Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ၄. ရထဝိနီတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    4. Rathavinītasuttavaṇṇanā

    ၂၅၂. ဧဝံ မေ သုတန္တိ ရထဝိနီတသုတ္တံ။ တတ္ထ ရာဇဂဟေတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ, တဉ္ဟိ မန္ဓာတုမဟာဂောဝိန္ဒာဒီဟိ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ ရာဇဂဟန္တိ ဝုစ္စတိ။ အညေပေတ္ထ ပကာရေ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ကိံ တေဟိ? နာမမေတံ တသ္သ နဂရသ္သ။ တံ ပနေတံ ဗုဒ္ဓကာလေ စ စက္ကဝတ္တိကာလေ စ နဂရံ ဟောတိ, သေသကာလေ သုညံ ဟောတိ ယက္ခပရိဂ္ဂဟိတံ, တေသံ ဝသန္တဝနံ ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေတိ ဝေဠုဝနန္တိ တသ္သ ဥယ္ယာနသ္သ နာမံ, တံ ကိရ ဝေဠူဟိ ပရိက္ခိတ္တံ အဟောသိ အဋ္ဌာရသဟတ္ထေန စ ပာကာရေန, ဂောပုရဋ္ဋာလကယုတ္တံ နီလောဘာသံ မနောရမံ, တေန ဝေဠုဝနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကလန္ဒကာနဉ္စေတ္ထ နိဝာပံ အဒံသု, တေန ကလန္ဒကနိဝာပောတိ ဝုစ္စတိ။

    252.Evaṃme sutanti rathavinītasuttaṃ. Tattha rājagaheti evaṃnāmake nagare, tañhi mandhātumahāgovindādīhi pariggahitattā rājagahanti vuccati. Aññepettha pakāre vaṇṇayanti. Kiṃ tehi? Nāmametaṃ tassa nagarassa. Taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti, sesakāle suññaṃ hoti yakkhapariggahitaṃ, tesaṃ vasantavanaṃ hutvā tiṭṭhati. Veḷuvane kalandakanivāpeti veḷuvananti tassa uyyānassa nāmaṃ, taṃ kira veḷūhi parikkhittaṃ ahosi aṭṭhārasahatthena ca pākārena, gopuraṭṭālakayuttaṃ nīlobhāsaṃ manoramaṃ, tena veḷuvananti vuccati. Kalandakānañcettha nivāpaṃ adaṃsu, tena kalandakanivāpoti vuccati.

    ပုဗ္ဗေ ကိရ အညတရော ရာဇာ တတ္ထ ဥယ္ယာနကီဠနတ္ထံ အာဂတော သုရာမဒေန မတ္တော ဒိဝာသေယ္ယံ ဥပဂတော သုပိ။ ပရိဇနောပိသ္သ, ‘‘သုတ္တော ရာဇာ’’တိ ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ ပလောဘိယမာနော ဣတော စိတော စ ပက္ကာမိ, အထ သုရာဂန္ဓေန အညတရသ္မာ သုသိရရုက္ခာ ကဏ္ဟသပ္ပော နိက္ခမိတ္ဝာ ရညာဘိမုခော အာဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသ္ဝာ ရုက္ခဒေဝတာ, ‘‘ရညော ဇီဝိတံ ဒမ္မီ’’တိ ကာဠကဝေသေန အာဂန္တ္ဝာ ကဏ္ဏမူလေ သဒ္ဒမကာသိ။ ရာဇာ ပဋိဗုဇ္ဈိ, ကဏ္ဟသပ္ပော နိဝတ္တော။ သော တံ ဒိသ္ဝာ, ‘‘ဣမာယ မမ ဇီဝိတံ ဒိန္န’’န္တိ ကာဠကာနံ တတ္ထ နိဝာပံ ပဋ္ဌပေသိ, အဘယဃောသနဉ္စ ဃောသာပေသိ။ တသ္မာ တံ တတော ပဘုတိ ကလန္ဒကနိဝာပန္တိ သင္ခ္ယံ ဂတံ။ ကလန္ဒကာတိ ကာဠကာနံ နာမံ။

    Pubbe kira aññataro rājā tattha uyyānakīḷanatthaṃ āgato surāmadena matto divāseyyaṃ upagato supi. Parijanopissa, ‘‘sutto rājā’’ti pupphaphalādīhi palobhiyamāno ito cito ca pakkāmi, atha surāgandhena aññatarasmā susirarukkhā kaṇhasappo nikkhamitvā raññābhimukho āgacchati. Taṃ disvā rukkhadevatā, ‘‘rañño jīvitaṃ dammī’’ti kāḷakavesena āgantvā kaṇṇamūle saddamakāsi. Rājā paṭibujjhi, kaṇhasappo nivatto. So taṃ disvā, ‘‘imāya mama jīvitaṃ dinna’’nti kāḷakānaṃ tattha nivāpaṃ paṭṭhapesi, abhayaghosanañca ghosāpesi. Tasmā taṃ tato pabhuti kalandakanivāpanti saṅkhyaṃ gataṃ. Kalandakāti kāḷakānaṃ nāmaṃ.

    ဇာတိဘူမိကာတိ ဇာတိဘူမိဝာသိနော။ တတ္ထ ဇာတိဘူမီတိ ဇာတဋ္ဌာနံ။ တံ ခော ပနေတံ နေဝ ကောသလမဟာရာဇာဒီနံ န စင္ကီဗ္ရာဟမဏာဒီနံ န သက္ကသုယာမသန္တုသိတာဒီနံ န အသီတိမဟာသာဝကာဒီနံ န အညေသံ သတ္တာနံ ဇာတဋ္ဌာနံ ‘‘ဇာတိဘူမီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္သ ပန ဇာတဒိဝသေ ဒသသဟသ္သိလောကဓာတု ဧကဒ္ဓဇမာလာဝိပ္ပကိဏ္ဏကုသုမဝာသစုဏ္ဏဂန္ဓသုဂန္ဓာ သဗ္ဗပာလိဖုလ္လမိဝ နန္ဒနဝနံ ဝိရောစမာနာ ပဒုမိနိပဏ္ဏေ ဥဒကဗိန္ဒု ဝိယ အကမ္ပိတ္ထ, ဇစ္စန္ဓာဒီနဉ္စ ရူပဒသ္သနာဒီနိ အနေကာနိ ပာဋိဟာရိယာနိ ပဝတ္တိံသု, တသ္သ သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တသ္သ ဇာတဋ္ဌာနသာကိယဇနပဒော ကပိလဝတ္ထာဟာရော, သာ ‘‘ဇာတိဘူမီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

    Jātibhūmikāti jātibhūmivāsino. Tattha jātibhūmīti jātaṭṭhānaṃ. Taṃ kho panetaṃ neva kosalamahārājādīnaṃ na caṅkībrāhamaṇādīnaṃ na sakkasuyāmasantusitādīnaṃ na asītimahāsāvakādīnaṃ na aññesaṃ sattānaṃ jātaṭṭhānaṃ ‘‘jātibhūmī’’ti vuccati. Yassa pana jātadivase dasasahassilokadhātu ekaddhajamālāvippakiṇṇakusumavāsacuṇṇagandhasugandhā sabbapāliphullamiva nandanavanaṃ virocamānā paduminipaṇṇe udakabindu viya akampittha, jaccandhādīnañca rūpadassanādīni anekāni pāṭihāriyāni pavattiṃsu, tassa sabbaññubodhisattassa jātaṭṭhānasākiyajanapado kapilavatthāhāro, sā ‘‘jātibhūmī’’ti vuccati.

    ဓမ္မဂရုဘာဝဝဏ္ဏနာ

    Dhammagarubhāvavaṇṇanā

    ဝသ္သံဝုဋ္ဌာတိ တေမာသံ ဝသ္သံဝုဋ္ဌာ ပဝာရိတပဝာရဏာ ဟုတ္ဝာ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစာတိ ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ခမနီယ’’န္တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ အာဂန္တုကပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ ဧတံ, ‘‘ကော နု ခော, ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနမဝောစ။ တေ ကိရ ဘိက္ခု, – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိတ္ထ အပ္ပကိလမထေန အဒ္ဓာနံ အာဂတာ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိတ္ထ, ကုတော စ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အာဂစ္ဆထာ’’တိ ပဋိသန္ထာရဝသေန ပုစ္ဆိတာ – ‘‘ဘဂဝာ သာကိယဇနပဒေ ကပိလဝတ္ထာဟာရတော ဇာတိဘူမိတော အာဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟံသု။ အထ ဘဂဝာ နေဝ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇသ္သ, န သက္ကောဒနသ္သ, န သုက္ကောဒနသ္သ, န ဓောတောဒနသ္သ, န အမိတောဒနသ္သ, န အမိတ္တာယ ဒေဝိယာ, န မဟာပဇာပတိယာ, န သကလသ္သ သာကိယမဏ္ဍလသ္သ အာရောဂ္ယံ ပုစ္ဆိ။ အထ ခော အတ္တနာ စ ဒသကထာဝတ္ထုလာဘိံ ပရဉ္စ တတ္ထ သမာဒပေတာရံ ပဋိပတ္တိသမ္ပန္နံ ဘိက္ခုံ ပုစ္ဆန္တော ဣဒံ – ‘‘ကော နု ခော, ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနံ အဝောစ။

    Vassaṃvuṭṭhāti temāsaṃ vassaṃvuṭṭhā pavāritapavāraṇā hutvā. Bhagavā etadavocāti ‘‘kacci, bhikkhave, khamanīya’’ntiādīhi vacanehi āgantukapaṭisanthāraṃ katvā etaṃ, ‘‘ko nu kho, bhikkhave’’tiādivacanamavoca. Te kira bhikkhu, – ‘‘kacci, bhikkhave, khamanīyaṃ kacci yāpanīyaṃ, kaccittha appakilamathena addhānaṃ āgatā, na ca piṇḍakena kilamittha, kuto ca tumhe, bhikkhave, āgacchathā’’ti paṭisanthāravasena pucchitā – ‘‘bhagavā sākiyajanapade kapilavatthāhārato jātibhūmito āgacchāmā’’ti āhaṃsu. Atha bhagavā neva suddhodanamahārājassa, na sakkodanassa, na sukkodanassa, na dhotodanassa, na amitodanassa, na amittāya deviyā, na mahāpajāpatiyā, na sakalassa sākiyamaṇḍalassa ārogyaṃ pucchi. Atha kho attanā ca dasakathāvatthulābhiṃ parañca tattha samādapetāraṃ paṭipattisampannaṃ bhikkhuṃ pucchanto idaṃ – ‘‘ko nu kho, bhikkhave’’tiādivacanaṃ avoca.

    ကသ္မာ ပန ဘဂဝာ သုဒ္ဓောဒနာဒီနံ အာရောဂ္ယံ အပုစ္ဆိတ္ဝာ ဧဝရူပံ ဘိက္ခုမေဝ ပုစ္ဆတိ? ပိယတာယ။ ဗုဒ္ဓာနဉ္ဟိ ပဋိပန္နကာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပာသကာ ဥပာသိကာယော စ ပိယာ ဟောန္တိ မနာပာ။ ကိံ ကာရဏာ? ဓမ္မဂရုတာယ။ ဓမ္မဂရုနော ဟိ တထာဂတာ, သော စ နေသံ ဓမ္မဂရုဘာဝော, ‘‘ဒုက္ခံ ခော အဂာရဝော ဝိဟရတိ, အပ္ပတိသ္သော’’တိ (အ. နိ. ၄.၂၁) ဣမိနာ အဇပာလနိဂ္ရောဓမူလေ ဥပ္ပန္နဇ္ဈာသယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဓမ္မဂရုတာယေဝ ဟိ ဘဂဝာ မဟာကသ္သပတ္ထေရသ္သ အဘိနိက္ခမနဒိဝသေ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရောန္တော တိဂာဝုတံ မဂ္ဂံ အဂမာသိ။ အတိရေကတိယောဇနသတံ မဂ္ဂံ ဂန္တ္ဝာ ဂင္ဂာတီရေ ဓမ္မံ ဒေသေတ္ဝာ မဟာကပ္ပိနံ သပရိသံ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌပေသိ။ ဧကသ္မိံ ပစ္ဆာဘတ္တေ ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနံ မဂ္ဂံ ဂန္တ္ဝာ ကုမ္ဘကာရသ္သ နိဝေသနေ တိယာမရတ္တိံ ဓမ္မကထံ ကတ္ဝာ ပုက္ကုသာတိကုလပုတ္တံ အနာဂာမိဖလေ ပတိဋ္ဌပေသိ။ ဝီသယောဇနသတံ ဂန္တ္ဝာ ဝနဝာသိသာမဏေရသ္သ အနုဂ္ဂဟံ အကာသိ။ သဋ္ဌိယောဇနမဂ္ဂံ ဂန္တ္ဝာ ခဒိရဝနိယတ္ထေရသ္သ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော ပာစီနဝံသဒာယေ နိသိန္နော မဟာပုရိသဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတီတိ ဉတ္ဝာ တတ္ထ အာကာသေန ဂန္တ္ဝာ ထေရသ္သ ပုရတော ဩရုယ္ဟ သာဓုကာရမဒာသိ။ ကောဋိကဏ္ဏသောဏတ္ထေရသ္သ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ သေနာသနံ ပညပာပေတ္ဝာ ပစ္စူသကာလေ ဓမ္မဒေသနံ အဇ္ဈေသိတ္ဝာ သရဘညပရိယောသာနေ သာဓုကာရမဒာသိ။ တိဂာဝုတံ မဂ္ဂံ ဂန္တ္ဝာ တိဏ္ဏံ ကုလပုတ္တာနံ ဝသနဋ္ဌာနေ ဂောသိင္ဂသာလဝနေ သာမဂ္ဂိရသာနိသံသံ ကထေသိ။ ကသ္သပောပိ ဘဂဝာ – ‘‘အနာဂာမိဖလေ ပတိဋ္ဌိတော အရိယသာဝကော အယ’’န္တိ ဝိသ္သာသံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ဃဋိကာရသ္သ ကုမ္ဘကာရသ္သ နိဝေသနံ ဂန္တ္ဝာ သဟတ္ထာ အာမိသံ ဂဟေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိ။

    Kasmā pana bhagavā suddhodanādīnaṃ ārogyaṃ apucchitvā evarūpaṃ bhikkhumeva pucchati? Piyatāya. Buddhānañhi paṭipannakā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo ca piyā honti manāpā. Kiṃ kāraṇā? Dhammagarutāya. Dhammagaruno hi tathāgatā, so ca nesaṃ dhammagarubhāvo, ‘‘dukkhaṃ kho agāravo viharati, appatisso’’ti (a. ni. 4.21) iminā ajapālanigrodhamūle uppannajjhāsayena veditabbo. Dhammagarutāyeva hi bhagavā mahākassapattherassa abhinikkhamanadivase paccuggamanaṃ karonto tigāvutaṃ maggaṃ agamāsi. Atirekatiyojanasataṃ maggaṃ gantvā gaṅgātīre dhammaṃ desetvā mahākappinaṃ saparisaṃ arahatte patiṭṭhapesi. Ekasmiṃ pacchābhatte pañcacattālīsayojanaṃ maggaṃ gantvā kumbhakārassa nivesane tiyāmarattiṃ dhammakathaṃ katvā pukkusātikulaputtaṃ anāgāmiphale patiṭṭhapesi. Vīsayojanasataṃ gantvā vanavāsisāmaṇerassa anuggahaṃ akāsi. Saṭṭhiyojanamaggaṃ gantvā khadiravaniyattherassa dhammaṃ desesi. Anuruddhatthero pācīnavaṃsadāye nisinno mahāpurisavitakkaṃ vitakketīti ñatvā tattha ākāsena gantvā therassa purato oruyha sādhukāramadāsi. Koṭikaṇṇasoṇattherassa ekagandhakuṭiyaṃ senāsanaṃ paññapāpetvā paccūsakāle dhammadesanaṃ ajjhesitvā sarabhaññapariyosāne sādhukāramadāsi. Tigāvutaṃ maggaṃ gantvā tiṇṇaṃ kulaputtānaṃ vasanaṭṭhāne gosiṅgasālavane sāmaggirasānisaṃsaṃ kathesi. Kassapopi bhagavā – ‘‘anāgāmiphale patiṭṭhito ariyasāvako aya’’nti vissāsaṃ uppādetvā ghaṭikārassa kumbhakārassa nivesanaṃ gantvā sahatthā āmisaṃ gahetvā paribhuñji.

    အမ္ဟာကံယေဝ ဘဂဝာ ဥပကဋ္ဌာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ ဇေတဝနတော ဘိက္ခုသင္ဃပရိဝုတော စာရိကံ နိက္ခမိ။ ကောသလမဟာရာဇအနာထပိဏ္ဍိကာဒယော နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိံသု။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဃရံ အာဂန္တ္ဝာ ဒောမနသ္သပ္ပတ္တော နိသီဒိ။ အထ နံ ပုဏ္ဏာ နာမ ဒာသီ ဒောမနသ္သပ္ပတ္တောသိ သာမီတိ အာဟ။ ‘‘အာမ ဇေ, သတ္ထာရံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိံ, အထ မေ ဣမံ တေမာသံ ဓမ္မံ ဝာ သောတုံ, ယထာဓိပ္ပာယံ ဝာ ဒာနံ ဒာတုံ န လဘိသ္သာမီ’’တိ စိန္တာ ဥပ္ပန္နာတိ။ အဟမ္ပိ သာမိ သတ္ထာရံ နိဝတ္တေသ္သာမီတိ။ သစေ နိဝတ္တေတုံ သက္ကောသိ, ဘုဇိသ္သာယေဝ တ္ဝန္တိ။ သာ ဂန္တ္ဝာ ဒသဗလသ္သ ပာဒမူလေ နိပဇ္ဇိတ္ဝာ ‘‘နိဝတ္တထ ဘဂဝာ’’တိ အာဟ။ ပုဏ္ဏေ တ္ဝံ ပရပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကာ ကိံ မေ ကရိသ္သသီတိ။ ဘဂဝာ မယ္ဟံ ဒေယ္ယဓမ္မော နတ္ထီတိ တုမ္ဟေပိ ဇာနာထ, တုမ္ဟာကံ နိဝတ္တနပစ္စယာ ပနာဟံ တီသု သရဏေသု ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌဟိသ္သာမီတိ။ ဘဂဝာ သာဓု သာဓု ပုဏ္ဏေတိ သာဓုကာရံ ကတ္ဝာ နိဝတ္တေတ္ဝာ ဇေတဝနမေဝ ပဝိဋ္ဌော။ အယံ ကထာ ပာကဋာ အဟောသိ။ သေဋ္ဌိ သုတ္ဝာ ပုဏ္ဏာယ ကိရ ဘဂဝာ နိဝတ္တိတောတိ တံ ဘုဇိသ္သံ ကတ္ဝာ ဓီတုဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိ, ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ အာရဘိ။ အထသ္သာ သတ္ထာ အာရဒ္ဓဝိပသ္သကဘာဝံ ဉတ္ဝာ ဣမံ ဩဘာသဂာထံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ –

    Amhākaṃyeva bhagavā upakaṭṭhāya vassūpanāyikāya jetavanato bhikkhusaṅghaparivuto cārikaṃ nikkhami. Kosalamahārājaanāthapiṇḍikādayo nivattetuṃ nāsakkhiṃsu. Anāthapiṇḍiko gharaṃ āgantvā domanassappatto nisīdi. Atha naṃ puṇṇā nāma dāsī domanassappattosi sāmīti āha. ‘‘Āma je, satthāraṃ nivattetuṃ nāsakkhiṃ, atha me imaṃ temāsaṃ dhammaṃ vā sotuṃ, yathādhippāyaṃ vā dānaṃ dātuṃ na labhissāmī’’ti cintā uppannāti. Ahampi sāmi satthāraṃ nivattessāmīti. Sace nivattetuṃ sakkosi, bhujissāyeva tvanti. Sā gantvā dasabalassa pādamūle nipajjitvā ‘‘nivattatha bhagavā’’ti āha. Puṇṇe tvaṃ parapaṭibaddhajīvikā kiṃ me karissasīti. Bhagavā mayhaṃ deyyadhammo natthīti tumhepi jānātha, tumhākaṃ nivattanapaccayā panāhaṃ tīsu saraṇesu pañcasu sīlesu patiṭṭhahissāmīti. Bhagavā sādhu sādhu puṇṇeti sādhukāraṃ katvā nivattetvā jetavanameva paviṭṭho. Ayaṃ kathā pākaṭā ahosi. Seṭṭhi sutvā puṇṇāya kira bhagavā nivattitoti taṃ bhujissaṃ katvā dhītuṭṭhāne ṭhapesi. Sā pabbajjaṃ yācitvā pabbaji, pabbajitvā vipassanaṃ ārabhi. Athassā satthā āraddhavipassakabhāvaṃ ñatvā imaṃ obhāsagāthaṃ vissajjesi –

    ‘‘ပုဏ္ဏေ ပူရေသိ သဒ္ဓမ္မံ၊ စန္ဒော ပန္နရသော ယထာ။

    ‘‘Puṇṇe pūresi saddhammaṃ, cando pannaraso yathā;

    ပရိပုဏ္ဏာယ ပညာယ၊ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သသီ’’တိ။ (ထေရီဂာ. ၃)။

    Paripuṇṇāya paññāya, dukkhassantaṃ karissasī’’ti. (therīgā. 3);

    ဂာထာပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ အဘိညာတာ သာဝိကာ အဟောသီတိ။ ဧဝံ ဓမ္မဂရုနော တထာဂတာ။

    Gāthāpariyosāne arahattaṃ patvā abhiññātā sāvikā ahosīti. Evaṃ dhammagaruno tathāgatā.

    နန္ဒကတ္ထေရေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေပိ ဘဂဝာ အနဟာတောဝ ဂန္တ္ဝာ တိယာမရတ္တိံ ဌိတကောဝ ဓမ္မကထံ သုတ္ဝာ ဒေသနာပရိယောသာနေ သာဓုကာရမဒာသိ။ ထေရော အာဂန္တ္ဝာ ဝန္ဒိတ္ဝာ, ‘‘ကာယ ဝေလာယ, ဘန္တေ, အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တယာ သုတ္တန္တေ အာရဒ္ဓမတ္တေတိ။ ဒုက္ကရံ ကရိတ္ထ, ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓသုခုမာလာ တုမ္ဟေတိ။ သစေ တ္ဝံ, နန္ဒ, ကပ္ပံ ဒေသေတုံ သက္ကုဏေယ္ယာသိ, ကပ္ပမတ္တမ္ပာဟံ ဌိတကောဝ သုဏေယ္ယန္တိ ဘဂဝာ အဝောစ။ ဧဝံ ဓမ္မဂရုနော တထာဂတာ။ တေသံ ဓမ္မဂရုတာယ ပဋိပန္နကာ ပိယာ ဟောန္တိ, တသ္မာ ပဋိပန္နကေ ပုစ္ဆိ။ ပဋိပန္နကော စ နာမ အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော နော ပရဟိတာယ, ပရဟိတာယ ပဋိပန္နော နော အတ္တဟိတာယ, နော အတ္တဟိတာယ စ ပဋိပန္နော နော ပရဟိတာယ စ, အတ္တဟိတာယ စ ပဋိပန္နော ပရဟိတာယ စာတိ စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ။

    Nandakatthere upaṭṭhānasālāyaṃ dhammaṃ desentepi bhagavā anahātova gantvā tiyāmarattiṃ ṭhitakova dhammakathaṃ sutvā desanāpariyosāne sādhukāramadāsi. Thero āgantvā vanditvā, ‘‘kāya velāya, bhante, āgatatthā’’ti pucchi. Tayā suttante āraddhamatteti. Dukkaraṃ karittha, bhante, buddhasukhumālā tumheti. Sace tvaṃ, nanda, kappaṃ desetuṃ sakkuṇeyyāsi, kappamattampāhaṃ ṭhitakova suṇeyyanti bhagavā avoca. Evaṃ dhammagaruno tathāgatā. Tesaṃ dhammagarutāya paṭipannakā piyā honti, tasmā paṭipannake pucchi. Paṭipannako ca nāma attahitāya paṭipanno no parahitāya, parahitāya paṭipanno no attahitāya, no attahitāya ca paṭipanno no parahitāya ca, attahitāya ca paṭipanno parahitāya cāti catubbidho hoti.

    တတ္ထ ယော သယံ ဒသန္နံ ကထာဝတ္ထူနံ လာဘီ ဟောတိ, ပရံ တတ္ထ န ဩဝဒတိ န အနုသာသတိ အာယသ္မာ ဗာကုလော ဝိယ။ အယံ အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော နာမ နော ပရဟိတာယ ပဋိပန္နော, ဧဝရူပံ ဘိက္ခုံ ဘဂဝာ န ပုစ္ဆတိ။ ကသ္မာ? န မယ္ဟံ သာသနသ္သ ဝဍ္ဎိပက္ခေ ဌိတောတိ။

    Tattha yo sayaṃ dasannaṃ kathāvatthūnaṃ lābhī hoti, paraṃ tattha na ovadati na anusāsati āyasmā bākulo viya. Ayaṃ attahitāya paṭipanno nāma no parahitāya paṭipanno, evarūpaṃ bhikkhuṃ bhagavā na pucchati. Kasmā? Na mayhaṃ sāsanassa vaḍḍhipakkhe ṭhitoti.

    ယော ပန ဒသန္နံ ကထာဝတ္ထူနံ အလာဘီ, ပရံ တေဟိ ဩဝဒတိ တေန ကတဝတ္တသာဒိယနတ္ထံ ဥပနန္ဒော သက္ယပုတ္တော ဝိယ, အယံ ပရဟိတာယ ပဋိပန္နော နာမ နော အတ္တဟိတာယ, ဧဝရူပမ္ပိ န ပုစ္ဆတိ။ ကသ္မာ? အသ္သ တဏ္ဟာ မဟာပစ္ဆိ ဝိယ အပ္ပဟီနာတိ။

    Yo pana dasannaṃ kathāvatthūnaṃ alābhī, paraṃ tehi ovadati tena katavattasādiyanatthaṃ upanando sakyaputto viya, ayaṃ parahitāya paṭipanno nāma no attahitāya, evarūpampi na pucchati. Kasmā? Assa taṇhā mahāpacchi viya appahīnāti.

    ယော အတ္တနာပိ ဒသန္နံ ကထာဝတ္ထူနံ အလာဘီ, ပရမ္ပိ တေဟိ န ဩဝဒတိ, လာဠုဒာယီ ဝိယ, အယံ နေဝ အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော န ပရဟိတာယ, ဧဝရူပမ္ပိ န ပုစ္ဆတိ။ ကသ္မာ? အသ္သ အန္တော ကိလေသာ ဖရသုဆေဇ္ဇာ ဝိယ မဟန္တာတိ။

    Yo attanāpi dasannaṃ kathāvatthūnaṃ alābhī, parampi tehi na ovadati, lāḷudāyī viya, ayaṃ neva attahitāya paṭipanno na parahitāya, evarūpampi na pucchati. Kasmā? Assa anto kilesā pharasuchejjā viya mahantāti.

    ယော ပန သယံ ဒသန္နံ ကထာဝတ္ထူနံ လာဘီ, ပရမ္ပိ တေဟိ ဩဝဒတိ, အယံ အတ္တဟိတာယ စေဝ ပရဟိတာယ စ ပဋိပန္နော နာမ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနမဟာကသ္သပာဒယော အသီတိမဟာထေရာ ဝိယ, ဧဝရူပံ ဘိက္ခုံ ပုစ္ဆတိ။ ကသ္မာ? မယ္ဟံ သာသနသ္သ ဝုဍ္ဎိပက္ခေ ဌိတောတိ။ ဣဓာပိ ဧဝရူပမေဝ ပုစ္ဆန္တော – ‘‘ကော နု ခော, ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။

    Yo pana sayaṃ dasannaṃ kathāvatthūnaṃ lābhī, parampi tehi ovadati, ayaṃ attahitāya ceva parahitāya ca paṭipanno nāma sāriputtamoggallānamahākassapādayo asītimahātherā viya, evarūpaṃ bhikkhuṃ pucchati. Kasmā? Mayhaṃ sāsanassa vuḍḍhipakkhe ṭhitoti. Idhāpi evarūpameva pucchanto – ‘‘ko nu kho, bhikkhave’’tiādimāha.

    ဧဝံ ဘဂဝတာ ပုဋ္ဌာနံ ပန တေသံ ဘိက္ခူနံ ဘဂဝာ အတ္တနော ဇာတိဘူမိယံ ဥဘယဟိတာယ ပဋိပန္နံ ဒသကထာဝတ္ထုလာဘိံ ဘိက္ခုံ ပုစ္ဆတိ, ကော နု ခော တတ္ထ ဧဝရူပောတိ န အညမညံ စိန္တနာ ဝာ သမန္တနာ ဝာ အဟောသိ။ ကသ္မာ? အာယသ္မာ ဟိ မန္တာဏိပုတ္တော တသ္မိံ ဇနပဒေ အာကာသမဇ္ဈေ ဌိတော စန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ စ ပာကဋော ပညာတော။ တသ္မာ တေ ဘိက္ခူ မေဃသဒ္ဒံ သုတ္ဝာ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတမောရဃဋာ ဝိယ ဃနသဇ္ဈာယံ ကာတုံ, အာရဒ္ဓဘိက္ခူ ဝိယ စ အတ္တနော အာစရိယံ ပုဏ္ဏတ္ထေရံ ဘဂဝတော အာရောစေန္တာ ထေရသ္သ စ ဂုဏံ ဘာသိတုံ အပ္ပဟောန္တေဟိ မုခေဟိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ပုဏ္ဏော နာမ, ဘန္တေ, အာယသ္မာတိအာဒိမာဟံသု။ တတ္ထ ပုဏ္ဏောတိ တသ္သ ထေရသ္သ နာမံ။ မန္တာဏိယာ ပန သော ပုတ္တော, တသ္မာ မန္တာဏိပုတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ သမ္ဘာဝိတောတိ ဂုဏသမ္ဘာဝနာယ သမ္ဘာဝိတော။

    Evaṃ bhagavatā puṭṭhānaṃ pana tesaṃ bhikkhūnaṃ bhagavā attano jātibhūmiyaṃ ubhayahitāya paṭipannaṃ dasakathāvatthulābhiṃ bhikkhuṃ pucchati, ko nu kho tattha evarūpoti na aññamaññaṃ cintanā vā samantanā vā ahosi. Kasmā? Āyasmā hi mantāṇiputto tasmiṃ janapade ākāsamajjhe ṭhito cando viya sūriyo viya ca pākaṭo paññāto. Tasmā te bhikkhū meghasaddaṃ sutvā ekajjhaṃ sannipatitamoraghaṭā viya ghanasajjhāyaṃ kātuṃ, āraddhabhikkhū viya ca attano ācariyaṃ puṇṇattheraṃ bhagavato ārocentā therassa ca guṇaṃ bhāsituṃ appahontehi mukhehi ekappahāreneva puṇṇo nāma, bhante, āyasmātiādimāhaṃsu. Tattha puṇṇoti tassa therassa nāmaṃ. Mantāṇiyā pana so putto, tasmā mantāṇiputtoti vuccati. Sambhāvitoti guṇasambhāvanāya sambhāvito.

    အပ္ပိစ္ဆတာဒိဝဏ္ဏနာ

    Appicchatādivaṇṇanā

    အပ္ပိစ္ဆောတိ ဣစ္ဆာဝိရဟိတော နိဣစ္ဆော နိတ္တဏ္ဟော။ ဧတ္ထ ဟိ ဗ္ယဉ္ဇနံ သာဝသေသံ ဝိယ, အတ္ထော ပန နိရဝသေသော။ န ဟိ တသ္သ အန္တော အဏုမတ္တာပိ ပာပိကာ ဣစ္ဆာ နာမ အတ္ထိ။ ခီဏာသဝော ဟေသ သဗ္ဗသော ပဟီနတဏ္ဟော။ အပိစေတ္ထ အတ္ရိစ္ဆတာ ပာပိစ္ဆတာ မဟိစ္ဆတာ အပ္ပိစ္ဆတာတိ အယံ ဘေဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Appicchoti icchāvirahito niiccho nittaṇho. Ettha hi byañjanaṃ sāvasesaṃ viya, attho pana niravaseso. Na hi tassa anto aṇumattāpi pāpikā icchā nāma atthi. Khīṇāsavo hesa sabbaso pahīnataṇho. Apicettha atricchatā pāpicchatā mahicchatā appicchatāti ayaṃ bhedo veditabbo.

    တတ္ထ သကလာဘေ အတိတ္တသ္သ ပရလာဘေ ပတ္ထနာ အတ္ရိစ္ဆတာ နာမ။ တာယ သမန္နာဂတသ္သ ဧကဘာဇေန ပက္ကပူဝောပိ အတ္တနော ပတ္တေ ပတိတော န သုပက္ကော ဝိယ ခုဒ္ဒကော ဝိယ စ ခာယတိ။ သ္ဝေဝ ပရသ္သ ပတ္တေ ပက္ခိတ္တော သုပက္ကော ဝိယ မဟန္တော ဝိယ စ ခာယတိ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ ပန ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ အမတ္တညုတာ ပာပိစ္ဆတာ နာမ, သာ, ‘‘ဣဓေကစ္စော အသ္သဒ္ဓော သမာနော သဒ္ဓောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိအာဒိနာ နယေန အဘိဓမ္မေ အာဂတာယေဝ, တာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကောဟညေ ပတိဋ္ဌာတိ။ သန္တဂုဏသမ္ဘာဝနာ ပန ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ အမတ္တညုတာ မဟိစ္ဆတာ နာမ။ သာပိ, ‘‘ဣဓေကစ္စော သဒ္ဓော သမာနော သဒ္ဓောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိ ဣစ္ဆတိ, သီလဝာ သမာနော သီလဝာတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ (ဝိဘ. ၈၅၁) ဣမိနာ နယေန အာဂတာယေဝ, တာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဒုသ္သန္တပ္ပယော ဟောတိ, ဝိဇာတမာတာပိသ္သ စိတ္တံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

    Tattha sakalābhe atittassa paralābhe patthanā atricchatā nāma. Tāya samannāgatassa ekabhājena pakkapūvopi attano patte patito na supakko viya khuddako viya ca khāyati. Sveva parassa patte pakkhitto supakko viya mahanto viya ca khāyati. Asantaguṇasambhāvanatā pana paṭiggahaṇe ca amattaññutā pāpicchatā nāma, sā, ‘‘idhekacco assaddho samāno saddhoti maṃ jano jānātū’’tiādinā nayena abhidhamme āgatāyeva, tāya samannāgato puggalo kohaññe patiṭṭhāti. Santaguṇasambhāvanā pana paṭiggahaṇe ca amattaññutā mahicchatā nāma. Sāpi, ‘‘idhekacco saddho samāno saddhoti maṃ jano jānātūti icchati, sīlavā samāno sīlavāti maṃ jano jānātū’’ti (vibha. 851) iminā nayena āgatāyeva, tāya samannāgato puggalo dussantappayo hoti, vijātamātāpissa cittaṃ gahetuṃ na sakkoti. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘အဂ္ဂိက္ခန္ဓော သမုဒ္ဒော စ၊ မဟိစ္ဆော စာပိ ပုဂ္ဂလော။

    ‘‘Aggikkhandho samuddo ca, mahiccho cāpi puggalo;

    သကဋေန ပစ္စယံ ဒေတု၊ တယောပေတေ အတပ္ပယာ’’တိ။

    Sakaṭena paccayaṃ detu, tayopete atappayā’’ti.

    သန္တဂုဏနိဂူဟနတာ ပန ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ မတ္တညုတာ အပ္ပိစ္ဆတာ နာမ, တာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဂုဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတုကာမတာယ, ‘‘သဒ္ဓော သမာနော သဒ္ဓောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိ န ဣစ္ဆတိ။ သီလဝာ, ပဝိဝိတ္တော, ဗဟုသ္သုတော, အာရဒ္ဓဝီရိယော, သမာဓိသမ္ပန္နော, ပညဝာ, ခီဏာသဝော သမာနော ခီဏာသဝောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ န ဣစ္ဆတိ, သေယ္ယထာပိ မဇ္ဈန္တိကတ္ထေရော။

    Santaguṇanigūhanatā pana paṭiggahaṇe ca mattaññutā appicchatā nāma, tāya samannāgato puggalo attani vijjamānampi guṇaṃ paṭicchādetukāmatāya, ‘‘saddho samāno saddhoti maṃ jano jānātūti na icchati. Sīlavā, pavivitto, bahussuto, āraddhavīriyo, samādhisampanno, paññavā, khīṇāsavo samāno khīṇāsavoti maṃ jano jānātū’’ti na icchati, seyyathāpi majjhantikatthero.

    ထေရော ကိရ မဟာခီဏာသဝော အဟောသိ, ပတ္တစီဝရံ ပနသ္သ ပာဒမတ္တမေဝ အဂ္ဃတိ, သော အသောကသ္သ ဓမ္မရညော ဝိဟာရမဟဒိဝသေ သင္ဃတ္ထေရော အဟောသိ။ အထသ္သ အတိလူခဘာဝံ ဒိသ္ဝာ မနုသ္သာ, ‘‘ဘန္တေ, ထောကံ ဗဟိ ဟောထာ’’တိ အာဟံသု။ ထေရော, ‘‘မာဒိသေ ခီဏာသဝေ ရညော သင္ဂဟံ အကရောန္တေ အညော ကော ကရိသ္သတီ’’တိ ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတ္ဝာ သင္ဃတ္ထေရသ္သ ဥက္ခိတ္တပိဏ္ဍံ ဂဏ္ဟန္တောယေဝ ဥမ္မုဇ္ဇိ။ ဧဝံ ခီဏာသဝော သမာနော, ‘‘ခီဏာသဝောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ န ဣစ္ဆတိ။ ဧဝံ အပ္ပိစ္ဆော ပန ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နံ လာဘံ ဥပ္ပာဒေတိ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ ထာဝရံ ကရောတိ, ဒာယကာနံ စိတ္တံ အာရာဓေတိ, ယထာ ယထာ ဟိ သော အတ္တနော အပ္ပိစ္ဆတာယ အပ္ပံ ဂဏ္ဟာတိ, တထာ တထာ တသ္သ ဝတ္တေ ပသန္နာ မနုသ္သာ ဗဟူ ဒေန္တိ။

    Thero kira mahākhīṇāsavo ahosi, pattacīvaraṃ panassa pādamattameva agghati, so asokassa dhammarañño vihāramahadivase saṅghatthero ahosi. Athassa atilūkhabhāvaṃ disvā manussā, ‘‘bhante, thokaṃ bahi hothā’’ti āhaṃsu. Thero, ‘‘mādise khīṇāsave rañño saṅgahaṃ akaronte añño ko karissatī’’ti pathaviyaṃ nimujjitvā saṅghattherassa ukkhittapiṇḍaṃ gaṇhantoyeva ummujji. Evaṃ khīṇāsavo samāno, ‘‘khīṇāsavoti maṃ jano jānātū’’ti na icchati. Evaṃ appiccho pana bhikkhu anuppannaṃ lābhaṃ uppādeti, uppannaṃ lābhaṃ thāvaraṃ karoti, dāyakānaṃ cittaṃ ārādheti, yathā yathā hi so attano appicchatāya appaṃ gaṇhāti, tathā tathā tassa vatte pasannā manussā bahū denti.

    အပရောပိ စတုဗ္ဗိဓော အပ္ပိစ္ဆော – ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆော ဓုတင္ဂအပ္ပိစ္ဆော ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆော အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆောတိ။ တတ္ထ စတူသု ပစ္စယေသု အပ္ပိစ္ဆော ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆော နာမ, သော ဒာယကသ္သ ဝသံ ဇာနာတိ, ဒေယ္ယဓမ္မသ္သ ဝသံ ဇာနာတိ, အတ္တနော ထာမံ ဇာနာတိ။ ယဒိ ဟိ ဒေယ္ယဓမ္မော ဗဟု ဟောတိ, ဒာယကော အပ္ပံ ဒာတုကာမော, ဒာယကသ္သ ဝသေန အပ္ပံ ဂဏ္ဟာတိ။ ဒေယ္ယဓမ္မော အပ္ပော, ဒာယကော ဗဟုံ ဒာတုကာမော, ဒေယ္ယဓမ္မသ္သ ဝသေန အပ္ပံ ဂဏ္ဟာတိ။ ဒေယ္ယဓမ္မောပိ ဗဟု, ဒာယကောပိ ဗဟုံ ဒာတုကာမော, အတ္တနော ထာမံ ဉတ္ဝာ ပမာဏေနေဝ ဂဏ္ဟာတိ။

    Aparopi catubbidho appiccho – paccayaappiccho dhutaṅgaappiccho pariyattiappiccho adhigamaappicchoti. Tattha catūsu paccayesu appiccho paccayaappiccho nāma, so dāyakassa vasaṃ jānāti, deyyadhammassa vasaṃ jānāti, attano thāmaṃ jānāti. Yadi hi deyyadhammo bahu hoti, dāyako appaṃ dātukāmo, dāyakassa vasena appaṃ gaṇhāti. Deyyadhammo appo, dāyako bahuṃ dātukāmo, deyyadhammassa vasena appaṃ gaṇhāti. Deyyadhammopi bahu, dāyakopi bahuṃ dātukāmo, attano thāmaṃ ñatvā pamāṇeneva gaṇhāti.

    ဓုတင္ဂသမာဒာနသ္သ အတ္တနိ အတ္ထိဘာဝံ နဇာနာပေတုကာမော ဓုတင္ဂအပ္ပိစ္ဆော နာမ။ တသ္သ ဝိဘာဝနတ္ထံ ဣမာနိ ဝတ္ထူနိ – သောသာနိကမဟာသုမနတ္ထေရော ကိရ သဋ္ဌိ ဝသ္သာနိ သုသာနေ ဝသိ, အညော ဧကဘိက္ခုပိ န အညာသိ, တေနေဝာဟ –

    Dhutaṅgasamādānassa attani atthibhāvaṃ najānāpetukāmo dhutaṅgaappiccho nāma. Tassa vibhāvanatthaṃ imāni vatthūni – sosānikamahāsumanatthero kira saṭṭhi vassāni susāne vasi, añño ekabhikkhupi na aññāsi, tenevāha –

    ‘‘သုသာနေ သဋ္ဌိ ဝသ္သာနိ၊ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ဝသာမဟံ။

    ‘‘Susāne saṭṭhi vassāni, abbokiṇṇaṃ vasāmahaṃ;

    ဒုတိယော မံ န ဇာနေယ္ယ၊ အဟော သောသာနိကုတ္တမော’’တိ။

    Dutiyo maṃ na jāneyya, aho sosānikuttamo’’ti.

    စေတိယပဗ္ဗတေ ဒ္ဝေဘာတိယတ္ထေရာ ဝသိံသု။ တေသု ကနိဋ္ဌော ဥပဋ္ဌာကေန ပေသိတာ ဥစ္ဆုခဏ္ဍိကာ ဂဟေတ္ဝာ ဇေဋ္ဌသ္သ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ပရိဘောဂံ, ဘန္တေ, ကရောထာတိ။ ထေရသ္သ စ ဘတ္တကိစ္စံ ကတ္ဝာ မုခံ ဝိက္ခာလနကာလော အဟောသိ။ သော အလံ, အာဝုသောတိ အာဟ။ ကစ္စိ, ဘန္တေ, ဧကာသနိကတ္ထာတိ။ အာဟရာဝုသော, ဥစ္ဆုခဏ္ဍိကာတိ ပညာသ ဝသ္သာနိ ဧကာသနိကော သမာနောပိ ဓုတင္ဂံ နိဂူဟမာနော ပရိဘောဂံ ကတ္ဝာ မုခံ ဝိက္ခာလေတ္ဝာ ပုန ဓုတင္ဂံ အဓိဋ္ဌာယ ဂတော။

    Cetiyapabbate dvebhātiyattherā vasiṃsu. Tesu kaniṭṭho upaṭṭhākena pesitā ucchukhaṇḍikā gahetvā jeṭṭhassa santikaṃ agamāsi. Paribhogaṃ, bhante, karothāti. Therassa ca bhattakiccaṃ katvā mukhaṃ vikkhālanakālo ahosi. So alaṃ, āvusoti āha. Kacci, bhante, ekāsanikatthāti. Āharāvuso, ucchukhaṇḍikāti paññāsa vassāni ekāsaniko samānopi dhutaṅgaṃ nigūhamāno paribhogaṃ katvā mukhaṃ vikkhāletvā puna dhutaṅgaṃ adhiṭṭhāya gato.

    ယော ပန သာကေတကတိသ္သတ္ထေရော ဝိယ ဗဟုသ္သုတဘာဝံ ဇာနာပေတုံ န ဣစ္ဆတိ, အယံ ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆော နာမ။ ထေရော ကိရ ခဏော နတ္ထီတိ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာသု ဩကာသံ အကရောန္တော မရဏက္ခယံ, ဘန္တေ, လဘိသ္သထာတိ စောဒိတော ဂဏံ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ ကဏိကာရဝာလိကသမုဒ္ဒဝိဟာရံ ဂတော။ တတ္ထ အန္တောဝသ္သံ ထေရနဝမဇ္ဈိမာနံ ဥပကာရော ဟုတ္ဝာ မဟာပဝာရဏာယ ဥပောသထဒိဝသေ ဓမ္မကထာယ ဇနတံ ခောဘေတ္ဝာ ဂတော။

    Yo pana sāketakatissatthero viya bahussutabhāvaṃ jānāpetuṃ na icchati, ayaṃ pariyattiappiccho nāma. Thero kira khaṇo natthīti uddesaparipucchāsu okāsaṃ akaronto maraṇakkhayaṃ, bhante, labhissathāti codito gaṇaṃ vissajjetvā kaṇikāravālikasamuddavihāraṃ gato. Tattha antovassaṃ theranavamajjhimānaṃ upakāro hutvā mahāpavāraṇāya uposathadivase dhammakathāya janataṃ khobhetvā gato.

    ယော ပန သောတာပန္နာဒီသု အညတရော ဟုတ္ဝာ သောတာပန္နာဒိဘာဝံ ဇာနာပေတုံ န ဣစ္ဆတိ, အယံ အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆော နာမ, တယော ကုလပုတ္တာ ဝိယ ဃဋိကာရကုမ္ဘကာရော ဝိယ စ။

    Yo pana sotāpannādīsu aññataro hutvā sotāpannādibhāvaṃ jānāpetuṃ na icchati, ayaṃ adhigamaappiccho nāma, tayo kulaputtā viya ghaṭikārakumbhakāro viya ca.

    အာယသ္မာ ပန ပုဏ္ဏော အတ္ရိစ္ဆတံ ပာပိစ္ဆတံ မဟိစ္ဆတဉ္စ ပဟာယ သဗ္ဗသော ဣစ္ဆာပဋိပက္ခဘူတာယ အလောဘသင္ခာတာယ ပရိသုဒ္ဓာယ အပ္ပိစ္ဆတာယ သမန္နာဂတတ္တာ အပ္ပိစ္ဆော နာမ အဟောသိ။ ဘိက္ခူနမ္ပိ, ‘‘အာဝုသော, အတ္ရိစ္ဆတာ ပာပိစ္ဆတာ မဟိစ္ဆတာတိ ဣမေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ တေသု အာဒီနဝံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဧဝရူပံ အပ္ပိစ္ဆတံ သမာဒာယ ဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ အပ္ပိစ္ဆကထံ ကထေသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အတ္တနာ စ အပ္ပိစ္ဆော အပ္ပိစ္ဆကထဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကတ္တာ’’တိ။

    Āyasmā pana puṇṇo atricchataṃ pāpicchataṃ mahicchatañca pahāya sabbaso icchāpaṭipakkhabhūtāya alobhasaṅkhātāya parisuddhāya appicchatāya samannāgatattā appiccho nāma ahosi. Bhikkhūnampi, ‘‘āvuso, atricchatā pāpicchatā mahicchatāti ime dhammā pahātabbā’’ti tesu ādīnavaṃ dassetvā evarūpaṃ appicchataṃ samādāya vattitabbanti appicchakathaṃ kathesi. Tena vuttaṃ ‘‘attanā ca appiccho appicchakathañca bhikkhūnaṃ kattā’’ti.

    ဒ္ဝာဒသဝိဓသန္တောသဝဏ္ဏနာ

    Dvādasavidhasantosavaṇṇanā

    ဣဒာနိ အတ္တနာ စ သန္တုဋ္ဌောတိအာဒီသု ဝိသေသတ္ထမေဝ ဒီပယိသ္သာမ။ ယောဇနာ ပန ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သန္တုဋ္ဌောတိ ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသေန သမန္နာဂတော။ သော ပနေသ သန္တောသော ဒ္ဝာဒသဝိဓော ဟောတိ။ သေယ္ယထိဒံ, စီဝရေ ယထာလာဘသန္တောသော ယထာဗလသန္တောသော ယထသာရုပ္ပသန္တောသောတိ တိဝိဓော, ဧဝံ ပိဏ္ဍပာတာဒီသု။ တသ္သာယံ ပဘေဒသံဝဏ္ဏနာ။

    Idāni attanā ca santuṭṭhotiādīsu visesatthameva dīpayissāma. Yojanā pana vuttanayeneva veditabbā. Santuṭṭhoti itarītarapaccayasantosena samannāgato. So panesa santoso dvādasavidho hoti. Seyyathidaṃ, cīvare yathālābhasantoso yathābalasantoso yathasāruppasantosoti tividho, evaṃ piṇḍapātādīsu. Tassāyaṃ pabhedasaṃvaṇṇanā.

    ဣဓ ဘိက္ခု စီဝရံ လဘတိ သုန္ဒရံ ဝာ အသုန္ဒရံ ဝာ။ သော တေနေဝ ယာပေတိ အညံ န ပတ္ထေတိ, လဘန္တောပိ န ဂဏ္ဟာတိ, အယမသ္သ စီဝရေ ယထာလာဘသန္တောသော။ အထ ယော ပကတိဒုဗ္ဗလော ဝာ ဟောတိ အာဗာဓဇရာဘိဘူတော ဝာ, ဂရုစီဝရံ ပာရုပန္တော ကိလမတိ, သော သဘာဂေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ တံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ လဟုကေန ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ စီဝရေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော ပဏီတပစ္စယလာဘီ ဟောတိ, သော ပဋ္ဋစီဝရာဒီနံ အညတရံ မဟဂ္ဃစီဝရံ ဗဟူနိ ဝာ ပန စီဝရာနိ လဘိတ္ဝာ ဣဒံ ထေရာနံ စိရပဗ္ဗဇိတာနံ ဣဒံ ဗဟုသ္သုတာနံ အနုရူပံ, ဣဒံ ဂိလာနာနံ ဣဒံ အပ္ပလာဘာနံ ဟောတူတိ ဒတ္ဝာ တေသံ ပုရာဏစီဝရံ ဝာ သင္ကာရကူဋာဒိတော ဝာ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတ္ဝာ တေဟိ သင္ဃာဋိံ ကတ္ဝာ ဓာရေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ စီဝရေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

    Idha bhikkhu cīvaraṃ labhati sundaraṃ vā asundaraṃ vā. So teneva yāpeti aññaṃ na pattheti, labhantopi na gaṇhāti, ayamassa cīvare yathālābhasantoso. Atha yo pakatidubbalo vā hoti ābādhajarābhibhūto vā, garucīvaraṃ pārupanto kilamati, so sabhāgena bhikkhunā saddhiṃ taṃ parivattetvā lahukena yāpentopi santuṭṭhova hoti, ayamassa cīvare yathābalasantoso. Aparo paṇītapaccayalābhī hoti, so paṭṭacīvarādīnaṃ aññataraṃ mahagghacīvaraṃ bahūni vā pana cīvarāni labhitvā idaṃ therānaṃ cirapabbajitānaṃ idaṃ bahussutānaṃ anurūpaṃ, idaṃ gilānānaṃ idaṃ appalābhānaṃ hotūti datvā tesaṃ purāṇacīvaraṃ vā saṅkārakūṭādito vā nantakāni uccinitvā tehi saṅghāṭiṃ katvā dhārentopi santuṭṭhova hoti, ayamassa cīvare yathāsāruppasantoso.

    ဣဓ ပန ဘိက္ခု ပိဏ္ဍပာတံ လဘတိ လူခံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ, သော တေနေဝ ယာပေတိ, အညံ န ပတ္ထေတိ, လဘန္တောပိ န ဂဏ္ဟာတိ, အယမသ္သ ပိဏ္ဍပာတေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန အတ္တနော ပကတိဝိရုဒ္ဓံ ဝာ ဗ္ယာဓိဝိရုဒ္ဓံ ဝာ ပိဏ္ဍပာတံ လဘတိ, ယေနသ္သ ပရိဘုတ္တေန အဖာသု ဟောတိ, သော သဘာဂသ္သ ဘိက္ခုနော တံ ဒတ္ဝာ တသ္သ ဟတ္ထတော သပ္ပာယဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ ပိဏ္ဍပာတေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော ဗဟုံ ပဏီတံ ပိဏ္ဍပာတံ လဘတိ, သော တံ စီဝရံ ဝိယ စိရပဗ္ဗဇိတဗဟုသ္သုတအပ္ပလာဘိဂိလာနာနံ ဒတ္ဝာ တေသံ ဝာ သေသကံ ပိဏ္ဍာယ ဝာ စရိတ္ဝာ မိသ္သကာဟာရံ ဘုဉ္ဇန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ ပိဏ္ဍပာတေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

    Idha pana bhikkhu piṇḍapātaṃ labhati lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā, so teneva yāpeti, aññaṃ na pattheti, labhantopi na gaṇhāti, ayamassa piṇḍapāte yathālābhasantoso. Yo pana attano pakativiruddhaṃ vā byādhiviruddhaṃ vā piṇḍapātaṃ labhati, yenassa paribhuttena aphāsu hoti, so sabhāgassa bhikkhuno taṃ datvā tassa hatthato sappāyabhojanaṃ bhuñjitvā samaṇadhammaṃ karontopi santuṭṭhova hoti, ayamassa piṇḍapāte yathābalasantoso. Aparo bahuṃ paṇītaṃ piṇḍapātaṃ labhati, so taṃ cīvaraṃ viya cirapabbajitabahussutaappalābhigilānānaṃ datvā tesaṃ vā sesakaṃ piṇḍāya vā caritvā missakāhāraṃ bhuñjantopi santuṭṭhova hoti, ayamassa piṇḍapāte yathāsāruppasantoso.

    ဣဓ ပန ဘိက္ခု သေနာသနံ လဘတိ မနာပံ ဝာ အမနာပံ ဝာ, သော တေန နေဝ သောမနသ္သံ န ပဋိဃံ ဥပ္ပာဒေတိ, အန္တမသော တိဏသန္ထာရကေနာပိ ယထာလဒ္ဓေနေဝ တုသ္သတိ, အယမသ္သ သေနာသနေ ယထာလာဘသန္တောသော ။ ယော ပန အတ္တနော ပကတိဝိရုဒ္ဓံ ဝာ ဗ္ယာဓိဝိရုဒ္ဓံ ဝာ သေနာသနံ လဘတိ, ယတ္ထသ္သ ဝသတော အဖာသု ဟောတိ, သော တံ သဘာဂသ္သ ဘိက္ခုနော ဒတ္ဝာ တသ္သ သန္တကေ သပ္ပာယသေနာသနေ ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ သေနာသနေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော မဟာပုညော လေဏမဏ္ဍပကူဋာဂာရာဒီနိ ဗဟူနိ ပဏီတသေနာသနာနိ လဘတိ, သော တာနိ စီဝရာဒီနိ ဝိယ စိရပဗ္ဗဇိတဗဟုသ္သုတအပ္ပလာဘိဂိလာနာနံ ဒတ္ဝာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ သေနာသနေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။ ယောပိ, ‘‘ဥတ္တမသေနာသနံ နာမ ပမာဒဋ္ဌာနံ, တတ္ထ နိသိန္နသ္သ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ, နိဒ္ဒာဘိဘူတသ္သ ပုန ပဋိဗုဇ္ဈတော ပာပဝိတက္ကာ ပာတုဘဝန္တီ’’တိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတ္ဝာ တာဒိသံ သေနာသနံ ပတ္တမ္ပိ န သမ္ပဋိစ္ဆတိ, သော တံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ အဗ္ဘောကာသရုက္ခမူလာဒီသု ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမ္ပိသ္သ သေနာသနေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

    Idha pana bhikkhu senāsanaṃ labhati manāpaṃ vā amanāpaṃ vā, so tena neva somanassaṃ na paṭighaṃ uppādeti, antamaso tiṇasanthārakenāpi yathāladdheneva tussati, ayamassa senāsane yathālābhasantoso. Yo pana attano pakativiruddhaṃ vā byādhiviruddhaṃ vā senāsanaṃ labhati, yatthassa vasato aphāsu hoti, so taṃ sabhāgassa bhikkhuno datvā tassa santake sappāyasenāsane vasantopi santuṭṭhova hoti, ayamassa senāsane yathābalasantoso. Aparo mahāpuñño leṇamaṇḍapakūṭāgārādīni bahūni paṇītasenāsanāni labhati, so tāni cīvarādīni viya cirapabbajitabahussutaappalābhigilānānaṃ datvā yattha katthaci vasantopi santuṭṭhova hoti, ayamassa senāsane yathāsāruppasantoso. Yopi, ‘‘uttamasenāsanaṃ nāma pamādaṭṭhānaṃ, tattha nisinnassa thinamiddhaṃ okkamati, niddābhibhūtassa puna paṭibujjhato pāpavitakkā pātubhavantī’’ti paṭisañcikkhitvā tādisaṃ senāsanaṃ pattampi na sampaṭicchati, so taṃ paṭikkhipitvā abbhokāsarukkhamūlādīsu vasantopi santuṭṭhova hoti, ayampissa senāsane yathāsāruppasantoso.

    ဣဓ ပန ဘိက္ခု ဘေသဇ္ဇံ လဘတိ လူခံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ, သော ယံ လဘတိ, တေနေဝ သန္တုသ္သတိ, အညံ န ပတ္ထေတိ, လဘန္တောပိ န ဂဏ္ဟာတိ, အယမသ္သ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန တေလေန အတ္ထိကော ဖာဏိတံ လဘတိ, သော တံ သဘာဂသ္သ ဘိက္ခုနော ဒတ္ဝာ တသ္သ ဟတ္ထတော တေလံ ဂဟေတ္ဝာ အညဒေဝ ဝာ ပရိယေသိတ္ဝာ တေဟိ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော မဟာပုညော ဗဟုံ တေလမဓုဖာဏိတာဒိပဏီတဘေသဇ္ဇံ လဘတိ, သော တံ စီဝရံ ဝိယ စိရပဗ္ဗဇိတဗဟုသ္သုတအပ္ပလာဘိဂိလာနာနံ ဒတ္ဝာ တေသံ အာဘတကေန ယေန ကေနစိ ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ ယော ပန ဧကသ္မိံ ဘာဇနေ မုတ္တဟရီတကံ ဌပေတ္ဝာ ဧကသ္မိံ စတုမဓုရံ, ‘‘ဂဏ္ဟ, ဘန္တေ, ယဒိစ္ဆသီ’’တိ ဝုစ္စမာနော သစသ္သ တေသု အညတရေနပိ ရောဂော ဝူပသမ္မတိ, အထ မုတ္တဟရီတကံ နာမ ဗုဒ္ဓာဒီဟိ ဝဏ္ဏိတန္တိ စတုမဓုရံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ မုတ္တဟရီတကေနေဝ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တော ပရမသန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ, အယမသ္သ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

    Idha pana bhikkhu bhesajjaṃ labhati lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā, so yaṃ labhati, teneva santussati, aññaṃ na pattheti, labhantopi na gaṇhāti, ayamassa gilānapaccaye yathālābhasantoso. Yo pana telena atthiko phāṇitaṃ labhati, so taṃ sabhāgassa bhikkhuno datvā tassa hatthato telaṃ gahetvā aññadeva vā pariyesitvā tehi bhesajjaṃ karontopi santuṭṭhova hoti, ayamassa gilānapaccaye yathābalasantoso. Aparo mahāpuñño bahuṃ telamadhuphāṇitādipaṇītabhesajjaṃ labhati, so taṃ cīvaraṃ viya cirapabbajitabahussutaappalābhigilānānaṃ datvā tesaṃ ābhatakena yena kenaci yāpentopi santuṭṭhova hoti. Yo pana ekasmiṃ bhājane muttaharītakaṃ ṭhapetvā ekasmiṃ catumadhuraṃ, ‘‘gaṇha, bhante, yadicchasī’’ti vuccamāno sacassa tesu aññatarenapi rogo vūpasammati, atha muttaharītakaṃ nāma buddhādīhi vaṇṇitanti catumadhuraṃ paṭikkhipitvā muttaharītakeneva bhesajjaṃ karonto paramasantuṭṭhova hoti, ayamassa gilānapaccaye yathāsāruppasantoso.

    ဣမေသံ ပန ပစ္စေကံ ပစ္စယေသု တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ သန္တောသာနံ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောဝ အဂ္ဂော။ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော ဧကေကသ္မိံ ပစ္စယေ ဣမေဟိ တီဟိ သန္တောသေဟိ သန္တုဋ္ဌော အဟောသိ။ သန္တုဋ္ဌိကထဉ္စာတိ ဘိက္ခူနမ္ပိ စ ဣမံ သန္တုဋ္ဌိကထံ ကတ္တာဝ အဟောသိ။

    Imesaṃ pana paccekaṃ paccayesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ santosānaṃ yathāsāruppasantosova aggo. Āyasmā puṇṇo ekekasmiṃ paccaye imehi tīhi santosehi santuṭṭho ahosi. Santuṭṭhikathañcāti bhikkhūnampi ca imaṃ santuṭṭhikathaṃ kattāva ahosi.

    တိဝိဓပဝိဝေကဝဏ္ဏနာ

    Tividhapavivekavaṇṇanā

    ပဝိဝိတ္တောတိ ကာယပဝိဝေကော စိတ္တပဝိဝေကော ဥပဓိပဝိဝေကောတိ ဣမေဟိ တီဟိ ပဝိဝေကေဟိ သမန္နာဂတော။ တတ္ထ ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ, ဧကော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော စင္ကမမဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ, ဧကော ဝိဟရတီတိ အယံ ကာယပဝိဝေကော နာမ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပန စိတ္တပဝိဝေကော နာမ။ နိဗ္ဗာနံ ဥပဓိပဝိဝေကော နာမ။ ဝုတ္တမ္ပိ ဟေတံ – ‘‘ကာယပဝိဝေကော စ ဝိဝေကဋ္ဌကာယာနံ နေက္ခမ္မာဘိရတာနံ။ စိတ္တပဝိဝေကော စ ပရိသုဒ္ဓစိတ္တာနံ ပရမဝောဒာနပ္ပတ္တာနံ။ ဥပဓိဝိဝေကော စ နိရုပဓီနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝိသင္ခာရဂတာန’’န္တိ (မဟာနိ. ၅၇)။ ပဝိဝေကကထန္တိ ဘိက္ခူနမ္ပိ စ ဣမံ ပဝိဝေကကထံ ကတ္တာ။

    Pavivittoti kāyapaviveko cittapaviveko upadhipavivekoti imehi tīhi pavivekehi samannāgato. Tattha eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko caṅkamamadhiṭṭhāti, eko carati, eko viharatīti ayaṃ kāyapaviveko nāma. Aṭṭha samāpattiyo pana cittapaviveko nāma. Nibbānaṃ upadhipaviveko nāma. Vuttampi hetaṃ – ‘‘kāyapaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ nekkhammābhiratānaṃ. Cittapaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ. Upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatāna’’nti (mahāni. 57). Pavivekakathanti bhikkhūnampi ca imaṃ pavivekakathaṃ kattā.

    ပဉ္စဝိဓသံသဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

    Pañcavidhasaṃsaggavaṇṇanā

    အသံသဋ္ဌောတိ ပဉ္စဝိဓေန သံသဂ္ဂေန ဝိရဟိတော။ သဝနသံသဂ္ဂော ဒသ္သနသံသဂ္ဂော သမုလ္လပနသံသဂ္ဂော သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂော ကာယသံသဂ္ဂောတိ ပဉ္စဝိဓော သံသဂ္ဂော။ တေသု ဣဓ ဘိက္ခု သုဏာတိ, ‘‘အသုကသ္မိံ ဂာမေ ဝာ နိဂမေ ဝာ ဣတ္ထီ ဝာ ကုမာရိကာ ဝာ အဘိရူပာ ဒသ္သနီယာ ပာသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ’’တိ။ သော တံ သုတ္ဝာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ န သက္ကောတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုံ, သိက္ခာဒုဗ္ဗလ္ယံ အနာဝိကတ္ဝာ ဟီနာယာဝတ္တတီတိ ဧဝံ ပရေဟိ ဝာ ကထီယမာနံ ရူပာဒိသမ္ပတ္တိံ အတ္တနာ ဝာ ဟသိတလပိတဂီတသဒ္ဒံ သုဏန္တသ္သ သောတဝိညာဏဝီထိဝသေန ဥပ္ပန္နော ရာဂော သဝနသံသဂ္ဂော နာမ။ သော အနိတ္ထိဂန္ဓပစ္စေကဗောဓိသတ္တသ္သ စ ပဉ္စဂ္ဂဠလေဏဝာသီတိသ္သဒဟရသ္သ စ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော –

    Asaṃsaṭṭhoti pañcavidhena saṃsaggena virahito. Savanasaṃsaggo dassanasaṃsaggo samullapanasaṃsaggo sambhogasaṃsaggo kāyasaṃsaggoti pañcavidho saṃsaggo. Tesu idha bhikkhu suṇāti, ‘‘asukasmiṃ gāme vā nigame vā itthī vā kumārikā vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti. So taṃ sutvā saṃsīdati visīdati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ anāvikatvā hīnāyāvattatīti evaṃ parehi vā kathīyamānaṃ rūpādisampattiṃ attanā vā hasitalapitagītasaddaṃ suṇantassa sotaviññāṇavīthivasena uppanno rāgo savanasaṃsaggo nāma. So anitthigandhapaccekabodhisattassa ca pañcaggaḷaleṇavāsītissadaharassa ca vasena veditabbo –

    ဒဟရော ကိရ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ဂိရိဂာမဝာသိကမ္မာရဓီတာယ ပဉ္စဟိ ကုမာရီဟိ သဒ္ဓိံ ပဒုမသရံ ဂန္တ္ဝာ န္ဟတ္ဝာ ပဒုမာနိ စ ပိလန္ဓိတ္ဝာ မဓုရသ္သရေန ဂာယန္တိယာ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ ကာမရာဂေန ဝိဒ္ဓော ဝိသေသာ ပရိဟာယိတ္ဝာ အနယဗ္ယသနံ ပာပုဏိ။ ဣဓ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခော သုဏာတိ, အပိစ ခော သာမံ ပသ္သတိ ဣတ္ထိံ ဝာ ကုမာရိံ ဝာ အဘိရူပံ ဒသ္သနီယံ ပာသာဒိကံ ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတံ။ သော တံ ဒိသ္ဝာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ န သက္ကောတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုံ, သိက္ခာဒုဗ္ဗလ္ယံ အနာဝိကတ္ဝာ ဟီနာယာဝတ္တတီတိ ဧဝံ ဝိသဘာဂရူပံ ဩလောကေန္တသ္သ ပန စက္ခုဝိညာဏဝီထိဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂော ဒသ္သနသံသဂ္ဂော နာမ။ သော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော –

    Daharo kira ākāsena gacchanto girigāmavāsikammāradhītāya pañcahi kumārīhi saddhiṃ padumasaraṃ gantvā nhatvā padumāni ca pilandhitvā madhurassarena gāyantiyā saddaṃ sutvā kāmarāgena viddho visesā parihāyitvā anayabyasanaṃ pāpuṇi. Idha bhikkhu na heva kho suṇāti, apica kho sāmaṃ passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ. So taṃ disvā saṃsīdati visīdati na sakkoti brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhādubbalyaṃ anāvikatvā hīnāyāvattatīti evaṃ visabhāgarūpaṃ olokentassa pana cakkhuviññāṇavīthivasena uppannarāgo dassanasaṃsaggo nāma. So evaṃ veditabbo –

    ဧကော ကိရ ဒဟရော ကာလဒီဃဝာပိဒ္ဝာရဝိဟာရံ ဥဒ္ဒေသတ္ထာယ ဂတော။ အာစရိယော တသ္သ အန္တရာယံ ဒိသ္ဝာ ဩကာသံ န ကရောတိ။ သော ပုနပ္ပုန္နံ အနုဗန္ဓတိ။ အာစရိယော သစေ အန္တောဂာမေ န စရိသ္သသိ။ ဒသ္သာမိ တေ ဥဒ္ဒေသန္တိ အာဟ။ သော သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆိတ္ဝာ ဥဒ္ဒေသေ နိဋ္ဌိတေ အာစရိယံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တော အာစရိယော မေ ဣမသ္မိံ ဂာမေ စရိတုံ န ဒေတိ, ကိံ နု ခော ကာရဏန္တိ စီဝရံ ပာရုပိတ္ဝာ ဂာမံ ပာဝိသိ, ဧကာ ကုလဓီတာ ပီတကဝတ္ထံ နိဝာသေတ္ဝာ ဂေဟေ ဌိတာ ဒဟရံ ဒိသ္ဝာ သဉ္ဇာတရာဂာ ဥဠုင္ကေန ယာဂုံ အာဟရိတ္ဝာ တသ္သ ပတ္တေ ပက္ခိပိတ္ဝာ နိဝတ္တိတ္ဝာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ မာတာပိတရော ကိံ အမ္မာတိ ပုစ္ဆိံသု, ဒ္ဝာရေန ဂတံ ဒဟရံ လဘမာနာ ဇီဝိသ္သာမိ, အလဘမာနာ မရိသ္သာမီတိ။ မာတာပိတရော ဝေဂေန ဂန္တ္ဝာ ဂာမဒ္ဝာရေ ဒဟရံ ပတ္ဝာ ဝန္ဒိတ္ဝာ, ‘‘နိဝတ္တထ, ဘန္တေ, ဘိက္ခံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ အာဟံသု။ ဒဟရော အလံ ဂစ္ဆာမီတိ။ တေ, ‘‘ဣဒံ နာမ, ဘန္တေ, ကာရဏ’’န္တိ ယာစိတ္ဝာ – ‘‘အမ္ဟာကံ, ဘန္တေ, ဂေဟေ ဧတ္တကံ နာမ ဓနံ အတ္ထိ, ဧကာယေဝ နော ဓီတာ, တ္ဝံ နော ဇေဋ္ဌပုတ္တဋ္ဌာနေ ဌသ္သသိ, သုခေန သက္ကာ ဇီဝိတု’’န္တိ အာဟံသု။ ဒဟရော, ‘‘န မယ္ဟံ ဣမိနာ ပလိဗောဓေန အတ္ထော’’တိ အနာဒိယိတ္ဝာဝ ပက္ကန္တော။

    Eko kira daharo kāladīghavāpidvāravihāraṃ uddesatthāya gato. Ācariyo tassa antarāyaṃ disvā okāsaṃ na karoti. So punappunnaṃ anubandhati. Ācariyo sace antogāme na carissasi. Dassāmi te uddesanti āha. So sādhūti sampaṭicchitvā uddese niṭṭhite ācariyaṃ vanditvā gacchanto ācariyo me imasmiṃ gāme carituṃ na deti, kiṃ nu kho kāraṇanti cīvaraṃ pārupitvā gāmaṃ pāvisi, ekā kuladhītā pītakavatthaṃ nivāsetvā gehe ṭhitā daharaṃ disvā sañjātarāgā uḷuṅkena yāguṃ āharitvā tassa patte pakkhipitvā nivattitvā mañcake nipajji. Atha naṃ mātāpitaro kiṃ ammāti pucchiṃsu, dvārena gataṃ daharaṃ labhamānā jīvissāmi, alabhamānā marissāmīti. Mātāpitaro vegena gantvā gāmadvāre daharaṃ patvā vanditvā, ‘‘nivattatha, bhante, bhikkhaṃ gaṇhāhī’’ti āhaṃsu. Daharo alaṃ gacchāmīti. Te, ‘‘idaṃ nāma, bhante, kāraṇa’’nti yācitvā – ‘‘amhākaṃ, bhante, gehe ettakaṃ nāma dhanaṃ atthi, ekāyeva no dhītā, tvaṃ no jeṭṭhaputtaṭṭhāne ṭhassasi, sukhena sakkā jīvitu’’nti āhaṃsu. Daharo, ‘‘na mayhaṃ iminā palibodhena attho’’ti anādiyitvāva pakkanto.

    မာတာပိတရော ဂန္တ္ဝာ, ‘‘အမ္မ, နာသက္ခိမ္ဟာ ဒဟရံ နိဝတ္တေတုံ, ယံ အညံ သာမိကံ ဣစ္ဆသိ, တံ လဘိသ္သသိ, ဥဋ္ဌေဟိ ခာဒ စ ပိဝ စာ’’တိ အာဟံသု။ သာ အနိစ္ဆန္တီ သတ္တာဟံ နိရာဟာရာ ဟုတ္ဝာ ကာလမကာသိ။ မာတာပိတရော တသ္သာ သရီရကိစ္စံ ကတ္ဝာ တံ ပီတကဝတ္ထံ ဓုရဝိဟာရေ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ အဒံသု, ဘိက္ခူ ဝတ္ထံ ခဏ္ဍာခန္ဍံ ကတ္ဝာ ဘာဇယိံသု။ ဧကော မဟလ္လကော အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ ဂဟေတ္ဝာ ကလ္ယာဏီဝိဟာရံ အာဂတော။ သောပိ ဒဟရော စေတိယံ ဝန္ဒိသ္သာမီတိ တတ္ထေဝ ဂန္တ္ဝာ ဒိဝာဋ္ဌာနေ နိသီဒိ။ မဟလ္လကော တံ ဝတ္ထခဏ္ဍံ ဂဟေတ္ဝာ, ‘‘ဣမိနာ မေ ပရိသ္သာဝနံ ဝိစာရေထာ’’တိ ဒဟရံ အဝောစ။ ဒဟရော မဟာထေရ ‘‘ကုဟိံ လဒ္ဓ’’န္တိ အာဟ။ သော သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ ကထေသိ။ သော တံ သုတ္ဝာဝ, ‘‘ဧဝရူပာယ နာမ သဒ္ဓိံ သံဝာသံ နာလတ္ထ’’န္တိ ရာဂဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎော တတ္ထေဝ ကာလမကာသိ။

    Mātāpitaro gantvā, ‘‘amma, nāsakkhimhā daharaṃ nivattetuṃ, yaṃ aññaṃ sāmikaṃ icchasi, taṃ labhissasi, uṭṭhehi khāda ca piva cā’’ti āhaṃsu. Sā anicchantī sattāhaṃ nirāhārā hutvā kālamakāsi. Mātāpitaro tassā sarīrakiccaṃ katvā taṃ pītakavatthaṃ dhuravihāre bhikkhusaṅghassa adaṃsu, bhikkhū vatthaṃ khaṇḍākhanḍaṃ katvā bhājayiṃsu. Eko mahallako attano koṭṭhāsaṃ gahetvā kalyāṇīvihāraṃ āgato. Sopi daharo cetiyaṃ vandissāmīti tattheva gantvā divāṭṭhāne nisīdi. Mahallako taṃ vatthakhaṇḍaṃ gahetvā, ‘‘iminā me parissāvanaṃ vicārethā’’ti daharaṃ avoca. Daharo mahāthera ‘‘kuhiṃ laddha’’nti āha. So sabbaṃ pavattiṃ kathesi. So taṃ sutvāva, ‘‘evarūpāya nāma saddhiṃ saṃvāsaṃ nālattha’’nti rāgagginā daḍḍho tattheva kālamakāsi.

    အညမညံ အာလာပသလ္လာပဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂော ပန သမုလ္လပနသံသဂ္ဂော နာမ။ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခုနိယာ သန္တကံ, ဘိက္ခုနိယာ ဝာ ဘိက္ခုသ္သ သန္တကံ ဂဟေတ္ဝာ ပရိဘောဂကရဏဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂော သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂော နာမ။ သော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော – မရိစဝဋ္ဋိဝိဟာရမဟေ ကိရ ဘိက္ခူနံ သတသဟသ္သံ ဘိက္ခုနီနံ နဝုတိသဟသ္သာနိ ဧဝ အဟေသုံ။ ဧကော သာမဏေရော ဥဏ္ဟယာဂုံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တော သကိံ စီဝရကဏ္ဏေ ဌပေသိ, သကိံ ဘူမိယံ။ ဧကာ သာမဏေရီ ဒိသ္ဝာ ဧတ္ထ ပတ္တံ ဌပေတ္ဝာ ယာဟီတိ ထာလကံ အဒာသိ။ တေ အပရဘာဂေ ဧကသ္မိံ ဘယေ ဥပ္ပန္နေ ပရသမုဒ္ဒံ အဂမံသု။ တေသု ဘိက္ခုနီ ပုရေတရံ အဂမာသိ။ သာ, ‘‘ဧကော ကိရ သီဟဠဘိက္ခု အာဂတော’’တိ သုတ္ဝာ ထေရသ္သ သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ နိသိန္နာ, – ‘‘ဘန္တေ, မရိစဝဋ္ဋိဝိဟာရမဟကာလေ တုမ္ဟေ ကတိဝသ္သာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တဒာဟံ သတ္တဝသ္သိကသာမဏေရော။ တ္ဝံ ပန ကတိဝသ္သာတိ? အဟံ သတ္တဝသ္သိကသာမဏေရီယေဝ ဧကသ္သ သာမဏေရသ္သ ဥဏ္ဟယာဂုံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တသ္သ ပတ္တဌပနတ္ထံ ထာလကမဒာသိန္တိ။ ထေရော, ‘‘အဟံ သော’’တိ ဝတ္ဝာ ထာလကံ နီဟရိတ္ဝာ ဒသ္သေသိ။ တေ ဧတ္တကေနေဝ သံသဂ္ဂေန ဗ္ရဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တာ ဒ္ဝေပိ သဋ္ဌိဝသ္သကာလေ ဝိဗ္ဘမိံသု။

    Aññamaññaṃ ālāpasallāpavasena uppannarāgo pana samullapanasaṃsaggo nāma. Bhikkhuno bhikkhuniyā santakaṃ, bhikkhuniyā vā bhikkhussa santakaṃ gahetvā paribhogakaraṇavasena uppannarāgo sambhogasaṃsaggo nāma. So evaṃ veditabbo – maricavaṭṭivihāramahe kira bhikkhūnaṃ satasahassaṃ bhikkhunīnaṃ navutisahassāni eva ahesuṃ. Eko sāmaṇero uṇhayāguṃ gahetvā gacchanto sakiṃ cīvarakaṇṇe ṭhapesi, sakiṃ bhūmiyaṃ. Ekā sāmaṇerī disvā ettha pattaṃ ṭhapetvā yāhīti thālakaṃ adāsi. Te aparabhāge ekasmiṃ bhaye uppanne parasamuddaṃ agamaṃsu. Tesu bhikkhunī puretaraṃ agamāsi. Sā, ‘‘eko kira sīhaḷabhikkhu āgato’’ti sutvā therassa santikaṃ gantvā paṭisanthāraṃ katvā nisinnā, – ‘‘bhante, maricavaṭṭivihāramahakāle tumhe kativassā’’ti pucchi. Tadāhaṃ sattavassikasāmaṇero. Tvaṃ pana kativassāti? Ahaṃ sattavassikasāmaṇerīyeva ekassa sāmaṇerassa uṇhayāguṃ gahetvā gacchantassa pattaṭhapanatthaṃ thālakamadāsinti. Thero, ‘‘ahaṃ so’’ti vatvā thālakaṃ nīharitvā dassesi. Te ettakeneva saṃsaggena brahmacariyaṃ sandhāretuṃ asakkontā dvepi saṭṭhivassakāle vibbhamiṃsu.

    ဟတ္ထဂာဟာဒိဝသေန ပန ဥပ္ပန္နရာဂော ကာယသံသဂ္ဂော နာမ။ တတ္ရိဒံ ဝတ္ထု – မဟာစေတိယင္ဂဏေ ကိရ ဒဟရဘိက္ခူ သဇ္ဈာယံ ဂဏ္ဟန္တိ။ တေသံ ပိဋ္ဌိပသ္သေ ဒဟရဘိက္ခုနိယော ဓမ္မံ သုဏန္တိ။ တတ္ရေကော ဒဟရော ဟတ္ထံ ပသာရေန္တော ဧကိသ္သာ ဒဟရဘိက္ခုနိယာ ကာယံ ဆုပိ။ သာ တံ ဟတ္ထံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္တနော ဥရသ္မိံ ဌပေသိ, ဧတ္တကေန သံသဂ္ဂေန ဒ္ဝေပိ ဝိဗ္ဘမိတ္ဝာ ဂိဟိဘာဝံ ပတ္တာ။

    Hatthagāhādivasena pana uppannarāgo kāyasaṃsaggo nāma. Tatridaṃ vatthu – mahācetiyaṅgaṇe kira daharabhikkhū sajjhāyaṃ gaṇhanti. Tesaṃ piṭṭhipasse daharabhikkhuniyo dhammaṃ suṇanti. Tatreko daharo hatthaṃ pasārento ekissā daharabhikkhuniyā kāyaṃ chupi. Sā taṃ hatthaṃ gahetvā attano urasmiṃ ṭhapesi, ettakena saṃsaggena dvepi vibbhamitvā gihibhāvaṃ pattā.

    ဂာဟဂာဟကာဒိဝဏ္ဏနာ

    Gāhagāhakādivaṇṇanā

    ဣမေသု ပန ပဉ္စသု သံသဂ္ဂေသု ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သဝနဒသ္သနသမုလ္လပနသမ္ဘောဂကာယပရာမာသာ နိစ္စမ္ပိ ဟောန္တိယေဝ, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဌပေတ္ဝာ ကာယသံသဂ္ဂံ သေသာ ကာလေန ကာလံ ဟောန္တိ; တထာ ဥပာသကဥပာသိကာဟိ သဒ္ဓိံ သဗ္ဗေပိ ကာလေန ကာလံ ဟောန္တိ။ တေသု ဟိ ကိလေသုပ္ပတ္တိတော စိတ္တံ ရက္ခိတဗ္ဗံ။ ဧကော ဟိ ဘိက္ခု ဂာဟဂာဟကော ဟောတိ, ဧကော ဂာဟမုတ္တကော, ဧကော မုတ္တဂာဟကော, ဧကော မုတ္တမုတ္တကော။

    Imesu pana pañcasu saṃsaggesu bhikkhuno bhikkhūhi saddhiṃ savanadassanasamullapanasambhogakāyaparāmāsā niccampi hontiyeva, bhikkhunīhi saddhiṃ ṭhapetvā kāyasaṃsaggaṃ sesā kālena kālaṃ honti; tathā upāsakaupāsikāhi saddhiṃ sabbepi kālena kālaṃ honti. Tesu hi kilesuppattito cittaṃ rakkhitabbaṃ. Eko hi bhikkhu gāhagāhako hoti, eko gāhamuttako, eko muttagāhako, eko muttamuttako.

    တတ္ထ ယံ ဘိက္ခုံ မနုသ္သာပိ အာမိသေန ဥပလာပေတ္ဝာ ဂဟဏဝသေန ဥပသင္ကမန္တိ, ဘိက္ခုပိ ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ ဥပလာပေတ္ဝာ ဂဟဏဝသေန ဥပသင္ကမတိ, အယံ ဂာဟဂာဟကော နာမ။ ယံ ပန မနုသ္သာ ဝုတ္တနယေန ဥပသင္ကမန္တိ, ဘိက္ခု ဒက္ခိဏေယ္ယဝသေန ဥပသင္ကမတိ, အယံ ဂာဟမုတ္တကော နာမ။ ယသ္သ မနုသ္သာ ဒက္ခိဏေယ္ယဝသေန စတ္တာရော ပစ္စယေ ဒေန္တိ, ဘိက္ခု ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ ဥပလာပေတ္ဝာ ဂဟဏဝသေန ဥပသင္ကမတိ, အယံ မုတ္တဂာဟကော နာမ။ ယသ္သ မနုသ္သာပိ ဒက္ခိဏေယ္ယဝသေန စတ္တာရော ပစ္စယေ ဒေန္တိ, ဘိက္ခုပိ စူဠပိဏ္ဍပာတိယတိသ္သတ္ထေရော ဝိယ ဒက္ခိဏေယ္ယဝသေန ပရိဘုဉ္ဇတိ, အယံ မုတ္တမုတ္တကော နာမ။

    Tattha yaṃ bhikkhuṃ manussāpi āmisena upalāpetvā gahaṇavasena upasaṅkamanti, bhikkhupi pupphaphalādīhi upalāpetvā gahaṇavasena upasaṅkamati, ayaṃ gāhagāhako nāma. Yaṃ pana manussā vuttanayena upasaṅkamanti, bhikkhu dakkhiṇeyyavasena upasaṅkamati, ayaṃ gāhamuttako nāma. Yassa manussā dakkhiṇeyyavasena cattāro paccaye denti, bhikkhu pupphaphalādīhi upalāpetvā gahaṇavasena upasaṅkamati, ayaṃ muttagāhako nāma. Yassa manussāpi dakkhiṇeyyavasena cattāro paccaye denti, bhikkhupi cūḷapiṇḍapātiyatissatthero viya dakkhiṇeyyavasena paribhuñjati, ayaṃ muttamuttako nāma.

    ထေရံ ကိရ ဧကာ ဥပာသိကာ ဒ္ဝာဒသ ဝသ္သာနိ ဥပဋ္ဌဟိ။ ဧကဒိဝသံ တသ္မိံ ဂာမေ အဂ္ဂိ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဂေဟာနိ ဈာပေသိ။ အညေသံ ကုလူပကဘိက္ခူ အာဂန္တ္ဝာ – ‘‘ကိံ ဥပာသိကေ, အပိ ကိဉ္စိ ဘဏ္ဍကံ အရောဂံ ကာတုံ အသက္ခိတ္ထာ’’တိ ပဋိသန္ထာရံ အကံသု။ မနုသ္သာ, ‘‘အမ္ဟာကံ မာတု ကုလူပကတ္ထေရော ဘုဉ္ဇနဝေလာယမေဝ အာဂမိသ္သတီ’’တိ အာဟံသု။ ထေရောပိ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခာစာရဝေလံ သလ္လက္ခေတ္ဝာဝ အာဂတော။ ဥပာသိကာ ကောဋ္ဌစ္ဆာယာယ နိသီဒာပေတ္ဝာ ဘိက္ခံ သမ္ပာဒေတ္ဝာ အဒာသိ။ ထေရေ ဘတ္တကိစ္စံ ကတ္ဝာ ပက္ကန္တေ မနုသ္သာ အာဟံသု – ‘‘အမ္ဟာကံ မာတု ကုလူပကတ္ထေရော ဘုဉ္ဇနဝေလာယမေဝ အာဂတော’’တိ။ ဥပာသိကာ, ‘‘တုမ္ဟာကံ ကုလူပကာ တုမ္ဟာကံယေဝ အနုစ္ဆဝိကာ, မယ္ဟံ ထေရော မယ္ဟေဝ အနုစ္ဆဝိကော’’တိ အာဟ။ အာယသ္မာ ပန မန္တာဏိပုတ္တော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ သံသဂ္ဂေဟိ စတူဟိပိ ပရိသာဟိ သဒ္ဓိံ အသံသဋ္ဌော ဂာဟမုတ္တကော စေဝ မုတ္တမုတ္တကော စ အဟောသိ။ ယထာ စ သယံ အသံသဋ္ဌော, ဧဝံ ဘိက္ခူနမ္ပိ တံ အသံသဂ္ဂကထံ ကတ္တာ အဟောသိ။

    Theraṃ kira ekā upāsikā dvādasa vassāni upaṭṭhahi. Ekadivasaṃ tasmiṃ gāme aggi uṭṭhahitvā gehāni jhāpesi. Aññesaṃ kulūpakabhikkhū āgantvā – ‘‘kiṃ upāsike, api kiñci bhaṇḍakaṃ arogaṃ kātuṃ asakkhitthā’’ti paṭisanthāraṃ akaṃsu. Manussā, ‘‘amhākaṃ mātu kulūpakatthero bhuñjanavelāyameva āgamissatī’’ti āhaṃsu. Theropi punadivase bhikkhācāravelaṃ sallakkhetvāva āgato. Upāsikā koṭṭhacchāyāya nisīdāpetvā bhikkhaṃ sampādetvā adāsi. There bhattakiccaṃ katvā pakkante manussā āhaṃsu – ‘‘amhākaṃ mātu kulūpakatthero bhuñjanavelāyameva āgato’’ti. Upāsikā, ‘‘tumhākaṃ kulūpakā tumhākaṃyeva anucchavikā, mayhaṃ thero mayheva anucchaviko’’ti āha. Āyasmā pana mantāṇiputto imehi pañcahi saṃsaggehi catūhipi parisāhi saddhiṃ asaṃsaṭṭho gāhamuttako ceva muttamuttako ca ahosi. Yathā ca sayaṃ asaṃsaṭṭho, evaṃ bhikkhūnampi taṃ asaṃsaggakathaṃ kattā ahosi.

    အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော, ပရိပုဏ္ဏကာယိကစေတသိကဝီရိယောတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ဘိက္ခု ဂမနေ ဥပ္ပန္နကိလေသံ ဌာနံ ပာပုဏိတုံ န ဒေတိ, ဌာနေ ဥပ္ပန္နကိလေသံ နိသဇ္ဇံ, နိသဇ္ဇာယ ဥပ္ပန္နကိလေသံ သယနံ ပာပုဏိတုံ န ဒေတိ, မန္တေန ကဏ္ဟသပ္ပံ ဥပ္ပီဠေတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တော ဝိယ, အမိတ္တံ ဂီဝာယ အက္ကမန္တော ဝိယ စ ဝိစရတိ, အယံ အာရဒ္ဓဝီရိယော နာမ။ ထေရော စ တာဒိသော အဟောသိ။ ဘိက္ခူနမ္ပိ တထေဝ ဝီရိယာရမ္ဘကထံ ကတ္တာ အဟောသိ။

    Āraddhavīriyoti paggahitavīriyo, paripuṇṇakāyikacetasikavīriyoti attho. Yo hi bhikkhu gamane uppannakilesaṃ ṭhānaṃ pāpuṇituṃ na deti, ṭhāne uppannakilesaṃ nisajjaṃ, nisajjāya uppannakilesaṃ sayanaṃ pāpuṇituṃ na deti, mantena kaṇhasappaṃ uppīḷetvā gaṇhanto viya, amittaṃ gīvāya akkamanto viya ca vicarati, ayaṃ āraddhavīriyo nāma. Thero ca tādiso ahosi. Bhikkhūnampi tatheva vīriyārambhakathaṃ kattā ahosi.

    သီလသမ္ပန္နောတိအာဒီသု သီလန္တိ စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလံ။ သမာဓီတိ ဝိပသ္သနာပာဒကာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ ပညာတိ လောကိယလောကုတ္တရဉာဏံ။ ဝိမုတ္တီတိ အရိယဖလံ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနန္တိ ဧကူနဝီသတိဝိဓံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ။ ထေရော သယမ္ပိ သီလာဒီဟိ သမ္ပန္နော အဟောသိ ဘိက္ခူနမ္ပိ သီလာဒိကထံ ကတ္တာ။ သ္ဝာယံ ဒသဟိ ကထာဝတ္ထူဟိ ဩဝဒတီတိ ဩဝာဒကော။ ယထာ ပန ဧကော ဩဝဒတိယေဝ, သုခုမံ အတ္ထံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ဇာနာပေတုံ န သက္ကောတိ။ န ဧဝံ ထေရော။ ထေရော ပန တာနိ ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ ဝိညာပေတီတိ ဝိညာပကော။ ဧကော ဝိညာပေတုံ သက္ကောတိ, ကာရဏံ ဒသ္သေတုံ န သက္ကောတိ။ ထေရော ကာရဏမ္ပိ သန္ဒသ္သေတီတိ သန္ဒသ္သကော။ ဧကော ဝိဇ္ဇမာနံ ကာရဏံ ဒသ္သေတိ, ဂာဟေတုံ ပန န သက္ကောတိ။ ထေရော ဂာဟေတုမ္ပိ သက္ကောတီတိ သမာဒပကော။ ဧဝံ သမာဒပေတ္ဝာ ပန တေသု ကထာဝတ္ထူသု ဥသ္သာဟဇနနဝသေန ဘိက္ခူ သမုတ္တေဇေတီတိ သမုတ္တေဇကော။ ဥသ္သာဟဇာတေ ဝဏ္ဏံ ဝတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတီတိ သမ္ပဟံသကော။

    Sīlasampannotiādīsu sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Samādhīti vipassanāpādakā aṭṭha samāpattiyo. Paññāti lokiyalokuttarañāṇaṃ. Vimuttīti ariyaphalaṃ. Vimuttiñāṇadassananti ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ. Thero sayampi sīlādīhi sampanno ahosi bhikkhūnampi sīlādikathaṃ kattā. Svāyaṃ dasahi kathāvatthūhi ovadatīti ovādako. Yathā pana eko ovadatiyeva, sukhumaṃ atthaṃ parivattetvā jānāpetuṃ na sakkoti. Na evaṃ thero. Thero pana tāni dasa kathāvatthūni viññāpetīti viññāpako. Eko viññāpetuṃ sakkoti, kāraṇaṃ dassetuṃ na sakkoti. Thero kāraṇampi sandassetīti sandassako. Eko vijjamānaṃ kāraṇaṃ dasseti, gāhetuṃ pana na sakkoti. Thero gāhetumpi sakkotīti samādapako. Evaṃ samādapetvā pana tesu kathāvatthūsu ussāhajananavasena bhikkhū samuttejetīti samuttejako. Ussāhajāte vaṇṇaṃ vatvā sampahaṃsetīti sampahaṃsako.

    ပဉ္စလာဘဝဏ္ဏနာ

    Pañcalābhavaṇṇanā

    ၂၅၃. သုလဒ္ဓလာဘာတိ အညေသမ္ပိ မနုသ္သတ္တဘာဝပဗ္ဗဇ္ဇာဒိဂုဏလာဘာ နာမ ဟောန္တိ။ အာယသ္မတော ပန ပုဏ္ဏသ္သ သုလဒ္ဓလာဘာ ဧတေ, ယသ္သ သတ္ထု သမ္မုခာ ဧဝံ ဝဏ္ဏော အဗ္ဘုဂ္ဂတောတိ အတ္ထော။ အပိစ အပဏ္ဍိတေဟိ ဝဏ္ဏကထနံ နာမ န တထာ လာဘော, ပဏ္ဍိတေဟိ ဝဏ္ဏကထနံ ပန လာဘော။ ဂိဟီ ဟိ ဝာ ဝဏ္ဏကထနံ န တထာ လာဘော, ဂိဟီ ဟိ ‘‘ဝဏ္ဏံ ကထေသ္သာမီ’’တိ, ‘‘အမ္ဟာကံ အယ္ယော သဏ္ဟော သခိလော သုခသမ္ဘာသော, ဝိဟာရံ အာဂတာနံ ယာဂုဘတ္တဖာဏိတာဒီဟိ သင္ဂဟံ ကရောတီ’’တိ ကထေန္တော အဝဏ္ဏမေဝ ကထေတိ။ ‘‘အဝဏ္ဏံ ကထေသ္သာမီ’’တိ ‘‘အယံ ထေရော မန္ဒမန္ဒော ဝိယ အဗလဗလော ဝိယ ဘာကုဋိကဘာကုဋိကော ဝိယ နတ္ထိ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ဝိသ္သာသော’’တိ ကထေန္တော ဝဏ္ဏမေဝ ကထေတိ။ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိပိ သတ္ထု ပရမ္မုခာ ဝဏ္ဏကထနံ န တထာ လာဘော, သတ္ထု သမ္မုခာ ပန အတိလာဘောတိ ဣမမ္ပိ အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘‘သုလဒ္ဓလာဘာ’’တိ အာဟ။ အနုမသ္သ အနုမသ္သာတိ ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ အနုပဝိသိတ္ဝာ အနုပဝိသိတ္ဝာ။ တဉ္စ သတ္ထာ အဗ္ဘနုမောဒတီတိ တဉ္စသ္သ ဝဏ္ဏံ ဧဝမေတံ အပ္ပိစ္ဆော စ သော ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော စ သော ဘိက္ခူတိ အနုမောဒတိ။ ဣတိ ဝိညူဟိ ဝဏ္ဏဘာသနံ ဧကော လာဘော, သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ ဧကော, သတ္ထု သမ္မုခာ ဧကော, အနုမသ္သ အနုမသ္သ ဧကော, သတ္ထာရာ အဗ္ဘနုမောဒနံ ဧကောတိ ဣမေ ပဉ္စ လာဘေ သန္ဓာယ ‘‘သုလဒ္ဓလာဘာ’’တိ အာဟ။ ကဒာစီတိ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကာလေ။ ကရဟစီတိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပောတိ အပိ နာမ ကောစိ ကထာသမုဒာစာရောပိ ဘဝေယ္ယ။ ထေရေန ကိရ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော နေဝ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော, နသ္သ ဓမ္မကထာ သုတပုဗ္ဗာ။ ဣတိ သော တသ္သ ဒသ္သနမ္ပိ ဓမ္မကထမ္ပိ ပတ္ထယမာနော ဧဝမာဟ။

    253.Suladdhalābhāti aññesampi manussattabhāvapabbajjādiguṇalābhā nāma honti. Āyasmato pana puṇṇassa suladdhalābhā ete, yassa satthu sammukhā evaṃ vaṇṇo abbhuggatoti attho. Apica apaṇḍitehi vaṇṇakathanaṃ nāma na tathā lābho, paṇḍitehi vaṇṇakathanaṃ pana lābho. Gihī hi vā vaṇṇakathanaṃ na tathā lābho, gihī hi ‘‘vaṇṇaṃ kathessāmī’’ti, ‘‘amhākaṃ ayyo saṇho sakhilo sukhasambhāso, vihāraṃ āgatānaṃ yāgubhattaphāṇitādīhi saṅgahaṃ karotī’’ti kathento avaṇṇameva katheti. ‘‘Avaṇṇaṃ kathessāmī’’ti ‘‘ayaṃ thero mandamando viya abalabalo viya bhākuṭikabhākuṭiko viya natthi iminā saddhiṃ vissāso’’ti kathento vaṇṇameva katheti. Sabrahmacārīhipi satthu parammukhā vaṇṇakathanaṃ na tathā lābho, satthu sammukhā pana atilābhoti imampi atthavasaṃ paṭicca ‘‘suladdhalābhā’’ti āha. Anumassa anumassāti dasa kathāvatthūni anupavisitvā anupavisitvā. Tañca satthā abbhanumodatīti tañcassa vaṇṇaṃ evametaṃ appiccho ca so bhikkhu santuṭṭho ca so bhikkhūti anumodati. Iti viññūhi vaṇṇabhāsanaṃ eko lābho, sabrahmacārīhi eko, satthu sammukhā eko, anumassa anumassa eko, satthārā abbhanumodanaṃ ekoti ime pañca lābhe sandhāya ‘‘suladdhalābhā’’ti āha. Kadācīti kismiñcideva kāle. Karahacīti tasseva vevacanaṃ. Appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpoti api nāma koci kathāsamudācāropi bhaveyya. Therena kira āyasmā puṇṇo neva diṭṭhapubbo, nassa dhammakathā sutapubbā. Iti so tassa dassanampi dhammakathampi patthayamāno evamāha.

    စာရိကာဒိဝဏ္ဏနာ

    Cārikādivaṇṇanā

    ၂၅၄. ယထာဘိရန္တန္တိ ယထာအဇ္ဈာသယံ ဝိဟရိတ္ဝာ။ ဗုဒ္ဓာနဉ္ဟိ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝသန္တာနံ ဆာယူဒကာဒိဝိပတ္တိံ ဝာ အပ္ဖာသုကသေနာသနံ ဝာ, မနုသ္သာနံ အသ္သဒ္ဓာဒိဘာဝံ ဝာ အာဂမ္မ အနဘိရတိ နာမ နတ္ထိ။ တေသံ သမ္ပတ္တိယာ ‘‘ဣဓ ဖာသု ဝိဟရာမာ’’တိ အဘိရမိတ္ဝာ စိရဝိဟာရောပိ နတ္ထိ။ ယတ္ထ ပန တထာဂတေ ဝိဟရန္တေ သတ္တာ သရဏေသု ဝာ ပတိဋ္ဌဟန္တိ, သီလာနိ ဝာ သမာဒိယန္တိ, ပဗ္ဗဇန္တိ ဝာ, တတော သောတာပတ္တိမဂ္ဂာဒီနံ ဝာ ပန တေသံ ဥပနိသ္သယော ဟောတိ။ တတ္ထ ဗုဒ္ဓာ သတ္တေ တာသု သမ္ပတ္တီသု ပတိဋ္ဌာပနအဇ္ဈာသယေန ဝသန္တိ; တာသံ အဘာဝေ ပက္ကမန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ယထာအဇ္ဈာသယံ ဝိဟရိတ္ဝာ’’တိ။ စာရိကံ စရမာနောတိ အဒ္ဓာနဂမနံ ဂစ္ဆန္တော။ စာရိကာ စ နာမေသာ ဘဂဝတော ဒုဝိဓာ ဟောတိ တုရိတစာရိကာ စ, အတုရိတစာရိကာ စ။

    254.Yathābhirantanti yathāajjhāsayaṃ viharitvā. Buddhānañhi ekasmiṃ ṭhāne vasantānaṃ chāyūdakādivipattiṃ vā apphāsukasenāsanaṃ vā, manussānaṃ assaddhādibhāvaṃ vā āgamma anabhirati nāma natthi. Tesaṃ sampattiyā ‘‘idha phāsu viharāmā’’ti abhiramitvā ciravihāropi natthi. Yattha pana tathāgate viharante sattā saraṇesu vā patiṭṭhahanti, sīlāni vā samādiyanti, pabbajanti vā, tato sotāpattimaggādīnaṃ vā pana tesaṃ upanissayo hoti. Tattha buddhā satte tāsu sampattīsu patiṭṭhāpanaajjhāsayena vasanti; tāsaṃ abhāve pakkamanti. Tena vuttaṃ – ‘‘yathāajjhāsayaṃ viharitvā’’ti. Cārikaṃ caramānoti addhānagamanaṃ gacchanto. Cārikā ca nāmesā bhagavato duvidhā hoti turitacārikā ca, aturitacārikā ca.

    တတ္ထ ဒူရေပိ ဗောဓနေယ္ယပုဂ္ဂလံ ဒိသ္ဝာ တသ္သ ဗောဓနတ္ထာယ သဟသာ ဂမနံ တုရိတစာရိကာ နာမ။ သာ မဟာကသ္သပပစ္စုဂ္ဂမနာဒီသု ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဘဂဝာ ဟိ မဟာကသ္သပံ ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆန္တော မုဟုတ္တေန တိဂာဝုတံ မဂ္ဂံ အဂမာသိ, အာဠဝကသ္သတ္ထာယ တိံသယောဇနံ, တထာ အင္ဂုလိမာလသ္သ ။ ပုက္ကုသာတိသ္သ ပန ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနံ, မဟာကပ္ပိနသ္သ ဝီသယောဇနသတံ, ခဒိရဝနိယသ္သတ္ထာယ သတ္တ ယောဇနသတာနိ အဂမာသိ; ဓမ္မသေနာပတိနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကသ္သ ဝနဝာသီတိသ္သသာမဏေရသ္သ တိဂာဝုတာဓိကံ ဝီသယောဇနသတံ။

    Tattha dūrepi bodhaneyyapuggalaṃ disvā tassa bodhanatthāya sahasā gamanaṃ turitacārikā nāma. Sā mahākassapapaccuggamanādīsu daṭṭhabbā. Bhagavā hi mahākassapaṃ paccuggacchanto muhuttena tigāvutaṃ maggaṃ agamāsi, āḷavakassatthāya tiṃsayojanaṃ, tathā aṅgulimālassa . Pukkusātissa pana pañcacattālīsayojanaṃ, mahākappinassa vīsayojanasataṃ, khadiravaniyassatthāya satta yojanasatāni agamāsi; dhammasenāpatino saddhivihārikassa vanavāsītissasāmaṇerassa tigāvutādhikaṃ vīsayojanasataṃ.

    ဧကဒိဝသံ ကိရ ထေရော, ‘‘တိသ္သသာမဏေရသ္သ သန္တိကံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝာ, ‘‘အဟမ္ပိ ဂမိသ္သာမီ’’တိ ဝတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာနန္ဒ, ဝီသတိသဟသ္သာနံ ဆဠဘိညာနံ အာရောစေဟိ – ‘ဘဂဝာ ဝနဝာသီတိသ္သသာမဏေရသ္သ သန္တိကံ ဂမိသ္သတီ’’’တိ။ တတော ဒုတိယဒိဝသေ ဝီသတိသဟသ္သခီဏာသဝပရိဝုတော အာကာသေ ဥပ္ပတိတ္ဝာ ဝီသယောဇနသတမတ္ထကေ တသ္သ ဂောစရဂာမဒ္ဝာရေ ဩတရိတ္ဝာ စီဝရံ ပာရုပိ။ ကမ္မန္တံ ဂစ္ဆမာနာ မနုသ္သာ ဒိသ္ဝာ, ‘‘သတ္ထာ, ဘော, အာဂတော, မာ ကမ္မန္တံ အဂမိတ္ထာ’’တိ ဝတ္ဝာ အာသနာနိ ပညပေတ္ဝာ ယာဂုံ ဒတ္ဝာ ပာနဝတ္တံ ကရောန္တာ, ‘‘ကုဟိံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဒဟရဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု။ ဥပာသကာ, န ဘဂဝာ အညတ္ထ ဂစ္ဆတိ, ဣဓေဝ တိသ္သသာမဏေရသ္သ ဒသ္သနတ္ထာယ အာဂတောတိ ။ တေ ‘‘အမ္ဟာကံ ကိရ ကုလူပကတ္ထေရသ္သ ဒသ္သနတ္ထာယ သတ္ထာ အာဂတော, နော ဝတ နော ထေရော ဩရမတ္တကော’’တိ သောမနသ္သဇာတာ အဟေသုံ။

    Ekadivasaṃ kira thero, ‘‘tissasāmaṇerassa santikaṃ, bhante, gacchāmī’’ti āha. Bhagavā, ‘‘ahampi gamissāmī’’ti vatvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ānanda, vīsatisahassānaṃ chaḷabhiññānaṃ ārocehi – ‘bhagavā vanavāsītissasāmaṇerassa santikaṃ gamissatī’’’ti. Tato dutiyadivase vīsatisahassakhīṇāsavaparivuto ākāse uppatitvā vīsayojanasatamatthake tassa gocaragāmadvāre otaritvā cīvaraṃ pārupi. Kammantaṃ gacchamānā manussā disvā, ‘‘satthā, bho, āgato, mā kammantaṃ agamitthā’’ti vatvā āsanāni paññapetvā yāguṃ datvā pānavattaṃ karontā, ‘‘kuhiṃ, bhante, bhagavā gacchatī’’ti daharabhikkhū pucchiṃsu. Upāsakā, na bhagavā aññattha gacchati, idheva tissasāmaṇerassa dassanatthāya āgatoti . Te ‘‘amhākaṃ kira kulūpakattherassa dassanatthāya satthā āgato, no vata no thero oramattako’’ti somanassajātā ahesuṃ.

    အထ ဘဂဝတော ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ သာမဏေရော ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ‘‘ဥပာသကာ မဟာ ဘိက္ခုသင္ဃော’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထသ္သ တေ, ‘‘သတ္ထာ, ဘန္တေ, အာဂတော’’တိ အာရောစေသုံ, သော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပိဏ္ဍပာတေန အာပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ တသ္သ ပတ္တံ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ, ‘‘အလံ, တိသ္သ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တကိစ္စ’’န္တိ အာဟ။ တတော ဥပဇ္ဈာယံ အာပုစ္ဆိတ္ဝာ အတ္တနော ပတ္တာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ ဘတ္တကိစ္စမကာသိ။ အထသ္သ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ သတ္ထာ မင္ဂလံ ဝတ္ဝာ နိက္ခမိတ္ဝာ ဂာမဒ္ဝာရေ ဌတ္ဝာ, ‘‘ကတရော တေ, တိသ္သ, ဝသနဋ္ဌာနံ ဂမနမဂ္ဂော’’တိ အာဟ။ ‘‘အယံ ဘဂဝာ’’တိ။ မဂ္ဂံ ဒေသယမာနော ပုရတော ယာဟိ တိသ္သာတိ။ ဘဂဝာ ကိရ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ မဂ္ဂဒေသကော သမာနောပိ ‘‘သကလတိဂာဝုတေ မဂ္ဂေ သာမဏေရံ ဒဋ္ဌုံ လစ္ဆာမီ’’တိ တံ မဂ္ဂဒေသကမကာသိ။

    Atha bhagavato bhattakiccapariyosāne sāmaṇero gāmaṃ piṇḍāya caritvā ‘‘upāsakā mahā bhikkhusaṅgho’’ti pucchi. Athassa te, ‘‘satthā, bhante, āgato’’ti ārocesuṃ, so bhagavantaṃ upasaṅkamitvā piṇḍapātena āpucchi. Satthā tassa pattaṃ hatthena gahetvā, ‘‘alaṃ, tissa, niṭṭhitaṃ bhattakicca’’nti āha. Tato upajjhāyaṃ āpucchitvā attano pattāsane nisīditvā bhattakiccamakāsi. Athassa bhattakiccapariyosāne satthā maṅgalaṃ vatvā nikkhamitvā gāmadvāre ṭhatvā, ‘‘kataro te, tissa, vasanaṭṭhānaṃ gamanamaggo’’ti āha. ‘‘Ayaṃ bhagavā’’ti. Maggaṃ desayamāno purato yāhi tissāti. Bhagavā kira sadevakassa lokassa maggadesako samānopi ‘‘sakalatigāvute magge sāmaṇeraṃ daṭṭhuṃ lacchāmī’’ti taṃ maggadesakamakāsi.

    သော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာ ဘဂဝတော ဝတ္တမကာသိ။ အထ နံ ဘဂဝာ, ‘‘ကတရော တေ, တိသ္သ, စင္ကမော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ သာမဏေရသ္သ နိသီဒနပာသာဏေ နိသီဒိတ္ဝာ, ‘‘တိသ္သ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ သုခံ ဝသသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော အာဟ – ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ မေ ဌာနေ ဝသန္တသ္သ သီဟဗ္ယဂ္ဃဟတ္ထိမိဂမောရာဒီနံ သဒ္ဒံ သုဏတော အရညသညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တာယ သုခံ ဝသာမီ’’တိ။ အထ နံ ဘဂဝာ, ‘‘တိသ္သ, ဘိက္ခုသင္ဃံ သန္နိပာတေဟိ, ဗုဒ္ဓဒာယဇ္ဇံ တေ ဒသ္သာမီ’’တိ ဝတ္ဝာ သန္နိပတိတေ ဘိက္ခုသင္ဃေ ဥပသမ္ပာဒေတ္ဝာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသီတိ။ အယံ တုရိတစာရိကာ နာမ။

    So attano vasanaṭṭhānaṃ gantvā bhagavato vattamakāsi. Atha naṃ bhagavā, ‘‘kataro te, tissa, caṅkamo’’ti pucchitvā tattha gantvā sāmaṇerassa nisīdanapāsāṇe nisīditvā, ‘‘tissa, imasmiṃ ṭhāne sukhaṃ vasasī’’ti pucchi. So āha – ‘‘āma, bhante, imasmiṃ me ṭhāne vasantassa sīhabyagghahatthimigamorādīnaṃ saddaṃ suṇato araññasaññā uppajjati, tāya sukhaṃ vasāmī’’ti. Atha naṃ bhagavā, ‘‘tissa, bhikkhusaṅghaṃ sannipātehi, buddhadāyajjaṃ te dassāmī’’ti vatvā sannipatite bhikkhusaṅghe upasampādetvā attano vasanaṭṭhānameva agamāsīti. Ayaṃ turitacārikā nāma.

    ယံ ပန ဂာမနိဂမပဋိပာဋိယာ ဒေဝသိကံ ယောဇနဍ္ဎယောဇနဝသေန ပိဏ္ဍပာတစရိယာဒီဟိ လောကံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တသ္သ ဂမနံ, အယံ အတုရိတစာရိကာ နာမ။ ဣမံ ပန စာရိကံ စရန္တော ဘဂဝာ မဟာမဏ္ဍလံ မဇ္ဈိမမဏ္ဍလံ အန္တိမမဏ္ဍလန္တိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ မဏ္ဍလာနံ အညတရသ္မိံ စရတိ။ တတ္ထ မဟာမဏ္ဍလံ နဝယောဇနသတိကံ, မဇ္ဈိမမဏ္ဍလံ ဆယောဇနသတိကံ, အန္တိမမဏ္ဍလံ တိယောဇနသတိကံ။ ယဒာ မဟာမဏ္ဍလေ စာရိကံ စရိတုကာမော ဟောတိ, မဟာပဝာရဏာယ ပဝာရေတ္ဝာ ပာဋိပဒဒိဝသေ မဟာဘိက္ခုသင္ဃပရိဝာရော နိက္ခမတိ။ သမန္တာ ယောဇနသတံ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ, ပုရိမံ ပုရိမံ အာဂတာ နိမန္တေတုံ လဘန္တိ; ဣတရေသု ဒ္ဝီသု မဏ္ဍလေသု သက္ကာရော မဟာမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ တတ္ရ ဘဂဝာ တေသု တေသု ဂာမနိဂမေသု ဧကာဟံ ဒ္ဝီဟံ ဝသန္တော မဟာဇနံ အာမိသပဋိဂ္ဂဟေန အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော ဓမ္မဒာနေန စသ္သ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သိတံ ကုသလံ ဝဍ္ဎေန္တော နဝဟိ မာသေဟိ စာရိကံ ပရိယောသာပေတိ။

    Yaṃ pana gāmanigamapaṭipāṭiyā devasikaṃ yojanaḍḍhayojanavasena piṇḍapātacariyādīhi lokaṃ anuggaṇhantassa gamanaṃ, ayaṃ aturitacārikā nāma. Imaṃ pana cārikaṃ caranto bhagavā mahāmaṇḍalaṃ majjhimamaṇḍalaṃ antimamaṇḍalanti imesaṃ tiṇṇaṃ maṇḍalānaṃ aññatarasmiṃ carati. Tattha mahāmaṇḍalaṃ navayojanasatikaṃ, majjhimamaṇḍalaṃ chayojanasatikaṃ, antimamaṇḍalaṃ tiyojanasatikaṃ. Yadā mahāmaṇḍale cārikaṃ caritukāmo hoti, mahāpavāraṇāya pavāretvā pāṭipadadivase mahābhikkhusaṅghaparivāro nikkhamati. Samantā yojanasataṃ ekakolāhalaṃ ahosi, purimaṃ purimaṃ āgatā nimantetuṃ labhanti; itaresu dvīsu maṇḍalesu sakkāro mahāmaṇḍale osarati. Tatra bhagavā tesu tesu gāmanigamesu ekāhaṃ dvīhaṃ vasanto mahājanaṃ āmisapaṭiggahena anuggaṇhanto dhammadānena cassa vivaṭṭūpanissitaṃ kusalaṃ vaḍḍhento navahi māsehi cārikaṃ pariyosāpeti.

    သစေ ပန အန္တောဝသ္သေ ဘိက္ခူနံ သမထဝိပသ္သနာ တရုဏာ ဟောတိ, မဟာပဝာရဏာယ အပဝာရေတ္ဝာ ပဝာရဏာသင္ဂဟံ ဒတ္ဝာ ကတ္တိကပုဏ္ဏမာယ ပဝာရေတ္ဝာ မိဂသိရသ္သ ပဌမဒိဝသေ မဟာဘိက္ခုသင္ဃပရိဝာရော နိက္ခမိတ္ဝာ မဇ္ဈိမမဏ္ဍလံ ဩသရတိ။ အညေနပိ ကာရဏေန မဇ္ဈိမမဏ္ဍလေ စာရိကံ စရိတုကာမော စတုမာသံ ဝသိတ္ဝာဝ နိက္ခမတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝ ဣတရေသု ဒ္ဝီသု မဏ္ဍလေသု သက္ကာရော မဇ္ဈိမမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ ဘဂဝာ ပုရိမနယေနေဝ လောကံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အဋ္ဌဟိ မာသေဟိ စာရိကံ ပရိယောသာပေတိ။

    Sace pana antovasse bhikkhūnaṃ samathavipassanā taruṇā hoti, mahāpavāraṇāya apavāretvā pavāraṇāsaṅgahaṃ datvā kattikapuṇṇamāya pavāretvā migasirassa paṭhamadivase mahābhikkhusaṅghaparivāro nikkhamitvā majjhimamaṇḍalaṃ osarati. Aññenapi kāraṇena majjhimamaṇḍale cārikaṃ caritukāmo catumāsaṃ vasitvāva nikkhamati. Vuttanayeneva itaresu dvīsu maṇḍalesu sakkāro majjhimamaṇḍale osarati. Bhagavā purimanayeneva lokaṃ anuggaṇhanto aṭṭhahi māsehi cārikaṃ pariyosāpeti.

    သစေ ပန စတုမာသံ ဝုဋ္ဌဝသ္သသ္သာပိ ဘဂဝတော ဝေနေယ္ယသတ္တာ အပရိပက္ကိန္ဒ္ရိယာ ဟောန္တိ, တေသံ ဣန္ဒ္ရိယပရိပာကံ အာဂမယမာနော အပရမ္ပိ ဧကံ မာသံ ဝာ ဒ္ဝိတိစတုမာသံ ဝာ တတ္ထေဝ ဝသိတ္ဝာ မဟာဘိက္ခုသင္ဃပရိဝာရော နိက္ခမတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝ ဣတရေသု ဒ္ဝီသု မဏ္ဍလေသု သက္ကာရော အန္တောမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ ဘဂဝာ ပုရိမနယေနေဝ လောကံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော သတ္တဟိ ဝာ ဆဟိ ဝာ ပဉ္စဟိ ဝာ စတူဟိ ဝာ မာသေဟိ စာရိကံ ပရိယောသာပေတိ။ ဣတိ ဣမေသု တီသု မဏ္ဍလေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ စာရိကံ စရန္တော န စီဝရာဒိဟေတု စရတိ။ အထ ခော ယေ ဒုဂ္ဂတာ ဗာလာ ဇိဏ္ဏာ ဗ္ယာဓိတာ, တေ ကဒာ တထာဂတံ အာဂန္တ္ဝာ ပသ္သိသ္သန္တိ? မယိ ပန စာရိကံ စရန္တေ မဟာဇနော တထာဂတဒသ္သနံ လဘိသ္သတိ, တတ္ထ ကေစိ စိတ္တာနိ ပသာဒေသ္သန္တိ, ကေစိ မာလာဒီဟိ ပူဇေသ္သန္တိ, ကေစိ ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒသ္သန္တိ, ကေစိ မိစ္ဆာဒသ္သနံ ပဟာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ ဘဝိသ္သန္တိ, တံ တေသံ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာတိ ဧဝံ လောကာနုကမ္ပာယ စာရိကံ စရတိ။

    Sace pana catumāsaṃ vuṭṭhavassassāpi bhagavato veneyyasattā aparipakkindriyā honti, tesaṃ indriyaparipākaṃ āgamayamāno aparampi ekaṃ māsaṃ vā dviticatumāsaṃ vā tattheva vasitvā mahābhikkhusaṅghaparivāro nikkhamati. Vuttanayeneva itaresu dvīsu maṇḍalesu sakkāro antomaṇḍale osarati. Bhagavā purimanayeneva lokaṃ anuggaṇhanto sattahi vā chahi vā pañcahi vā catūhi vā māsehi cārikaṃ pariyosāpeti. Iti imesu tīsu maṇḍalesu yattha katthaci cārikaṃ caranto na cīvarādihetu carati. Atha kho ye duggatā bālā jiṇṇā byādhitā, te kadā tathāgataṃ āgantvā passissanti? Mayi pana cārikaṃ carante mahājano tathāgatadassanaṃ labhissati, tattha keci cittāni pasādessanti, keci mālādīhi pūjessanti, keci kaṭacchubhikkhaṃ dassanti, keci micchādassanaṃ pahāya sammādiṭṭhikā bhavissanti, taṃ tesaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti evaṃ lokānukampāya cārikaṃ carati.

    အပိစ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – ဇင္ဃာဝိဟာရဝသေန သရီရဖာသုကတ္ထာယ, အတ္ထုပ္ပတ္တိကာလံ အဘိကင္ခနတ္ထာယ, ဘိခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပနတ္ထာယ, တတ္ထ တတ္ထ ပရိပာကဂတိန္ဒ္ရိယေ ဗောဓနေယ္ယသတ္တေ ဗောဓနတ္ထာယာတိ။ အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆိသ္သန္တီတိ ဝာ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆိသ္သန္တီတိ ဝာ, သင္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆိသ္သန္တီတိ ဝာ, မဟတာ ဓမ္မဝသ္သေန စတသ္သော ပရိသာ သန္တပ္ပေသ္သာမီတိ ဝာတိ ။ အပရေဟိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – ပာဏာတိပာတာ ဝိရမိသ္သန္တီတိ ဝာ, အဒိန္နာဒာနာ။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ။ မုသာဝာဒာ။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ဝိရမိသ္သန္တီတိ ဝာတိ။ အပရေဟိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – ပဌမဇ္ဈာနံ ပဋိလဘိသ္သန္တီတိ ဝာ, ဒုတိယံ။ပေ.။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိံ ပဋိလဘိသ္သန္တီတိ ဝာတိ။ အပရေဟိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ အဓိဂမိသ္သန္တီတိ ဝာ, သောတာပတ္တိဖလံ။ပေ.။ အရဟတ္တဖလံ သစ္ဆိကရိသ္သန္တီတိ ဝာတိ။ အယံ အတုရိတစာရိကာ, သာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။ သာ ပနေသာ ဒုဝိဓာ ဟောတိ နိဗဒ္ဓစာရိကာ, အနိဗဒ္ဓစာရိကာ စ။ တတ္ထ ယံ ဧကသ္သေဝ ဗောဓနေယ္ယသတ္တသ္သ အတ္ထာယ ဂစ္ဆတိ, အယံ နိဗဒ္ဓစာရိကာ နာမ။ ယံ ပန ဂာမနိဂမနဂရပဋိပာဋိဝသေန စရတိ, အယံ အနိဗဒ္ဓစာရိကာ နာမ။ ဧသာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။

    Apica catūhi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – jaṅghāvihāravasena sarīraphāsukatthāya, atthuppattikālaṃ abhikaṅkhanatthāya, bhikhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññāpanatthāya, tattha tattha paripākagatindriye bodhaneyyasatte bodhanatthāyāti. Aparehipi catūhi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – buddhaṃ saraṇaṃ gacchissantīti vā, dhammaṃ saraṇaṃ gacchissantīti vā, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchissantīti vā, mahatā dhammavassena catasso parisā santappessāmīti vāti . Aparehi pañcahi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – pāṇātipātā viramissantīti vā, adinnādānā… kāmesumicchācārā… musāvādā… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramissantīti vāti. Aparehi aṭṭhahi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – paṭhamajjhānaṃ paṭilabhissantīti vā, dutiyaṃ…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilabhissantīti vāti. Aparehi aṭṭhahi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – sotāpattimaggaṃ adhigamissantīti vā, sotāpattiphalaṃ…pe… arahattaphalaṃ sacchikarissantīti vāti. Ayaṃ aturitacārikā, sā idha adhippetā. Sā panesā duvidhā hoti nibaddhacārikā, anibaddhacārikā ca. Tattha yaṃ ekasseva bodhaneyyasattassa atthāya gacchati, ayaṃ nibaddhacārikā nāma. Yaṃ pana gāmanigamanagarapaṭipāṭivasena carati, ayaṃ anibaddhacārikā nāma. Esā idha adhippetā.

    သေနာသနံ သံသာမေတ္ဝာတိ သေနာသနံ ပဋိသာမေတ္ဝာ။ တံ ပန ပဋိသာမေန္တော ထေရော န စူဠပတ္တမဟာပတ္တ-စူဠထာလကမဟာထာလက-ပဋ္ဋုဏ္ဏစီဝရ-ဒုကူလစီဝရာဒီနံ ဘဏ္ဍိကံ ကတ္ဝာ သပ္ပိတေလာဒီနံ ဝာ ပန ဃဋေ ပူရာပေတ္ဝာ ဂဗ္ဘေ နိဒဟိတ္ဝာ ဒ္ဝာရံ ပိဓာယ ကုဉ္စိကမုဒ္ဒိကာဒီနိ ယောဇာပေသိ။ ‘‘သစေ န ဟောတိ ဘိက္ခု ဝာ သာမဏေရော ဝာ အာရာမိကော ဝာ ဥပာသကော ဝာ, စတူသု ပာသာဏေသု မဉ္စေ မဉ္စံ အာရောပေတ္ဝာ ပီဌေ ပီဌံ အာရောပေတ္ဝာ စီဝရဝံသေ ဝာ စီဝရရဇ္ဇုယာ ဝာ ဥပရိ ပုဉ္ဇံ ကတ္ဝာ ဒ္ဝာရဝာတပာနံ ထကေတ္ဝာ ပက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိ (စူဠဝ. ၃၆၁) ဝစနတော ပန နေဝာသိကံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆနမတ္တကေနေဝ ပဋိသာမေသိ။

    Senāsanaṃ saṃsāmetvāti senāsanaṃ paṭisāmetvā. Taṃ pana paṭisāmento thero na cūḷapattamahāpatta-cūḷathālakamahāthālaka-paṭṭuṇṇacīvara-dukūlacīvarādīnaṃ bhaṇḍikaṃ katvā sappitelādīnaṃ vā pana ghaṭe pūrāpetvā gabbhe nidahitvā dvāraṃ pidhāya kuñcikamuddikādīni yojāpesi. ‘‘Sace na hoti bhikkhu vā sāmaṇero vā ārāmiko vā upāsako vā, catūsu pāsāṇesu mañce mañcaṃ āropetvā pīṭhe pīṭhaṃ āropetvā cīvaravaṃse vā cīvararajjuyā vā upari puñjaṃ katvā dvāravātapānaṃ thaketvā pakkamitabba’’nti (cūḷava. 361) vacanato pana nevāsikaṃ bhikkhuṃ āpucchanamattakeneva paṭisāmesi.

    ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမီတိ သတ္ထု ဒသ္သနကာမော ဟုတ္ဝာ ယေန ဒိသာဘာဂေန သာဝတ္ထိ တေန ပက္ကာမိ။ ပက္ကမန္တော စ န သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇသ္သ အာရောစာပေတ္ဝာ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတာဒီနိ ဂာဟာပေတ္ဝာ ပက္ကန္တော။ ယူထံ ပဟာယ နိက္ခန္တော ပန မတ္တဟတ္ထီ ဝိယ, အသဟာယကိစ္စော သီဟော ဝိယ, ပတ္တစီဝရမတ္တံ အာဒာယ ဧကကောဝ ပက္ကာမိ။ ကသ္မာ ပနေသ ပဉ္စသတေဟိ အတ္တနော အန္တေဝာသိကေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟံ အဂန္တ္ဝာ ဣဒာနိ နိက္ခန္တောတိ? ရာဇဂဟံ ကပိလဝတ္ထုတော ဒူရံ သဋ္ဌိယောဇနာနိ, သာဝတ္ထိ ပန ပဉ္စဒသ။ သတ္ထာ ရာဇဂဟတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနံ အာဂန္တ္ဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ, ဣဒာနိ အာသန္နော ဇာတောတိ သုတ္ဝာ နိက္ခမီတိ အကာရဏမေတံ။ ဗုဒ္ဓာနံ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တော ဟိ ဧသ ယောဇနသဟသ္သမ္ပိ ဂစ္ဆေယ္ယ, တဒာ ပန ကာယဝိဝေကော န သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ။ ဗဟူဟိ သဒ္ဓိံ ဂမနကာလေ ဟိ ဧကသ္မိံ ဂစ္ဆာမာတိ ဝဒန္တေ ဧကော ဣဓေဝ ဝသာမာတိ ဝဒတိ။ ဧကသ္မိံ ဝသာမာတိ ဝဒန္တေ ဧကော ဂစ္ဆာမာတိ ဝဒတိ။ တသ္မာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ သမာပတ္တိံ အပ္ပေတ္ဝာ နိသီဒိတုံ ဝာ ဖာသုကသေနာသနေ ကာယဝိဝေကံ လဒ္ဓုံ ဝာ န သက္ကာ ဟောတိ, ဧကကသ္သ ပန တံ သဗ္ဗံ သုလဘံ ဟောတီတိ တဒာ အဂန္တ္ဝာ ဣဒာနိ ပက္ကာမိ။

    Yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmīti satthu dassanakāmo hutvā yena disābhāgena sāvatthi tena pakkāmi. Pakkamanto ca na suddhodanamahārājassa ārocāpetvā sappitelamadhuphāṇitādīni gāhāpetvā pakkanto. Yūthaṃ pahāya nikkhanto pana mattahatthī viya, asahāyakicco sīho viya, pattacīvaramattaṃ ādāya ekakova pakkāmi. Kasmā panesa pañcasatehi attano antevāsikehi saddhiṃ rājagahaṃ agantvā idāni nikkhantoti? Rājagahaṃ kapilavatthuto dūraṃ saṭṭhiyojanāni, sāvatthi pana pañcadasa. Satthā rājagahato pañcacattālīsayojanaṃ āgantvā sāvatthiyaṃ viharati, idāni āsanno jātoti sutvā nikkhamīti akāraṇametaṃ. Buddhānaṃ santikaṃ gacchanto hi esa yojanasahassampi gaccheyya, tadā pana kāyaviveko na sakkā laddhunti. Bahūhi saddhiṃ gamanakāle hi ekasmiṃ gacchāmāti vadante eko idheva vasāmāti vadati. Ekasmiṃ vasāmāti vadante eko gacchāmāti vadati. Tasmā icchiticchitakkhaṇe samāpattiṃ appetvā nisīdituṃ vā phāsukasenāsane kāyavivekaṃ laddhuṃ vā na sakkā hoti, ekakassa pana taṃ sabbaṃ sulabhaṃ hotīti tadā agantvā idāni pakkāmi.

    စာရိကံ စရမာနောတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ အယံ စာရိကာ နာမ မဟာဇနသင္ဂဟတ္ထံ ဗုဒ္ဓာနံယေဝ လဗ္ဘတိ, ဗုဒ္ဓေ ဥပာဒာယ ပန ရုဠ္ဟီသဒ္ဒေန သာဝကာနမ္ပိ ဝုစ္စတိ ကိလဉ္ဇာဒီဟိ ကတံ ဗီဇနမ္ပိ တာလဝဏ္ဋံ ဝိယ။ ယေန ဘဂဝာတိ သာဝတ္ထိယာ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ဂာမကေ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ကတဘတ္တကိစ္စော ဇေတဝနံ ပဝိသိတ္ဝာ သာရိပုတ္တတ္ထေရသ္သ ဝာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရသ္သ ဝာ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာ ပာဒေ ဓောဝိတ္ဝာ မက္ခေတ္ဝာ ပာနီယံ ဝာ ပာနကံ ဝာ ပိဝိတ္ဝာ ထောကံ ဝိသ္သမိတ္ဝာ သတ္ထာရံ ပသ္သိသ္သာမီတိ စိတ္တမ္ပိ အနုပ္ပာဒေတ္ဝာ ဥဇုကံ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏမေဝ အဂမာသိ။ ထေရသ္သ ဟိ သတ္ထာရံ ဒဋ္ဌုကာမသ္သ အညေန ဘိက္ခုနာ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ တသ္မာ ရာဟုလံ ဝာ အာနန္ဒံ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ဩကာသံ ကာရေတ္ဝာ သတ္ထာရံ ပသ္သိသ္သာမီတိ ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဥပ္ပာဒေသိ။

    Cārikaṃcaramānoti ettha kiñcāpi ayaṃ cārikā nāma mahājanasaṅgahatthaṃ buddhānaṃyeva labbhati, buddhe upādāya pana ruḷhīsaddena sāvakānampi vuccati kilañjādīhi kataṃ bījanampi tālavaṇṭaṃ viya. Yena bhagavāti sāvatthiyā avidūre ekasmiṃ gāmake piṇḍāya caritvā katabhattakicco jetavanaṃ pavisitvā sāriputtattherassa vā mahāmoggallānattherassa vā vasanaṭṭhānaṃ gantvā pāde dhovitvā makkhetvā pānīyaṃ vā pānakaṃ vā pivitvā thokaṃ vissamitvā satthāraṃ passissāmīti cittampi anuppādetvā ujukaṃ gandhakuṭipariveṇameva agamāsi. Therassa hi satthāraṃ daṭṭhukāmassa aññena bhikkhunā kiccaṃ natthi. Tasmā rāhulaṃ vā ānandaṃ vā gahetvā okāsaṃ kāretvā satthāraṃ passissāmīti evampi cittaṃ na uppādesi.

    ထေရော ဟိ သယမေဝ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝလ္လဘော ရညော သင္ဂာမဝိဇယမဟာယောဓော ဝိယ။ ယထာ ဟိ တာဒိသသ္သ ယောဓသ္သ ရာဇာနံ ဒဋ္ဌုကာမသ္သ အညံ သေဝိတ္ဝာ ဒသ္သနကမ္မံ နာမ နတ္ထိ; ဝလ္လဘတာယ သယမေဝ ပသ္သတိ။ ဧဝံ ထေရောပိ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝလ္လဘော, တသ္သ အညံ သေဝိတ္ဝာ သတ္ထုဒသ္သနကိစ္စံ နတ္ထီတိ ပာဒေ ဓောဝိတ္ဝာ ပာဒပုဉ္ဆနမ္ဟိ ပုဉ္ဆိတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ။ ဘဂဝာပိ ‘‘ပစ္စူသကာလေယေဝ မန္တာဏိပုတ္တော အာဂမိသ္သတီ’’တိ အဒ္ဒသ။ တသ္မာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတ္ဝာ သူစိဃဋိကံ အဒတ္ဝာဝ ဒရထံ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယ နိသီဒိ။ ထေရော ကဝာဋံ ပဏာမေတ္ဝာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ ဘဂဝာ ဓမ္မိံ ကထံ ကထေန္တော စူဠဂောသိင္ဂသုတ္တေ (မ. နိ. ၁.၃၂၅ အာဒယော) တိဏ္ဏံ ကုလပုတ္တာနံ သာမဂ္ဂိရသာနိသံသံ ကထေသိ; သေက္ခသုတ္တေ (မ. နိ. ၂.၂၂ အာဒယော) အာဝသထာနိသံသံ, ဃဋိကာရသုတ္တေ (မ. နိ. ၂.၂၈၂ အာဒယော) သတိပဋိလာဘိကံ ပုဗ္ဗေနိဝာသပ္ပဋိသံယုတ္တကထံ; ရဋ္ဌပာလသုတ္တေ (မ. နိ. ၂.၃၀၄) စတ္တာရော ဓမ္မုဒ္ဒေသေ, သေလသုတ္တေ (မ. နိ. ၂.၃၉၆ အာဒယော) ပာနကာနိသံသကထံ , ဥပက္ကိလေသသုတ္တေ (မ. နိ. ၃.၂၃၆ အာဒယော) ဘဂုတ္ထေရသ္သ ဓမ္မကထံ ကထေန္တော ဧကီဘာဝေ အာနိသံသံ ကထေသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ရထဝိနီတေ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏသ္သ ကထေန္တော ဒသကထာဝတ္ထုနိသ္သယံ အနန္တနယံ နာမ ဒသ္သေသိ ပုဏ္ဏ, အယမ္ပိ အပ္ပိစ္ဆကထာယေဝ သန္တောသကထာယေဝာတိ။ ပဋိသမ္ဘိဒာပတ္တသ္သ သာဝကသ္သ ဝေလန္တေ ဌတ္ဝာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဟတ္ထပ္ပသာရဏံ ဝိယ အဟောသိ။

    Thero hi sayameva buddhasāsane vallabho rañño saṅgāmavijayamahāyodho viya. Yathā hi tādisassa yodhassa rājānaṃ daṭṭhukāmassa aññaṃ sevitvā dassanakammaṃ nāma natthi; vallabhatāya sayameva passati. Evaṃ theropi buddhasāsane vallabho, tassa aññaṃ sevitvā satthudassanakiccaṃ natthīti pāde dhovitvā pādapuñchanamhi puñchitvā yena bhagavā tenupasaṅkami. Bhagavāpi ‘‘paccūsakāleyeva mantāṇiputto āgamissatī’’ti addasa. Tasmā gandhakuṭiṃ pavisitvā sūcighaṭikaṃ adatvāva darathaṃ paṭippassambhetvā uṭṭhāya nisīdi. Thero kavāṭaṃ paṇāmetvā gandhakuṭiṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Dhammiyā kathāyāti bhagavā dhammiṃ kathaṃ kathento cūḷagosiṅgasutte (ma. ni. 1.325 ādayo) tiṇṇaṃ kulaputtānaṃ sāmaggirasānisaṃsaṃ kathesi; sekkhasutte (ma. ni. 2.22 ādayo) āvasathānisaṃsaṃ, ghaṭikārasutte (ma. ni. 2.282 ādayo) satipaṭilābhikaṃ pubbenivāsappaṭisaṃyuttakathaṃ; raṭṭhapālasutte (ma. ni. 2.304) cattāro dhammuddese, selasutte (ma. ni. 2.396 ādayo) pānakānisaṃsakathaṃ , upakkilesasutte (ma. ni. 3.236 ādayo) bhaguttherassa dhammakathaṃ kathento ekībhāve ānisaṃsaṃ kathesi. Imasmiṃ pana rathavinīte āyasmato puṇṇassa kathento dasakathāvatthunissayaṃ anantanayaṃ nāma dassesi puṇṇa, ayampi appicchakathāyeva santosakathāyevāti. Paṭisambhidāpattassa sāvakassa velante ṭhatvā mahāsamudde hatthappasāraṇaṃ viya ahosi.

    ယေန အန္ဓဝနန္တိ တဒာ ကိရ ပစ္ဆာဘတ္တေ ဇေတဝနံ အာကိဏ္ဏံ ဟောတိ, ဗဟူ ခတ္တိယဗ္ရာဟ္မဏာဒယော ဇေတဝနံ ဩသရန္တိ; ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ ခန္ဓာဝာရဋ္ဌာနံ ဝိယ ဟောတိ, န သက္ကာ ပဝိဝေကံ လဘိတုံ။ အန္ဓဝနံ ပန ပဓာနဃရသဒိသံ ပဝိဝိတ္တံ, တသ္မာ ယေနန္ဓဝနံ တေနုပသင္ကမိ။ ကသ္မာ ပန မဟာထေရေ န အဒ္ဒသ? ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘သာယန္ဟသမယေ အာဂန္တ္ဝာ မဟာထေရေ ဒိသ္ဝာ ပုန ဒသဗလံ ပသ္သိသ္သာမိ, ဧဝံ မဟာထေရာနံ ဧကံ ဥပဋ္ဌာနံ ဘဝိသ္သတိ, သတ္ထု ဒ္ဝေ ဘဝိသ္သန္တိ, တတော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတ္ဝာ မမ ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂမိသ္သာမီ’’တိ။

    Yena andhavananti tadā kira pacchābhatte jetavanaṃ ākiṇṇaṃ hoti, bahū khattiyabrāhmaṇādayo jetavanaṃ osaranti; rañño cakkavattissa khandhāvāraṭṭhānaṃ viya hoti, na sakkā pavivekaṃ labhituṃ. Andhavanaṃ pana padhānagharasadisaṃ pavivittaṃ, tasmā yenandhavanaṃ tenupasaṅkami. Kasmā pana mahāthere na addasa? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘sāyanhasamaye āgantvā mahāthere disvā puna dasabalaṃ passissāmi, evaṃ mahātherānaṃ ekaṃ upaṭṭhānaṃ bhavissati, satthu dve bhavissanti, tato satthāraṃ vanditvā mama vasanaṭṭhānameva gamissāmī’’ti.

    သတ္တဝိသုဒ္ဓိပဉ္ဟဝဏ္ဏနာ

    Sattavisuddhipañhavaṇṇanā

    ၂၅၆. အဘိဏ္ဟံ ကိတ္တယမာနော အဟောသီတိ ပုနပ္ပုနံ ဝဏ္ဏံ ကိတ္တယမာနော ဝိဟာသိ။ ထေရော ကိရ တတော ပဋ္ဌာယ ဒိဝသေ ဒိဝသေ သင္ဃမဇ္ဈေ ‘‘ပုဏ္ဏော ကိရ နာမ မန္တာဏိပုတ္တော စတူဟိ ပရိသာဟိ သဒ္ဓိံ အသံသဋ္ဌော, သော ဒသဗလသ္သ ဒသ္သနတ္ထာယ အာဂမိသ္သတိ; ကစ္စိ နု ခော မံ အဒိသ္ဝာဝ ဂမိသ္သတီ’’တိ ထေရနဝမဇ္ဈိမာနံ သတိကရဏတ္ထံ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏသ္သ ဂုဏံ ဘာသတိ။ ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘မဟလ္လကဘိက္ခူ နာမ န သဗ္ဗကာလံ အန္တောဝိဟာရေ ဟောန္တိ; ဂုဏကထာယ ပနသ္သ ကထိတာယ ယော စ နံ ဘိက္ခုံ ပသ္သိသ္သတိ; သော အာဂန္တ္ဝာ အာရောစေသ္သတီ’’တိ။ အထာယံ ထေရသ္သေဝ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော တံ အာယသ္မန္တံ မန္တာဏိပုတ္တံ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသန္တံ အဒ္ဒသ။ ကထံ ပန နံ ဧသ အညာသီတိ? ပုဏ္ဏ, ပုဏ္ဏာတိ ဝတ္ဝာ ကထေန္တသ္သ ဘဂဝတော ဓမ္မကထာယ အညာသိ – ‘‘အယံ သော ထေရော, ယသ္သ မေ ဥပဇ္ဈာယော အဘိဏ္ဟံ ကိတ္တယမာနော ဟောတီ’’တိ။ ဣတိ သော အာဂန္တ္ဝာ ထေရသ္သ အာရောစေသိ။ နိသီဒနံ အာဒာယာတိ နိသီဒနံ နာမ သဒသံ ဝုစ္စတိ အဝာယိမံ။ ထေရော ပန စမ္မခဏ္ဍံ ဂဟေတ္ဝာ အဂမာသိ။ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတောတိ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော။ သီသာနုလောကီတိ ယော ဥန္နတဋ္ဌာနေ ပိဋ္ဌိံ ပသ္သန္တော နိန္နဋ္ဌာနေ သီသံ ပသ္သန္တော ဂစ္ဆတိ, အယမ္ပိ သီသာနုလောကီတိ ဝုစ္စတိ။ တာဒိသော ဟုတ္ဝာ အနုဗန္ဓိ။ ထေရော ဟိ ကိဉ္စာပိ သံယတပဒသဒ္ဒတာယ အစ္စာသန္နော ဟုတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တောပိ ပဒသဒ္ဒေန န ဗာဓတိ, ‘‘နာယံ သမ္မောဒနကာလော’’တိ ဉတ္ဝာ ပန န အစ္စာသန္နော, အန္ဓဝနံ နာမ မဟန္တံ, ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိလီနံ အပသ္သန္တေန, အာဝုသော ပုဏ္ဏ, ပုဏ္ဏာတိ အဖာသုကသဒ္ဒော ကာတဗ္ဗော ဟောတီတိ နိသိန္နဋ္ဌာနဇာနနတ္ထံ နာတိဒူရေ ဟုတ္ဝာ သီသာနုလောကီ အဂမာသိ။ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသီဒီတိ ဒိဝာဝိဟာရတ္ထာယ နိသီဒိ။

    256.Abhiṇhaṃ kittayamāno ahosīti punappunaṃ vaṇṇaṃ kittayamāno vihāsi. Thero kira tato paṭṭhāya divase divase saṅghamajjhe ‘‘puṇṇo kira nāma mantāṇiputto catūhi parisāhi saddhiṃ asaṃsaṭṭho, so dasabalassa dassanatthāya āgamissati; kacci nu kho maṃ adisvāva gamissatī’’ti theranavamajjhimānaṃ satikaraṇatthaṃ āyasmato puṇṇassa guṇaṃ bhāsati. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘mahallakabhikkhū nāma na sabbakālaṃ antovihāre honti; guṇakathāya panassa kathitāya yo ca naṃ bhikkhuṃ passissati; so āgantvā ārocessatī’’ti. Athāyaṃ therasseva saddhivihāriko taṃ āyasmantaṃ mantāṇiputtaṃ pattacīvaramādāya gandhakuṭiṃ pavisantaṃ addasa. Kathaṃ pana naṃ esa aññāsīti? Puṇṇa, puṇṇāti vatvā kathentassa bhagavato dhammakathāya aññāsi – ‘‘ayaṃ so thero, yassa me upajjhāyo abhiṇhaṃ kittayamāno hotī’’ti. Iti so āgantvā therassa ārocesi. Nisīdanaṃ ādāyāti nisīdanaṃ nāma sadasaṃ vuccati avāyimaṃ. Thero pana cammakhaṇḍaṃ gahetvā agamāsi. Piṭṭhito piṭṭhitoti pacchato pacchato. Sīsānulokīti yo unnataṭṭhāne piṭṭhiṃ passanto ninnaṭṭhāne sīsaṃ passanto gacchati, ayampi sīsānulokīti vuccati. Tādiso hutvā anubandhi. Thero hi kiñcāpi saṃyatapadasaddatāya accāsanno hutvā gacchantopi padasaddena na bādhati, ‘‘nāyaṃ sammodanakālo’’ti ñatvā pana na accāsanno, andhavanaṃ nāma mahantaṃ, ekasmiṃ ṭhāne nilīnaṃ apassantena, āvuso puṇṇa, puṇṇāti aphāsukasaddo kātabbo hotīti nisinnaṭṭhānajānanatthaṃ nātidūre hutvā sīsānulokī agamāsi. Divāvihāraṃ nisīdīti divāvihāratthāya nisīdi.

    တတ္ထ အာယသ္မာပိ ပုဏ္ဏော ဥဒိစ္စဗ္ရာဟ္မဏဇစ္စော, သာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ။ ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော, သာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ။ ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ အရဟတ္တဖလသမာပတ္တိသမာပန္နော, သာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ။ ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ ကပ္ပသတသဟသ္သံ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နော, သာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ ကပ္ပသတသဟသ္သာဓိကံ ဧကမသင္ခ္ယေယ္ယံ။ ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ ပဋိသမ္ဘိဒာပတ္တော မဟာခီဏာသဝော, သာရိပုတ္တတ္ထေရောပိ။ ဣတိ ဧကံ ကနကဂုဟံ ပဝိဋ္ဌာ ဒ္ဝေ သီဟာ ဝိယ, ဧကံ ဝိဇမ္ဘနဘူမိံ ဩတိဏ္ဏာ ဒ္ဝေ ဗ္ယဂ္ဃာ ဝိယ, ဧကံ သုပုပ္ဖိတသာလဝနံ ပဝိဋ္ဌာ ဒ္ဝေ ဆဒ္ဒန္တနာဂရာဇာနော ဝိယ, ဧကံ သိမ္ဗလိဝနံ ပဝိဋ္ဌာ ဒ္ဝေ သုပဏ္ဏရာဇာနော ဝိယ, ဧကံ နရဝာဟနယာနံ အဘိရုဠ္ဟာ ဒ္ဝေ ဝေသ္သဝဏာ ဝိယ, ဧကံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလံ အဘိနိသိန္နာ ဒ္ဝေ သက္ကာ ဝိယ, ဧကဝိမာနဗ္ဘန္တရဂတာ ဒ္ဝေ ဟာရိတမဟာဗ္ရဟ္မာနော ဝိယ စ တေ ဒ္ဝေပိ ဗ္ရာဟ္မဏဇစ္စာ ဒ္ဝေပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဒ္ဝေပိ သမာပတ္တိလာဘိနော ဒ္ဝေပိ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နာ ဒ္ဝေပိ ပဋိသမ္ဘိဒာပတ္တာ မဟာခီဏာသဝာ ဧကံ ဝနသဏ္ဍံ အနုပဝိဋ္ဌာ တံ ဝနဋ္ဌာနံ သောဘယိံသု။

    Tattha āyasmāpi puṇṇo udiccabrāhmaṇajacco, sāriputtattheropi. Puṇṇattheropi suvaṇṇavaṇṇo, sāriputtattheropi. Puṇṇattheropi arahattaphalasamāpattisamāpanno, sāriputtattheropi. Puṇṇattheropi kappasatasahassaṃ abhinīhārasampanno, sāriputtattheropi kappasatasahassādhikaṃ ekamasaṅkhyeyyaṃ. Puṇṇattheropi paṭisambhidāpatto mahākhīṇāsavo, sāriputtattheropi. Iti ekaṃ kanakaguhaṃ paviṭṭhā dve sīhā viya, ekaṃ vijambhanabhūmiṃ otiṇṇā dve byagghā viya, ekaṃ supupphitasālavanaṃ paviṭṭhā dve chaddantanāgarājāno viya, ekaṃ simbalivanaṃ paviṭṭhā dve supaṇṇarājāno viya, ekaṃ naravāhanayānaṃ abhiruḷhā dve vessavaṇā viya, ekaṃ paṇḍukambalasilaṃ abhinisinnā dve sakkā viya, ekavimānabbhantaragatā dve hāritamahābrahmāno viya ca te dvepi brāhmaṇajaccā dvepi suvaṇṇavaṇṇā dvepi samāpattilābhino dvepi abhinīhārasampannā dvepi paṭisambhidāpattā mahākhīṇāsavā ekaṃ vanasaṇḍaṃ anupaviṭṭhā taṃ vanaṭṭhānaṃ sobhayiṃsu.

    ဘဂဝတိ နော, အာဝုသော, ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီတိ, အာဝုသော, ကိံ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတော သန္တိကေ အာယသ္မတာ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီတိ? ဣဒံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တသ္သ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသံ ဇာနန္တောပိ ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ ပုစ္ဆိ။ ပုရိမကထာယ ဟိ အပ္ပတိဋ္ဌိတာယ ပစ္ဆိမကထာ န ဇာယတိ, တသ္မာ ဧဝံ ပုစ္ဆိ။ ထေရော အနုဇာနန္တော ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ အာဟ။ အထသ္သ ပဉ္ဟဝိသ္သဇ္ဇနံ သောတုကာမော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ‘‘ကိံ နု ခော အာဝုသော သီလဝိသုဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီ’’တိ ပဋိပာဋိယာ သတ္တ ဝိသုဒ္ဓိယော ပုစ္ဆိ။ တာသံ ဝိတ္ထာရကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တာ။ အာယသ္မာ ပန ပုဏ္ဏော ယသ္မာ စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလာဒီသု ဌိတသ္သာပိ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော မတ္ထကံ န ပာပုဏာတိ, တသ္မာ, ‘‘နော ဟိဒံ, အာဝုသော’’တိ သဗ္ဗံ ပဋိက္ခိပိ။

    Bhagavati no, āvuso, brahmacariyaṃ vussatīti, āvuso, kiṃ amhākaṃ bhagavato santike āyasmatā brahmacariyaṃ vussatīti? Idaṃ āyasmā sāriputto tassa bhagavati brahmacariyavāsaṃ jānantopi kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ pucchi. Purimakathāya hi appatiṭṭhitāya pacchimakathā na jāyati, tasmā evaṃ pucchi. Thero anujānanto ‘‘evamāvuso’’ti āha. Athassa pañhavissajjanaṃ sotukāmo āyasmā sāriputto ‘‘kiṃ nu kho āvuso sīlavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti paṭipāṭiyā satta visuddhiyo pucchi. Tāsaṃ vitthārakathā visuddhimagge vuttā. Āyasmā pana puṇṇo yasmā catupārisuddhisīlādīsu ṭhitassāpi brahmacariyavāso matthakaṃ na pāpuṇāti, tasmā, ‘‘no hidaṃ, āvuso’’ti sabbaṃ paṭikkhipi.

    ကိမတ္ထံ စရဟာဝုသောတိ ယဒိ သီလဝိသုဒ္ဓိအာဒီနံ အတ္ထာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ န ဝုသ္သတိ, အထ ကိမတ္ထံ ဝုသ္သတီတိ ပုစ္ဆိ။ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခော, အာဝုသောတိ ဧတ္ထ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနံ နာမ အပ္ပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနံ။ ဒ္ဝေဓာ ဥပာဒာနာနိ ဂဟဏူပာဒာနဉ္စ ပစ္စယူပာဒာနဉ္စ။ ဂဟဏူပာဒာနံ နာမ ကာမုပာဒာနာဒိကံ စတုဗ္ဗိဓံ, ပစ္စယူပာဒာနံ နာမ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာတိ ဧဝံ ဝုတ္တပစ္စယာ။ တတ္ထ ဂဟဏူပာဒာနဝာဒိနော အာစရိယာ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနန္တိ စတူသု ဥပာဒာနေသု အညတရေနာပိ ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပဝတ္တံ အရဟတ္တဖလံ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနန္တိ ကထေန္တိ။ တဉ္ဟိ န စ ဥပာဒာနသမ္ပယုတ္တံ ဟုတ္ဝာ ကဉ္စိ ဓမ္မံ ဥပာဒိယတိ, ကိလေသာနဉ္စ ပရိနိဗ္ဗုတန္တေ ဇာတတ္တာ ပရိနိဗ္ဗာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ပစ္စယူပာဒာနဝာဒိနော ပန အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနန္တိ အပ္ပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနံ။ ပစ္စယဝသေန အနုပ္ပန္နံ အသင္ခတံ အမတဓာတုမေဝ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနန္တိ ကထေန္တိ။ အယံ အန္တော, အယံ ကောဋိ, အယံ နိဋ္ဌာ။ အပ္ပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနံ ပတ္တသ္သ ဟိ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသော မတ္ထကံ ပတ္တော နာမ ဟောတိ, တသ္မာ ထေရော ‘‘အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနတ္ထ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ အနုယုဉ္ဇန္တော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ‘‘ကိံ နု ခော, အာဝုသော, သီလဝိသုဒ္ဓိ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာန’’န္တိ ပုန ပုစ္ဆံ အာရဘိ။

    Kimatthaṃcarahāvusoti yadi sīlavisuddhiādīnaṃ atthāya brahmacariyaṃ na vussati, atha kimatthaṃ vussatīti pucchi. Anupādāparinibbānatthaṃ kho, āvusoti ettha anupādāparinibbānaṃ nāma appaccayaparinibbānaṃ. Dvedhā upādānāni gahaṇūpādānañca paccayūpādānañca. Gahaṇūpādānaṃ nāma kāmupādānādikaṃ catubbidhaṃ, paccayūpādānaṃ nāma avijjāpaccayā saṅkhārāti evaṃ vuttapaccayā. Tattha gahaṇūpādānavādino ācariyā anupādāparinibbānanti catūsu upādānesu aññatarenāpi kañci dhammaṃ aggahetvā pavattaṃ arahattaphalaṃ anupādāparinibbānanti kathenti. Tañhi na ca upādānasampayuttaṃ hutvā kañci dhammaṃ upādiyati, kilesānañca parinibbutante jātattā parinibbānanti vuccati. Paccayūpādānavādino pana anupādāparinibbānanti appaccayaparinibbānaṃ. Paccayavasena anuppannaṃ asaṅkhataṃ amatadhātumeva anupādāparinibbānanti kathenti. Ayaṃ anto, ayaṃ koṭi, ayaṃ niṭṭhā. Appaccayaparinibbānaṃ pattassa hi brahmacariyavāso matthakaṃ patto nāma hoti, tasmā thero ‘‘anupādāparinibbānattha’’nti āha. Atha naṃ anuyuñjanto āyasmā sāriputto ‘‘kiṃ nu kho, āvuso, sīlavisuddhi anupādāparinibbāna’’nti puna pucchaṃ ārabhi.

    ၂၅၈. ထေရောပိ သဗ္ဗပရိဝတ္တေသု တထေဝ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ ပရိယောသာနေ ဒောသံ ဒသ္သေန္တော သီလဝိသုဒ္ဓိံ စေ, အာဝုသောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပညပေယ္ယာတိ ယဒိ ပညပေယ္ယ။ သဥပာဒာနံယေဝ သမာနံ အနုပာဒာပရိနိဗ္ဗာနံ ပညပေယ္ယာတိ သင္ဂဟဏဓမ္မမေဝ နိဂ္ဂဟဏဓမ္မံ သပ္ပစ္စယဓမ္မမေဝ အပ္ပစ္စယဓမ္မံ သင္ခတဓမ္မမေဝ အသင္ခတဓမ္မန္တိ ပညပေယ္ယာတိ အတ္ထော။ ဉာဏဒသ္သနဝိသုဒ္ဓိယံ ပန သပ္ပစ္စယဓမ္မမေဝ အပ္ပစ္စယဓမ္မံ သင္ခတဓမ္မမေဝ အသင္ခတဓမ္မန္တိ ပညပေယ္ယာတိ အယမေဝ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ပုထုဇ္ဇနော ဟိ, အာဝုသောတိ ဧတ္ထ ဝဋ္ဋာနုဂတော လောကိယဗာလပုထုဇ္ဇနော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သော ဟိ စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလမတ္တသ္သာပိ အဘာဝတော သဗ္ဗသော အညတ္ရ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ။ တေန ဟီတိ ယေန ကာရဏေန ဧကစ္စေ ပဏ္ဍိတာ ဥပမာယ အတ္ထံ ဇာနန္တိ, တေန ကာရဏေန ဥပမံ တေ ကရိသ္သာမီတိ အတ္ထော။

    258. Theropi sabbaparivattesu tatheva paṭikkhipitvā pariyosāne dosaṃ dassento sīlavisuddhiṃ ce, āvusotiādimāha. Tattha paññapeyyāti yadi paññapeyya. Saupādānaṃyeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññapeyyāti saṅgahaṇadhammameva niggahaṇadhammaṃ sappaccayadhammameva appaccayadhammaṃ saṅkhatadhammameva asaṅkhatadhammanti paññapeyyāti attho. Ñāṇadassanavisuddhiyaṃ pana sappaccayadhammameva appaccayadhammaṃ saṅkhatadhammameva asaṅkhatadhammanti paññapeyyāti ayameva attho gahetabbo. Puthujjano hi, āvusoti ettha vaṭṭānugato lokiyabālaputhujjano daṭṭhabbo. So hi catupārisuddhisīlamattassāpi abhāvato sabbaso aññatra imehi dhammehi. Tena hīti yena kāraṇena ekacce paṇḍitā upamāya atthaṃ jānanti, tena kāraṇena upamaṃ te karissāmīti attho.

    သတ္တရထဝိနီတဝဏ္ဏနာ

    Sattarathavinītavaṇṇanā

    ၂၅၉. သတ္တ ရထဝိနီတာနီတိ ဝိနီတအသ္သာဇာနိယယုတ္တေ သတ္တ ရထေ။ ယာဝဒေဝ, စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထာတိ , အာဝုသော, အယံ သီလဝိသုဒ္ဓိ နာမ, ယာဝဒေဝ, စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထာ။ စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထာတိ နိသ္သက္ကဝစနမေတံ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော, ယာဝဒေဝ, စိတ္တဝိသုဒ္ဓိသင္ခာတာ အတ္ထာ, တာဝ အယံ သီလဝိသုဒ္ဓိ နာမ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ ယာ ပန အယံ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ, ဧသာ သီလဝိသုဒ္ဓိယာ အတ္ထော, အယံ ကောဋိ, ဣဒံ ပရိယောသာနံ, စိတ္တဝိသုဒ္ဓိယံ ဌိတသ္သ ဟိ သီလဝိသုဒ္ဓိကိစ္စံ ကတံ နာမ ဟောတီတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗပဒေသု။

    259.Sattarathavinītānīti vinītaassājāniyayutte satta rathe. Yāvadeva, cittavisuddhatthāti , āvuso, ayaṃ sīlavisuddhi nāma, yāvadeva, cittavisuddhatthā. Cittavisuddhatthāti nissakkavacanametaṃ. Ayaṃ panettha attho, yāvadeva, cittavisuddhisaṅkhātā atthā, tāva ayaṃ sīlavisuddhi nāma icchitabbā. Yā pana ayaṃ cittavisuddhi, esā sīlavisuddhiyā attho, ayaṃ koṭi, idaṃ pariyosānaṃ, cittavisuddhiyaṃ ṭhitassa hi sīlavisuddhikiccaṃ kataṃ nāma hotīti. Esa nayo sabbapadesu.

    ဣဒံ ပနေတ္ထ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဝိယ ဟိ ဇရာမရဏဘီရုကော ယောဂာဝစရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သာဝတ္ထိနဂရံ ဝိယ သက္ကာယနဂရံ, သာကေတနဂရံ ဝိယ နိဗ္ဗာနနဂရံ, ရညော သာကေတေ ဝဍ္ဎိအာဝဟသ္သ သီဃံ ဂန္တ္ဝာ ပာပုဏိတဗ္ဗသ္သ အစ္စာယိကသ္သ ကိစ္စသ္သ ဥပ္ပာဒကာလော ဝိယ ယောဂိနော အနဘိသမေတာနံ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အဘိသမယကိစ္စသ္သ ဥပ္ပာဒကာလော။ သတ္တ ရထဝိနီတာနိ ဝိယ သတ္တ ဝိသုဒ္ဓိယော, ပဌမံ ရထဝိနီတံ အာရုဠ္ဟကာလော ဝိယ သီလဝိသုဒ္ဓိယံ ဌိတကာလော, ပဌမရထဝိနီတာဒီဟိ ဒုတိယာဒီနိ အာရုဠ္ဟကာလော ဝိယ သီလဝိသုဒ္ဓိအာဒီဟိ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိအာဒီသု ဌိတကာလော။ သတ္တမေန ရထဝိနီတေန သာကေတေ အန္တေပုရဒ္ဝာရေ ဩရုယ္ဟ ဥပရိပာသာဒေ ဉာတိမိတ္တဂဏပရိဝုတသ္သ သုရသဘောဇနပရိဘောဂကာလော ဝိယ ယောဂိနော ဉာဏဒသ္သနဝိသုဒ္ဓိယာ သဗ္ဗကိလေသေ ခေပေတ္ဝာ ဓမ္မဝရပာသာဒံ အာရုယ္ဟ ပရောပဏ္ဏာသကုသလဓမ္မပရိဝာရသ္သ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတ္ဝာ နိရောဓသယနေ နိသိန္နသ္သ လောကုတ္တရသုခာနုဘဝနကာလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

    Idaṃ panettha opammasaṃsandanaṃ – rājā pasenadi kosalo viya hi jarāmaraṇabhīruko yogāvacaro daṭṭhabbo. Sāvatthinagaraṃ viya sakkāyanagaraṃ, sāketanagaraṃ viya nibbānanagaraṃ, rañño sākete vaḍḍhiāvahassa sīghaṃ gantvā pāpuṇitabbassa accāyikassa kiccassa uppādakālo viya yogino anabhisametānaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ abhisamayakiccassa uppādakālo. Satta rathavinītāni viya satta visuddhiyo, paṭhamaṃ rathavinītaṃ āruḷhakālo viya sīlavisuddhiyaṃ ṭhitakālo, paṭhamarathavinītādīhi dutiyādīni āruḷhakālo viya sīlavisuddhiādīhi cittavisuddhiādīsu ṭhitakālo. Sattamena rathavinītena sākete antepuradvāre oruyha uparipāsāde ñātimittagaṇaparivutassa surasabhojanaparibhogakālo viya yogino ñāṇadassanavisuddhiyā sabbakilese khepetvā dhammavarapāsādaṃ āruyha paropaṇṇāsakusaladhammaparivārassa nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā nirodhasayane nisinnassa lokuttarasukhānubhavanakālo daṭṭhabbo.

    ဣတိ အာယသ္မန္တံ ပုဏ္ဏံ ဒသကထာဝတ္ထုလာဘိံ ဓမ္မသေနာပတိသာရိပုတ္တတ္ထေရော သတ္တ ဝိသုဒ္ဓိယော ပုစ္ဆိ။ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။ ဧဝံ ပုစ္ဆန္တော ပန ဓမ္မသေနာပတိ ကိံ ဇာနိတ္ဝာ ပုစ္ဆိ, ဥဒာဟု အဇာနိတ္ဝာ? တိတ္ထကုသလော ဝာ ပန ဟုတ္ဝာ ဝိသယသ္မိံ ပုစ္ဆိ, ဥဒာဟု အတိတ္ထကုသလော ဟုတ္ဝာ အဝိသယသ္မိံ? ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ စ ကိံ ဇာနိတ္ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ, ဥဒာဟု အဇာနိတ္ဝာ? တိတ္ထကုသလော ဝာ ပန ဟုတ္ဝာ ဝိသယသ္မိံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ, ဥဒာဟု အတိတ္ထကုသလော ဟုတ္ဝာ အဝိသယေတိ? ဇာနိတ္ဝာ တိတ္ထကုသလော ဟုတ္ဝာ ဝိသယေ ပုစ္ဆီတိ ဟိ ဝဒမာနော ဓမ္မသေနာပတိံယေဝ ဝဒေယ္ယ။ ဇာနိတ္ဝာ တိတ္ထကုသလော ဟုတ္ဝာ ဝိသယေ ဝိသ္သဇ္ဇေသီတိ ဝဒမာနော ပုဏ္ဏတ္ထေရံယေဝ ဝဒေယ္ယ။ ယဉ္ဟိ ဝိသုဒ္ဓီသု သံခိတ္တံ, တံ ကထာဝတ္ထူသု ဝိတ္ထိဏ္ဏံ။ ယံ ကထာဝတ္ထူသု သံခိတ္တံ, တံ ဝိသုဒ္ဓီသု ဝိတ္ထိဏ္ဏံ။ တဒမိနာ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Iti āyasmantaṃ puṇṇaṃ dasakathāvatthulābhiṃ dhammasenāpatisāriputtatthero satta visuddhiyo pucchi. Āyasmā puṇṇo dasa kathāvatthūni vissajjesi. Evaṃ pucchanto pana dhammasenāpati kiṃ jānitvā pucchi, udāhu ajānitvā? Titthakusalo vā pana hutvā visayasmiṃ pucchi, udāhu atitthakusalo hutvā avisayasmiṃ? Puṇṇattheropi ca kiṃ jānitvā vissajjesi, udāhu ajānitvā? Titthakusalo vā pana hutvā visayasmiṃ vissajjesi, udāhu atitthakusalo hutvā avisayeti? Jānitvā titthakusalo hutvā visaye pucchīti hi vadamāno dhammasenāpatiṃyeva vadeyya. Jānitvā titthakusalo hutvā visaye vissajjesīti vadamāno puṇṇattheraṃyeva vadeyya. Yañhi visuddhīsu saṃkhittaṃ, taṃ kathāvatthūsu vitthiṇṇaṃ. Yaṃ kathāvatthūsu saṃkhittaṃ, taṃ visuddhīsu vitthiṇṇaṃ. Tadaminā nayena veditabbaṃ.

    ဝိသုဒ္ဓီသု ဟိ ဧကာ သီလဝိသုဒ္ဓိ စတ္တာရိ ကထာဝတ္ထူနိ ဟုတ္ဝာ အာဂတာ အပ္ပိစ္ဆကထာ သန္တုဋ္ဌိကထာ အသံသဂ္ဂကထာ, သီလကထာတိ။ ဧကာ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ တီဏိ ကထာဝတ္ထူနိ ဟုတ္ဝာ အာဂတာ – ပဝိဝေကကထာ, ဝီရိယာရမ္ဘကထာ, သမာဓိကထာတိ, ဧဝံ တာဝ ယံ ဝိသုဒ္ဓီသု သံခိတ္တံ, တံ ကထာဝတ္ထူသု ဝိတ္ထိဏ္ဏံ။ ကထာဝတ္ထူသု ပန ဧကာ ပညာကထာ ပဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိယော ဟုတ္ဝာ အာဂတာ – ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ, ကင္ခာဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ, မဂ္ဂာမဂ္ဂဉာဏဒသ္သနဝိသုဒ္ဓိ, ပဋိပဒာဉာဏဒသ္သနဝိသုဒ္ဓိ, ဉာဏဒသ္သနဝိသုဒ္ဓီတိ, ဧဝံ ယံ ကထာဝတ္ထူသု သံခိတ္တံ, တံ ဝိသုဒ္ဓီသု ဝိတ္ထိဏ္ဏံ။ တသ္မာ သာရိပုတ္တတ္ထေရော သတ္တ ဝိသုဒ္ဓိယော ပုစ္ဆန္တော န အညံ ပုစ္ဆိ, ဒသ ကထာဝတ္ထူနိယေဝ ပုစ္ဆိ။ ပုဏ္ဏတ္ထေရောပိ သတ္တ ဝိသုဒ္ဓိယော ဝိသ္သဇ္ဇေန္တော န အညံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ, ဒသ ကထာဝတ္ထူနိယေဝ ဝိသ္သဇ္ဇေသီတိ။ ဣတိ ဥဘောပေတေ ဇာနိတ္ဝာ တိတ္ထကုသလာ ဟုတ္ဝာ ဝိသယေဝ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိံသု စေဝ ဝိသ္သဇ္ဇေသုံ စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Visuddhīsu hi ekā sīlavisuddhi cattāri kathāvatthūni hutvā āgatā appicchakathā santuṭṭhikathā asaṃsaggakathā, sīlakathāti. Ekā cittavisuddhi tīṇi kathāvatthūni hutvā āgatā – pavivekakathā, vīriyārambhakathā, samādhikathāti, evaṃ tāva yaṃ visuddhīsu saṃkhittaṃ, taṃ kathāvatthūsu vitthiṇṇaṃ. Kathāvatthūsu pana ekā paññākathā pañca visuddhiyo hutvā āgatā – diṭṭhivisuddhi, kaṅkhāvitaraṇavisuddhi, maggāmaggañāṇadassanavisuddhi, paṭipadāñāṇadassanavisuddhi, ñāṇadassanavisuddhīti, evaṃ yaṃ kathāvatthūsu saṃkhittaṃ, taṃ visuddhīsu vitthiṇṇaṃ. Tasmā sāriputtatthero satta visuddhiyo pucchanto na aññaṃ pucchi, dasa kathāvatthūniyeva pucchi. Puṇṇattheropi satta visuddhiyo vissajjento na aññaṃ vissajjesi, dasa kathāvatthūniyeva vissajjesīti. Iti ubhopete jānitvā titthakusalā hutvā visayeva pañhaṃ pucchiṃsu ceva vissajjesuṃ cāti veditabbo.

    ၂၆၀. ကော နာမော အာယသ္မာတိ န ထေရော တသ္သ နာမံ န ဇာနာတိ။ ဇာနန္တောယေဝ ပန သမ္မောဒိတုံ လဘိသ္သာမီတိ ပုစ္ဆိ။ ကထဉ္စ ပနာယသ္မန္တန္တိ ဣဒံ ပန ထေရော သမ္မောဒမာနော အာဟ။ မန္တာဏိပုတ္တောတိ မန္တာဏိယာ ဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပုတ္တော။ ယထာ တန္တိ ဧတ္ထ တန္တိ နိပာတမတ္တံ, ယထာ သုတဝတာ သာဝကေန ဗ္ယာကာတဗ္ဗာ, ဧဝမေဝ ဗ္ယာကတာတိ အယမေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော။ အနုမသ္သ အနုမသ္သာတိ ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ ဩဂာဟေတ္ဝာ အနုပဝိသိတ္ဝာ။ စေလဏ္ဍုပကေနာတိ ဧတ္ထ စေလံ ဝုစ္စတိ ဝတ္ထံ, အဏ္ဍုပကံ စုမ္ဗဋကံ။ ဝတ္ထစုမ္ဗဋကံ သီသေ ကတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ တတ္ထ နိသီဒာပေတ္ဝာ ပရိဟရန္တာပိ သဗ္ရဟ္မစာရီ ဒသ္သနာယ လဘေယ္ယုံ, ဧဝံ လဒ္ဓဒသ္သနမ္ပိ တေသံ လာဘာယေဝာတိ အဋ္ဌာနပရိကပ္ပေန အဘိဏ္ဟဒသ္သနသ္သ ဥပာယံ ဒသ္သေသိ။ ဧဝံ အပရိဟရန္တေန ဟိ ပဉ္ဟံ ဝာ ပုစ္ဆိတုကာမေန ဓမ္မံ ဝာ သောတုကာမေန ‘‘ထေရော ကတ္ထ ဌိတော ကတ္ထ နိသိန္နော’’တိ ပရိယေသန္တေန စရိတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပရိဟရန္တာ ပန ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေယေဝ သီသတော ဩရောပေတ္ဝာ မဟာရဟေ အာသနေ နိသီဒာပေတ္ဝာ သက္ကာ ဟောန္တိ ပဉ္ဟံ ဝာ ပုစ္ဆိတုံ ဓမ္မံ ဝာ သောတုံ။ ဣတိ အဋ္ဌာနပရိကပ္ပေန အဘိဏ္ဟဒသ္သနသ္သ ဥပာယံ ဒသ္သေသိ။

    260.Ko nāmo āyasmāti na thero tassa nāmaṃ na jānāti. Jānantoyeva pana sammodituṃ labhissāmīti pucchi. Kathañca panāyasmantanti idaṃ pana thero sammodamāno āha. Mantāṇiputtoti mantāṇiyā brāhmaṇiyā putto. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ, yathā sutavatā sāvakena byākātabbā, evameva byākatāti ayamettha saṅkhepattho. Anumassa anumassāti dasa kathāvatthūni ogāhetvā anupavisitvā. Celaṇḍupakenāti ettha celaṃ vuccati vatthaṃ, aṇḍupakaṃ cumbaṭakaṃ. Vatthacumbaṭakaṃ sīse katvā āyasmantaṃ tattha nisīdāpetvā pariharantāpi sabrahmacārī dassanāya labheyyuṃ, evaṃ laddhadassanampi tesaṃ lābhāyevāti aṭṭhānaparikappena abhiṇhadassanassa upāyaṃ dassesi. Evaṃ apariharantena hi pañhaṃ vā pucchitukāmena dhammaṃ vā sotukāmena ‘‘thero kattha ṭhito kattha nisinno’’ti pariyesantena caritabbaṃ hoti. Evaṃ pariharantā pana icchiticchitakkhaṇeyeva sīsato oropetvā mahārahe āsane nisīdāpetvā sakkā honti pañhaṃ vā pucchituṃ dhammaṃ vā sotuṃ. Iti aṭṭhānaparikappena abhiṇhadassanassa upāyaṃ dassesi.

    သာရိပုတ္တောတိ စ ပန မန္တိ သာရိယာ ဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပုတ္တောတိ စ ပန ဧဝံ မံ သဗ္ရဟ္မစာရီ ဇာနန္တိ။ သတ္ထုကပ္ပေနာတိ သတ္ထုသဒိသေန။ ဣတိ ဧကပဒေနေဝ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော သာရိပုတ္တတ္ထေရံ စန္ဒမဏ္ဍလံ အာဟစ္စ ဌပေန္တော ဝိယ ဥက္ခိပိ။ ထေရသ္သ ဟိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဧကန္တဓမ္မကထိကဘာဝော ပာကဋော အဟောသိ။ အမစ္စဉ္ဟိ ပုရောဟိတံ မဟန္တောတိ ဝဒမာနော ရာဇသဒိသောတိ ဝဒေယ္ယ, ဂောဏံ ဟတ္ထိပ္ပမာဏောတိ, ဝာပိံ သမုဒ္ဒပ္ပမာဏောတိ, အာလောကံ စန္ဒိမသူရိယာလောကပ္ပမာဏောတိ, ဣတော ပရံ ဧတေသံ မဟန္တဘာဝကထာ နာမ နတ္ထိ။ သာဝကမ္ပိ မဟာတိ ဝဒန္တော သတ္ထုပဋိဘာဂောတိ ဝဒေယ္ယ, ဣတော ပရံ တသ္သ မဟန္တဘာဝကထာ နာမ နတ္ထိ။ ဣစ္စာယသ္မာ ပုဏ္ဏော ဧကပဒေနေဝ ထေရံ စန္ဒမဏ္ဍလံ အာဟစ္စ ဌပေန္တော ဝိယ ဥက္ခိပိ။

    Sāriputtoti ca pana manti sāriyā brāhmaṇiyā puttoti ca pana evaṃ maṃ sabrahmacārī jānanti. Satthukappenāti satthusadisena. Iti ekapadeneva āyasmā puṇṇo sāriputtattheraṃ candamaṇḍalaṃ āhacca ṭhapento viya ukkhipi. Therassa hi imasmiṃ ṭhāne ekantadhammakathikabhāvo pākaṭo ahosi. Amaccañhi purohitaṃ mahantoti vadamāno rājasadisoti vadeyya, goṇaṃ hatthippamāṇoti, vāpiṃ samuddappamāṇoti, ālokaṃ candimasūriyālokappamāṇoti, ito paraṃ etesaṃ mahantabhāvakathā nāma natthi. Sāvakampi mahāti vadanto satthupaṭibhāgoti vadeyya, ito paraṃ tassa mahantabhāvakathā nāma natthi. Iccāyasmā puṇṇo ekapadeneva theraṃ candamaṇḍalaṃ āhacca ṭhapento viya ukkhipi.

    ဧတ္တကမ္ပိ နော နပ္ပဋိဘာသေယ္ယာတိ ပဋိသမ္ဘိဒာပတ္တသ္သ အပ္ပဋိဘာနံ နာမ နတ္ထိ။ ယာ ပနာယံ ဥပမာ အာဟဋာ, တံ န အာဟရေယ္ယာမ, အတ္ထမေဝ ကထေယ္ယာမ။ ဥပမာ ဟိ အဇာနန္တာနံ အာဟရီယတီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဣဒမ္ပိ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ ဥပမာ နာမ ဗုဒ္ဓာနမ္ပိ သန္တိကေ အာဟရီယတိ, ထေရံ ပနေသ အပစာယမာနော ဧဝမာဟာတိ။

    Ettakampi no nappaṭibhāseyyāti paṭisambhidāpattassa appaṭibhānaṃ nāma natthi. Yā panāyaṃ upamā āhaṭā, taṃ na āhareyyāma, atthameva katheyyāma. Upamā hi ajānantānaṃ āharīyatīti ayamettha adhippāyo. Aṭṭhakathāyaṃ pana idampi paṭikkhipitvā upamā nāma buddhānampi santike āharīyati, theraṃ panesa apacāyamāno evamāhāti.

    အနုမသ္သ အနုမသ္သ ပုစ္ဆိတာတိ ဒသ ကထာဝတ္ထူနိ ဩဂာဟေတ္ဝာ ဩဂာဟေတ္ဝာ ပုစ္ဆိတာ။ ကိံ ပန ပဉ္ဟသ္သ ပုစ္ဆနံ ဘာရိယံ, ဥဒာဟု ဝိသ္သဇ္ဇနန္တိ? ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပုစ္ဆနံ နော ဘာရိယံ, ဝိသ္သဇ္ဇနံ ပန ဘာရိယံ။ သဟေတုကံ ဝာ သကာရဏံ ကတ္ဝာ ပုစ္ဆနမ္ပိ ဝိသ္သဇ္ဇနမ္ပိ ဘာရိယမေဝ။ သမနုမောဒိံသူတိ သမစိတ္တာ ဟုတ္ဝာ အနုမောဒိံသု။ ဣတိ ယထာနုသန္ဓိနာဝ ဒေသနာ နိဋ္ဌိတာတိ။

    Anumassa anumassa pucchitāti dasa kathāvatthūni ogāhetvā ogāhetvā pucchitā. Kiṃ pana pañhassa pucchanaṃ bhāriyaṃ, udāhu vissajjananti? Uggahetvā pucchanaṃ no bhāriyaṃ, vissajjanaṃ pana bhāriyaṃ. Sahetukaṃ vā sakāraṇaṃ katvā pucchanampi vissajjanampi bhāriyameva. Samanumodiṃsūti samacittā hutvā anumodiṃsu. Iti yathānusandhināva desanā niṭṭhitāti.

    ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ရထဝိနီတသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Rathavinītasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ၅. နိဝာပသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Nivāpasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၄. ရထဝိနီတသုတ္တံ • 4. Rathavinītasuttaṃ

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၄. ရထဝိနီတသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Rathavinītasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact