| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
4. පරිසාසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Parisāsuttavaṇṇanā
96. චතුත්‌ථෙ පච්‌චයබාහුල්‌ලිකාති චීවරාදිබාහුල්‌ලාය පටිපන්‌නා. අවීතතණ්‌හතාය හි තං තං පරික්‌ඛාරජාතං බහුං ලන්‌ති ආදියන්‌තීති බහුලා, තෙ එව බාහුලිකා යථා ‘‘වෙනයිකො’’ති (ම. නි. 1.246; අ. නි. 8.11; පාරා. 8). තෙ පච්‌චයබාහුල්‌ලාය යුත්‌තප්‌පයුත්‌තා හොන්‌තීති චීවරාදිබාහුල්‌ලාය පටිපන්‌නා නාම හොන්‌ති. සික්‌ඛාය අගාරවභාවතො සිථිලං අගාළ්‌හං ගණ්‌හන්‌තීති සාථලිකා. සිථිලන්‌ති ච භාවනපුංසකනිද්‌දෙසො. සිථිලසද්‌දෙන සමානත්‌ථස්‌ස සථලසද්‌දස්‌ස වසෙන සාථලිකාති පදසිද්‌ධි වෙදිතබ්‌බා. අවගමනට්‌ඨෙනාති අධොගමනට්‌ඨෙන, ඔරම්‌භාගියභාවෙනාති අත්‌ථො. නික්‌ඛිත්‌තධුරාති ඔරොපිතධුරා උජ්‌ජිතුස්‌සාහා. උපධිවිවෙකො නිබ්‌බානං. දුවිධම්‌පි වීරියන්‌ති කායිකං චෙතසිකඤ්‌ච වීරියං.
96. Catutthe paccayabāhullikāti cīvarādibāhullāya paṭipannā. Avītataṇhatāya hi taṃ taṃ parikkhārajātaṃ bahuṃ lanti ādiyantīti bahulā, te eva bāhulikā yathā ‘‘venayiko’’ti (ma. ni. 1.246; a. ni. 8.11; pārā. 8). Te paccayabāhullāya yuttappayuttā hontīti cīvarādibāhullāya paṭipannā nāma honti. Sikkhāya agāravabhāvato sithilaṃ agāḷhaṃ gaṇhantīti sāthalikā. Sithilanti ca bhāvanapuṃsakaniddeso. Sithilasaddena samānatthassa sathalasaddassa vasena sāthalikāti padasiddhi veditabbā. Avagamanaṭṭhenāti adhogamanaṭṭhena, orambhāgiyabhāvenāti attho. Nikkhittadhurāti oropitadhurā ujjitussāhā. Upadhiviveko nibbānaṃ. Duvidhampi vīriyanti kāyikaṃ cetasikañca vīriyaṃ.
භණ්‌ඩනං ජාතං එතෙසන්‌ති භණ්‌ඩනජාතා. විසෙසනස්‌ස පරනිපාතවසෙන චෙතං වුත්‌තං. අට්‌ඨකථායං පන විසෙසනස්‌ස පුබ්‌බනිපාතවසෙනෙව අත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘ජාතභණ්‌ඩනා’’ති ආහ. කලහො ජාතො එතෙසන්‌ති කලහජාතාති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. කලහස්‌ස පුබ්‌බභාගොති කලහස්‌ස හෙතුභූතා පටිභාගා තංසදිසී ච අනිට්‌ඨකිරියා. හත්‌ථපරාමාසාදිවසෙනාති කුජ්‌ඣිත්‌වා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස හත්‌ථෙ ගහෙත්‌වා පලපනඅච්‌ඡින්‌දනාදිවසෙන. ‘‘අයං ධම්‌මො, නායං ධම්‌මො’’තිආදිනා විරුද්‌ධවාදභූතං විවාදං ආපන්‌නාති විවාදපන්‌නා. තෙනාහ ‘‘විරුද්‌ධවාදං ආපන්‌නා’’ති. මුඛසන්‌නිස්‌සිතතාය වාචා ඉධ ‘‘මුඛ’’න්‌ති අධිප්‌පෙතාති ආහ ‘‘ඵරුසා වාචා මුඛසත්‌තියො’’ති.
Bhaṇḍanaṃ jātaṃ etesanti bhaṇḍanajātā. Visesanassa paranipātavasena cetaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana visesanassa pubbanipātavaseneva atthaṃ dassento ‘‘jātabhaṇḍanā’’ti āha. Kalaho jāto etesanti kalahajātāti etthāpi eseva nayo. Kalahassa pubbabhāgoti kalahassa hetubhūtā paṭibhāgā taṃsadisī ca aniṭṭhakiriyā. Hatthaparāmāsādivasenāti kujjhitvā aññamaññassa hatthe gahetvā palapanaacchindanādivasena. ‘‘Ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’tiādinā viruddhavādabhūtaṃ vivādaṃ āpannāti vivādapannā. Tenāha ‘‘viruddhavādaṃ āpannā’’ti. Mukhasannissitatāya vācā idha ‘‘mukha’’nti adhippetāti āha ‘‘pharusā vācā mukhasattiyo’’ti.
සතිපි උභයෙසං කලාපානං පරමත්‌ථතො භෙදෙ පචුරජනෙහි පන දුවිඤ්‌ඤෙය්‍යනානත්‌තං ඛීරොදකසම්‌මොදිතං අච්‌චන්‌තමෙතං සංසට්‌ඨං විය හුත්‌වා තිට්‌ඨතීති ආහ ‘‘ඛීරොදකං විය භූතා’’ති. යථා ඛීරඤ්‌ච උදකඤ්‌ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සංසන්‌දති, විසුං න හොති, එකත්‌තං විය උපෙති, එවං සාමග්‌ගිවසෙන එකත්‌තූපගතචිත්‌තුප්‌පාදාති අත්‌ථො. මෙත්‌තචිත්‌තං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙත්‌වා ඔලොකනං චක්‌ඛූනි විය චක්‌ඛූනි නාමාති ආහ ‘‘උපසන්‌තෙහි මෙත්‌තචක්‌ඛූහී’’ති. පියභාවදීපකානි හි චක්‌ඛූනි පියචක්‌ඛූනි. පමුදිතස්‌ස පීති ජායතීති පමොදපච්‌චයබලවපීතිමාහ. පඤ්‌චවණ්‌ණා පීති උප්‌පජ්‌ජතීති ඛුද්‌දිකාදිභෙදෙන පඤ්‌චප්‌පකාරා පීති උප්‌පජ්‌ජති. පීතිමනස්‌සාති තාය පීතියා පීණිතමනස්‌ස, පස්‌සද්‌ධිආවහෙහි උළාරෙහි පීතිවෙගෙහි තින්‌තචිත්‌තස්‌සාති අත්‌ථො. විගතදරථොති කිලෙසපරිළාහානං දූරීභාවෙන වූපසන්‌තදරථො.
Satipi ubhayesaṃ kalāpānaṃ paramatthato bhede pacurajanehi pana duviññeyyanānattaṃ khīrodakasammoditaṃ accantametaṃ saṃsaṭṭhaṃ viya hutvā tiṭṭhatīti āha ‘‘khīrodakaṃ viya bhūtā’’ti. Yathā khīrañca udakañca aññamaññaṃ saṃsandati, visuṃ na hoti, ekattaṃ viya upeti, evaṃ sāmaggivasena ekattūpagatacittuppādāti attho. Mettacittaṃ paccupaṭṭhāpetvā olokanaṃ cakkhūni viya cakkhūni nāmāti āha ‘‘upasantehi mettacakkhūhī’’ti. Piyabhāvadīpakāni hi cakkhūni piyacakkhūni. Pamuditassa pīti jāyatīti pamodapaccayabalavapītimāha. Pañcavaṇṇā pīti uppajjatīti khuddikādibhedena pañcappakārā pīti uppajjati. Pītimanassāti tāya pītiyā pīṇitamanassa, passaddhiāvahehi uḷārehi pītivegehi tintacittassāti attho. Vigatadarathoti kilesapariḷāhānaṃ dūrībhāvena vūpasantadaratho.
කෙන උදකෙන දාරිතො පබ්‌බතප්‌පදෙසොති කත්‌වා ආහ ‘‘කන්‌දරො නාමා’’තිආදි. උදකස්‌ස යථානින්‌නං පවත්‌තියා නදිනිබ්‌බත්‌තනභාවෙන ‘‘නදිකුඤ්‌ජො’’තිපි වුච්‌චති. සාවට්‌ටා නදියො පදරා. අට්‌ඨ මාසෙති හෙමන්‌තගිම්‌හඋතුවසෙන අට්‌ඨ මාසෙ. ඛුද්‌දකා උදකවාහිනියො සාඛා වියාති සාඛා. ඛුද්‌දකසොබ්‌භා කුසුබ්‌භා ඔකාරස්‌ස උකාරං කත්‌වා. යත්‌ථ උපරි උන්‌නතප්‌පදෙසතො උදකං ආගන්‌ත්‌වා තිට්‌ඨති චෙව සන්‌දති ච, තෙ කුසුබ්‌භා ඛුද්‌දකආවාටා. ඛුද්‌දකනදියොති පබ්‌බතපාදාදිතො නික්‌ඛන්‌තා ඛුද්‌දකා නදියො.
Kena udakena dārito pabbatappadesoti katvā āha ‘‘kandaro nāmā’’tiādi. Udakassa yathāninnaṃ pavattiyā nadinibbattanabhāvena ‘‘nadikuñjo’’tipi vuccati. Sāvaṭṭā nadiyo padarā. Aṭṭha māseti hemantagimhautuvasena aṭṭha māse. Khuddakā udakavāhiniyo sākhā viyāti sākhā. Khuddakasobbhā kusubbhā okārassa ukāraṃ katvā. Yattha upari unnatappadesato udakaṃ āgantvā tiṭṭhati ceva sandati ca, te kusubbhā khuddakaāvāṭā. Khuddakanadiyoti pabbatapādādito nikkhantā khuddakā nadiyo.
පරිසාසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Parisāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 4. පරිසාසුත්‌තං • 4. Parisāsuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 4. පරිසාසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Parisāsuttavaṇṇanā
