Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya

    ၁၀. နာရဒသုတ္တံ

    10. Nāradasuttaṃ

    ၅၀. ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ နာရဒော ပာဋလိပုတ္တေ ဝိဟရတိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန မုဏ္ဍသ္သ ရညော ဘဒ္ဒာ ဒေဝီ ကာလင္ကတာ ဟောတိ ပိယာ မနာပာ။ သော ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ ကာလင္ကတာယ ပိယာယ မနာပာယ နေဝ န္ဟာယတိ 1 န ဝိလိမ္ပတိ န ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ န ကမ္မန္တံ ပယောဇေတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ 2 ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတော။ အထ ခော မုဏ္ဍော ရာဇာ ပိယကံ ကောသာရက္ခံ 3 အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက , ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရံ အာယသာယ တေလဒောဏိယာ ပက္ခိပိတ္ဝာ အညိသ္သာ အာယသာယ ဒောဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇထ, ယထာ မယံ ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရံ စိရတရံ ပသ္သေယ္ယာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ပိယကော ကောသာရက္ခော မုဏ္ဍသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရံ အာယသာယ တေလဒောဏိယာ ပက္ခိပိတ္ဝာ အညိသ္သာ အာယသာယ ဒောဏိယာ ပဋိကုဇ္ဇိ။

    50. Ekaṃ samayaṃ āyasmā nārado pāṭaliputte viharati kukkuṭārāme. Tena kho pana samayena muṇḍassa rañño bhaddā devī kālaṅkatā hoti piyā manāpā. So bhaddāya deviyā kālaṅkatāya piyāya manāpāya neva nhāyati 4 na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti – rattindivaṃ 5 bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito. Atha kho muṇḍo rājā piyakaṃ kosārakkhaṃ 6 āmantesi – ‘‘tena hi, samma piyaka , bhaddāya deviyā sarīraṃ āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujjatha, yathā mayaṃ bhaddāya deviyā sarīraṃ cirataraṃ passeyyāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho piyako kosārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā bhaddāya deviyā sarīraṃ āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujji.

    အထ ခော ပိယကသ္သ ကောသာရက္ခသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမသ္သ ခော မုဏ္ဍသ္သ ရညော ဘဒ္ဒာ ဒေဝီ ကာလင္ကတာ ပိယာ မနာပာ။ သော ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ ကာလင္ကတာယ ပိယာယ မနာပာယ နေဝ န္ဟာယတိ န ဝိလိမ္ပတိ န ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ န ကမ္မန္တံ ပယောဇေတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတော။ ကံ 7 နု ခော မုဏ္ဍော ရာဇာ သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ပယိရုပာသေယ္ယ, ယသ္သ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယ္ယာ’’တိ!

    Atha kho piyakassa kosārakkhassa etadahosi – ‘‘imassa kho muṇḍassa rañño bhaddā devī kālaṅkatā piyā manāpā. So bhaddāya deviyā kālaṅkatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti – rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito. Kaṃ 8 nu kho muṇḍo rājā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyya, yassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti!

    အထ ခော ပိယကသ္သ ကောသာရက္ခသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော အာယသ္မာ နာရဒော ပာဋလိပုတ္တေ ဝိဟရတိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ တံ ခော ပနာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော 9 မေဓာဝီ ဗဟုသ္သုတော စိတ္တကထီ ကလ္ယာဏပဋိဘာနော ဝုဒ္ဓော စေဝ 10 အရဟာ စ’ 11။ ယံနူန မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ပယိရုပာသေယ္ယ, အပ္ပေဝ နာမ မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မတော နာရဒသ္သ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယ္ယာ’’တိ။

    Atha kho piyakassa kosārakkhassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā nārado pāṭaliputte viharati kukkuṭārāme. Taṃ kho panāyasmantaṃ nāradaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘paṇḍito viyatto 12 medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno vuddho ceva 13 arahā ca’ 14. Yaṃnūna muṇḍo rājā āyasmantaṃ nāradaṃ payirupāseyya, appeva nāma muṇḍo rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti.

    အထ ခော ပိယကော ကောသာရက္ခော ယေန မုဏ္ဍော ရာဇာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ ခော, ဒေဝ, အာယသ္မာ နာရဒော ပာဋလိပုတ္တေ ဝိဟရတိ ကုက္ကုဋာရာမေ။ တံ ခော ပနာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓာဝီ ဗဟုသ္သုတော စိတ္တကထီ ကလ္ယာဏပဋိဘာနော ဝုဒ္ဓော စေဝ အရဟာ စ’ 15။ ယဒိ ပန ဒေဝော အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ပယိရုပာသေယ္ယ, အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝော အာယသ္မတော နာရဒသ္သ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက , အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ပဋိဝေဒေဟိ။ ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော ဥပသင္ကမိတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’’တိ ! ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ပိယကော ကောသာရက္ခော မုဏ္ဍသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ နာရဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ပိယကော ကောသာရက္ခော အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧတဒဝောစ –

    Atha kho piyako kosārakkho yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ kho, deva, āyasmā nārado pāṭaliputte viharati kukkuṭārāme. Taṃ kho panāyasmantaṃ nāradaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘paṇḍito viyatto medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno vuddho ceva arahā ca’ 16. Yadi pana devo āyasmantaṃ nāradaṃ payirupāseyya, appeva nāma devo āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti. ‘‘Tena hi, samma piyaka , āyasmantaṃ nāradaṃ paṭivedehi. Kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ pubbe appaṭisaṃvidito upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti ! ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho piyako kosārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā yenāyasmā nārado tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho piyako kosārakkho āyasmantaṃ nāradaṃ etadavoca –

    ‘‘ဣမသ္သ , ဘန္တေ, မုဏ္ဍသ္သ ရညော ဘဒ္ဒာ ဒေဝီ ကာလင္ကတာ ပိယာ မနာပာ။ သော ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ ကာလင္ကတာယ ပိယာယ မနာပာယ နေဝ န္ဟာယတိ န ဝိလိမ္ပတိ န ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ န ကမ္မန္တံ ပယောဇေတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတော။ သာဓု, ဘန္တေ, အာယသ္မာ နာရဒော မုဏ္ဍသ္သ ရညော တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု ယထာ မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မတော နာရဒသ္သ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သောကသလ္လံ ပဇဟေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ, ပိယက, မုဏ္ဍော ရာဇာ ကာလံ မညတီ’’တိ။

    ‘‘Imassa , bhante, muṇḍassa rañño bhaddā devī kālaṅkatā piyā manāpā. So bhaddāya deviyā kālaṅkatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti – rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito. Sādhu, bhante, āyasmā nārado muṇḍassa rañño tathā dhammaṃ desetu yathā muṇḍo rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti. ‘‘Yassadāni, piyaka, muṇḍo rājā kālaṃ maññatī’’ti.

    အထ ခော ပိယကော ကောသာရက္ခော ဥဋ္ဌာယာသနာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန မုဏ္ဍော ရာဇာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကတာဝကာသော ခော, ဒေဝ, အာယသ္မတာ နာရဒေန။ ယသ္သဒာနိ ဒေဝော ကာလံ မညတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက, ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ပိယကော ကောသာရက္ခော မုဏ္ဍသ္သ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယုတ္တာနိ ခော တေ, ဒေဝ, ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ။ ယသ္သဒာနိ ဒေဝော ကာလံ မညတီ’’တိ။

    Atha kho piyako kosārakkho uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘katāvakāso kho, deva, āyasmatā nāradena. Yassadāni devo kālaṃ maññatī’’ti. ‘‘Tena hi, samma piyaka, bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho piyako kosārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni devo kālaṃ maññatī’’ti.

    အထ ခော မုဏ္ဍော ရာဇာ ဘဒ္ရံ ယာနံ 17 အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ရေဟိ ဘဒ္ရေဟိ ယာနေဟိ ယေန ကုက္ကုဋာရာမော တေန ပာယာသိ မဟစ္စာ 18 ရာဇာနုဘာဝေန အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဒသ္သနာယ။ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တ္ဝာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပာဝိသိ။ အထ ခော မုဏ္ဍော ရာဇာ ယေန အာယသ္မာ နာရဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော မုဏ္ဍံ ရာဇာနံ အာယသ္မာ နာရဒော ဧတဒဝောစ –

    Atha kho muṇḍo rājā bhadraṃ yānaṃ 19 abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi yena kukkuṭārāmo tena pāyāsi mahaccā 20 rājānubhāvena āyasmantaṃ nāradaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi. Atha kho muṇḍo rājā yena āyasmā nārado tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho muṇḍaṃ rājānaṃ āyasmā nārado etadavoca –

    ‘‘ပဉ္စိမာနိ, မဟာရာဇ, အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ဒေဝေန ဝာ မာရေန ဝာ ဗ္ရဟ္မုနာ ဝာ ကေနစိ ဝာ လောကသ္မိံ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ‘ဇရာဓမ္မံ မာ ဇီရီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ဒေဝေန ဝာ မာရေန ဝာ ဗ္ရဟ္မုနာ ဝာ ကေနစိ ဝာ လောကသ္မိံ။ ‘ဗ္ယာဓိဓမ္မံ မာ ဗ္ယာဓီယီ’တိ။ပေ.။ ‘မရဏဓမ္မံ မာ မီယီ’တိ။ ‘ခယဓမ္မံ မာ ခီယီ’တိ။ ‘နသ္သနဓမ္မံ မာ နသ္သီ’တိ အလဗ္ဘနီယံ ဌာနံ သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ဒေဝေန ဝာ မာရေန ဝာ ဗ္ရဟ္မုနာ ဝာ ကေနစိ ဝာ လောကသ္မိံ။

    ‘‘Pañcimāni, mahārāja, alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ. Katamāni pañca? ‘Jarādhammaṃ mā jīrī’ti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ. ‘Byādhidhammaṃ mā byādhīyī’ti…pe… ‘maraṇadhammaṃ mā mīyī’ti… ‘khayadhammaṃ mā khīyī’ti… ‘nassanadhammaṃ mā nassī’ti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.

    ‘‘အသ္သုတဝတော , မဟာရာဇ, ပုထုဇ္ဇနသ္သ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခော မယ္ဟေဝေကသ္သ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ, အထ ခော ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ အဟဉ္စေဝ ခော ပန ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစေယ္ယံ ကိလမေယ္ယံ ပရိဒေဝေယ္ယံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယ္ယံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယ္ယံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယ္ယ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယ္ယ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယ္ယုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အသ္သု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အသ္သူ’တိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော ဝိဒ္ဓော သဝိသေန သောကသလ္လေန အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ’’’။

    ‘‘Assutavato , mahārāja, puthujjanassa jarādhammaṃ jīrati. So jarādhamme jiṇṇe na iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati. Ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So jarādhamme jiṇṇe socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaṃyeva paritāpeti’’’.

    ‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, အသ္သုတဝတော ပုထုဇ္ဇနသ္သ ဗ္ယာဓိဓမ္မံ ဗ္ယာဓီယတိ။ပေ.။ မရဏဓမ္မံ မီယတိ။ ခယဓမ္မံ ခီယတိ။ နသ္သနဓမ္မံ နသ္သတိ။ သော နသ္သနဓမ္မေ နဋ္ဌေ န ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခော မယ္ဟေဝေကသ္သ နသ္သနဓမ္မံ နသ္သတိ, အထ ခော ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ နသ္သနဓမ္မံ နသ္သတိ။ အဟဉ္စေဝ ခော ပန နသ္သနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစေယ္ယံ ကိလမေယ္ယံ ပရိဒေဝေယ္ယံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယ္ယံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယ္ယံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယ္ယ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယ္ယ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယ္ယုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အသ္သု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အသ္သူ’တိ။ သော နသ္သနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော ဝိဒ္ဓော သဝိသေန သောကသလ္လေန အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ’’’။

    ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, assutavato puthujjanassa byādhidhammaṃ byādhīyati…pe… maraṇadhammaṃ mīyati… khayadhammaṃ khīyati… nassanadhammaṃ nassati. So nassanadhamme naṭṭhe na iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati. Ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So nassanadhamme naṭṭhe socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaṃyeva paritāpeti’’’.

    ‘‘သုတဝတော စ ခော, မဟာရာဇ, အရိယသာဝကသ္သ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခော မယ္ဟေဝေကသ္သ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ, အထ ခော ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ဇရာဓမ္မံ ဇီရတိ။ အဟဉ္စေဝ ခော ပန ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ သောစေယ္ယံ ကိလမေယ္ယံ ပရိဒေဝေယ္ယံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယ္ယံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယ္ယံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယ္ယ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယ္ယ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယ္ယုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အသ္သု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အသ္သူ’တိ။ သော ဇရာဓမ္မေ ဇိဏ္ဏေ န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘သုတဝာ အရိယသာဝကော အဗ္ဗုဟိ သဝိသံ သောကသလ္လံ, ယေန ဝိဒ္ဓော အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ။ အသောကော ဝိသလ္လော အရိယသာဝကော အတ္တာနံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ’’’။

    ‘‘Sutavato ca kho, mahārāja, ariyasāvakassa jarādhammaṃ jīrati. So jarādhamme jiṇṇe iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati. Ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So jarādhamme jiṇṇe na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ, yena viddho assutavā puthujjano attānaṃyeva paritāpeti. Asoko visallo ariyasāvako attānaṃyeva parinibbāpeti’’’.

    ‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, သုတဝတော အရိယသာဝကသ္သ ဗ္ယာဓိဓမ္မံ ဗ္ယာဓီယတိ။ပေ.။ မရဏဓမ္မံ မီယတိ။ ခယဓမ္မံ ခီယတိ။ နသ္သနဓမ္မံ နသ္သတိ။ သော နသ္သနဓမ္မေ နဋ္ဌေ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘န ခော မယ္ဟေဝေကသ္သ နသ္သနဓမ္မံ နသ္သတိ, အထ ခော ယာဝတာ သတ္တာနံ အာဂတိ ဂတိ စုတိ ဥပပတ္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ နသ္သနဓမ္မံ နသ္သတိ။ အဟဉ္စေဝ ခော ပန နသ္သနဓမ္မေ နဋ္ဌေ သောစေယ္ယံ ကိလမေယ္ယံ ပရိဒေဝေယ္ယံ, ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒေယ္ယံ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇေယ္ယံ, ဘတ္တမ္ပိ မေ နစ္ဆာဒေယ္ယ, ကာယေပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမေယ္ယ, ကမ္မန္တာပိ နပ္ပဝတ္တေယ္ယုံ, အမိတ္တာပိ အတ္တမနာ အသ္သု, မိတ္တာပိ ဒုမ္မနာ အသ္သူ’တိ။ သော နသ္သနဓမ္မေ နဋ္ဌေ န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ, န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ – ‘သုတဝာ အရိယသာဝကော အဗ္ဗုဟိ သဝိသံ သောကသလ္လံ, ယေန ဝိဒ္ဓော အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော အတ္တာနံယေဝ ပရိတာပေတိ။ အသောကော ဝိသလ္လော အရိယသာဝကော အတ္တာနံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာပေတိ ’’’။

    ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sutavato ariyasāvakassa byādhidhammaṃ byādhīyati…pe… maraṇadhammaṃ mīyati… khayadhammaṃ khīyati… nassanadhammaṃ nassati. So nassanadhamme naṭṭhe iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati. Ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So nassanadhamme naṭṭhe na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ, yena viddho assutavā puthujjano attānaṃyeva paritāpeti. Asoko visallo ariyasāvako attānaṃyeva parinibbāpeti ’’’.

    ‘‘ဣမာနိ ခော, မဟာရာဇ, ပဉ္စ အလဗ္ဘနီယာနိ ဌာနာနိ သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ဒေဝေန ဝာ မာရေန ဝာ ဗ္ရဟ္မုနာ ဝာ ကေနစိ ဝာ လောကသ္မိ’’န္တိ။

    ‘‘Imāni kho, mahārāja, pañca alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti.

    ‘‘န သောစနာယ ပရိဒေဝနာယ၊

    ‘‘Na socanāya paridevanāya,

    အတ္ထောဓ လဗ္ဘာ အပိ အပ္ပကောပိ။

    Atthodha labbhā api appakopi;

    သောစန္တမေနံ ဒုခိတံ ဝိဒိတ္ဝာ၊

    Socantamenaṃ dukhitaṃ viditvā,

    ပစ္စတ္ထိကာ အတ္တမနာ ဘဝန္တိ။

    Paccatthikā attamanā bhavanti.

    ‘‘ယတော စ ခော ပဏ္ဍိတော အာပဒာသု၊

    ‘‘Yato ca kho paṇḍito āpadāsu,

    န ဝေဓတီ အတ္ထဝိနိစ္ဆယညူ။

    Na vedhatī atthavinicchayaññū;

    ပစ္စတ္ထိကာသ္သ ဒုခိတာ ဘဝန္တိ၊

    Paccatthikāssa dukhitā bhavanti,

    ဒိသ္ဝာ မုခံ အဝိကာရံ ပုရာဏံ။

    Disvā mukhaṃ avikāraṃ purāṇaṃ.

    ‘‘ဇပ္ပေန မန္တေန သုဘာသိတေန၊

    ‘‘Jappena mantena subhāsitena,

    အနုပ္ပဒာနေန ပဝေဏိယာ ဝာ။

    Anuppadānena paveṇiyā vā;

    ယထာ ယထာ ယတ္ထ လဘေထ အတ္ထံ၊

    Yathā yathā yattha labhetha atthaṃ,

    တထာ တထာ တတ္ထ ပရက္ကမေယ္ယ။

    Tathā tathā tattha parakkameyya.

    ‘‘သစေ ပဇာနေယ္ယ အလဗ္ဘနေယ္ယော၊

    ‘‘Sace pajāneyya alabbhaneyyo,

    မယာဝ အညေန ဝာ ဧသ အတ္ထော။

    Mayāva aññena vā esa attho;

    အသောစမာနော အဓိဝာသယေယ္ယ၊

    Asocamāno adhivāsayeyya,

    ကမ္မံ ဒဠ္ဟံ ကိန္တိ ကရောမိ ဒာနီ’’တိ 21

    Kammaṃ daḷhaṃ kinti karomi dānī’’ti 22.

    ဧဝံ ဝုတ္တေ မုဏ္ဍော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကော နာမော 23 အယံ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ? ‘‘သောကသလ္လဟရဏော နာမ အယံ, မဟာရာဇ, ဓမ္မပရိယာယော’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ, ဘန္တေ, သောကသလ္လဟရဏော 24! ဣမဉ္ဟိ မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မပရိယာယံ သုတ္ဝာ သောကသလ္လံ ပဟီန’’န္တိ။

    Evaṃ vutte muṇḍo rājā āyasmantaṃ nāradaṃ etadavoca – ‘‘ko nāmo 25 ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti? ‘‘Sokasallaharaṇo nāma ayaṃ, mahārāja, dhammapariyāyo’’ti. ‘‘Taggha, bhante, sokasallaharaṇo 26! Imañhi me, bhante, dhammapariyāyaṃ sutvā sokasallaṃ pahīna’’nti.

    အထ ခော မုဏ္ဍော ရာဇာ ပိယကံ ကောသာရက္ခံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ပိယက, ဘဒ္ဒာယ ဒေဝိယာ သရီရံ ဈာပေထ; ထူပဉ္စသ္သာ ကရောထ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဒာနိ မယံ န္ဟာယိသ္သာမ စေဝ ဝိလိမ္ပိသ္သာမ ဘတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇိသ္သာမ ကမ္မန္တေ စ ပယောဇေသ္သာမာ’’တိ။ ဒသမံ။

    Atha kho muṇḍo rājā piyakaṃ kosārakkhaṃ āmantesi – ‘‘tena hi, samma piyaka, bhaddāya deviyā sarīraṃ jhāpetha; thūpañcassā karotha. Ajjatagge dāni mayaṃ nhāyissāma ceva vilimpissāma bhattañca bhuñjissāma kammante ca payojessāmā’’ti. Dasamaṃ.

    မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂော ပဉ္စမော။

    Muṇḍarājavaggo pañcamo.

    တသ္သုဒ္ဒာနံ –

    Tassuddānaṃ –

    အာဒိယော သပ္ပုရိသော ဣဋ္ဌာ၊ မနာပဒာယီဘိသန္ဒံ။

    Ādiyo sappuriso iṭṭhā, manāpadāyībhisandaṃ;

    သမ္ပဒာ စ ဓနံ ဌာနံ၊ ကောသလော နာရဒေန စာတိ။

    Sampadā ca dhanaṃ ṭhānaṃ, kosalo nāradena cāti.

    ပဌမပဏ္ဏာသကံ သမတ္တံ။

    Paṭhamapaṇṇāsakaṃ samattaṃ.







    Footnotes:
    1. နဟာယတိ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    2. ရတ္တိဒိဝံ (က.)
    3. သောကာရက္ခံ (သ္ယာ.)
    4. nahāyati (sī. syā. kaṃ. pī.)
    5. rattidivaṃ (ka.)
    6. sokārakkhaṃ (syā.)
    7. ကိံ (က.)
    8. kiṃ (ka.)
    9. ဝ္ယတ္တော (သီ. ပီ.), ဗ္ယတ္တော (သ္ယာ. ကံ., ဒီ. နိ. ၂.၄၀၇)
    10. ဗုဒ္ဓော စေဝ (က.)
    11. အရဟာ စာ’တိ (?)
    12. vyatto (sī. pī.), byatto (syā. kaṃ., dī. ni. 2.407)
    13. buddho ceva (ka.)
    14. arahā cā’ti (?)
    15. အရဟာ စာ’တိ (?)
    16. arahā cā’ti (?)
    17. ဘဒ္ရံ ဘဒ္ရံ ယာနံ (သ္ယာ. ကံ. က.), ဘဒ္ဒံ ယာနံ (ပီ.)
    18. မဟစ္စ (ဗဟူသု)
    19. bhadraṃ bhadraṃ yānaṃ (syā. kaṃ. ka.), bhaddaṃ yānaṃ (pī.)
    20. mahacca (bahūsu)
    21. ဇာ. ၁ ဇာတကေပိ
    22. jā. 1 jātakepi
    23. ကော နု ခော (သီ. ပီ.)
    24. တဂ္ဃ ဘန္တေ သောကသလ္လဟရဏော, တဂ္ဃ ဘန္တေ သောကသလ္လဟရဏော (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    25. ko nu kho (sī. pī.)
    26. taggha bhante sokasallaharaṇo, taggha bhante sokasallaharaṇo (sī. syā. kaṃ. pī.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. နာရဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Nāradasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁၀. နာရဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Nāradasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact