Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    10. සාමිදත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    10. Sāmidattattheragāthāvaṇṇanā

    පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පරිඤ්‌ඤාතාති ආයස්‌මතො සාමිදත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො අත්‌ථදස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො සත්‌ථරි පරිනිබ්‌බුතෙ තස්‌ස ථූපෙ පුප්‌ඵෙහි ඡත්‌තාතිඡත්‌තං කත්‌වා පූජං අකාසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ රාජගහෙ අඤ්‌ඤතරස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, සාමිදත්‌තොතිස්‌ස නාමං අහොසි. සො අනුක්‌කමෙන විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො බුද්‌ධානුභාවං සුත්‌වා උපාසකෙහි සද්‌ධිං විහාරං ගතො සත්‌ථාරං ධම්‌මං දෙසෙන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො එකමන්‌තං නිසීදි. සත්‌ථා තස්‌ස අජ්‌ඣාසයං ඔලොකෙත්‌වා තථා ධම්‌මං දෙසෙසි, යථා සද්‌ධං පටිලභි සංසාරෙ ච සංවෙගං. සො පටිලද්‌ධසද්‌ධො සංවෙගජාතො පබ්‌බජිත්‌වා ඤාණස්‌ස අපරිපක්‌කත්‌තා කතිපයකාලං අලසබහුලී විහාසි. පුන සත්‌ථාරා ධම්‌මදෙසනාය සමුත්‌තෙජිතො විපස්‌සනාය කම්‌මට්‌ඨානං ගහෙත්‌වා තත්‌ථ යුත්‌තප්‌පයුත්‌තො විහරන්‌තො නචිරෙනෙව අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.15.1-4) –

    Pañcakkhandhāpariññātāti āyasmato sāmidattattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro atthadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa thūpe pupphehi chattātichattaṃ katvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, sāmidattotissa nāmaṃ ahosi. So anukkamena viññutaṃ patto buddhānubhāvaṃ sutvā upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gato satthāraṃ dhammaṃ desentaṃ disvā pasannamānaso ekamantaṃ nisīdi. Satthā tassa ajjhāsayaṃ oloketvā tathā dhammaṃ desesi, yathā saddhaṃ paṭilabhi saṃsāre ca saṃvegaṃ. So paṭiladdhasaddho saṃvegajāto pabbajitvā ñāṇassa aparipakkattā katipayakālaṃ alasabahulī vihāsi. Puna satthārā dhammadesanāya samuttejito vipassanāya kammaṭṭhānaṃ gahetvā tattha yuttappayutto viharanto nacireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.1-4) –

    ‘‘පරිනිබ්‌බුතෙ භගවති, අත්‌ථදස්‌සීනරුත්‌තමෙ;

    ‘‘Parinibbute bhagavati, atthadassīnaruttame;

    ඡත්‌තාතිඡත්‌තං කාරෙත්‌වා, ථූපම්‌හි අභිරොපයිං.

    Chattātichattaṃ kāretvā, thūpamhi abhiropayiṃ.

    ‘‘කාලෙන කාලමාගන්‌ත්‌වා, නමස්‌සිං ලොකනායකං;

    ‘‘Kālena kālamāgantvā, namassiṃ lokanāyakaṃ;

    පුප්‌ඵච්‌ඡදනං කත්‌වාන, ඡත්‌තම්‌හි අභිරොපයිං.

    Pupphacchadanaṃ katvāna, chattamhi abhiropayiṃ.

    ‘‘සත්‌තරසෙ කප්‌පසතෙ, දෙවරජ්‌ජමකාරයිං;

    ‘‘Sattarase kappasate, devarajjamakārayiṃ;

    මනුස්‌සත්‌තං න ගච්‌ඡාමි, ථූපපූජායිදං ඵලං.

    Manussattaṃ na gacchāmi, thūpapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං, භවා සබ්‌බෙ සමූහතා;

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    නාගොව බන්‌ධනං ඡෙත්‌වා, විහරාමි අනාසවො.

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

    ‘‘ස්‌වාගතං වත මෙ ආසි, බුද්‌ධසෙට්‌ඨස්‌ස සන්‌තිකෙ;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;

    තිස්‌සො විජ්‌ජා අනුප්‌පත්‌තා, කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    සො අපරභාගෙ භික්‌ඛූහි ‘‘කිං තයා, ආවුසො, උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මො අධිගතො’’ති පුට්‌ඨො සාසනස්‌ස නිය්‍යානිකභාවං අත්‌තනො ච ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපත්‌තිං තෙසං පවෙදෙන්‌තො අඤ්‌ඤාබ්‍යාකරණවසෙන –

    So aparabhāge bhikkhūhi ‘‘kiṃ tayā, āvuso, uttarimanussadhammo adhigato’’ti puṭṭho sāsanassa niyyānikabhāvaṃ attano ca dhammānudhammappaṭipattiṃ tesaṃ pavedento aññābyākaraṇavasena –

    90.

    90.

    ‘‘පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පරිඤ්‌ඤාතා, තිට්‌ඨන්‌ති ඡින්‌නමූලකා;

    ‘‘Pañcakkhandhā pariññātā, tiṭṭhanti chinnamūlakā;

    වික්‌ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්‌ථි දානි පුනබ්‌භවො’’ති. – ගාථං අභාසි;

    Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පරිඤ්‌ඤාතාති මයා ඉමෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා ‘‘ඉදං දුක්‌ඛං, එත්‌තකං දුක්‌ඛං, න තතො භිය්‍යො’’ති තීහි පරිඤ්‌ඤාහි පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා ඤාතා විදිතා පටිවිද්‌ධා. තිට්‌ඨන්‌ති ඡින්‌නමූලකාති තථා පරිඤ්‌ඤාතත්‌තායෙව මූලභූතස්‌ස සමුදයස්‌ස සබ්‌බසො පහීනත්‌තා තෙ ඉදානි යාව චරිමකචිත්‌තනිරොධො තිට්‌ඨන්‌ති ඡින්‌නමූලකා, චරිමකචිත්‌තනිරොධෙන පන අප්‌පටිසන්‌ධිකාව නිරුජ්‌ඣන්‌ති. තෙනාහ – ‘‘වික්‌ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්‌ථි දානි පුනබ්‌භවො’’ති. තස්‌සත්‌ථො හෙට්‌ඨා වුත්‌තොයෙව.

    Tattha pañcakkhandhā pariññātāti mayā ime pañcupādānakkhandhā ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, na tato bhiyyo’’ti tīhi pariññāhi paricchinditvā ñātā viditā paṭividdhā. Tiṭṭhanti chinnamūlakāti tathā pariññātattāyeva mūlabhūtassa samudayassa sabbaso pahīnattā te idāni yāva carimakacittanirodho tiṭṭhanti chinnamūlakā, carimakacittanirodhena pana appaṭisandhikāva nirujjhanti. Tenāha – ‘‘vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. Tassattho heṭṭhā vuttoyeva.

    සාමිදත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Sāmidattattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    නවමවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Navamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 10. සාමිදත්‌තත්‌ථෙරගාථා • 10. Sāmidattattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact