Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi

    ၁၈၃. ရောဇမလ္လဝတ္ထု

    183. Rojamallavatthu

    ၃၀၁. အထ ခော ဘဂဝာ အာပဏေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ ယေန ကုသိနာရာ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ အသ္သောသုံ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ ကုသိနာရံ အာဂစ္ဆတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟီ’’တိ။ တေ သင္ဂရံ 1 အကံသု – ‘‘ယော ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ န ကရိသ္သတိ, ပဉ္စသတာနိသ္သ ဒဏ္ဍော’’တိ။ တေန ခော ပန သမယေန ရောဇော မလ္လော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ သဟာယော ဟောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကုသိနာရာ တဒဝသရိ။ အထ ခော ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကံသု။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခော ရောဇံ မလ္လံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတဒဝောစ – ‘‘ဥဠာရံ ခော တေ ဣဒံ, အာဝုသော ရောဇ, ယံ တ္ဝံ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဗဟုကတော ဗုဒ္ဓေ ဝာ ဓမ္မေ ဝာ သင္ဃေ ဝာ; အပိ စ ဉာတီဟိ သင္ဂရော ကတော – ‘ယော ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ န ကရိသ္သတိ, ပဉ္စသတာနိသ္သ ဒဏ္ဍော’’’တိ; သော ခော အဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဉာတီနံ ဒဏ္ဍဘယာ ဧဝာဟံ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိန္တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော အနတ္တမနော အဟောသိ’ ကထဉ္ဟိ နာမ ရောဇော မလ္လော ဧဝံ ဝက္ခတီ’တိ? အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ရောဇော မလ္လော အဘိညာတော ဉာတမနုသ္သော။ မဟတ္ထိကော ခော ပန ဧဝရူပာနံ ဉာတမနုသ္သာနံ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပသာဒော။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ တထာ ကရောတု, ယထာ ရောဇော မလ္လော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘န ခော တံ, အာနန္ဒ, ဒုက္ကရံ တထာဂတေန, ယထာ ရောဇော မလ္လော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။

    301. Atha kho bhagavā āpaṇe yathābhirantaṃ viharitvā yena kusinārā tena cārikaṃ pakkāmi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Assosuṃ kho kosinārakā mallā – ‘‘bhagavā kira kusināraṃ āgacchati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehī’’ti. Te saṅgaraṃ 2 akaṃsu – ‘‘yo bhagavato paccuggamanaṃ na karissati, pañcasatānissa daṇḍo’’ti. Tena kho pana samayena rojo mallo āyasmato ānandassa sahāyo hoti. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena kusinārā tadavasari. Atha kho kosinārakā mallā bhagavato paccuggamanaṃ akaṃsu. Atha kho rojo mallo bhagavato paccuggamanaṃ karitvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho rojaṃ mallaṃ āyasmā ānando etadavoca – ‘‘uḷāraṃ kho te idaṃ, āvuso roja, yaṃ tvaṃ bhagavato paccuggamanaṃ akāsī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhante ānanda, bahukato buddhe vā dhamme vā saṅghe vā; api ca ñātīhi saṅgaro kato – ‘yo bhagavato paccuggamanaṃ na karissati, pañcasatānissa daṇḍo’’’ti; so kho ahaṃ, bhante ānanda, ñātīnaṃ daṇḍabhayā evāhaṃ bhagavato paccuggamanaṃ akāsinti. Atha kho āyasmā ānando anattamano ahosi’ kathañhi nāma rojo mallo evaṃ vakkhatī’ti? Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, rojo mallo abhiññāto ñātamanusso. Mahatthiko kho pana evarūpānaṃ ñātamanussānaṃ imasmiṃ dhammavinaye pasādo. Sādhu, bhante, bhagavā tathā karotu, yathā rojo mallo imasmiṃ dhammavinaye pasīdeyyā’’ti. ‘‘Na kho taṃ, ānanda, dukkaraṃ tathāgatena, yathā rojo mallo imasmiṃ dhammavinaye pasīdeyyā’’ti.

    အထ ခော ဘဂဝာ ရောဇံ မလ္လံ မေတ္တေန စိတ္တေန ဖရိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ဘဂဝတော မေတ္တေန စိတ္တေန ဖုဋ္ဌော, သေယ္ယထာပိ နာမ ဂာဝိံ တရုဏဝစ္ဆော, ဧဝမေဝ, ဝိဟာရေန ဝိဟာရံ ပရိဝေဏေန ပရိဝေဏံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆတိ – ‘‘ကဟံ နု ခော, ဘန္တေ, ဧတရဟိ သော ဘဂဝာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ဒသ္သနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဧသာဝုသော ရောဇ, ဝိဟာရော သံဝုတဒ္ဝာရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတ္ဝာ ဥက္ကာသိတ္ဝာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေဟိ, ဝိဝရိသ္သတိ တေ ဘဂဝာ ဒ္ဝာရ’’န္တိ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ယေန သော ဝိဟာရော သံဝုတဒ္ဝာရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတ္ဝာ ဥက္ကာသိတ္ဝာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ။ ဝိဝရိ ဘဂဝာ ဒ္ဝာရံ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နသ္သ ခော ရောဇသ္သ မလ္လသ္သ ဘဂဝာ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, အယ္ယာ မမညေဝ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယုံ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, နော အညေသ’’န္တိ။ ‘‘ယေသံ ခော, ရောဇ, သေက္ခေန ဉာဏေန သေက္ခေန ဒသ္သနေန ဓမ္မော ဒိဋ္ဌော သေယ္ယထာပိ တယာ, တေသမ္ပိ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော နူန အယ္ယာ အမ္ဟာကညေဝ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယုံ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, နော အညေသ’န္တိ။ တေန ဟိ, ရောဇ, တဝ စေဝ ပဋိဂ္ဂဟိသ္သန္တိ အညေသဉ္စာ’’တိ။

    Atha kho bhagavā rojaṃ mallaṃ mettena cittena pharitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. Atha kho rojo mallo bhagavato mettena cittena phuṭṭho, seyyathāpi nāma gāviṃ taruṇavaccho, evameva, vihārena vihāraṃ pariveṇena pariveṇaṃ upasaṅkamitvā bhikkhū pucchati – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho, dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Esāvuso roja, vihāro saṃvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi, vivarissati te bhagavā dvāra’’nti. Atha kho rojo mallo yena so vihāro saṃvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rojo mallo vihāraṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho rojassa mallassa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, ayyā mamaññeva paṭiggaṇheyyuṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, no aññesa’’nti. ‘‘Yesaṃ kho, roja, sekkhena ñāṇena sekkhena dassanena dhammo diṭṭho seyyathāpi tayā, tesampi evaṃ hoti – ‘aho nūna ayyā amhākaññeva paṭiggaṇheyyuṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, no aññesa’nti. Tena hi, roja, tava ceva paṭiggahissanti aññesañcā’’ti.

    ၃၀၂. တေန ခော ပန သမယေန ကုသိနာရာယံ ပဏီတာနံ ဘတ္တာနံ ဘတ္တပဋိပာဋိ အဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ အထ ခော ရောဇသ္သ မလ္လသ္သ ပဋိပာဋိံ အလဘန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယ္ယံ, ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာသ္သ, တံ ပဋိယာဒေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒ္ဝေ နာဒ္ဒသ – ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခာဒနီယဉ္စ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဓ မေ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပဋိပာဋိံ အလဘန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယ္ယံ, ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာသ္သ, တံ ပဋိယာဒေယ္ယ’န္တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒ္ဝေ နာဒ္ဒသံ – ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခာဒနီယဉ္စ။ သစာဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပဋိယာဒေယ္ယံ ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခာဒနီယဉ္စ, ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ မေ ဘဂဝာ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ, ရောဇ, ဘဂဝန္တံ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမီ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, ပဋိယာဒေတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ရောဇ, ပဋိယာဒေဟီ’’တိ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဟူတံ ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခာဒနီယဉ္စ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခာဒနီယဉ္စာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ရောဇ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ဘိက္ခူနံ ဒေတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ ။ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ အထ ခော ရောဇော မလ္လော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဟူတေဟိ ဍာကေဟိ စ ပိဋ္ဌခာဒနီယေဟိ စ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတ္ဝာ သမ္ပဝာရေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဓောတဟတ္ထံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ရောဇံ မလ္လံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗဉ္စ ဍာကံ သဗ္ဗဉ္စ ပိဋ္ဌခာဒနီယ’’န္တိ။

    302. Tena kho pana samayena kusinārāyaṃ paṇītānaṃ bhattānaṃ bhattapaṭipāṭi aṭṭhitā hoti. Atha kho rojassa mallassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ, yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho rojo mallo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca. Atha kho rojo mallo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bhante ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ, yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bhante ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca. Sacāhaṃ, bhante ānanda, paṭiyādeyyaṃ ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca, paṭiggaṇheyya me bhagavā’’ti? ‘‘Tena hi, roja, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Tena hānanda, paṭiyādetū’’ti. ‘‘Tena hi, roja, paṭiyādehī’’ti. Atha kho rojo mallo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi ‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā ḍākañca piṭṭhakhādanīyañcā’’ti. ‘‘Tena hi, roja, bhikkhūnaṃ dehī’’ti. Atha kho rojo mallo bhikkhūnaṃ deti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti . ‘‘Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathā’’ti. Atha kho rojo mallo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtehi ḍākehi ca piṭṭhakhādanīyehi ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rojaṃ mallaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, sabbañca ḍākaṃ sabbañca piṭṭhakhādanīya’’nti.

    ရောဇမလ္လဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

    Rojamallavatthu niṭṭhitaṃ.







    Footnotes:
    1. သင္ကရံ (က.)
    2. saṅkaraṃ (ka.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ရောဇမလ္လာဒိဝတ္ထုကထာ • Rojamallādivatthukathā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ရောဇမလ္လဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Rojamallavatthukathāvaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ရောဇမလ္လာဒိဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Rojamallādivatthukathāvaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၈၃. ရောဇမလ္လာဒိဝတ္ထုကထာ • 183. Rojamallādivatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact