‌ඨා පන අගහිතග්‌ගහණවසෙන ඡ ඨානානි වුත්‌තානි. තුලාදණ්‌ඩසදිසං පවෙසෙන්‌තස්‌සාපීති අසමිඤ්‌ජිත්‌වා උජුකං පවෙසෙන්‌තස්‌ස. චම්‌මඛීලන්‌ති එළකාදීනං ගීවාය විය නිමිත්‌තෙ ජාතං චම්‌මඞ්‌කුරං, ‘‘උණ්‌ණිගණ්‌ඩො’’තිපි වදන්‌ති. ‘‘උපහතකායප්‌පසාද’’න්‌ති අවත්‌වා නට්‌ඨකායප්‌පසාදන්‌ති වචනෙන උපාදින්‌නභාවෙ සති කෙනචි පච්‌චයෙන උපහතෙපි කායප්‌පසාදෙ උපහතින්‌ද්‍රියවත්‌ථුස්‌මිං (පාරා. 73) විය පාරාජිකමෙවාති දස්‌සෙති. ඉත්‌ථිනිමිත්‌තස්‌ස පන නට්‌ඨෙපි උපාදින්‌නභාවෙ සති මතසරීරෙ විය පාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තතා න විජහතීති වෙදිතබ්‌බා. මෙථුනස්‌සාදෙනාති ඉදං කායසංසග්‌ගරාගෙ සති සඞ්‌ඝාදිසෙසො හොතීති වුත්‌තං. බීජානීති අණ්‌ඩානි.
Idāni purisanimittassa heṭṭhā vuttesu chasu ‘‘uparī’’ti vuttassa chaṭṭhassa ṭhānassa vasena visuṃ cattāri passāni gahetvā purisanimitte dasaṭṭhānabhedaṃ dassento tatthātiādimāha. Heṭṭhā pana agahitaggahaṇavasena cha ṭhānāni vuttāni. Tulādaṇḍasadisaṃ pavesentassāpīti asamiñjitvā ujukaṃ pavesentassa. Cammakhīlanti eḷakādīnaṃ gīvāya viya nimitte jātaṃ cammaṅkuraṃ, ‘‘uṇṇigaṇḍo’’tipi vadanti. ‘‘Upahatakāyappasāda’’nti avatvā naṭṭhakāyappasādanti vacanena upādinnabhāve sati kenaci paccayena upahatepi kāyappasāde upahatindriyavatthusmiṃ (pārā. 73) viya pārājikamevāti dasseti. Itthinimittassa pana naṭṭhepi upādinnabhāve sati matasarīre viya pārājikakkhettatā na vijahatīti veditabbā. Methunassādenāti idaṃ kāyasaṃsaggarāge sati saṅghādiseso hotīti vuttaṃ. Bījānīti aṇḍāni.
මුඛං අපිධායාති පමාදෙන සමුප්‌පන්‌නම්‌පි හාසං බීජනියා පටිච්‌ඡාදනම්‌පි අකත්‌වා නිසීදනං අගාරවන්‌ති වුත්‌තං. අථ වා අපිධායාති පිදහිත්‌වා, බීජනියා මුඛං පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා හසමානෙන න නිසීදිතබ්‌බන්‌ති අත්‌ථො. දන්‌තවිදංසකන්‌ති දන්‌තෙ දස්‌සෙත්‌වා. ගබ්‌භිතෙනාති ‘‘අයුත්‌තකථා’’ති සඞ්‌කොචං අනාපජ්‌ජන්‌තෙන, නිරවසෙසාධිප්‌පායකථනෙ සඤ්‌ජාතුස්‌සාහෙනාති අත්‌ථො.
Mukhaṃ apidhāyāti pamādena samuppannampi hāsaṃ bījaniyā paṭicchādanampi akatvā nisīdanaṃ agāravanti vuttaṃ. Atha vā apidhāyāti pidahitvā, bījaniyā mukhaṃ paṭicchādetvā hasamānena na nisīditabbanti attho. Dantavidaṃsakanti dante dassetvā. Gabbhitenāti ‘‘ayuttakathā’’ti saṅkocaṃ anāpajjantena, niravasesādhippāyakathane sañjātussāhenāti attho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / මූලපඤ්‌ඤත්‌තිවණ්‌ණනා • Mūlapaññattivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / මූලපඤ්‌ඤත්‌තිකථාවණ්‌ණනා • Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
