| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / නෙත්‌තිප්‌පකරණපාළි • Nettippakaraṇapāḷi |
4. පදට්‌ඨානහාරවිභඞ්‌ගො
4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgo
22. තත්‌ථ කතමො පදට්‌ඨානො හාරො? ‘‘ධම්‌මං දෙසෙති ජිනො’’ති, අයං පදට්‌ඨානො හාරො. කිං දෙසෙති? සබ්‌බධම්‌මයාථාවඅසම්‌පටිවෙධලක්‌ඛණා අවිජ්‌ජා, තස්‌සා විපල්‌ලාසා පදට්‌ඨානං. අජ්‌ඣොසානලක්‌ඛණා තණ්‌හා, තස්‌සා පියරූපං සාතරූපං පදට්‌ඨානං. පත්‌ථනලක්‌ඛණො ලොභො, තස්‌ස අදින්‌නාදානං පදට්‌ඨානං. වණ්‌ණසණ්‌ඨානබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගහණලක්‌ඛණා සුභසඤ්‌ඤා, තස්‌සා ඉන්‌ද්‍රියා සංවරො පදට්‌ඨානං. සාසවඵස්‌සඋපගමනලක්‌ඛණා සුඛසඤ්‌ඤා, තස්‌සා අස්‌සාදො පදට්‌ඨානං. සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණානං ධම්‌මානං අසමනුපස්‌සනලක්‌ඛණා නිච්‌චසඤ්‌ඤා, තස්‌සා විඤ්‌ඤාණං පදට්‌ඨානං. අනිච්‌චසඤ්‌ඤාදුක්‌ඛසඤ්‌ඤාඅසමනුපස්‌සනලක්‌ඛණා අත්‌තසඤ්‌ඤා, තස්‌සා නාමකායො පදට්‌ඨානං. සබ්‌බධම්‌මසම්‌පටිවෙධලක්‌ඛණා විජ්‌ජා, තස්‌සා සබ්‌බං නෙය්‍යං පදට්‌ඨානං. චිත්‌තවික්‌ඛෙපපටිසංහරණලක්‌ඛණො සමථො, තස්‌ස අසුභා පදට්‌ඨානං. ඉච්‌ඡාවචරපටිසංහරණලක්‌ඛණො අලොභො, තස්‌ස අදින්‌නාදානා වෙරමණී 1 පදට්‌ඨානං. අබ්‍යාපජ්‌ජලක්‌ඛණො අදොසො, තස්‌ස පාණාතිපාතා වෙරමණී පදට්‌ඨානං. වත්‌ථුඅවිප්‌පටිපත්‌තිලක්‌ඛණො 2 අමොහො, තස්‌ස සම්‌මාපටිපත්‌ති පදට්‌ඨානං. විනීලකවිපුබ්‌බකගහණලක්‌ඛණා අසුභසඤ්‌ඤා, තස්‌සා නිබ්‌බිදා පදට්‌ඨානං. සාසවඵස්‌සපරිජානනලක්‌ඛණා දුක්‌ඛසඤ්‌ඤා, තස්‌සා වෙදනා පදට්‌ඨානං. සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණානං ධම්‌මානං සමනුපස්‌සනලක්‌ඛණා අනිච්‌චසඤ්‌ඤා , තස්‌සා උප්‌පාදවයා පදට්‌ඨානං. සබ්‌බධම්‌මඅභිනිවෙසලක්‌ඛණා අනත්‌තසඤ්‌ඤා, තස්‌සා ධම්‌මසඤ්‌ඤා පදට්‌ඨානං.
22. Tattha katamo padaṭṭhāno hāro? ‘‘Dhammaṃ deseti jino’’ti, ayaṃ padaṭṭhāno hāro. Kiṃ deseti? Sabbadhammayāthāvaasampaṭivedhalakkhaṇā avijjā, tassā vipallāsā padaṭṭhānaṃ. Ajjhosānalakkhaṇā taṇhā, tassā piyarūpaṃ sātarūpaṃ padaṭṭhānaṃ. Patthanalakkhaṇo lobho, tassa adinnādānaṃ padaṭṭhānaṃ. Vaṇṇasaṇṭhānabyañjanaggahaṇalakkhaṇā subhasaññā, tassā indriyā saṃvaro padaṭṭhānaṃ. Sāsavaphassaupagamanalakkhaṇā sukhasaññā, tassā assādo padaṭṭhānaṃ. Saṅkhatalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ asamanupassanalakkhaṇā niccasaññā, tassā viññāṇaṃ padaṭṭhānaṃ. Aniccasaññādukkhasaññāasamanupassanalakkhaṇā attasaññā, tassā nāmakāyo padaṭṭhānaṃ. Sabbadhammasampaṭivedhalakkhaṇā vijjā, tassā sabbaṃ neyyaṃ padaṭṭhānaṃ. Cittavikkhepapaṭisaṃharaṇalakkhaṇo samatho, tassa asubhā padaṭṭhānaṃ. Icchāvacarapaṭisaṃharaṇalakkhaṇo alobho, tassa adinnādānā veramaṇī 3 padaṭṭhānaṃ. Abyāpajjalakkhaṇo adoso, tassa pāṇātipātā veramaṇī padaṭṭhānaṃ. Vatthuavippaṭipattilakkhaṇo 4 amoho, tassa sammāpaṭipatti padaṭṭhānaṃ. Vinīlakavipubbakagahaṇalakkhaṇā asubhasaññā, tassā nibbidā padaṭṭhānaṃ. Sāsavaphassaparijānanalakkhaṇā dukkhasaññā, tassā vedanā padaṭṭhānaṃ. Saṅkhatalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ samanupassanalakkhaṇā aniccasaññā , tassā uppādavayā padaṭṭhānaṃ. Sabbadhammaabhinivesalakkhaṇā anattasaññā, tassā dhammasaññā padaṭṭhānaṃ.
පඤ්‌ච කාමගුණා කාමරාගස්‌ස පදට්‌ඨානං, පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි රූපීනි රූපරාගස්‌ස පදට්‌ඨානං, ඡට්‌ඨායතනං භවරාගස්‌ස පදට්‌ඨානං, නිබ්‌බත්‌තභවානුපස්‌සිතා පඤ්‌චන්‌නං උපාදානක්‌ඛන්‌ධානං පදට්‌ඨානං, පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණදස්‌සනස්‌ස පදට්‌ඨානං. ඔකප්‌පනලක්‌ඛණා සද්‌ධා අධිමුත්‌තිපච්‌චුපට්‌ඨානා ච, අනාවිලලක්‌ඛණො පසාදො සම්‌පසීදනපච්‌චුපට්‌ඨානො ච. අභිපත්‌ථියනලක්‌ඛණා සද්‌ධා, තස්‌සා අවෙච්‌චපසාදො පදට්‌ඨානං. අනාවිලලක්‌ඛණො පසාදො, තස්‌ස සද්‌ධා පදට්‌ඨානං. ආරම්‌භලක්‌ඛණං වීරියං, තස්‌ස සම්‌මප්‌පධානං පදට්‌ඨානං. අපිලාපනලක්‌ඛණා සති, තස්‌සා සතිපට්‌ඨානං පදට්‌ඨානං. එකග්‌ගලක්‌ඛණො සමාධි, තස්‌ස ඣානානි පදට්‌ඨානං. පජානනලක්‌ඛණා පඤ්‌ඤා, තස්‌සා සච්‌චානි පදට්‌ඨානං.
Pañca kāmaguṇā kāmarāgassa padaṭṭhānaṃ, pañcindriyāni rūpīni rūparāgassa padaṭṭhānaṃ, chaṭṭhāyatanaṃ bhavarāgassa padaṭṭhānaṃ, nibbattabhavānupassitā pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ padaṭṭhānaṃ, pubbenivāsānussatiñāṇadassanassa padaṭṭhānaṃ. Okappanalakkhaṇā saddhā adhimuttipaccupaṭṭhānā ca, anāvilalakkhaṇo pasādo sampasīdanapaccupaṭṭhāno ca. Abhipatthiyanalakkhaṇā saddhā, tassā aveccapasādo padaṭṭhānaṃ. Anāvilalakkhaṇo pasādo, tassa saddhā padaṭṭhānaṃ. Ārambhalakkhaṇaṃ vīriyaṃ, tassa sammappadhānaṃ padaṭṭhānaṃ. Apilāpanalakkhaṇā sati, tassā satipaṭṭhānaṃ padaṭṭhānaṃ. Ekaggalakkhaṇo samādhi, tassa jhānāni padaṭṭhānaṃ. Pajānanalakkhaṇā paññā, tassā saccāni padaṭṭhānaṃ.
අපරො නයො, අස්‌සාදමනසිකාරලක්‌ඛණො අයොනිසොමනසිකාරො, තස්‌ස අවිජ්‌ජා පදට්‌ඨානං. සච්‌චසම්‌මොහනලක්‌ඛණා අවිජ්‌ජා, සා සඞ්‌ඛාරානං පදට්‌ඨානං. පුනබ්‌භවවිරොහණලක්‌ඛණා සඞ්‌ඛාරා, තෙ 5 විඤ්‌ඤාණස්‌ස පදට්‌ඨානං. ඔපපච්‌චයිකනිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං විඤ්‌ඤාණං, තං නාමරූපස්‌ස පදට්‌ඨානං. නාමකායරූපකායසඞ්‌ඝාතලක්‌ඛණං නාමරූපං, තං ඡළායතනස්‌ස පදට්‌ඨානං. ඉන්‌ද්‍රියවවත්‌ථානලක්‌ඛණං ඡළායතනං, තං ඵස්‌සස්‌ස පදට්‌ඨානං. චක්‌ඛුරූපවිඤ්‌ඤාණසන්‌නිපාතලක්‌ඛණො ඵස්‌සො, සො වෙදනාය පදට්‌ඨානං. ඉට්‌ඨානිට්‌ඨඅනුභවනලක්‌ඛණා වෙදනා, සා තණ්‌හාය පදට්‌ඨානං. අජ්‌ඣොසානලක්‌ඛණා තණ්‌හා, සා උපාදානස්‌ස පදට්‌ඨානං. ඔපපච්‌චයිකං උපාදානං, තං භවස්‌ස පදට්‌ඨානං. නාමකායරූපකායසම්‌භවනලක්‌ඛණො භවො, සො ජාතියා පදට්‌ඨානං. ඛන්‌ධපාතුභවනලක්‌ඛණා ජාති, සා ජරාය පදට්‌ඨානං. උපධිපරිපාකලක්‌ඛණා ජරා, සා මරණස්‌ස පදට්‌ඨානං. ජීවිතින්‌ද්‍රියුපච්‌ඡෙදලක්‌ඛණං මරණං, තං සොකස්‌ස පදට්‌ඨානං. උස්‌සුක්‌කකාරකො සොකො, සො පරිදෙවස්‌ස පදට්‌ඨානං . ලාලප්‌පකාරකො පරිදෙවො, සො දුක්‌ඛස්‌ස පදට්‌ඨානං. කායසංපීළනං දුක්‌ඛං, තං දොමනස්‌සස්‌ස පදට්‌ඨානං. චිත්‌තසංපීළනං දොමනස්‌සං, තං උපායාසස්‌ස පදට්‌ඨානං. ඔදහනකාරකො උපායාසො, සො භවස්‌ස පදට්‌ඨානං. ඉමානි භවඞ්‌ගානි යදා සමග්‌ගානි නිබ්‌බත්‌තානි භවන්‌ති සො භවො, තං සංසාරස්‌ස පදට්‌ඨානං. නිය්‍යානිකලක්‌ඛණො මග්‌ගො, සො නිරොධස්‌ස පදට්‌ඨානං.
Aparo nayo, assādamanasikāralakkhaṇo ayonisomanasikāro, tassa avijjā padaṭṭhānaṃ. Saccasammohanalakkhaṇā avijjā, sā saṅkhārānaṃ padaṭṭhānaṃ. Punabbhavavirohaṇalakkhaṇā saṅkhārā, te 6 viññāṇassa padaṭṭhānaṃ. Opapaccayikanibbattilakkhaṇaṃ viññāṇaṃ, taṃ nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ. Nāmakāyarūpakāyasaṅghātalakkhaṇaṃ nāmarūpaṃ, taṃ chaḷāyatanassa padaṭṭhānaṃ. Indriyavavatthānalakkhaṇaṃ chaḷāyatanaṃ, taṃ phassassa padaṭṭhānaṃ. Cakkhurūpaviññāṇasannipātalakkhaṇo phasso, so vedanāya padaṭṭhānaṃ. Iṭṭhāniṭṭhaanubhavanalakkhaṇā vedanā, sā taṇhāya padaṭṭhānaṃ. Ajjhosānalakkhaṇā taṇhā, sā upādānassa padaṭṭhānaṃ. Opapaccayikaṃ upādānaṃ, taṃ bhavassa padaṭṭhānaṃ. Nāmakāyarūpakāyasambhavanalakkhaṇo bhavo, so jātiyā padaṭṭhānaṃ. Khandhapātubhavanalakkhaṇā jāti, sā jarāya padaṭṭhānaṃ. Upadhiparipākalakkhaṇā jarā, sā maraṇassa padaṭṭhānaṃ. Jīvitindriyupacchedalakkhaṇaṃ maraṇaṃ, taṃ sokassa padaṭṭhānaṃ. Ussukkakārako soko, so paridevassa padaṭṭhānaṃ . Lālappakārako paridevo, so dukkhassa padaṭṭhānaṃ. Kāyasaṃpīḷanaṃ dukkhaṃ, taṃ domanassassa padaṭṭhānaṃ. Cittasaṃpīḷanaṃ domanassaṃ, taṃ upāyāsassa padaṭṭhānaṃ. Odahanakārako upāyāso, so bhavassa padaṭṭhānaṃ. Imāni bhavaṅgāni yadā samaggāni nibbattāni bhavanti so bhavo, taṃ saṃsārassa padaṭṭhānaṃ. Niyyānikalakkhaṇo maggo, so nirodhassa padaṭṭhānaṃ.
තිත්‌ථඤ්‌ඤුතා පීතඤ්‌ඤුතාය පදට්‌ඨානං, පීතඤ්‌ඤුතා පත්‌තඤ්‌ඤුතාය 7 පදට්‌ඨානං, පත්‌තඤ්‌ඤුතා අත්‌තඤ්‌ඤුතාය පදට්‌ඨානං, අත්‌තඤ්‌ඤුතා පුබ්‌බෙකතපුඤ්‌ඤතාය පදට්‌ඨානං, පුබ්‌බෙකතපුඤ්‌ඤතා පතිරූපදෙසවාසස්‌ස පදට්‌ඨානං, පතිරූපදෙසවාසො සප්‌පුරිසූපනිස්‌සයස්‌ස පදට්‌ඨානං, සප්‌පුරිසූපනිස්‌සයො අත්‌තසම්‌මාපණිධානස්‌ස පදට්‌ඨානං, අත්‌තසම්‌මාපණිධානං සීලානං පදට්‌ඨානං, සීලානි අවිප්‌පටිසාරස්‌ස පදට්‌ඨානං, අවිප්‌පටිසාරො පාමොජ්‌ජස්‌ස පදට්‌ඨානං, පාමොජ්‌ජං පීතියා පදට්‌ඨානං, පීති පස්‌සද්‌ධියා පදට්‌ඨානං, පස්‌සද්‌ධි සුඛස්‌ස පදට්‌ඨානං, සුඛං සමාධිස්‌ස පදට්‌ඨානං, සමාධි යථාභූතඤාණදස්‌සනස්‌ස පදට්‌ඨානං, යථාභූතඤාණදස්‌සනං නිබ්‌බිදාය පදට්‌ඨානං, නිබ්‌බිදා විරාගස්‌ස පදට්‌ඨානං, විරාගො විමුත්‌තියා පදට්‌ඨානං. විමුත්‌ති විමුත්‌තිඤාණදස්‌සනස්‌ස පදට්‌ඨානං. එවං යො කොචි උපනිස්‌සයො යො කොචි පච්‌චයො, සබ්‌බො සො පදට්‌ඨානං. තෙනාහ ආයස්‌මා මහාකච්‌චායනො ‘‘ධම්‌මං දෙසෙති ජිනො’’ති.
Titthaññutā pītaññutāya padaṭṭhānaṃ, pītaññutā pattaññutāya 8 padaṭṭhānaṃ, pattaññutā attaññutāya padaṭṭhānaṃ, attaññutā pubbekatapuññatāya padaṭṭhānaṃ, pubbekatapuññatā patirūpadesavāsassa padaṭṭhānaṃ, patirūpadesavāso sappurisūpanissayassa padaṭṭhānaṃ, sappurisūpanissayo attasammāpaṇidhānassa padaṭṭhānaṃ, attasammāpaṇidhānaṃ sīlānaṃ padaṭṭhānaṃ, sīlāni avippaṭisārassa padaṭṭhānaṃ, avippaṭisāro pāmojjassa padaṭṭhānaṃ, pāmojjaṃ pītiyā padaṭṭhānaṃ, pīti passaddhiyā padaṭṭhānaṃ, passaddhi sukhassa padaṭṭhānaṃ, sukhaṃ samādhissa padaṭṭhānaṃ, samādhi yathābhūtañāṇadassanassa padaṭṭhānaṃ, yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidāya padaṭṭhānaṃ, nibbidā virāgassa padaṭṭhānaṃ, virāgo vimuttiyā padaṭṭhānaṃ. Vimutti vimuttiñāṇadassanassa padaṭṭhānaṃ. Evaṃ yo koci upanissayo yo koci paccayo, sabbo so padaṭṭhānaṃ. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘dhammaṃ deseti jino’’ti.
නියුත්‌තො පදට්‌ඨානො හාරො.
Niyutto padaṭṭhāno hāro.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-අට්‌ඨකථා • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / 4. පදට්‌ඨානහාරවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-ටීකා • Nettippakaraṇa-ṭīkā / 4. පදට්‌ඨානහාරවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිවිභාවිනී • Nettivibhāvinī / 4. පදට්‌ඨානහාරවිභඞ්‌ගවිභාවනා • 4. Padaṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā
