Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    6. නදීකස්‌සපත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    6. Nadīkassapattheragāthāvaṇṇanā

    අත්‌ථාය වත මෙතිආදිකා ආයස්‌මතො නදීකස්‌සපත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලං උපචිනන්‌තො පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං සත්‌ථාරං පිණ්‌ඩාය චරන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො අත්‌තනා රොපිතස්‌ස අම්‌බරුක්‌ඛස්‌ස පඨමුප්‌පන්‌නං මනොසිලාවණ්‌ණං එකං අම්‌බඵලං අදාසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ මගධරට්‌ඨෙ බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ උරුවෙලකස්‌සපස්‌ස භාතා හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තො. වයප්‌පත්‌තො නිස්‌සරණජ්‌ඣාසයතාය ඝරාවාසං අනිච්‌ඡන්‌තො තාපසපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා තීහි තාපසසතෙහි සද්‌ධිං නෙරඤ්‌ජරාය නදියා තීරෙ අස්‌සමං මාපෙත්‌වා විහරති. නදීතීරෙ වසනතො හිස්‌ස කස්‌සපගොත්‌තතාය ච නදීකස්‌සපොති සමඤ්‌ඤා අහොසි. තස්‌ස භගවා සපරිසස්‌ස එහිභික්‌ඛුභාවෙන උපසම්‌පදං අදාසි. තං සබ්‌බං ඛන්‌ධකෙ (මහාව. 36-39) ආගතමෙව. සො භගවතො ආදිත්‌තපරියායදෙසනාය (මහාව. 54; සං. නි. 4.28) අරහත්‌තෙ පතිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.44.81-87) –

    Atthāyavata metiādikā āyasmato nadīkassapattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso attanā ropitassa ambarukkhassa paṭhamuppannaṃ manosilāvaṇṇaṃ ekaṃ ambaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule uruvelakassapassa bhātā hutvā nibbatto. Vayappatto nissaraṇajjhāsayatāya gharāvāsaṃ anicchanto tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā tīhi tāpasasatehi saddhiṃ nerañjarāya nadiyā tīre assamaṃ māpetvā viharati. Nadītīre vasanato hissa kassapagottatāya ca nadīkassapoti samaññā ahosi. Tassa bhagavā saparisassa ehibhikkhubhāvena upasampadaṃ adāsi. Taṃ sabbaṃ khandhake (mahāva. 36-39) āgatameva. So bhagavato ādittapariyāyadesanāya (mahāva. 54; saṃ. ni. 4.28) arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.81-87) –

    ‘‘පදුමුත්‌තරබුද්‌ධස්‌ස, ලොකජෙට්‌ඨස්‌ස තාදිනො;

    ‘‘Padumuttarabuddhassa, lokajeṭṭhassa tādino;

    පිණ්‌ඩාය විචරන්‌තස්‌ස, ධාරතො උත්‌තමං යසං.

    Piṇḍāya vicarantassa, dhārato uttamaṃ yasaṃ.

    ‘‘අග්‌ගඵලං ගහෙත්‌වාන, විප්‌පසන්‌නෙන චෙතසා;

    ‘‘Aggaphalaṃ gahetvāna, vippasannena cetasā;

    දක්‌ඛිණෙය්‍යස්‌ස වීරස්‌ස, අදාසිං සත්‌ථුනො අහං.

    Dakkhiṇeyyassa vīrassa, adāsiṃ satthuno ahaṃ.

    ‘‘තෙන කම්‌මෙන ද්‌විපදින්‌ද, ලොකජෙට්‌ඨ නරාසභ;

    ‘‘Tena kammena dvipadinda, lokajeṭṭha narāsabha;

    පත්‌තොම්‌හි අචලං ඨානං, හිත්‌වා ජයපරාජයං.

    Pattomhi acalaṃ ṭhānaṃ, hitvā jayaparājayaṃ.

    ‘‘සතසහස්‌සිතො කප්‌පෙ, යං දානමදදිං තදා;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, අග්‌ගදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, aggadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තෙ පන පතිට්‌ඨිතො අපරභාගෙ අත්‌තනො පටිපත්‌තිං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා දිට්‌ඨිසමුග්‌ඝාතකිත්‌තනමුඛෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahatte pana patiṭṭhito aparabhāge attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā diṭṭhisamugghātakittanamukhena aññaṃ byākaronto –

    340.

    340.

    ‘‘අත්‌ථාය වත මෙ බුද්‌ධො, නදිං නෙරඤ්‌ජරං අගා;

    ‘‘Atthāya vata me buddho, nadiṃ nerañjaraṃ agā;

    යස්‌සාහං ධම්‌මං සුත්‌වාන, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං විවජ්‌ජයිං.

    Yassāhaṃ dhammaṃ sutvāna, micchādiṭṭhiṃ vivajjayiṃ.

    341.

    341.

    ‘‘යජිං උච්‌චාවචෙ යඤ්‌ඤෙ, අග්‌ගිහුත්‌තං ජුහිං අහං;

    ‘‘Yajiṃ uccāvace yaññe, aggihuttaṃ juhiṃ ahaṃ;

    එසා සුද්‌ධීති මඤ්‌ඤන්‌තො, අන්‌ධභූතො පුථුජ්‌ජනො.

    Esā suddhīti maññanto, andhabhūto puthujjano.

    342.

    342.

    ‘‘දිට්‌ඨිගහනපක්‌ඛන්‌දො, පරාමාසෙන මොහිතො;

    ‘‘Diṭṭhigahanapakkhando, parāmāsena mohito;

    අසුද්‌ධිං මඤ්‌ඤිසං සුද්‌ධිං, අන්‌ධභූතො අවිද්‌දසු.

    Asuddhiṃ maññisaṃ suddhiṃ, andhabhūto aviddasu.

    343.

    343.

    ‘‘මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි පහීනා මෙ, භවා සබ්‌බෙ විදාලිතා;

    ‘‘Micchādiṭṭhi pahīnā me, bhavā sabbe vidālitā;

    ජුහාමි දක්‌ඛිණෙය්‍යග්‌ගිං, නමස්‌සාමි තථාගතං.

    Juhāmi dakkhiṇeyyaggiṃ, namassāmi tathāgataṃ.

    344.

    344.

    ‘‘මොහා සබ්‌බෙ පහීනා මෙ, භවතණ්‌හා පදාලිතා;

    ‘‘Mohā sabbe pahīnā me, bhavataṇhā padālitā;

    වික්‌ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්‌ථි දානි පුනබ්‌භවො’’ති. –

    Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. –

    ඉමා පඤ්‌ච ගාථා අභාසි.

    Imā pañca gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ අත්‌ථාය වත මෙති මය්‌හං අත්‌ථාය වත හිතාය වත. බුද්‌ධොති සබ්‌බඤ්‌ඤුබුද්‌ධො. නදිං නෙරඤ්‌ජරං අගාති නෙරඤ්‌ජරාසඞ්‌ඛාතං නදිං අගඤ්‌ඡි, තස්‌සා නදියා තීරෙ ච මම භාතු උරුවෙලකස්‌සපස්‌ස අස්‌සමං උපගතොති අධිප්‌පායො.

    Tattha atthāya vata meti mayhaṃ atthāya vata hitāya vata. Buddhoti sabbaññubuddho. Nadiṃ nerañjaraṃ agāti nerañjarāsaṅkhātaṃ nadiṃ agañchi, tassā nadiyā tīre ca mama bhātu uruvelakassapassa assamaṃ upagatoti adhippāyo.

    ඉදානි යථාවුත්‌තමත්‌ථං විවරිතුං ‘‘යස්‌සාහ’’න්‌තිආදි වුත්‌තං. යස්‌සාති යස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස භගවතො. ධම්‌මං සුත්‌වානාති චතුසච්‌චපටිසංයුත්‌තං ධම්‌මං සුත්‌වා, සොතද්‌වාරානුසාරෙන උපලභිත්‌වා. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං විවජ්‌ජයින්‌ති ‘‘යඤ්‌ඤාදීහි සුද්‌ධි හොතී’’තිආදිනයප්‌පවත්‌තං විපරීතදස්‌සනං පජහිං.

    Idāni yathāvuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘yassāha’’ntiādi vuttaṃ. Yassāti yassa buddhassa bhagavato. Dhammaṃ sutvānāti catusaccapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ sutvā, sotadvārānusārena upalabhitvā. Micchādiṭṭhiṃ vivajjayinti ‘‘yaññādīhi suddhi hotī’’tiādinayappavattaṃ viparītadassanaṃ pajahiṃ.

    මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං විවජ්‌ජයින්‌ති වුත්‌තමෙවත්‌ථං විත්‌ථාරෙත්‌වා දස්‌සෙතුං ‘‘යජි’’න්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ යජිං උච්‌චාවචෙ යඤ්‌ඤෙති පාකටයඤ්‌ඤෙ සොමයාගවාජපෙය්‍යාදිකෙ නානාවිධෙ යඤ්‌ඤෙ යජිං. අග්‌ගිහුත්‌තං ජුහිං අහන්‌ති තෙසං යඤ්‌ඤානං යජනවසෙන ආහුතිං පග්‌ගණ්‌හන්‌තො අග්‌ගිං පරිචරිං. එසා සුද්‌ධීති මඤ්‌ඤන්‌තොති එසා යඤ්‌ඤකිරියා අග්‌ගිපාරිචරියා සුද්‌ධිහෙතුභාවතො සුද්‌ධි ‘‘එවං මෙ සංසාරසුද්‌ධි හොතී’’ති මඤ්‌ඤමානො. අන්‌ධභූතො පුථුජ්‌ජනොති පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුවෙකල්‌ලෙන අවිජ්‌ජන්‌ධතාය අන්‌ධභූතො පුථුජ්‌ජනො හුත්‌වා වනගහනපබ්‌බතගහනාදීනි විය දුරතික්‌කමනට්‌ඨෙන දිට්‌ඨියෙව ගහනං දිට්‌ඨිගහනං , තං පක්‌ඛන්‌දො අනුපවිට්‌ඨොති දිට්‌ඨිගහනපක්‌ඛන්‌දො. පරාමාසෙනාති ධම්‌මසභාවං අතික්‌කමිත්‌වා ‘‘ඉදමෙව සච්‌ච’’න්‌ති පරාමසනතො පරාමාසසඞ්‌ඛාතෙන මිච්‌ඡාභිනිවෙසෙන. මොහිතොති මූළ්‌හභාවං පාපිතො. අසුද්‌ධිං මඤ්‌ඤිසං සුද්‌ධින්‌ති අසුද්‌ධිං මග්‌ගං ‘‘සුද්‌ධිං මග්‌ග’’න්‌ති මඤ්‌ඤිසං මඤ්‌ඤිං. තත්‌ථ කාරණමාහ ‘‘අන්‌ධභූතො අවිද්‌දසූ’’ති. යස්‌මා අවිජ්‌ජාය අන්‌ධභූතො, තතො එව ධම්‌මාධම්‌මං යුත්‌තායුත්‌තඤ්‌ච අවිද්‌වා, තස්‌මා තථා මඤ්‌ඤින්‌ති අත්‌ථො.

    Micchādiṭṭhiṃ vivajjayinti vuttamevatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘yaji’’ntiādimāha. Tattha yajiṃ uccāvace yaññeti pākaṭayaññe somayāgavājapeyyādike nānāvidhe yaññe yajiṃ. Aggihuttaṃ juhiṃ ahanti tesaṃ yaññānaṃ yajanavasena āhutiṃ paggaṇhanto aggiṃ paricariṃ. Esā suddhīti maññantoti esā yaññakiriyā aggipāricariyā suddhihetubhāvato suddhi ‘‘evaṃ me saṃsārasuddhi hotī’’ti maññamāno. Andhabhūto puthujjanoti paññācakkhuvekallena avijjandhatāya andhabhūto puthujjano hutvā vanagahanapabbatagahanādīni viya duratikkamanaṭṭhena diṭṭhiyeva gahanaṃ diṭṭhigahanaṃ , taṃ pakkhando anupaviṭṭhoti diṭṭhigahanapakkhando. Parāmāsenāti dhammasabhāvaṃ atikkamitvā ‘‘idameva sacca’’nti parāmasanato parāmāsasaṅkhātena micchābhinivesena. Mohitoti mūḷhabhāvaṃ pāpito. Asuddhiṃ maññisaṃ suddhinti asuddhiṃ maggaṃ ‘‘suddhiṃ magga’’nti maññisaṃ maññiṃ. Tattha kāraṇamāha ‘‘andhabhūto aviddasū’’ti. Yasmā avijjāya andhabhūto, tato eva dhammādhammaṃ yuttāyuttañca avidvā, tasmā tathā maññinti attho.

    මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි පහීනා මෙති එවංභූතස්‌ස පන සත්‌ථු සම්‌මුඛා චතුසච්‌චගබ්‌භං ධම්‌මකථං සුත්‌වා යොනිසො පටිපජ්‌ජන්‌තස්‌ස අරියමග්‌ගසම්‌මාදිට්‌ඨියා සබ්‌බාපි මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි සමුච්‌ඡෙදප්‌පහානවසෙන මය්‌හං පහීනා. භවාති කාමභවාදයො සබ්‌බෙපි භවා අරියමග්‌ගසත්‌ථෙන විදාලිතා විද්‌ධංසිතා. ජුහාමි දක්‌ඛිණෙය්‍යග්‌ගින්‌ති ආහවනීයාදිකෙ අග්‌ගී ඡඩ්‌ඩෙත්‌වා සදෙවකස්‌ස ලොකස්‌ස අග්‌ගදක්‌ඛිණෙය්‍යතාය සබ්‌බස්‌ස ච පාපස්‌ස දහනතො දක්‌ඛිණෙය්‍යග්‌ගිං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං ජුහාමි පරිචරාමි. තයිදං මය්‌හං දක්‌ඛිණෙය්‍යග්‌ගිපරිචරණං දධිනවනීතමථිතසප්‌පිආදිනිරපෙක්‌ඛං සත්‌ථු නමස්‌සනමෙවාති ආහ ‘‘නමස්‌සාමි තථාගත’’න්‌ති. අථ වා ජුහාමි දක්‌ඛිණෙය්‍යග්‌ගින්‌ති දායකානං දක්‌ඛිණාය මහප්‌ඵලභාවකරණෙන පාපස්‌ස ච දහනෙන දක්‌ඛිණෙය්‍යග්‌ගිභූතං අත්‌තානං ජුහාමි පරිචරාමි තථා කත්‌වා පරිචරාමි, තථා කත්‌වා පරිහරාමි. පුබ්‌බෙ අග්‌ගිදෙවං නමස්‌සාමි, ඉදානි පන නමස්‌සාමි තථාගතන්‌ති.

    Micchādiṭṭhi pahīnā meti evaṃbhūtassa pana satthu sammukhā catusaccagabbhaṃ dhammakathaṃ sutvā yoniso paṭipajjantassa ariyamaggasammādiṭṭhiyā sabbāpi micchādiṭṭhi samucchedappahānavasena mayhaṃ pahīnā. Bhavāti kāmabhavādayo sabbepi bhavā ariyamaggasatthena vidālitā viddhaṃsitā. Juhāmi dakkhiṇeyyagginti āhavanīyādike aggī chaḍḍetvā sadevakassa lokassa aggadakkhiṇeyyatāya sabbassa ca pāpassa dahanato dakkhiṇeyyaggiṃ sammāsambuddhaṃ juhāmi paricarāmi. Tayidaṃ mayhaṃ dakkhiṇeyyaggiparicaraṇaṃ dadhinavanītamathitasappiādinirapekkhaṃ satthu namassanamevāti āha ‘‘namassāmi tathāgata’’nti. Atha vā juhāmi dakkhiṇeyyagginti dāyakānaṃ dakkhiṇāya mahapphalabhāvakaraṇena pāpassa ca dahanena dakkhiṇeyyaggibhūtaṃ attānaṃ juhāmi paricarāmi tathā katvā paricarāmi, tathā katvā pariharāmi. Pubbe aggidevaṃ namassāmi, idāni pana namassāmi tathāgatanti.

    මොහා සබ්‌බෙ පහීනා මෙති දුක්‌ඛෙ අඤ්‌ඤාණාදිභෙදා සබ්‌බෙ මොහා මය්‌හං පහීනා සමුච්‌ඡින්‌නා, තතො එව ‘‘භවතණ්‌හා පදාලිතා. වික්‌ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්‌ථි දානි පුනබ්‌භවො’’ති තීසු පදෙසු මෙ-සද්‌දො ආනෙත්‌වා යොජෙතබ්‌බො.

    Mohā sabbe pahīnā meti dukkhe aññāṇādibhedā sabbe mohā mayhaṃ pahīnā samucchinnā, tato eva ‘‘bhavataṇhā padālitā. Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti tīsu padesu me-saddo ānetvā yojetabbo.

    නදීකස්‌සපත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Nadīkassapattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 6. නදීකස්‌සපත්‌ථෙරගාථා • 6. Nadīkassapattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact