Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    7. නන්‌දකත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    7. Nandakattheragāthāvaṇṇanā

    යථාපි භද්‌දො ආජඤ්‌ඤොති ආයස්‌මතො නන්‌දකත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌තො සිඛිස්‌ස භගවතො කාලෙ පච්‌චන්‌තදෙසෙ උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො වනචාරිකො හුත්‌වා විචරන්‌තො එකදිවසං සත්‌ථු චඞ්‌කමනට්‌ඨානං දිස්‌වා පසන්‌නචිත්‌තො වාලුකා ඔකිරි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ චම්‌පායං ගහපතිකුලෙ නිබ්‌බත්‌ති, තස්‌ස නන්‌දකොති නාමං අකංසු. ජෙට්‌ඨකභාතා පනස්‌ස භරතො නාම. තස්‌ස පුබ්‌බයොගො අනන්‌තරවත්‌ථුස්‌මිං ආවිභවිස්‌සති. තෙ උභොපි විඤ්‌ඤුතං පත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං සොණං කොළිවිසං පබ්‌බජිතං සුත්‌වා ‘‘සොණොපි නාම තථාසුඛුමාලො පබ්‌බජි, කිමඞ්‌ගං පන මය’’න්‌ති පබ්‌බජිංසු. තෙසු භරතො නචිරස්‌සෙව විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි. නන්‌දකො පන කිලෙසානං බලවභාවෙන තාව විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙතුං නාසක්‌ඛි, විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොති එව. අථස්‌ස භරතත්‌ථෙරො ආසයං ඤත්‌වා අවස්‌සයො භවිතුකාමො තං පච්‌ඡාසමණං කත්‌වා විහාරතො නික්‌ඛමිත්‌වා මග්‌ගසමීපෙ නිසින්‌නො විපස්‌සනාකථං කථෙසි.

    Yathāpibhaddo ājaññoti āyasmato nandakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto sikhissa bhagavato kāle paccantadese uppajjitvā viññutaṃ patto vanacāriko hutvā vicaranto ekadivasaṃ satthu caṅkamanaṭṭhānaṃ disvā pasannacitto vālukā okiri. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde campāyaṃ gahapatikule nibbatti, tassa nandakoti nāmaṃ akaṃsu. Jeṭṭhakabhātā panassa bharato nāma. Tassa pubbayogo anantaravatthusmiṃ āvibhavissati. Te ubhopi viññutaṃ patvā āyasmantaṃ soṇaṃ koḷivisaṃ pabbajitaṃ sutvā ‘‘soṇopi nāma tathāsukhumālo pabbaji, kimaṅgaṃ pana maya’’nti pabbajiṃsu. Tesu bharato nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā chaḷabhiñño ahosi. Nandako pana kilesānaṃ balavabhāvena tāva vipassanaṃ ussukkāpetuṃ nāsakkhi, vipassanāya kammaṃ karoti eva. Athassa bharatatthero āsayaṃ ñatvā avassayo bhavitukāmo taṃ pacchāsamaṇaṃ katvā vihārato nikkhamitvā maggasamīpe nisinno vipassanākathaṃ kathesi.

    තෙන ච සමයෙන සකටසත්‌ථෙ ගච්‌ඡන්‌තෙ එකො සකටෙ යුත්‌තො ගොණො චික්‌ඛල්‌ලට්‌ඨානෙ සකටං උද්‌ධරිතුං අසක්‌කොන්‌තො පරිපති. තතො නං සත්‌ථවාහො සකටා මොචෙත්‌වා තිණඤ්‌ච පානීයඤ්‌ච දත්‌වා පරිස්‌සමං අපනෙත්‌වා පුන ධුරෙ යොජෙසි. තතො ගොණො වූපසන්‌තපරිස්‌සමො ලද්‌ධබලො තං සකටං චික්‌ඛල්‌ලට්‌ඨානතො උද්‌ධරිත්‌වා ථලෙ පතිට්‌ඨාපෙසි. අථ භරතත්‌ථෙරො නන්‌දකස්‌ස ‘‘පස්‌සසි නො ත්‌වං, ආවුසො නන්‌දක, ඉමස්‌ස කම්‌ම’’න්‌ති තං නිදස්‌සෙත්‌වා තෙන ‘‘පස්‌සාමී’’ති වුත්‌තෙ ‘‘ඉමමත්‌ථං සුට්‌ඨු උපධාරෙහී’’ති ආහ. ඉතරො ‘‘යථායං ගොණො වූපසන්‌තපරිස්‌සමො පඞ්‌කට්‌ඨානතො භාරං උබ්‌බහති, එවං මයාපි සංසාරපඞ්‌කතො අත්‌තා උද්‌ධරිතබ්‌බො’’ති තමෙවාරම්‌මණං කත්‌වා විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.48.90-95) –

    Tena ca samayena sakaṭasatthe gacchante eko sakaṭe yutto goṇo cikkhallaṭṭhāne sakaṭaṃ uddharituṃ asakkonto paripati. Tato naṃ satthavāho sakaṭā mocetvā tiṇañca pānīyañca datvā parissamaṃ apanetvā puna dhure yojesi. Tato goṇo vūpasantaparissamo laddhabalo taṃ sakaṭaṃ cikkhallaṭṭhānato uddharitvā thale patiṭṭhāpesi. Atha bharatatthero nandakassa ‘‘passasi no tvaṃ, āvuso nandaka, imassa kamma’’nti taṃ nidassetvā tena ‘‘passāmī’’ti vutte ‘‘imamatthaṃ suṭṭhu upadhārehī’’ti āha. Itaro ‘‘yathāyaṃ goṇo vūpasantaparissamo paṅkaṭṭhānato bhāraṃ ubbahati, evaṃ mayāpi saṃsārapaṅkato attā uddharitabbo’’ti tamevārammaṇaṃ katvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.90-95) –

    ‘‘මිගලුද්‌දො පුරෙ ආසිං, අරඤ්‌ඤෙ කානනෙ අහං;

    ‘‘Migaluddo pure āsiṃ, araññe kānane ahaṃ;

    වාතමිගං ගවෙසන්‌තො, චඞ්‌කමං අද්‌දසං අහං.

    Vātamigaṃ gavesanto, caṅkamaṃ addasaṃ ahaṃ.

    ‘‘උච්‌ඡඞ්‌ගෙන පුලිනං ගය්‌හ, චඞ්‌කමෙ ඔකිරිං අහං;

    ‘‘Ucchaṅgena pulinaṃ gayha, caṅkame okiriṃ ahaṃ;

    පසන්‌නචිත්‌තො සුමනො, සුගතස්‌ස සිරීමතො.

    Pasannacitto sumano, sugatassa sirīmato.

    ‘‘එකතිංසෙ ඉතො කප්‌පෙ, පුලිනං ඔකිරිං අහං;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, pulinaṃ okiriṃ ahaṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, පුලිනස්‌ස ඉදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, pulinassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනො ජෙට්‌ඨභාතිකස්‌ස භරතත්‌ථෙරස්‌ස සන්‌තිකෙ අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā attano jeṭṭhabhātikassa bharatattherassa santike aññaṃ byākaronto –

    173.

    173.

    ‘‘යථාපි භද්‌දො ආජඤ්‌ඤො, ඛලිත්‌වා පතිතිට්‌ඨති;

    ‘‘Yathāpi bhaddo ājañño, khalitvā patitiṭṭhati;

    භිය්‍යො ලද්‌ධාන සංවෙගං, අදීනො වහතෙ ධුරං.

    Bhiyyo laddhāna saṃvegaṃ, adīno vahate dhuraṃ.

    174.

    174.

    ‘‘එවං දස්‌සනසම්‌පන්‌නං, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධසාවකං;

    ‘‘Evaṃ dassanasampannaṃ, sammāsambuddhasāvakaṃ;

    ආජානීයං මං ධාරෙථ, පුත්‌තං බුද්‌ධස්‌ස ඔරස’’න්‌ති. – ගාථාද්‌වයං අභාසි;

    Ājānīyaṃ maṃ dhāretha, puttaṃ buddhassa orasa’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ භිය්‍යො ලද්‌ධාන සංවෙගං, අදීනො වහතෙ ධුරන්‌ති ‘‘මය්‌හං ජාතිබලවීරියානං අනනුච්‌ඡවිකමෙතං යදිදං ආගතස්‌ස භාරස්‌ස අවහන’’න්‌ති සංවෙගං ලභිත්‌වා අදීනො අදීනමානසො අලීනචිත්‌තො. ‘‘අලීනො’’ති වා පාඨො, සො එව අත්‌ථො. භිය්‍යො පුනප්‌පුනං භිය්‍යොසොමත්‌තාය අත්‌තනො ධුරං භාරං වහතෙ උබ්‌බහති. සෙසං හෙට්‌ඨා රමණීයවිහාරිත්‌ථෙරස්‌ස ගාථාවණ්‌ණනායං වුත්‌තනයමෙව.

    Tattha bhiyyo laddhāna saṃvegaṃ, adīno vahate dhuranti ‘‘mayhaṃ jātibalavīriyānaṃ ananucchavikametaṃ yadidaṃ āgatassa bhārassa avahana’’nti saṃvegaṃ labhitvā adīno adīnamānaso alīnacitto. ‘‘Alīno’’ti vā pāṭho, so eva attho. Bhiyyo punappunaṃ bhiyyosomattāya attano dhuraṃ bhāraṃ vahate ubbahati. Sesaṃ heṭṭhā ramaṇīyavihārittherassa gāthāvaṇṇanāyaṃ vuttanayameva.

    නන්‌දකත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Nandakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 7. නන්‌දකත්‌ථෙරගාථා • 7. Nandakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact