Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya

    ၈. သက္ကပဉ္ဟသုတ္တံ

    8. Sakkapañhasuttaṃ

    ၃၄၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ မဂဓေသု ဝိဟရတိ, ပာစီနတော ရာဇဂဟသ္သ အမ္ဗသဏ္ဍာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော, တသ္သုတ္တရတော ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေ ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ။ တေန ခော ပန သမယေန သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ဥသ္သုက္ကံ ဥဒပာဒိ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ။ အထ ခော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကဟံ နု ခော ဘဂဝာ ဧတရဟိ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ? အဒ္ဒသာ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ မဂဓေသု ဝိဟရန္တံ ပာစီနတော ရာဇဂဟသ္သ အမ္ဗသဏ္ဍာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော, တသ္သုတ္တရတော ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေ ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ။ ဒိသ္ဝာန ဒေဝေ တာဝတိံသေ အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ, မာရိသာ, ဘဂဝာ မဂဓေသု ဝိဟရတိ, ပာစီနတော ရာဇဂဟသ္သ အမ္ဗသဏ္ဍာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော, တသ္သုတ္တရတော ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေ ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ။ ယဒိ ပန, မာရိသာ, မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမေယ္ယာမ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝာ’’တိ ခော ဒေဝာ တာဝတိံသာ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။

    344. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Tena kho pana samayena sakkassa devānamindassa ussukkaṃ udapādi bhagavantaṃ dassanāya. Atha kho sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘kahaṃ nu kho bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? Addasā kho sakko devānamindo bhagavantaṃ magadhesu viharantaṃ pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Disvāna deve tāvatiṃse āmantesi – ‘‘ayaṃ, mārisā, bhagavā magadhesu viharati, pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Yadi pana, mārisā, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho devā tāvatiṃsā sakkassa devānamindassa paccassosuṃ.

    ၃၄၅. အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ပဉ္စသိခံ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တံ 1 အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ, တာတ ပဉ္စသိခ, ဘဂဝာ မဂဓေသု ဝိဟရတိ ပာစီနတော ရာဇဂဟသ္သ အမ္ဗသဏ္ဍာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော, တသ္သုတ္တရတော ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေ ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ။ ယဒိ ပန , တာတ ပဉ္စသိခ, မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမေယ္ယာမ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝာ’’တိ ခော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဗေလုဝပဏ္ဍုဝီဏံ အာဒာယ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ အနုစရိယံ ဥပာဂမိ။

    345. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ 2 āmantesi – ‘‘ayaṃ, tāta pañcasikha, bhagavā magadhesu viharati pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate indasālaguhāyaṃ. Yadi pana , tāta pañcasikha, mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti? ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya sakkassa devānamindassa anucariyaṃ upāgami.

    ၃၄၆. အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒေဝေဟိ တာဝတိံသေဟိ ပရိဝုတော ပဉ္စသိခေန ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တေန ပုရက္ခတော သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ; ဧဝမေဝ ဒေဝေသု တာဝတိံသေသု အန္တရဟိတော မဂဓေသု ပာစီနတော ရာဇဂဟသ္သ အမ္ဗသဏ္ဍာ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော, တသ္သုတ္တရတော ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ။ တေန ခော ပန သမယေန ဝေဒိယကော ပဗ္ဗတော အတိရိဝ ဩဘာသဇာတော ဟောတိ အမ္ဗသဏ္ဍာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော ယထာ တံ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝေန။ အပိသ္သုဒံ ပရိတော ဂာမေသု မနုသ္သာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အာဒိတ္တသ္သု နာမဇ္ဇ ဝေဒိယကော ပဗ္ဗတော ဈာယတိသု 3 နာမဇ္ဇ ဝေဒိယကော ပဗ္ဗတော ဇလတိသု 4 နာမဇ္ဇ ဝေဒိယကော ပဗ္ဗတော ကိံသု နာမဇ္ဇ ဝေဒိယကော ပဗ္ဗတော အတိရိဝ ဩဘာသဇာတော အမ္ဗသဏ္ဍာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမော’’တိ သံဝိဂ္ဂာ လောမဟဋ္ဌဇာတာ အဟေသုံ။

    346. Atha kho sakko devānamindo devehi tāvatiṃsehi parivuto pañcasikhena gandhabbadevaputtena purakkhato seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva devesu tāvatiṃsesu antarahito magadhesu pācīnato rājagahassa ambasaṇḍā nāma brāhmaṇagāmo, tassuttarato vediyake pabbate paccuṭṭhāsi. Tena kho pana samayena vediyako pabbato atiriva obhāsajāto hoti ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena. Apissudaṃ parito gāmesu manussā evamāhaṃsu – ‘‘ādittassu nāmajja vediyako pabbato jhāyatisu 5 nāmajja vediyako pabbato jalatisu 6 nāmajja vediyako pabbato kiṃsu nāmajja vediyako pabbato atiriva obhāsajāto ambasaṇḍā ca brāhmaṇagāmo’’ti saṃviggā lomahaṭṭhajātā ahesuṃ.

    ၃၄၇. အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ပဉ္စသိခံ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဒုရုပသင္ကမာ ခော, တာတ ပဉ္စသိခ, တထာဂတာ မာဒိသေန, ဈာယီ ဈာနရတာ, တဒန္တရံ 7 ပဋိသလ္လီနာ။ ယဒိ ပန တ္ဝံ, တာတ ပဉ္စသိခ, ဘဂဝန္တံ ပဌမံ ပသာဒေယ္ယာသိ, တယာ, တာတ, ပဌမံ ပသာဒိတံ ပစ္ဆာ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမေယ္ယာမ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝာ’’တိ ခော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဗေလုဝပဏ္ဍုဝီဏံ အာဒာယ ယေန ဣန္ဒသာလဂုဟာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ‘‘ဧတ္တာဝတာ မေ ဘဂဝာ နေဝ အတိဒူရေ ဘဝိသ္သတိ နာစ္စာသန္နေ, သဒ္ဒဉ္စ မေ သောသ္သတီ’’တိ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။

    347. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi – ‘‘durupasaṅkamā kho, tāta pañcasikha, tathāgatā mādisena, jhāyī jhānaratā, tadantaraṃ 8 paṭisallīnā. Yadi pana tvaṃ, tāta pañcasikha, bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādeyyāsi, tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena indasālaguhā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ‘‘ettāvatā me bhagavā neva atidūre bhavissati nāccāsanne, saddañca me sossatī’’ti ekamantaṃ aṭṭhāsi.

    ပဉ္စသိခဂီတဂာထာ

    Pañcasikhagītagāthā

    ၃၄၈. ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တော ဗေလုဝပဏ္ဍုဝီဏံ 9 အသ္သာဝေသိ, ဣမာ စ ဂာထာ အဘာသိ ဗုဒ္ဓူပသဉ္ဟိတာ ဓမ္မူပသဉ္ဟိတာ သင္ဃူပသဉ္ဟိတာ အရဟန္တူပသဉ္ဟိတာ ကာမူပသဉ္ဟိတာ –

    348. Ekamantaṃ ṭhito kho pañcasikho gandhabbadevaputto beluvapaṇḍuvīṇaṃ 10 assāvesi, imā ca gāthā abhāsi buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā –

    ‘‘ဝန္ဒေ တေ ပိတရံ ဘဒ္ဒေ၊ တိမ္ဗရုံ သူရိယဝစ္ဆသေ။

    ‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;

    ယေန ဇာတာသိ ကလ္ယာဏီ၊ အာနန္ဒဇနနီ မမ။

    Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama.

    ‘‘ဝာတောဝ သေဒတံ ကန္တော၊ ပာနီယံဝ ပိပာသတော။

    ‘‘Vātova sedataṃ kanto, pānīyaṃva pipāsato;

    အင္ဂီရသိ ပိယာမေသိ၊ ဓမ္မော အရဟတာမိဝ။

    Aṅgīrasi piyāmesi, dhammo arahatāmiva.

    ‘‘အာတုရသ္သေဝ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဘောဇနံဝ ဇိဃစ္ဆတော။

    ‘‘Āturasseva bhesajjaṃ, bhojanaṃva jighacchato;

    ပရိနိဗ္ဗာပယ မံ ဘဒ္ဒေ၊ ဇလန္တမိဝ ဝာရိနာ။

    Parinibbāpaya maṃ bhadde, jalantamiva vārinā.

    ‘‘သီတောဒကံ ပောက္ခရဏိံ၊ ယုတ္တံ ကိဉ္ဇက္ခရေဏုနာ။

    ‘‘Sītodakaṃ pokkharaṇiṃ, yuttaṃ kiñjakkhareṇunā;

    နာဂော ဃမ္မာဘိတတ္တောဝ၊ ဩဂာဟေ တေ ထနူဒရံ။

    Nāgo ghammābhitattova, ogāhe te thanūdaraṃ.

    ‘‘အစ္စင္ကုသောဝ နာဂောဝ၊ ဇိတံ မေ တုတ္တတောမရံ။

    ‘‘Accaṅkusova nāgova, jitaṃ me tuttatomaraṃ;

    ကာရဏံ နပ္ပဇာနာမိ၊ သမ္မတ္တော လက္ခဏူရုယာ။

    Kāraṇaṃ nappajānāmi, sammatto lakkhaṇūruyā.

    ‘‘တယိ ဂေဓိတစိတ္တောသ္မိ၊ စိတ္တံ ဝိပရိဏာမိတံ။

    ‘‘Tayi gedhitacittosmi, cittaṃ vipariṇāmitaṃ;

    ပဋိဂန္တုံ န သက္ကောမိ၊ ဝင္ကဃသ္တောဝ အမ္ဗုဇော။

    Paṭigantuṃ na sakkomi, vaṅkaghastova ambujo.

    ‘‘ဝာမူရု သဇ မံ ဘဒ္ဒေ၊ သဇ မံ မန္ဒလောစနေ။

    ‘‘Vāmūru saja maṃ bhadde, saja maṃ mandalocane;

    ပလိသ္သဇ မံ ကလ္ယာဏိ၊ ဧတံ မေ အဘိပတ္ထိတံ။

    Palissaja maṃ kalyāṇi, etaṃ me abhipatthitaṃ.

    ‘‘အပ္ပကော ဝတ မေ သန္တော၊ ကာမော ဝေလ္လိတကေသိယာ။

    ‘‘Appako vata me santo, kāmo vellitakesiyā;

    အနေကဘာဝော သမုပ္ပာဒိ၊ အရဟန္တေဝ ဒက္ခိဏာ။

    Anekabhāvo samuppādi, arahanteva dakkhiṇā.

    ‘‘ယံ မေ အတ္ထိ ကတံ ပုညံ၊ အရဟန္တေသု တာဒိသု။

    ‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puññaṃ, arahantesu tādisu;

    တံ မေ သဗ္ဗင္ဂကလ္ယာဏိ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဝိပစ္စတံ။

    Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.

    ‘‘ယံ မေ အတ္ထိ ကတံ ပုညံ၊ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေ။

    ‘‘Yaṃ me atthi kataṃ puññaṃ, asmiṃ pathavimaṇḍale;

    တံ မေ သဗ္ဗင္ဂကလ္ယာဏိ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဝိပစ္စတံ။

    Taṃ me sabbaṅgakalyāṇi, tayā saddhiṃ vipaccataṃ.

    ‘‘သက္ယပုတ္တောဝ ဈာနေန၊ ဧကောဒိ နိပကော သတော။

    ‘‘Sakyaputtova jhānena, ekodi nipako sato;

    အမတံ မုနိ ဇိဂီသာနော 11၊ တမဟံ သူရိယဝစ္ဆသေ။

    Amataṃ muni jigīsāno 12, tamahaṃ sūriyavacchase.

    ‘‘ယထာပိ မုနိ နန္ဒေယ္ယ၊ ပတ္ဝာ သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။

    ‘‘Yathāpi muni nandeyya, patvā sambodhimuttamaṃ;

    ဧဝံ နန္ဒေယ္ယံ ကလ္ယာဏိ၊ မိသ္သီဘာဝံ ဂတော တယာ။

    Evaṃ nandeyyaṃ kalyāṇi, missībhāvaṃ gato tayā.

    ‘‘သက္ကော စေ မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ တာဝတိံသာနမိသ္သရော။

    ‘‘Sakko ce me varaṃ dajjā, tāvatiṃsānamissaro;

    တာဟံ ဘဒ္ဒေ ဝရေယ္ယာဟေ၊ ဧဝံ ကာမော ဒဠ္ဟော မမ။

    Tāhaṃ bhadde vareyyāhe, evaṃ kāmo daḷho mama.

    ‘‘သာလံဝ န စိရံ ဖုလ္လံ၊ ပိတရံ တေ သုမေဓသေ။

    ‘‘Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;

    ဝန္ဒမာနော နမသ္သာမိ၊ ယသ္သာ သေတာဒိသီ ပဇာ’’တိ။

    Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.

    ၃၄၉. ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝာ ပဉ္စသိခံ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သံသန္ဒတိ ခော တေ, ပဉ္စသိခ, တန္တိသ္သရော ဂီတသ္သရေန, ဂီတသ္သရော စ တန္တိသ္သရေန; န စ ပန 13 တေ ပဉ္စသိခ, တန္တိသ္သရော ဂီတသ္သရံ အတိဝတ္တတိ, ဂီတသ္သရော စ တန္တိသ္သရံ။ ကဒာ သံယူဠ္ဟာ ပန တေ, ပဉ္စသိခ, ဣမာ ဂာထာ ဗုဒ္ဓူပသဉ္ဟိတာ ဓမ္မူပသဉ္ဟိတာ သင္ဃူပသဉ္ဟိတာ အရဟန္တူပသဉ္ဟိတာ ကာမူပသဉ္ဟိတာ’’တိ? ‘‘ဧကမိဒံ, ဘန္တေ, သမယံ ဘဂဝာ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရတိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ အဇပာလနိဂ္ရောဓေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓော ။ တေန ခော ပနာဟံ, ဘန္တေ, သမယေန ဘဒ္ဒာ နာမ သူရိယဝစ္ဆသာ တိမ္ဗရုနော ဂန္ဓဗ္ဗရညော ဓီတာ, တမဘိကင္ခာမိ။ သာ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘဂိနီ ပရကာမိနီ ဟောတိ; သိခဏ္ဍီ နာမ မာတလိသ္သ သင္ဂာဟကသ္သ ပုတ္တော, တမဘိကင္ခတိ။ ယတော ခော အဟံ, ဘန္တေ, တံ ဘဂိနိံ နာလတ္ထံ ကေနစိ ပရိယာယေန။ အထာဟံ ဗေလုဝပဏ္ဍုဝီဏံ အာဒာယ ယေန တိမ္ဗရုနော ဂန္ဓဗ္ဗရညော နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဗေလုဝပဏ္ဍုဝီဏံ အသ္သာဝေသိံ, ဣမာ စ ဂာထာ အဘာသိံ ဗုဒ္ဓူပသဉ္ဟိတာ ဓမ္မူပသဉ္ဟိတာ သင္ဃူပသဉ္ဟိတာ အရဟန္တူပသဉ္ဟိတာ ကာမူပသဉ္ဟိတာ –

    349. Evaṃ vutte bhagavā pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃsandati kho te, pañcasikha, tantissaro gītassarena, gītassaro ca tantissarena; na ca pana 14 te pañcasikha, tantissaro gītassaraṃ ativattati, gītassaro ca tantissaraṃ. Kadā saṃyūḷhā pana te, pañcasikha, imā gāthā buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā’’ti? ‘‘Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhe paṭhamābhisambuddho . Tena kho panāhaṃ, bhante, samayena bhaddā nāma sūriyavacchasā timbaruno gandhabbarañño dhītā, tamabhikaṅkhāmi. Sā kho pana, bhante, bhaginī parakāminī hoti; sikhaṇḍī nāma mātalissa saṅgāhakassa putto, tamabhikaṅkhati. Yato kho ahaṃ, bhante, taṃ bhaginiṃ nālatthaṃ kenaci pariyāyena. Athāhaṃ beluvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya yena timbaruno gandhabbarañño nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā beluvapaṇḍuvīṇaṃ assāvesiṃ, imā ca gāthā abhāsiṃ buddhūpasañhitā dhammūpasañhitā saṅghūpasañhitā arahantūpasañhitā kāmūpasañhitā –

    ‘‘ဝန္ဒေ တေ ပိတရံ ဘဒ္ဒေ၊ တိမ္ဗရုံ သူရိယဝစ္ဆသေ။

    ‘‘Vande te pitaraṃ bhadde, timbaruṃ sūriyavacchase;

    ယေန ဇာတာသိ ကလ္ယာဏီ၊ အာနန္ဒဇနနီ မမ။ ။ပေ.။

    Yena jātāsi kalyāṇī, ānandajananī mama. …pe…

    သာလံဝ န စိရံ ဖုလ္လံ၊ ပိတရံ တေ သုမေဓသေ။

    Sālaṃva na ciraṃ phullaṃ, pitaraṃ te sumedhase;

    ဝန္ဒမာနော နမသ္သာမိ၊ ယသ္သာ သေတာဒိသီ ပဇာ’’တိ။

    Vandamāno namassāmi, yassā setādisī pajā’’ti.

    ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ဘဒ္ဒာ သူရိယဝစ္ဆသာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘န ခော မေ, မာရိသ, သော ဘဂဝာ သမ္မုခာ ဒိဋ္ဌော အပိ စ သုတောယေဝ မေ သော ဘဂဝာ ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သုဓမ္မာယံ သဘာယံ ဥပနစ္စန္တိယာ။ ယတော ခော တ္ဝံ, မာရိသ, တံ ဘဂဝန္တံ ကိတ္တေသိ, ဟောတု နော အဇ္ဇ သမာဂမော’တိ။ သောယေဝ နော, ဘန္တေ, တသ္သာ ဘဂိနိယာ သဒ္ဓိံ သမာဂမော အဟောသိ။ န စ ဒာနိ တတော ပစ္ဆာ’’တိ။

    ‘‘Evaṃ vutte, bhante, bhaddā sūriyavacchasā maṃ etadavoca – ‘na kho me, mārisa, so bhagavā sammukhā diṭṭho api ca sutoyeva me so bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ upanaccantiyā. Yato kho tvaṃ, mārisa, taṃ bhagavantaṃ kittesi, hotu no ajja samāgamo’ti. Soyeva no, bhante, tassā bhaginiyā saddhiṃ samāgamo ahosi. Na ca dāni tato pacchā’’ti.

    သက္ကူပသင္ကမ

    Sakkūpasaṅkama

    ၃၅၀. အထ ခော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဋိသမ္မောဒတိ ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တော ဘဂဝတာ, ဘဂဝာ စ ပဉ္စသိခေနာ’’တိ။ အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ပဉ္စသိခံ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘အဘိဝာဒေဟိ မေ တ္ဝံ, တာတ ပဉ္စသိခ, ဘဂဝန္တံ – ‘သက္ကော, ဘန္တေ, ဒေဝာနမိန္ဒော သာမစ္စော သပရိဇနော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ’’။ ‘‘ဧဝံ ဘဒ္ဒန္တဝာ’’တိ ခော ပဉ္စသိခော ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တော သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတိ – ‘‘သက္ကော, ဘန္တေ, ဒေဝာနမိန္ဒော သာမစ္စော သပရိဇနော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သုခီ ဟောတု, ပဉ္စသိခ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော သာမစ္စော သပရိဇနော; သုခကာမာ ဟိ ဒေဝာ မနုသ္သာ အသုရာ နာဂာ ဂန္ဓဗ္ဗာ ယေ စညေ သန္တိ ပုထုကာယာ’’တိ။

    350. Atha kho sakkassa devānamindassa etadahosi – ‘‘paṭisammodati pañcasikho gandhabbadevaputto bhagavatā, bhagavā ca pañcasikhenā’’ti. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbadevaputtaṃ āmantesi – ‘‘abhivādehi me tvaṃ, tāta pañcasikha, bhagavantaṃ – ‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’ti’’. ‘‘Evaṃ bhaddantavā’’ti kho pañcasikho gandhabbadevaputto sakkassa devānamindassa paṭissutvā bhagavantaṃ abhivādeti – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. ‘‘Evaṃ sukhī hotu, pañcasikha, sakko devānamindo sāmacco saparijano; sukhakāmā hi devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā’’ti.

    ၃၅၁. ဧဝဉ္စ ပန တထာဂတာ ဧဝရူပေ မဟေသက္ခေ ယက္ခေ အဘိဝဒန္တိ။ အဘိဝဒိတော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဣန္ဒသာလဂုဟံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဒေဝာပိ တာဝတိံသာ ဣန္ဒသာလဂုဟံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ပဉ္စသိခောပိ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တော ဣန္ဒသာလဂုဟံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။

    351. Evañca pana tathāgatā evarūpe mahesakkhe yakkhe abhivadanti. Abhivadito sakko devānamindo bhagavato indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Devāpi tāvatiṃsā indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Pañcasikhopi gandhabbadevaputto indasālaguhaṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

    တေန ခော ပန သမယေန ဣန္ဒသာလဂုဟာ ဝိသမာ သန္တီ သမာ သမပာဒိ, သမ္ဗာဓာ သန္တီ ဥရုန္ဒာ 15 သမပာဒိ, အန္ဓကာရော ဂုဟာယံ အန္တရဓာယိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ ယထာ တံ ဒေဝာနံ ဒေဝာနုဘာဝေန။

    Tena kho pana samayena indasālaguhā visamā santī samā samapādi, sambādhā santī urundā 16 samapādi, andhakāro guhāyaṃ antaradhāyi, āloko udapādi yathā taṃ devānaṃ devānubhāvena.

    ၃၅၂. အထ ခော ဘဂဝာ သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယမိဒံ အာယသ္မတော ကောသိယသ္သ, အဗ္ဘုတမိဒံ အာယသ္မတော ကောသိယသ္သ တာဝ ဗဟုကိစ္စသ္သ ဗဟုကရဏီယသ္သ ယဒိဒံ ဣဓာဂမန’’န္တိ။ ‘‘စိရပဋိကာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုကာမော; အပိ စ ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ ကေဟိစိ ကေဟိစိ 17 ကိစ္စကရဏီယေဟိ ဗ္ယာဝဋော; ဧဝာဟံ နာသက္ခိံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိတုံ။ ဧကမိဒံ, ဘန္တေ, သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ သလဠာဂာရကေ။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘန္တေ, သာဝတ္ထိံ အဂမာသိံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ။ တေန ခော ပန, ဘန္တေ, သမယေန ဘဂဝာ အညတရေန သမာဓိနာ နိသိန္နော ဟောတိ, ဘူဇတိ 18 စ နာမ ဝေသ္သဝဏသ္သ မဟာရာဇသ္သ ပရိစာရိကာ ဘဂဝန္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ, ပဉ္ဇလိကာ နမသ္သမာနာ တိဋ္ဌတိ။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘန္တေ, ဘူဇတိံ ဧတဒဝောစံ – ‘အဘိဝာဒေဟိ မေ တ္ဝံ, ဘဂိနိ, ဘဂဝန္တံ – ‘‘သက္ကော, ဘန္တေ, ဒေဝာနမိန္ဒော သာမစ္စော သပရိဇနော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, သာ ဘူဇတိ မံ ဧတဒဝောစ – ‘အကာလော ခော, မာရိသ, ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ; ပဋိသလ္လီနော ဘဂဝာ’တိ။ ‘တေန ဟီ, ဘဂိနိ, ယဒာ ဘဂဝာ တမ္ဟာ သမာဓိမ္ဟာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတိ, အထ မမ ဝစနေန ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေဟိ – ‘‘သက္ကော, ဘန္တေ, ဒေဝာနမိန္ဒော သာမစ္စော သပရိဇနော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ကစ္စိ မေ သာ, ဘန္တေ, ဘဂိနီ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေသိ? သရတိ ဘဂဝာ တသ္သာ ဘဂိနိယာ ဝစန’’န္တိ? ‘‘အဘိဝာဒေသိ မံ သာ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဘဂိနီ, သရာမဟံ တသ္သာ ဘဂိနိယာ ဝစနံ။ အပိ စာဟံ အာယသ္မတော နေမိသဒ္ဒေန 19 တမ္ဟာ သမာဓိမ္ဟာ ဝုဋ္ဌိတော’’တိ။ ‘‘ယေ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝာ အမ္ဟေဟိ ပဌမတရံ တာဝတိံသကာယံ ဥပပန္နာ, တေသံ မေ သမ္မုခာ သုတံ သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘ယဒာ တထာဂတာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, ဒိဗ္ဗာ ကာယာ ပရိပူရေန္တိ, ဟာယန္တိ အသုရကာယာ’တိ။ တံ မေ ဣဒံ, ဘန္တေ, သက္ခိဒိဋ္ဌံ ယတော တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပန္နော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ဒိဗ္ဗာ ကာယာ ပရိပူရေန္တိ, ဟာယန္တိ အသုရကာယာတိ။

    352. Atha kho bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘‘acchariyamidaṃ āyasmato kosiyassa, abbhutamidaṃ āyasmato kosiyassa tāva bahukiccassa bahukaraṇīyassa yadidaṃ idhāgamana’’nti. ‘‘Cirapaṭikāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo; api ca devānaṃ tāvatiṃsānaṃ kehici kehici 20 kiccakaraṇīyehi byāvaṭo; evāhaṃ nāsakkhiṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati salaḷāgārake. Atha khvāhaṃ, bhante, sāvatthiṃ agamāsiṃ bhagavantaṃ dassanāya. Tena kho pana, bhante, samayena bhagavā aññatarena samādhinā nisinno hoti, bhūjati 21 ca nāma vessavaṇassa mahārājassa paricārikā bhagavantaṃ paccupaṭṭhitā hoti, pañjalikā namassamānā tiṭṭhati. Atha khvāhaṃ, bhante, bhūjatiṃ etadavocaṃ – ‘abhivādehi me tvaṃ, bhagini, bhagavantaṃ – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā bhūjati maṃ etadavoca – ‘akālo kho, mārisa, bhagavantaṃ dassanāya; paṭisallīno bhagavā’ti. ‘Tena hī, bhagini, yadā bhagavā tamhā samādhimhā vuṭṭhito hoti, atha mama vacanena bhagavantaṃ abhivādehi – ‘‘sakko, bhante, devānamindo sāmacco saparijano bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Kacci me sā, bhante, bhaginī bhagavantaṃ abhivādesi? Sarati bhagavā tassā bhaginiyā vacana’’nti? ‘‘Abhivādesi maṃ sā, devānaminda, bhaginī, sarāmahaṃ tassā bhaginiyā vacanaṃ. Api cāhaṃ āyasmato nemisaddena 22 tamhā samādhimhā vuṭṭhito’’ti. ‘‘Ye te, bhante, devā amhehi paṭhamataraṃ tāvatiṃsakāyaṃ upapannā, tesaṃ me sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, dibbā kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyā’ti. Taṃ me idaṃ, bhante, sakkhidiṭṭhaṃ yato tathāgato loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho, dibbā kāyā paripūrenti, hāyanti asurakāyāti.

    ဂောပကဝတ္ထု

    Gopakavatthu

    ၃၅၃. ‘‘ဣဓေဝ, ဘန္တေ, ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ဂောပိကာ နာမ သက္ယဓီတာ အဟောသိ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နာ ဓမ္မေ ပသန္နာ သင္ဃေ ပသန္နာ သီလေသု ပရိပူရကာရိနီ။ သာ ဣတ္ထိတ္တံ 23 ဝိရာဇေတ္ဝာ ပုရိသတ္တံ 24 ဘာဝေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ။ ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သဟဗ္ယတံ အမ္ဟာကံ ပုတ္တတ္တံ အဇ္ဈုပဂတာ။ တတ္ရပိ နံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘ဂောပကော ဒေဝပုတ္တော, ဂောပကော ဒေဝပုတ္တော’တိ။ အညေပိ, ဘန္တေ, တယော ဘိက္ခူ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ဟီနံ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ ဥပပန္နာ။ တေ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရယမာနာ အမ္ဟာကံ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တိ အမ္ဟာကံ ပာရိစရိယံ။ တေ အမ္ဟာကံ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတေ အမ္ဟာကံ ပာရိစရိယံ ဂောပကော ဒေဝပုတ္တော ပဋိစောဒေသိ – ‘ကုတောမုခာ နာမ တုမ္ဟေ , မာရိသာ, တသ္သ ဘဂဝတော ဓမ္မံ အသ္သုတ္ထ 25 – အဟဉ္ဟိ နာမ ဣတ္ထိကာ သမာနာ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နာ ဓမ္မေ ပသန္နာ သင္ဃေ ပသန္နာ သီလေသု ပရိပူရကာရိနီ ဣတ္ထိတ္တံ ဝိရာဇေတ္ဝာ ပုရိသတ္တံ ဘာဝေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ, ဒေဝာနံ တာဝတိံသာနံ သဟဗ္ယတံ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပုတ္တတ္တံ အဇ္ဈုပဂတာ။ ဣဓာပိ မံ ဧဝံ ဇာနန္တိ ‘‘ဂောပကော ဒေဝပုတ္တော ဂောပကော ဒေဝပုတ္တော’တိ။ တုမ္ဟေ ပန, မာရိသာ, ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ ဟီနံ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ ဥပပန္နာ။ ဒုဒ္ဒိဋ္ဌရူပံ ဝတ, ဘော, အဒ္ဒသာမ, ယေ မယံ အဒ္ဒသာမ သဟဓမ္မိကေ ဟီနံ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ ဥပပန္နေ’တိ။ တေသံ, ဘန္တေ, ဂောပကေန ဒေဝပုတ္တေန ပဋိစောဒိတာနံ ဒ္ဝေ ဒေဝာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သတိံ ပဋိလဘိံသု ကာယံ ဗ္ရဟ္မပုရောဟိတံ, ဧကော ပန ဒေဝော ကာမေ အဇ္ဈာဝသိ။

    353. ‘‘Idheva, bhante, kapilavatthusmiṃ gopikā nāma sakyadhītā ahosi buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī. Sā itthittaṃ 26 virājetvā purisattaṃ 27 bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā. Devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ amhākaṃ puttattaṃ ajjhupagatā. Tatrapi naṃ evaṃ jānanti – ‘gopako devaputto, gopako devaputto’ti. Aññepi, bhante, tayo bhikkhū bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā. Te pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārayamānā amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgacchanti amhākaṃ pāricariyaṃ. Te amhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgate amhākaṃ pāricariyaṃ gopako devaputto paṭicodesi – ‘kutomukhā nāma tumhe , mārisā, tassa bhagavato dhammaṃ assuttha 28 – ahañhi nāma itthikā samānā buddhe pasannā dhamme pasannā saṅghe pasannā sīlesu paripūrakārinī itthittaṃ virājetvā purisattaṃ bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ sakkassa devānamindassa puttattaṃ ajjhupagatā. Idhāpi maṃ evaṃ jānanti ‘‘gopako devaputto gopako devaputto’ti. Tumhe pana, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapannā. Duddiṭṭharūpaṃ vata, bho, addasāma, ye mayaṃ addasāma sahadhammike hīnaṃ gandhabbakāyaṃ upapanne’ti. Tesaṃ, bhante, gopakena devaputtena paṭicoditānaṃ dve devā diṭṭheva dhamme satiṃ paṭilabhiṃsu kāyaṃ brahmapurohitaṃ, eko pana devo kāme ajjhāvasi.

    ၃၅၄.‘‘‘ဥပာသိကာ စက္ခုမတော အဟောသိံ,

    354.‘‘‘Upāsikā cakkhumato ahosiṃ,

    နာမမ္ပိ မယ္ဟံ အဟု ‘ဂောပိကာ’တိ။

    Nāmampi mayhaṃ ahu ‘gopikā’ti;

    ဗုဒ္ဓေ စ ဓမ္မေ စ အဘိပ္ပသန္နာ၊

    Buddhe ca dhamme ca abhippasannā,

    သင္ဃဉ္စုပဋ္ဌာသိံ ပသန္နစိတ္တာ။

    Saṅghañcupaṭṭhāsiṃ pasannacittā.

    ‘‘‘တသ္သေဝ ဗုဒ္ဓသ္သ သုဓမ္မတာယ၊

    ‘‘‘Tasseva buddhassa sudhammatāya,

    သက္ကသ္သ ပုတ္တောမ္ဟိ မဟာနုဘာဝော။

    Sakkassa puttomhi mahānubhāvo;

    မဟာဇုတီကော တိဒိဝူပပန္နော၊

    Mahājutīko tidivūpapanno,

    ဇာနန္တိ မံ ဣဓာပိ ‘ဂောပကော’တိ။

    Jānanti maṃ idhāpi ‘gopako’ti.

    ‘‘‘အထဒ္ဒသံ ဘိက္ခဝော ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗေ၊

    ‘‘‘Athaddasaṃ bhikkhavo diṭṭhapubbe,

    ဂန္ဓဗ္ဗကာယူပဂတေ ဝသီနေ။

    Gandhabbakāyūpagate vasīne;

    ဣမေဟိ တေ ဂောတမသာဝကာသေ၊

    Imehi te gotamasāvakāse,

    ယေ စ မယံ ပုဗ္ဗေ မနုသ္သဘူတာ။

    Ye ca mayaṃ pubbe manussabhūtā.

    ‘‘‘အန္နေန ပာနေန ဥပဋ္ဌဟိမ္ဟာ၊

    ‘‘‘Annena pānena upaṭṭhahimhā,

    ပာဒူပသင္ဂယ္ဟ သကေ နိဝေသနေ။

    Pādūpasaṅgayha sake nivesane;

    ကုတောမုခာ နာမ ဣမေ ဘဝန္တော၊

    Kutomukhā nāma ime bhavanto,

    ဗုဒ္ဓသ္သ ဓမ္မာနိ ပဋိဂ္ဂဟေသုံ 29

    Buddhassa dhammāni paṭiggahesuṃ 30.

    ‘‘‘ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဟိ ဓမ္မော၊

    ‘‘‘Paccattaṃ veditabbo hi dhammo,

    သုဒေသိတော စက္ခုမတာနုဗုဒ္ဓော။

    Sudesito cakkhumatānubuddho;

    အဟဉ္ဟိ တုမ္ဟေဝ ဥပာသမာနော၊

    Ahañhi tumheva upāsamāno,

    သုတ္ဝာန အရိယာန သုဘာသိတာနိ။

    Sutvāna ariyāna subhāsitāni.

    ‘‘‘သက္ကသ္သ ပုတ္တောမ္ဟိ မဟာနုဘာဝော၊

    ‘‘‘Sakkassa puttomhi mahānubhāvo,

    မဟာဇုတီကော တိဒိဝူပပန္နော။

    Mahājutīko tidivūpapanno;

    တုမ္ဟေ ပန သေဋ္ဌမုပာသမာနာ၊

    Tumhe pana seṭṭhamupāsamānā,

    အနုတ္တရံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတ္ဝာ။

    Anuttaraṃ brahmacariyaṃ caritvā.

    ‘‘‘ဟီနံ ကာယံ ဥပပန္နာ ဘဝန္တော၊

    ‘‘‘Hīnaṃ kāyaṃ upapannā bhavanto,

    အနာနုလောမာ ဘဝတူပပတ္တိ။

    Anānulomā bhavatūpapatti;

    ဒုဒ္ဒိဋ္ဌရူပံ ဝတ အဒ္ဒသာမ၊

    Duddiṭṭharūpaṃ vata addasāma,

    သဟဓမ္မိကေ ဟီနကာယူပပန္နေ။

    Sahadhammike hīnakāyūpapanne.

    ‘‘‘ဂန္ဓဗ္ဗကာယူပဂတာ ဘဝန္တော၊

    ‘‘‘Gandhabbakāyūpagatā bhavanto,

    ဒေဝာနမာဂစ္ဆထ ပာရိစရိယံ။

    Devānamāgacchatha pāricariyaṃ;

    အဂာရေ ဝသတော မယ္ဟံ၊

    Agāre vasato mayhaṃ,

    ဣမံ ပသ္သ ဝိသေသတံ။

    Imaṃ passa visesataṃ.

    ‘‘‘ဣတ္ထီ ဟုတ္ဝာ သ္ဝဇ္ဇ ပုမောမ္ဟိ ဒေဝော၊

    ‘‘‘Itthī hutvā svajja pumomhi devo,

    ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင္ဂိဘူတော’။

    Dibbehi kāmehi samaṅgibhūto’;

    တေ စောဒိတာ ဂောတမသာဝကေန၊

    Te coditā gotamasāvakena,

    သံဝေဂမာပာဒု သမေစ္စ ဂောပကံ။

    Saṃvegamāpādu samecca gopakaṃ.

    ‘‘‘ဟန္ဒ ဝိယာယာမ 31 ဗ္ယာယာမ 32

    ‘‘‘Handa viyāyāma 33 byāyāma 34,

    မာ နော မယံ ပရပေသ္သာ အဟုမ္ဟာ’။

    Mā no mayaṃ parapessā ahumhā’;

    တေသံ ဒုဝေ ဝီရိယမာရဘိံသု၊

    Tesaṃ duve vīriyamārabhiṃsu,

    အနုသ္သရံ ဂောတမသာသနာနိ။

    Anussaraṃ gotamasāsanāni.

    ‘‘ဣဓေဝ စိတ္တာနိ ဝိရာဇယိတ္ဝာ၊

    ‘‘Idheva cittāni virājayitvā,

    ကာမေသု အာဒီနဝမဒ္ဒသံသု။

    Kāmesu ādīnavamaddasaṃsu;

    တေ ကာမသံယောဇနဗန္ဓနာနိ၊

    Te kāmasaṃyojanabandhanāni,

    ပာပိမယောဂာနိ ဒုရစ္စယာနိ။

    Pāpimayogāni duraccayāni.

    ‘‘နာဂောဝ သန္နာနိ ဂုဏာနိ 35 ဆေတ္ဝာ၊

    ‘‘Nāgova sannāni guṇāni 36 chetvā,

    ဒေဝေ တာဝတိံသေ အတိက္ကမိံသု။

    Deve tāvatiṃse atikkamiṃsu;

    သဣန္ဒာ ဒေဝာ သပဇာပတိကာ၊

    Saindā devā sapajāpatikā,

    သဗ္ဗေ သုဓမ္မာယ သဘာယုပဝိဋ္ဌာ။

    Sabbe sudhammāya sabhāyupaviṭṭhā.

    ‘‘တေသံ နိသိန္နာနံ အဘိက္ကမိံသု၊

    ‘‘Tesaṃ nisinnānaṃ abhikkamiṃsu,

    ဝီရာ ဝိရာဂာ ဝိရဇံ ကရောန္တာ။

    Vīrā virāgā virajaṃ karontā;

    တေ ဒိသ္ဝာ သံဝေဂမကာသိ ဝာသဝော၊

    Te disvā saṃvegamakāsi vāsavo,

    ဒေဝာဘိဘူ ဒေဝဂဏသ္သ မဇ္ဈေ။

    Devābhibhū devagaṇassa majjhe.

    ‘‘‘ဣမေဟိ တေ ဟီနကာယူပပန္နာ၊

    ‘‘‘Imehi te hīnakāyūpapannā,

    ဒေဝေ တာဝတိံသေ အဘိက္ကမန္တိ’။

    Deve tāvatiṃse abhikkamanti’;

    သံဝေဂဇာတသ္သ ဝစော နိသမ္မ၊

    Saṃvegajātassa vaco nisamma,

    သော ဂောပကော ဝာသဝမဇ္ဈဘာသိ။

    So gopako vāsavamajjhabhāsi.

    ‘‘‘ဗုဒ္ဓော ဇနိန္ဒတ္ထိ မနုသ္သလောကေ၊

    ‘‘‘Buddho janindatthi manussaloke,

    ကာမာဘိဘူ သက္ယမုနီတိ ဉာယတိ။

    Kāmābhibhū sakyamunīti ñāyati;

    တသ္သေဝ တေ ပုတ္တာ သတိယာ ဝိဟီနာ၊

    Tasseva te puttā satiyā vihīnā,

    စောဒိတာ မယာ တေ သတိမဇ္ဈလတ္ထုံ။

    Coditā mayā te satimajjhalatthuṃ.

    ‘‘‘တိဏ္ဏံ တေသံ အာဝသိနေတ္ထ 37 ဧကော၊

    ‘‘‘Tiṇṇaṃ tesaṃ āvasinettha 38 eko,

    ဂန္ဓဗ္ဗကာယူပဂတော ဝသီနော။

    Gandhabbakāyūpagato vasīno;

    ဒ္ဝေ စ သမ္ဗောဓိပထာနုသာရိနော၊

    Dve ca sambodhipathānusārino,

    ဒေဝေပိ ဟီဠေန္တိ သမာဟိတတ္တာ။

    Devepi hīḷenti samāhitattā.

    ‘‘‘ဧတာဒိသီ ဓမ္မပ္ပကာသနေတ္ထ၊

    ‘‘‘Etādisī dhammappakāsanettha,

    န တတ္ထ ကိံကင္ခတိ ကောစိ သာဝကော။

    Na tattha kiṃkaṅkhati koci sāvako;

    နိတိဏ္ဏဩဃံ ဝိစိကိစ္ဆဆိန္နံ၊

    Nitiṇṇaoghaṃ vicikicchachinnaṃ,

    ဗုဒ္ဓံ နမသ္သာမ ဇိနံ ဇနိန္ဒံ’။

    Buddhaṃ namassāma jinaṃ janindaṃ’.

    ‘‘ယံ တေ ဓမ္မံ ဣဓညာယ၊

    ‘‘Yaṃ te dhammaṃ idhaññāya,

    ဝိသေသံ အဇ္ဈဂံသု 39 တေ။

    Visesaṃ ajjhagaṃsu 40 te;

    ကာယံ ဗ္ရဟ္မပုရောဟိတံ၊

    Kāyaṃ brahmapurohitaṃ,

    ဒုဝေ တေသံ ဝိသေသဂူ။

    Duve tesaṃ visesagū.

    ‘‘တသ္သ ဓမ္မသ္သ ပတ္တိယာ၊

    ‘‘Tassa dhammassa pattiyā,

    အာဂတမ္ဟာသိ မာရိသ။

    Āgatamhāsi mārisa;

    ကတာဝကာသာ ဘဂဝတာ၊

    Katāvakāsā bhagavatā,

    ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆေမု မာရိသာ’’တိ။

    Pañhaṃ pucchemu mārisā’’ti.

    ၃၅၅. အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဒီဃရတ္တံ ဝိသုဒ္ဓော ခော အယံ ယက္ခော 41, ယံ ကိဉ္စိ မံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိသ္သတိ, သဗ္ဗံ တံ အတ္ထသဉ္ဟိတံယေဝ ပုစ္ဆိသ္သတိ, နော အနတ္ထသဉ္ဟိတံ။ ယဉ္စသ္သာဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရိသ္သာမိ, တံ ခိပ္ပမေဝ အာဇာနိသ္သတီ’’တိ။

    355. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘dīgharattaṃ visuddho kho ayaṃ yakkho 42, yaṃ kiñci maṃ pañhaṃ pucchissati, sabbaṃ taṃ atthasañhitaṃyeva pucchissati, no anatthasañhitaṃ. Yañcassāhaṃ puṭṭho byākarissāmi, taṃ khippameva ājānissatī’’ti.

    ၃၅၆. အထ ခော ဘဂဝာ သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

    356. Atha kho bhagavā sakkaṃ devānamindaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘‘ပုစ္ဆ ဝာသဝ မံ ပဉ္ဟံ၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသိ။

    ‘‘Puccha vāsava maṃ pañhaṃ, yaṃ kiñci manasicchasi;

    တသ္သ တသ္သေဝ ပဉ္ဟသ္သ၊ အဟံ အန္တံ ကရောမိ တေ’’တိ။

    Tassa tasseva pañhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ti.

    ပဌမဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော။

    Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.

    ၃၅၇. ကတာဝကာသော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတာ ဣမံ ဘဂဝန္တံ 43 ပဌမံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

    357. Katāvakāso sakko devānamindo bhagavatā imaṃ bhagavantaṃ 44 paṭhamaṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘ကိံ သံယောဇနာ နု ခော, မာရိသ, ဒေဝာ မနုသ္သာ အသုရာ နာဂာ ဂန္ဓဗ္ဗာ ယေ စညေ သန္တိ ပုထုကာယာ, တေ – ‘အဝေရာ အဒဏ္ဍာ အသပတ္တာ အဗ္ယာပဇ္ဇာ ဝိဟရေမု အဝေရိနော’တိ ဣတိ စ နေသံ ဟောတိ, အထ စ ပန သဝေရာ သဒဏ္ဍာ သသပတ္တာ သဗ္ယာပဇ္ဇာ ဝိဟရန္တိ သဝေရိနော’’တိ? ဣတ္ထံ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ပဉ္ဟံ 45 အပုစ္ဆိ။ တသ္သ ဘဂဝာ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကာသိ –

    ‘‘Kiṃ saṃyojanā nu kho, mārisa, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā viharanti saverino’’ti? Itthaṃ sakko devānamindo bhagavantaṃ pañhaṃ 46 apucchi. Tassa bhagavā pañhaṃ puṭṭho byākāsi –

    ‘‘ဣသ္သာမစ္ဆရိယသံယောဇနာ ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒေဝာ မနုသ္သာ အသုရာ နာဂာ ဂန္ဓဗ္ဗာ ယေ စညေ သန္တိ ပုထုကာယာ, တေ – ‘အဝေရာ အဒဏ္ဍာ အသပတ္တာ အဗ္ယာပဇ္ဇာ ဝိဟရေမု အဝေရိနော’တိ ဣတိ စ နေသံ ဟောတိ, အထ စ ပန သဝေရာ သဒဏ္ဍာ သသပတ္တာ သဗ္ယာပဇ္ဇာ ဝိဟရန္တိ သဝေရိနော’’တိ။ ဣတ္ထံ ဘဂဝာ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကာသိ။ အတ္တမနော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ အနုမောဒိ – ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝာ, ဧဝမေတံ, သုဂတ။ တိဏ္ဏာ မေတ္ထ ကင္ခာ ဝိဂတာ ကထံကထာ ဘဂဝတော ပဉ္ဟဝေယ္ယာကရဏံ သုတ္ဝာ’’တိ။

    ‘‘Issāmacchariyasaṃyojanā kho, devānaminda, devā manussā asurā nāgā gandhabbā ye caññe santi puthukāyā, te – ‘averā adaṇḍā asapattā abyāpajjā viharemu averino’ti iti ca nesaṃ hoti, atha ca pana saverā sadaṇḍā sasapattā sabyāpajjā viharanti saverino’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ၃၅၈. ဣတိဟ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ 47 ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

    358. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ 48 pañhaṃ apucchi –

    ‘‘ဣသ္သာမစ္ဆရိယံ ပန, မာရိသ, ကိံနိဒာနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ; ကိသ္မိံ သတိ ဣသ္သာမစ္ဆရိယံ ဟောတိ; ကိသ္မိံ အသတိ ဣသ္သာမစ္ဆရိယံ န ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣသ္သာမစ္ဆရိယံ ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ပိယာပ္ပိယနိဒာနံ ပိယာပ္ပိယသမုဒယံ ပိယာပ္ပိယဇာတိကံ ပိယာပ္ပိယပဘဝံ; ပိယာပ္ပိယေ သတိ ဣသ္သာမစ္ဆရိယံ ဟောတိ, ပိယာပ္ပိယေ အသတိ ဣသ္သာမစ္ဆရိယံ န ဟောတီ’’တိ။

    ‘‘Issāmacchariyaṃ pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati issāmacchariyaṃ hoti; kismiṃ asati issāmacchariyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Issāmacchariyaṃ kho, devānaminda, piyāppiyanidānaṃ piyāppiyasamudayaṃ piyāppiyajātikaṃ piyāppiyapabhavaṃ; piyāppiye sati issāmacchariyaṃ hoti, piyāppiye asati issāmacchariyaṃ na hotī’’ti.

    ‘‘ပိယာပ္ပိယံ ခော ပန, မာရိသ, ကိံနိဒာနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ; ကိသ္မိံ သတိ ပိယာပ္ပိယံ ဟောတိ; ကိသ္မိံ အသတိ ပိယာပ္ပိယံ န ဟောတီ’’တိ? ‘‘ပိယာပ္ပိယံ ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဆန္ဒနိဒာနံ ဆန္ဒသမုဒယံ ဆန္ဒဇာတိကံ ဆန္ဒပဘဝံ; ဆန္ဒေ သတိ ပိယာပ္ပိယံ ဟောတိ; ဆန္ဒေ အသတိ ပိယာပ္ပိယံ န ဟောတီ’’တိ။

    ‘‘Piyāppiyaṃ kho pana, mārisa, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ; kismiṃ sati piyāppiyaṃ hoti; kismiṃ asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti? ‘‘Piyāppiyaṃ kho, devānaminda, chandanidānaṃ chandasamudayaṃ chandajātikaṃ chandapabhavaṃ; chande sati piyāppiyaṃ hoti; chande asati piyāppiyaṃ na hotī’’ti.

    ‘‘ဆန္ဒော ခော ပန, မာရိသ, ကိံနိဒာနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝော; ကိသ္မိံ သတိ ဆန္ဒော ဟောတိ; ကိသ္မိံ အသတိ ဆန္ဒော န ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဆန္ဒော ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဝိတက္ကနိဒာနော ဝိတက္ကသမုဒယော ဝိတက္ကဇာတိကော ဝိတက္ကပဘဝော; ဝိတက္ကေ သတိ ဆန္ဒော ဟောတိ; ဝိတက္ကေ အသတိ ဆန္ဒော န ဟောတီ’’တိ။

    ‘‘Chando kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo; kismiṃ sati chando hoti; kismiṃ asati chando na hotī’’ti? ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno vitakkasamudayo vitakkajātiko vitakkapabhavo; vitakke sati chando hoti; vitakke asati chando na hotī’’ti.

    ‘‘ဝိတက္ကော ခော ပန, မာရိသ, ကိံနိဒာနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝော; ကိသ္မိံ သတိ ဝိတက္ကော ဟောတိ; ကိသ္မိံ အသတိ ဝိတက္ကော န ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိတက္ကော ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ပပဉ္စသညာသင္ခာနိဒာနော ပပဉ္စသညာသင္ခာသမုဒယော ပပဉ္စသညာသင္ခာဇာတိကော ပပဉ္စသညာသင္ခာပဘဝော; ပပဉ္စသညာသင္ခာယ သတိ ဝိတက္ကော ဟောတိ; ပပဉ္စသညာသင္ခာယ အသတိ ဝိတက္ကော န ဟောတီ’’တိ။

    ‘‘Vitakko kho pana, mārisa, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo; kismiṃ sati vitakko hoti; kismiṃ asati vitakko na hotī’’ti? ‘‘Vitakko kho, devānaminda, papañcasaññāsaṅkhānidāno papañcasaññāsaṅkhāsamudayo papañcasaññāsaṅkhājātiko papañcasaññāsaṅkhāpabhavo; papañcasaññāsaṅkhāya sati vitakko hoti; papañcasaññāsaṅkhāya asati vitakko na hotī’’ti.

    ‘‘ကထံ ပဋိပန္နော ပန, မာရိသ, ဘိက္ခု ပပဉ္စသညာသင္ခာနိရောဓသာရုပ္ပဂာမိနိံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတီ’’တိ?

    ‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti?

    ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာနံ

    Vedanākammaṭṭhānaṃ

    ၃၅၉. ‘‘သောမနသ္သံပာဟံ 49, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဒောမနသ္သံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဥပေက္ခံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။

    359. ‘‘Somanassaṃpāhaṃ 50, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi.

    ၃၆၀. ‘‘သောမနသ္သံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ သောမနသ္သံ ‘ဣမံ ခော မေ သောမနသ္သံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝရူပံ သောမနသ္သံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ သောမနသ္သံ ‘ဣမံ ခော မေ သောမနသ္သံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝရူပံ သောမနသ္သံ သေဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ စေ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ, ယံ စေ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ, ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ, တေ 51 ပဏီတတရေ။ သောမနသ္သံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    360. ‘‘Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ na sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jaññā somanassaṃ ‘imaṃ kho me somanassaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ somanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te 52 paṇītatare. Somanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၆၁. ‘‘ဒောမနသ္သံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ , အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ။ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ဒောမနသ္သံ ‘ဣမံ ခော မေ ဒောမနသ္သံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝရူပံ ဒောမနသ္သံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ဒောမနသ္သံ ‘ဣမံ ခော မေ ဒောမနသ္သံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝရူပံ ဒောမနသ္သံ သေဝိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ စေ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ, ယံ စေ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ, ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ, တေ ပဏီတတရေ။ ဒောမနသ္သံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    361. ‘‘Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi , asevitabbampīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ na sevitabbaṃ. Tattha yaṃ jaññā domanassaṃ ‘imaṃ kho me domanassaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpaṃ domanassaṃ sevitabbaṃ. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Domanassaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampī’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၆၂. ‘‘ဥပေက္ခံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ဥပေက္ခံ ‘ဣမံ ခော မေ ဥပေက္ခံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝရူပာ ဥပေက္ခာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ဥပေက္ခံ ‘ဣမံ ခော မေ ဥပေက္ခံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝရူပာ ဥပေက္ခာ သေဝိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယံ စေ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ, ယံ စေ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ, ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ, တေ ပဏီတတရေ။ ဥပေက္ခံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    362. ‘‘Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā upekkhā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā upekkhaṃ ‘imaṃ kho me upekkhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā upekkhā sevitabbā. Tattha yaṃ ce savitakkaṃ savicāraṃ, yaṃ ce avitakkaṃ avicāraṃ, ye avitakke avicāre, te paṇītatare. Upekkhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၆၃. ‘‘ဧဝံ ပဋိပန္နော ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဘိက္ခု ပပဉ္စသညာသင္ခာနိရောဓသာရုပ္ပဂာမိနိံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထံ ဘဂဝာ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကာသိ။ အတ္တမနော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ အနုမောဒိ – ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝာ, ဧဝမေတံ, သုဂတ, တိဏ္ဏာ မေတ္ထ ကင္ခာ ဝိဂတာ ကထံကထာ ဘဂဝတော ပဉ္ဟဝေယ္ယာကရဏံ သုတ္ဝာ’’တိ။

    363. ‘‘Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu papañcasaññāsaṅkhānirodhasāruppagāminiṃ paṭipadaṃ paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata, tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ပာတိမောက္ခသံဝရော

    Pātimokkhasaṃvaro

    ၃၆၄. ဣတိဟ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

    364. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘ကထံ ပဋိပန္နော ပန, မာရိသ, ဘိက္ခု ပာတိမောက္ခသံဝရာယ ပဋိပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ကာယသမာစာရံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဝစီသမာစာရံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ပရိယေသနံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗ’’မ္ပိ။

    ‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti? ‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabba’’mpi.

    ‘‘ကာယသမာစာရံပာဟံ , ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ကာယသမာစာရံ ‘ဣမံ ခော မေ ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝရူပော ကာယသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ကာယသမာစာရံ ‘ဣမံ ခော မေ ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝရူပော ကာယသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။ ကာယသမာစာရံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    ‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘imaṃ kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo. Kāyasamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘ဝစီသမာစာရံပာဟံ , ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’တိ။ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ဝစီသမာစာရံ ‘ဣမံ ခော မေ ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝရူပော ဝစီသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ဝစီသမာစာရံ ‘ဣမံ ခော မေ ဝစီသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝရူပော ဝစီသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။ ဝစီသမာစာရံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    ‘‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā vacīsamācāraṃ ‘imaṃ kho me vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpo vacīsamācāro sevitabbo. Vacīsamācāraṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘ပရိယေသနံပာဟံ , ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ထ ယံ ဇညာ ပရိယေသနံ ‘ဣမံ ခော မေ ပရိယေသနံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တီ’တိ, ဧဝရူပာ ပရိယေသနာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ပရိယေသနံ ‘ဣမံ ခော မေ ပရိယေသနံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’တိ, ဧဝရူပာ ပရိယေသနာ သေဝိတဗ္ဗာ။ ပရိယေသနံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီတိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    ‘‘Pariyesanaṃpāhaṃ , devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyantī’ti, evarūpā pariyesanā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’ti, evarūpā pariyesanā sevitabbā. Pariyesanaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampīti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘ဧဝံ ပဋိပန္နော ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဘိက္ခု ပာတိမောက္ခသံဝရာယ ပဋိပန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထံ ဘဂဝာ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကာသိ။ အတ္တမနော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ အနုမောဒိ – ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝာ, ဧဝမေတံ, သုဂတ။ တိဏ္ဏာ မေတ္ထ ကင္ခာ ဝိဂတာ ကထံကထာ ဘဂဝတော ပဉ္ဟဝေယ္ယာကရဏံ သုတ္ဝာ’’တိ။

    ‘‘Evaṃ paṭipanno kho, devānaminda, bhikkhu pātimokkhasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti. Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော

    Indriyasaṃvaro

    ၃၆၅. ဣတိဟ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

    365. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘ကထံ ပဋိပန္နော ပန, မာရိသ, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယသံဝရာယ ပဋိပန္နော ဟောတီ’’တိ? ‘‘စက္ခုဝိညေယ္ယံ ရူပံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ သောတဝိညေယ္ယံ သဒ္ဒံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဃာနဝိညေယ္ယံ ဂန္ဓံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယံ ရသံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ကာယဝိညေယ္ယံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ မနောဝိညေယ္ယံ ဓမ္မံပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ – သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ, အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ။

    ‘‘Kathaṃ paṭipanno pana, mārisa, bhikkhu indriyasaṃvarāya paṭipanno hotī’’ti? ‘‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Sotaviññeyyaṃ saddaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Ghānaviññeyyaṃ gandhaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Jivhāviññeyyaṃ rasaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi. Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’’ti.

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –

    Evaṃ vutte, sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘ဣမသ္သ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သင္ခိတ္တေန ဘာသိတသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ ယထာရူပံ, ဘန္တေ, စက္ခုဝိညေယ္ယံ ရူပံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပံ စက္ခုဝိညေယ္ယံ ရူပံ န သေဝိတဗ္ဗံ ။ ယထာရူပဉ္စ ခော, ဘန္တေ, စက္ခုဝိညေယ္ယံ ရူပံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပံ စက္ခုဝိညေယ္ယံ ရူပံ သေဝိတဗ္ဗံ။ ယထာရူပဉ္စ ခော, ဘန္တေ, သောတဝိညေယ္ယံ သဒ္ဒံ သေဝတော။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယံ ဂန္ဓံ သေဝတော။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယံ ရသံ သေဝတော။ ကာယဝိညေယ္ယံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ သေဝတော။ မနောဝိညေယ္ယံ ဓမ္မံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပော မနောဝိညေယ္ယော ဓမ္မော န သေဝိတဗ္ဗော။ ယထာရူပဉ္စ ခော, ဘန္တေ, မနောဝိညေယ္ယံ ဓမ္မံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဧဝရူပော မနောဝိညေယ္ယော ဓမ္မော သေဝိတဗ္ဗော။

    ‘‘Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Yathārūpaṃ, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ . Yathārūpañca kho, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ. Yathārūpañca kho, bhante, sotaviññeyyaṃ saddaṃ sevato…pe… ghānaviññeyyaṃ gandhaṃ sevato… jivhāviññeyyaṃ rasaṃ sevato… kāyaviññeyyaṃ phoṭṭhabbaṃ sevato… manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo. Yathārūpañca kho, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.

    ‘‘ဣမသ္သ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ သင္ခိတ္တေန ဘာသိတသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနတော တိဏ္ဏာ မေတ္ထ ကင္ခာ ဝိဂတာ ကထံကထာ ဘဂဝတော ပဉ္ဟဝေယ္ယာကရဏံ သုတ္ဝာ’’တိ။

    ‘‘Imassa kho me, bhante, bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānato tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ၃၆၆. ဣတိဟ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ –

    366. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘သဗ္ဗေဝ နု ခော, မာရိသ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧကန္တဝာဒာ ဧကန္တသီလာ ဧကန္တဆန္ဒာ ဧကန္တအဇ္ဈောသာနာ’’တိ? ‘‘န ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, သဗ္ဗေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧကန္တဝာဒာ ဧကန္တသီလာ ဧကန္တဆန္ဒာ ဧကန္တအဇ္ဈောသာနာ’’တိ။

    ‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.

    ‘‘ကသ္မာ ပန, မာရိသ, န သဗ္ဗေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧကန္တဝာဒာ ဧကန္တသီလာ ဧကန္တဆန္ဒာ ဧကန္တအဇ္ဈောသာနာ’’တိ? ‘‘အနေကဓာတု နာနာဓာတု ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, လောကော။ တသ္မိံ အနေကဓာတုနာနာဓာတုသ္မိံ လောကေ ယံ ယဒေဝ သတ္တာ ဓာတုံ အဘိနိဝိသန္တိ, တံ တဒေဝ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရန္တိ – ‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’န္တိ။ တသ္မာ န သဗ္ဗေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧကန္တဝာဒာ ဧကန္တသီလာ ဧကန္တဆန္ဒာ ဧကန္တအဇ္ဈောသာနာ’’တိ။

    ‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti? ‘‘Anekadhātu nānādhātu kho, devānaminda, loko. Tasmiṃ anekadhātunānādhātusmiṃ loke yaṃ yadeva sattā dhātuṃ abhinivisanti, taṃ tadeva thāmasā parāmāsā abhinivissa voharanti – ‘idameva saccaṃ moghamañña’nti. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti.

    ‘‘သဗ္ဗေဝ နု ခော, မာရိသ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗ္ရဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနာ’’တိ? ‘‘န ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, သဗ္ဗေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗ္ရဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနာ’’တိ။

    ‘‘Sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Na kho, devānaminda, sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.

    ‘‘ကသ္မာ ပန, မာရိသ, န သဗ္ဗေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗ္ရဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနာ’’တိ? ‘‘ယေ ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဘိက္ခူ တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တာ တေ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗ္ရဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနာ။ တသ္မာ န သဗ္ဗေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ အစ္စန္တဗ္ရဟ္မစာရီ အစ္စန္တပရိယောသာနာ’’တိ။

    ‘‘Kasmā pana, mārisa, na sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti? ‘‘Ye kho, devānaminda, bhikkhū taṇhāsaṅkhayavimuttā te accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā. Tasmā na sabbe samaṇabrāhmaṇā accantaniṭṭhā accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosānā’’ti.

    ဣတ္ထံ ဘဂဝာ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကာသိ။ အတ္တမနော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ အနုမောဒိ – ‘‘ဧဝမေတံ, ဘဂဝာ, ဧဝမေတံ, သုဂတ။ တိဏ္ဏာ မေတ္ထ ကင္ခာ ဝိဂတာ ကထံကထာ ဘဂဝတော ပဉ္ဟဝေယ္ယာကရဏံ သုတ္ဝာ’’တိ။

    Itthaṃ bhagavā sakkassa devānamindassa pañhaṃ puṭṭho byākāsi. Attamano sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi anumodi – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Tiṇṇā mettha kaṅkhā vigatā kathaṃkathā bhagavato pañhaveyyākaraṇaṃ sutvā’’ti.

    ၃၆၇. ဣတိဟ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –

    367. Itiha sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘ဧဇာ, ဘန္တေ, ရောဂော, ဧဇာ ဂဏ္ဍော, ဧဇာ သလ္လံ, ဧဇာ ဣမံ ပုရိသံ ပရိကဍ္ဎတိ တသ္သ တသ္သေဝ ဘဝသ္သ အဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ။ တသ္မာ အယံ ပုရိသော ဥစ္စာဝစမာပဇ္ဇတိ ။ ယေသာဟံ, ဘန္တေ, ပဉ္ဟာနံ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဩကာသကမ္မမ္ပိ နာလတ္ထံ, တေ မေ ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတာ။ ဒီဃရတ္တာနုသယိတဉ္စ ပန 53 မေ ဝိစိကိစ္ဆာကထံကထာသလ္လံ, တဉ္စ ဘဂဝတာ အဗ္ဗုဠ္ဟ’’န္တိ။

    ‘‘Ejā, bhante, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ, ejā imaṃ purisaṃ parikaḍḍhati tassa tasseva bhavassa abhinibbattiyā. Tasmā ayaṃ puriso uccāvacamāpajjati . Yesāhaṃ, bhante, pañhānaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu okāsakammampi nālatthaṃ, te me bhagavatā byākatā. Dīgharattānusayitañca pana 54 me vicikicchākathaṃkathāsallaṃ, tañca bhagavatā abbuḷha’’nti.

    ‘‘အဘိဇာနာသိ နော တ္ဝံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဣမေ ပဉ္ဟေ အညေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိတာ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ, ဘန္တေ, ဣမေ ပဉ္ဟေ အညေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိတာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဗ္ယာကံသု? သစေ တေ အဂရု ဘာသသ္သူ’’တိ။ ‘‘န ခော မေ, ဘန္တေ, ဂရု ယတ္ထသ္သ ဘဂဝာ နိသိန္နော ဘဂဝန္တရူပော ဝာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဘာသသ္သူ’’တိ။ ‘‘ယေသ္ဝာဟံ 55, ဘန္တေ , မညာမိ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အာရညိကာ ပန္တသေနာသနာတိ, တ္ယာဟံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဣမေ ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆာမိ, တေ မယာ ပုဋ္ဌာ န သမ္ပာယန္တိ, အသမ္ပာယန္တာ မမံယေဝ ပဋိပုစ္ဆန္တိ – ‘ကော နာမော အာယသ္မာ’တိ? တေသာဟံ ပုဋ္ဌော ဗ္ယာကရောမိ – ‘အဟံ ခော, မာရိသ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော’တိ။ တေ မမံယေဝ ဥတ္တရိ ပဋိပုစ္ဆန္တိ – ‘ကိံ ပနာယသ္မာ, ဒေဝာနမိန္ဒ 56, ကမ္မံ ကတ္ဝာ ဣမံ ဌာနံ ပတ္တော’တိ? တေသာဟံ ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ တေ တာဝတကေနေဝ အတ္တမနာ ဟောန္တိ – ‘သက္ကော စ နော ဒေဝာနမိန္ဒော ဒိဋ္ဌော, ယဉ္စ နော အပုစ္ဆိမ္ဟာ, တဉ္စ နော ဗ္ယာကာသီ’တိ။ တေ အညဒတ္ထု မမံယေဝ သာဝကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, န စာဟံ တေသံ။ အဟံ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သာဝကော သောတာပန္နော အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ ။

    ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ime pañhe aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti? ‘‘Abhijānāmahaṃ, bhante, ime pañhe aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, devānaminda, byākaṃsu? Sace te agaru bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bhante, garu yatthassa bhagavā nisinno bhagavantarūpo vā’’ti. ‘‘Tena hi, devānaminda, bhāsassū’’ti. ‘‘Yesvāhaṃ 57, bhante , maññāmi samaṇabrāhmaṇā āraññikā pantasenāsanāti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā ime pañhe pucchāmi, te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaṃyeva paṭipucchanti – ‘ko nāmo āyasmā’ti? Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi – ‘ahaṃ kho, mārisa, sakko devānamindo’ti. Te mamaṃyeva uttari paṭipucchanti – ‘kiṃ panāyasmā, devānaminda 58, kammaṃ katvā imaṃ ṭhānaṃ patto’ti? Tesāhaṃ yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desemi. Te tāvatakeneva attamanā honti – ‘sakko ca no devānamindo diṭṭho, yañca no apucchimhā, tañca no byākāsī’ti. Te aññadatthu mamaṃyeva sāvakā sampajjanti, na cāhaṃ tesaṃ. Ahaṃ kho pana, bhante, bhagavato sāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti .

    သောမနသ္သပဋိလာဘကထာ

    Somanassapaṭilābhakathā

    ၃၆၈. ‘‘အဘိဇာနာသိ နော တ္ဝံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘ’’န္တိ? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ , ဘန္တေ, ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တ္ဝံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, အဘိဇာနာသိ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘ’’န္တိ?

    368. ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, devānaminda, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti? ‘‘Abhijānāmahaṃ , bhante, ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, devānaminda, abhijānāsi ito pubbe evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābha’’nti?

    ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ, ဒေဝာသုရသင္ဂာမော သမုပဗ္ယူဠ္ဟော 59 အဟောသိ။ တသ္မိံ ခော ပန, ဘန္တေ, သင္ဂာမေ ဒေဝာ ဇိနိံသု, အသုရာ ပရာဇယိံသု 60။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, တံ သင္ဂာမံ အဘိဝိဇိနိတ္ဝာ ဝိဇိတသင္ဂာမသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ယာ စေဝ ဒာနိ ဒိဗ္ဗာ ဩဇာ ယာ စ အသုရာ ဩဇာ, ဥဘယမေတံ 61 ဒေဝာ ပရိဘုဉ္ဇိသ္သန္တီ’တိ။ သော ခော ပန မေ, ဘန္တေ, ဝေဒပဋိလာဘော သောမနသ္သပဋိလာဘော သဒဏ္ဍာဝစရော သသတ္ထာဝစရော န နိဗ္ဗိဒာယ န ဝိရာဂာယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ယော ခော ပန မေ အယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ဝေဒပဋိလာဘော သောမနသ္သပဋိလာဘော, သော အဒဏ္ဍာဝစရော အသတ္ထာဝစရော ဧကန္တနိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတီ’’တိ။

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhante, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho 62 ahosi. Tasmiṃ kho pana, bhante, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājayiṃsu 63. Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmassa etadahosi – ‘yā ceva dāni dibbā ojā yā ca asurā ojā, ubhayametaṃ 64 devā paribhuñjissantī’ti. So kho pana me, bhante, vedapaṭilābho somanassapaṭilābho sadaṇḍāvacaro sasatthāvacaro na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Yo kho pana me ayaṃ, bhante, bhagavato dhammaṃ sutvā vedapaṭilābho somanassapaṭilābho, so adaṇḍāvacaro asatthāvacaro ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’’ti.

    ၃၆၉. ‘‘ကိံ ပန တ္ဝံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေသီ’’တိ? ‘‘ဆ ခော အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသေ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    369. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, devānaminda, atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedesī’’ti? ‘‘Cha kho ahaṃ, bhante, atthavase sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘ဣဓေဝ တိဋ္ဌမာနသ္သ၊ ဒေဝဘူတသ္သ မေ သတော။

    ‘‘Idheva tiṭṭhamānassa, devabhūtassa me sato;

    ပုနရာယု စ မေ လဒ္ဓော၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ မာရိသ။

    Punarāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisa.

    ‘‘ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပဌမံ အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, paṭhamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘စုတာဟံ ဒိဝိယာ ကာယာ၊ အာယုံ ဟိတ္ဝာ အမာနုသံ။

    ‘‘Cutāhaṃ diviyā kāyā, āyuṃ hitvā amānusaṃ;

    အမူဠ္ဟော ဂဗ္ဘမေသ္သာမိ၊ ယတ္ထ မေ ရမတီ မနော။

    Amūḷho gabbhamessāmi, yattha me ramatī mano.

    ‘‘ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဒုတိယံ အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, dutiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘သ္ဝာဟံ အမူဠ္ဟပညသ္သ 65၊ ဝိဟရံ သာသနေ ရတော။

    ‘‘Svāhaṃ amūḷhapaññassa 66, viharaṃ sāsane rato;

    ဉာယေန ဝိဟရိသ္သာမိ၊ သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော။

    Ñāyena viharissāmi, sampajāno paṭissato.

    ‘‘ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, တတိယံ အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, tatiyaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘ဉာယေန မေ စရတော စ၊ သမ္ဗောဓိ စေ ဘဝိသ္သတိ။

    ‘‘Ñāyena me carato ca, sambodhi ce bhavissati;

    အညာတာ ဝိဟရိသ္သာမိ၊ သ္ဝေဝ အန္တော ဘဝိသ္သတိ။

    Aññātā viharissāmi, sveva anto bhavissati.

    ‘‘ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, စတုတ္ထံ အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, catutthaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘စုတာဟံ မာနုသာ ကာယာ၊ အာယုံ ဟိတ္ဝာန မာနုသံ။

    ‘‘Cutāhaṃ mānusā kāyā, āyuṃ hitvāna mānusaṃ;

    ပုန ဒေဝော ဘဝိသ္သာမိ၊ ဒေဝလောကမ္ဟိ ဥတ္တမော။

    Puna devo bhavissāmi, devalokamhi uttamo.

    ‘‘ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပဉ္စမံ အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, pañcamaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘တေ 67 ပဏီတတရာ ဒေဝာ၊ အကနိဋ္ဌာ ယသသ္သိနော။

    ‘‘Te 68 paṇītatarā devā, akaniṭṭhā yasassino;

    အန္တိမေ ဝတ္တမာနမ္ဟိ၊ သော နိဝာသော ဘဝိသ္သတိ။

    Antime vattamānamhi, so nivāso bhavissati.

    ‘‘ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဆဋ္ဌံ အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Imaṃ kho ahaṃ, bhante, chaṭṭhaṃ atthavasaṃ sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ‘‘ဣမေ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဆ အတ္ထဝသေ သမ္ပသ္သမာနော ဧဝရူပံ ဝေဒပဋိလာဘံ သောမနသ္သပဋိလာဘံ ပဝေဒေမိ။

    ‘‘Ime kho ahaṃ, bhante, cha atthavase sampassamāno evarūpaṃ vedapaṭilābhaṃ somanassapaṭilābhaṃ pavedemi.

    ၃၇၀.‘‘အပရိယောသိတသင္ကပ္ပော , ဝိစိကိစ္ဆော ကထံကထီ။

    370.‘‘Apariyositasaṅkappo , vicikiccho kathaṃkathī.

    ဝိစရိံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ၊ အန္ဝေသန္တော တထာဂတံ။

    Vicariṃ dīghamaddhānaṃ, anvesanto tathāgataṃ.

    ‘‘ယသ္သု မညာမိ သမဏေ၊ ပဝိဝိတ္တဝိဟာရိနော။

    ‘‘Yassu maññāmi samaṇe, pavivittavihārino;

    သမ္ဗုဒ္ဓာ ဣတိ မညာနော၊ ဂစ္ဆာမိ တေ ဥပာသိတုံ။

    Sambuddhā iti maññāno, gacchāmi te upāsituṃ.

    ‘‘‘ကထံ အာရာဓနာ ဟောတိ၊ ကထံ ဟောတိ ဝိရာဓနာ’။

    ‘‘‘Kathaṃ ārādhanā hoti, kathaṃ hoti virādhanā’;

    ဣတိ ပုဋ္ဌာ န သမ္ပာယန္တိ 69၊ မဂ္ဂေ ပဋိပဒာသု စ။

    Iti puṭṭhā na sampāyanti 70, magge paṭipadāsu ca.

    ‘‘တ္ယသ္သု ယဒာ မံ ဇာနန္တိ၊ သက္ကော ဒေဝာနမာဂတော။

    ‘‘Tyassu yadā maṃ jānanti, sakko devānamāgato;

    တ္ယသ္သု မမေဝ ပုစ္ဆန္တိ၊ ‘ကိံ ကတ္ဝာ ပာပုဏီ ဣဒံ’။

    Tyassu mameva pucchanti, ‘kiṃ katvā pāpuṇī idaṃ’.

    ‘‘တေသံ ယထာသုတံ ဓမ္မံ၊ ဒေသယာမိ ဇနေ သုတံ 71

    ‘‘Tesaṃ yathāsutaṃ dhammaṃ, desayāmi jane sutaṃ 72;

    တေန အတ္တမနာ ဟောန္တိ၊ ‘ဒိဋ္ဌော နော ဝာသဝောတိ စ’။

    Tena attamanā honti, ‘diṭṭho no vāsavoti ca’.

    ‘‘ယဒာ စ ဗုဒ္ဓမဒ္ဒက္ခိံ၊ ဝိစိကိစ္ဆာဝိတာရဏံ။

    ‘‘Yadā ca buddhamaddakkhiṃ, vicikicchāvitāraṇaṃ;

    သောမ္ဟိ ဝီတဘယော အဇ္ဇ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ပယိရုပာသိယ 73

    Somhi vītabhayo ajja, sambuddhaṃ payirupāsiya 74.

    ‘‘တဏ္ဟာသလ္လသ္သ ဟန္တာရံ၊ ဗုဒ္ဓံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ။

    ‘‘Taṇhāsallassa hantāraṃ, buddhaṃ appaṭipuggalaṃ;

    အဟံ ဝန္ဒေ မဟာဝီရံ၊ ဗုဒ္ဓမာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။

    Ahaṃ vande mahāvīraṃ, buddhamādiccabandhunaṃ.

    ‘‘ယံ ကရောမသိ ဗ္ရဟ္မုနော၊ သမံ ဒေဝေဟိ မာရိသ။

    ‘‘Yaṃ karomasi brahmuno, samaṃ devehi mārisa;

    တဒဇ္ဇ တုယ္ဟံ ကသ္သာမ 75၊ ဟန္ဒ သာမံ ကရောမ တေ။

    Tadajja tuyhaṃ kassāma 76, handa sāmaṃ karoma te.

    ‘‘တ္ဝမေဝ အသိ 77 သမ္ဗုဒ္ဓော၊ တုဝံ သတ္ထာ အနုတ္တရော။

    ‘‘Tvameva asi 78 sambuddho, tuvaṃ satthā anuttaro;

    သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ တေ ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။

    Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo’’ti.

    ၃၇၁. အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ပဉ္စသိခံ ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဗဟူပကာရော ခော မေသိ တ္ဝံ, တာတ ပဉ္စသိခ, ယံ တ္ဝံ ဘဂဝန္တံ ပဌမံ ပသာဒေသိ။ တယာ, တာတ, ပဌမံ ပသာဒိတံ ပစ္ဆာ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဥပသင္ကမိမ္ဟာ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ပေတ္တိကေ ဝာ ဌာနေ ဌပယိသ္သာမိ , ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာ ဘဝိသ္သသိ, ဘဒ္ဒဉ္စ တေ သူရိယဝစ္ဆသံ ဒမ္မိ, သာ ဟိ တေ အဘိပတ္ထိတာ’’တိ။

    371. Atha kho sakko devānamindo pañcasikhaṃ gandhabbaputtaṃ āmantesi – ‘‘bahūpakāro kho mesi tvaṃ, tāta pañcasikha, yaṃ tvaṃ bhagavantaṃ paṭhamaṃ pasādesi. Tayā, tāta, paṭhamaṃ pasāditaṃ pacchā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamimhā arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Pettike vā ṭhāne ṭhapayissāmi , gandhabbarājā bhavissasi, bhaddañca te sūriyavacchasaṃ dammi, sā hi te abhipatthitā’’ti.

    အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ပာဏိနာ ပထဝိံ ပရာမသိတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သာ’’တိ။

    Atha kho sakko devānamindo pāṇinā pathaviṃ parāmasitvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.

    ဣမသ္မိဉ္စ ပန ဝေယ္ယာကရဏသ္မိံ ဘညမာနေ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ အညေသဉ္စ အသီတိယာ ဒေဝတာသဟသ္သာနံ , ဣတိ ယေ သက္ကေန ဒေဝာနမိန္ဒေန အဇ္ဈိဋ္ဌပဉ္ဟာ ပုဋ္ဌာ , တေ ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတာ။ တသ္မာ ဣမသ္သ ဝေယ္ယာကရဏသ္သ သက္ကပဉ္ဟာတ္ဝေဝ အဓိဝစနန္တိ။

    Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne sakkassa devānamindassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Aññesañca asītiyā devatāsahassānaṃ , iti ye sakkena devānamindena ajjhiṭṭhapañhā puṭṭhā , te bhagavatā byākatā. Tasmā imassa veyyākaraṇassa sakkapañhātveva adhivacananti.

    သက္ကပဉ္ဟသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

    Sakkapañhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ဂန္ဓဗ္ဗပုတ္တံ (သ္ယာ.)
    2. gandhabbaputtaṃ (syā.)
    3. ဈာယတသ္သု (သ္ယာ.), ပဇ္ဈာယိတသ္သု (သီ. ပီ.)
    4. ဇလတသ္သု (သ္ယာ.), ဇလိတသ္သု (သီ. ပီ.)
    5. jhāyatassu (syā.), pajjhāyitassu (sī. pī.)
    6. jalatassu (syā.), jalitassu (sī. pī.)
    7. တဒနန္တရံ (သီ. သ္ယာ. ပီ. က.)
    8. tadanantaraṃ (sī. syā. pī. ka.)
    9. ဝေဠုဝပဏ္ဍုဝီဏံ အာဒာယ (သ္ယာ.)
    10. veḷuvapaṇḍuvīṇaṃ ādāya (syā.)
    11. ဇိဂိံသာနော (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    12. jigiṃsāno (sī. syā. pī.)
    13. နေဝ ပန (သ္ယာ.)
    14. neva pana (syā.)
    15. ဥရုဒ္ဒာ (က.)
    16. uruddā (ka.)
    17. ကေဟိစိ (သ္ယာ.)
    18. ဘုဉ္ဇတီ စ (သီ. ပီ.), ဘုဇဂီ (သ္ယာ.)
    19. စက္ကနေမိသဒ္ဒေန (သ္ယာ.)
    20. kehici (syā.)
    21. bhuñjatī ca (sī. pī.), bhujagī (syā.)
    22. cakkanemisaddena (syā.)
    23. ဣတ္ထိစိတ္တံ (သ္ယာ.)
    24. ပုရိသစိတ္တံ (သ္ယာ.)
    25. အာယုဟိတ္ထ (သ္ယာ.)
    26. itthicittaṃ (syā.)
    27. purisacittaṃ (syā.)
    28. āyuhittha (syā.)
    29. ဗုဒ္ဓသ္သ ဓမ္မံ န ပဋိဂ္ဂဟေသုံ (သ္ယာ.)
    30. buddhassa dhammaṃ na paṭiggahesuṃ (syā.)
    31. ဝိဂာယာမ (သ္ယာ.)၊ ဝိတာယာမ (ပီ.)
    32. ဝိယာယမာမ (သီ. ပီ.)
    33. vigāyāma (syā.), vitāyāma (pī.)
    34. viyāyamāma (sī. pī.)
    35. သန္ဒာနဂုဏာနိ (သီ. ပီ.)၊ သန္တာနိ ဂုဏာနိ (သ္ယာ.)
    36. sandānaguṇāni (sī. pī.), santāni guṇāni (syā.)
    37. အဝသီနေတ္ထ (ပီ.)
    38. avasīnettha (pī.)
    39. အဇ္ဈဂမံသု (သ္ယာ.)
    40. ajjhagamaṃsu (syā.)
    41. သက္ကော (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    42. sakko (sī. syā. pī.)
    43. ဒေဝာနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဣမံ (သီ. ပီ.)
    44. devānamindo bhagavantaṃ imaṃ (sī. pī.)
    45. ဣမံ ပဌမံ ပဉ္ဟံ (သီ. ပီ.)
    46. imaṃ paṭhamaṃ pañhaṃ (sī. pī.)
    47. ဥတ္တရိံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    48. uttariṃ (sī. syā. pī.)
    49. ပဟံ (သီ. ပီ.), စာဟံ (သ္ယာ. ကံ.)
    50. pahaṃ (sī. pī.), cāhaṃ (syā. kaṃ.)
    51. သေ (သီ. ပီ.)
    52. se (sī. pī.)
    53. ဒီဃရတ္တာနုပသ္သတာ, ယဉ္စ ပန (သ္ယာ.), ဒီဃရတ္တာနုသယိနော, ယဉ္စ ပန (သီ. ပီ.)
    54. dīgharattānupassatā, yañca pana (syā.), dīgharattānusayino, yañca pana (sī. pī.)
    55. ယေသာဟံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    56. ဒေဝာနမိန္ဒော (သီ. ပီ.)
    57. yesāhaṃ (sī. syā. pī.)
    58. devānamindo (sī. pī.)
    59. သမူပဗ္ဗုဠ္ဟော (သီ. ပီ.)
    60. ပရာဇိံသု (သီ. ပီ.)
    61. ဥဘယမေတ္ထ (သ္ယာ.)
    62. samūpabbuḷho (sī. pī.)
    63. parājiṃsu (sī. pī.)
    64. ubhayamettha (syā.)
    65. အမူဠ္ဟပဉ္ဟသ္သ (?)
    66. amūḷhapañhassa (?)
    67. ယေ (?)
    68. ye (?)
    69. သမ္ဘောန္တိ (သ္ယာ.)
    70. sambhonti (syā.)
    71. ဇနေသုတ (က. သီ.)
    72. janesuta (ka. sī.)
    73. ပယိရုပာသယိံ (သ္ယာ. က.)
    74. payirupāsayiṃ (syā. ka.)
    75. ဒသ္သာမ (သ္ယာ. က.)
    76. dassāma (syā. ka.)
    77. တုဝမေဝသိ (ပီ.)
    78. tuvamevasi (pī.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၈. သက္ကပဉ္ဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၈. သက္ကပဉ္ဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Sakkapañhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact