| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၁၀. ပစ္စယသုတ္တံ
10. Paccayasuttaṃ
၂၀. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဉ္စ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေသ္သာမိ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေ စ ဓမ္မေ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
20. Sāvatthiyaṃ viharati…pe… ‘‘paṭiccasamuppādañca vo, bhikkhave, desessāmi paṭiccasamuppanne ca dhamme. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော? ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဥပ္ပာဒာ ဝာ တထာဂတာနံ အနုပ္ပာဒာ ဝာ တထာဂတာနံ, ဌိတာဝ သာ ဓာတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတ္ဝာ အဘိသမေတ္ဝာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညာပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ။ ‘ပသ္သထာ’တိ စာဟ – ‘ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ’’’။
‘‘Katamo ca, bhikkhave, paṭiccasamuppādo? Jātipaccayā, bhikkhave, jarāmaraṇaṃ. Uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ, ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā idappaccayatā. Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti. Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti. ‘Passathā’ti cāha – ‘jātipaccayā, bhikkhave, jarāmaraṇaṃ’’’.
‘‘ဘဝပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။ပေ.။ ဥပာဒာနပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝော။ တဏ္ဟာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဥပာဒာနံ။ ဝေဒနာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, တဏ္ဟာ။ ဖသ္သပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ သဠာယတနပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သော။ နာမရူပပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ။ ဝိညာဏပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ။ သင္ခာရပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင္ခာရာ ဥပ္ပာဒာ ဝာ တထာဂတာနံ အနုပ္ပာဒာ ဝာ တထာဂတာနံ, ဌိတာဝ သာ ဓာတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတ္ဝာ အဘိသမေတ္ဝာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညာပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ။ ‘ပသ္သထာ’တိ စာဟ ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင္ခာရာ’။ ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယာ တတ္ရ တထတာ အဝိတထတာ အနညထတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။
‘‘Bhavapaccayā, bhikkhave, jāti…pe… upādānapaccayā, bhikkhave, bhavo… taṇhāpaccayā, bhikkhave, upādānaṃ… vedanāpaccayā, bhikkhave, taṇhā… phassapaccayā, bhikkhave, vedanā… saḷāyatanapaccayā, bhikkhave, phasso… nāmarūpapaccayā, bhikkhave, saḷāyatanaṃ… viññāṇapaccayā, bhikkhave, nāmarūpaṃ… saṅkhārapaccayā, bhikkhave, viññāṇaṃ… avijjāpaccayā, bhikkhave, saṅkhārā uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ, ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā idappaccayatā. Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti . Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti. ‘Passathā’ti cāha ‘avijjāpaccayā, bhikkhave, saṅkhārā’. Iti kho, bhikkhave, yā tatra tathatā avitathatā anaññathatā idappaccayatā – ayaṃ vuccati, bhikkhave, paṭiccasamuppādo.
‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ? ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စံ သင္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မံ။ ဇာတိ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စာ သင္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဘဝော, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စော သင္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော ခယဓမ္မော ဝယဓမ္မော ဝိရာဂဓမ္မော နိရောဓဓမ္မော။ ဥပာဒာနံ ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တဏ္ဟာ, ဘိက္ခဝေ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ။ ဖသ္သော, ဘိက္ခဝေ။ သဠာယတနံ, ဘိက္ခဝေ။ နာမရူပံ, ဘိက္ခဝေ။ ဝိညာဏံ , ဘိက္ခဝေ။ သင္ခာရာ, ဘိက္ခဝေ။ အဝိဇ္ဇာ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စာ သင္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ။
‘‘Katame ca, bhikkhave, paṭiccasamuppannā dhammā? Jarāmaraṇaṃ, bhikkhave, aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ. Jāti, bhikkhave, aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Bhavo, bhikkhave, anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo. Upādānaṃ bhikkhave…pe… taṇhā, bhikkhave… vedanā, bhikkhave… phasso, bhikkhave… saḷāyatanaṃ, bhikkhave… nāmarūpaṃ, bhikkhave… viññāṇaṃ , bhikkhave… saṅkhārā, bhikkhave… avijjā, bhikkhave, aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Ime vuccanti, bhikkhave, paṭiccasamuppannā dhammā.
‘‘ယတော ခော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကသ္သ ‘အယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော, ဣမေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ’ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, သော ဝတ ပုဗ္ဗန္တံ ဝာ ပဋိဓာဝိသ္သတိ – ‘အဟောသိံ နု ခော အဟံ 1 အတီတမဒ္ဓာနံ, နနု ခော အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓာနံ, ကိံ နု ခော အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓာနံ, ကထံ နု ခော အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓာနံ, ကိံ ဟုတ္ဝာ ကိံ အဟောသိံ နု ခော အဟံ အတီတမဒ္ဓာန’န္တိ; အပရန္တံ ဝာ ဥပဓာဝိသ္သတိ 2 – ‘ဘဝိသ္သာမိ နု ခော အဟံ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, နနု ခော ဘဝိသ္သာမိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ , ကိံ နု ခော ဘဝိသ္သာမိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, ကထံ နု ခော ဘဝိသ္သာမိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, ကိံ ဟုတ္ဝာ ကိံ ဘဝိသ္သာမိ နု ခော အဟံ အနာဂတမဒ္ဓာန’န္တိ; ဧတရဟိ ဝာ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓာနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဘဝိသ္သတိ – ‘အဟံ နု ခောသ္မိ, နော နု ခောသ္မိ, ကိံ နု ခောသ္မိ, ကထံ နု ခောသ္မိ, အယံ နု ခော သတ္တော ကုတော အာဂတော, သော ကုဟိံ ဂမိသ္သတီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာဟိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကသ္သ အယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဣမေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ’’တိ။ ဒသမံ။
‘‘Yato kho, bhikkhave, ariyasāvakassa ‘ayañca paṭiccasamuppādo, ime ca paṭiccasamuppannā dhammā’ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti, so vata pubbantaṃ vā paṭidhāvissati – ‘ahosiṃ nu kho ahaṃ 3 atītamaddhānaṃ, nanu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhāna’nti; aparantaṃ vā upadhāvissati 4 – ‘bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ , kiṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhāna’nti; etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ajjhattaṃ kathaṃkathī bhavissati – ‘ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi, kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃ gamissatī’ti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Tathāhi, bhikkhave, ariyasāvakassa ayañca paṭiccasamuppādo ime ca paṭiccasamuppannā dhammā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā’’ti. Dasamaṃ.
အာဟာရဝဂ္ဂော ဒုတိယော။
Āhāravaggo dutiyo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
အာဟာရံ ဖဂ္ဂုနော စေဝ၊ ဒ္ဝေ စ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ။
Āhāraṃ phagguno ceva, dve ca samaṇabrāhmaṇā;
ကစ္စာနဂောတ္တော ဓမ္မကထိကံ၊ အစေလံ တိမ္ဗရုကေန စ။
Kaccānagotto dhammakathikaṃ, acelaṃ timbarukena ca;
ဗာလပဏ္ဍိတတော စေဝ၊ ဒသမော ပစ္စယေန စာတိ။
Bālapaṇḍitato ceva, dasamo paccayena cāti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. ပစ္စယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Paccayasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁၀. ပစ္စယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Paccayasuttavaṇṇanā
