Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    9. සඞ්‌ඝරක්‌ඛිතත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    9. Saṅgharakkhitattheragāthāvaṇṇanā

    න නූනායං පරමහිතානුකම්‌පිනොති ආයස්‌මතො සඞ්‌ඝරක්‌ඛිතත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? සොපි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො ඉතො චතුනවුතෙ කප්‌පෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං පබ්‌බතපාදෙ වසන්‌තෙ සත්‌ත පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධෙ දිස්‌වා පසන්‌නමානසො කදම්‌බපුප්‌ඵානි ගහෙත්‌වා පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සාවත්‌ථියං ඉබ්‌භකුලෙ නිබ්‌බත්‌ති, තස්‌ස සඞ්‌ඝරක්‌ඛිතොති නාමං අහොසි. සො විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා කම්‌මට්‌ඨානං ගහෙත්‌වා අඤ්‌ඤතරං භික්‌ඛුං සහායං කත්‌වා අරඤ්‌ඤෙ විහරති. ථෙරස්‌ස වසනට්‌ඨානතො අවිදූරෙ වනගුම්‌බෙ එකා මිගී විජායිත්‌වා තරුණං ඡාපං රක්‌ඛන්‌තී ඡාතජ්‌ඣත්‌තාපි පුත්‌තසිනෙහෙන දූරෙ ගොචරාය න ගච්‌ඡති, ආසන්‌නෙ ච තිණොදකස්‌ස අලාභෙන කිලමති. තං දිස්‌වා ථෙරො, ‘‘අහො වතායං ලොකො තණ්‌හාබන්‌ධනබද්‌ධො මහාදුක්‌ඛං අනුභවති, න තං ඡින්‌දිතුං සක්‌කොතී’’ති සංවෙගජාතො තමෙව අඞ්‌කුසං කත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.16.30-34) –

    Na nūnāyaṃ paramahitānukampinoti āyasmato saṅgharakkhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito catunavute kappe kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ pabbatapāde vasante satta paccekasambuddhe disvā pasannamānaso kadambapupphāni gahetvā pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ ibbhakule nibbatti, tassa saṅgharakkhitoti nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā aññataraṃ bhikkhuṃ sahāyaṃ katvā araññe viharati. Therassa vasanaṭṭhānato avidūre vanagumbe ekā migī vijāyitvā taruṇaṃ chāpaṃ rakkhantī chātajjhattāpi puttasinehena dūre gocarāya na gacchati, āsanne ca tiṇodakassa alābhena kilamati. Taṃ disvā thero, ‘‘aho vatāyaṃ loko taṇhābandhanabaddho mahādukkhaṃ anubhavati, na taṃ chindituṃ sakkotī’’ti saṃvegajāto tameva aṅkusaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.30-34) –

    ‘‘හිමවන්‌තස්‌සාවිදූරෙ, කුක්‌කුටො නාම පබ්‌බතො;

    ‘‘Himavantassāvidūre, kukkuṭo nāma pabbato;

    තම්‌හි පබ්‌බතපාදම්‌හි, සත්‌ත බුද්‌ධා වසන්‌ති තෙ.

    Tamhi pabbatapādamhi, satta buddhā vasanti te.

    ‘‘කදම්‌බං පුප්‌ඵිතං දිස්‌වා, දීපරාජංව උග්‌ගතං;

    ‘‘Kadambaṃ pupphitaṃ disvā, dīparājaṃva uggataṃ;

    උභො හත්‌ථෙහි පග්‌ගය්‌හ, සත්‌ත බුද්‌ධෙ සමොකිරිං.

    Ubho hatthehi paggayha, satta buddhe samokiriṃ.

    ‘‘චතුන්‌නවුතිතො කප්‌පෙ, යං පුප්‌ඵමභිරොපයිං;

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, බුද්‌ධපූජායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ද්‌වෙනවුතෙ ඉතො කප්‌පෙ, සත්‌තාසුං පුප්‌ඵනාමකා;

    ‘‘Dvenavute ito kappe, sattāsuṃ pupphanāmakā;

    සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නා, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලා.

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනො දුතියකං භික්‌ඛුං මිච්‌ඡාවිතක්‌කබහුලං විහරන්‌තං ඤත්‌වා තමෙව මිගිං උපමං කරිත්‌වා තං ඔවදන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā attano dutiyakaṃ bhikkhuṃ micchāvitakkabahulaṃ viharantaṃ ñatvā tameva migiṃ upamaṃ karitvā taṃ ovadanto –

    109.

    109.

    ‘‘න නූනායං පරමහිතානුකම්‌පිනො, රහොගතො අනුවිගණෙති සාසනං;

    ‘‘Na nūnāyaṃ paramahitānukampino, rahogato anuvigaṇeti sāsanaṃ;

    තථාහයං විහරති පාකතින්‌ද්‍රියො, මිගී යථා තරුණජාතිකා වනෙ’’ති. –

    Tathāhayaṃ viharati pākatindriyo, migī yathā taruṇajātikā vane’’ti. –

    ගාථං අභාසි.

    Gāthaṃ abhāsi.

    තත්‌ථ න නූනායන්‌ති -ඉති පටිසෙධෙ නිපාතො. නූනාති පරිවිතක්‌කෙ. නූන අයන්‌ති පදච්‌ඡෙදො. පරමහිතානුකම්‌පිනොති පරමං අතිවිය, පරමෙන වා අනුත්‌තරෙන හිතෙන සත්‌තෙ අනුකම්‌පනසීලස්‌ස භගවතො. රහොගතොති රහසි ගතො, සුඤ්‌ඤාගාරගතො කායවිවෙකයුත්‌තොති අත්‌ථො. අනුවිගණෙතීති එත්‌ථ ‘‘න නූනා’’ති පදද්‌වයං ආනෙත්‌වා සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං ‘‘නානුවිගණෙති නූනා’’ති, න චින්‌තෙසි මඤ්‌ඤෙ, ‘‘නානුයුඤ්‌ජතී’’ති තක්‌කෙමීති අත්‌ථො. සාසනන්‌ති පටිපත්‌තිසාසනං, චතුසච්‌චකම්‌මට්‌ඨානභාවනන්‌ති අධිප්‌පායො . තථා හීති තෙනෙව කාරණෙන, සත්‌ථු සාසනස්‌ස අනනුයුඤ්‌ජනතො එව. අයන්‌ති අයං භික්‌ඛු. පාකතින්‌ද්‍රියොති මනච්‌ඡට්‌ඨානං ඉන්‌ද්‍රියානං යථාසකං විසයෙසු විස්‌සජ්‌ජනතො සභාවභූතඉන්‌ද්‍රියො , අසංවුතචක්‌ඛුද්‌වාරාදිකොති අත්‌ථො. යස්‌ස තණ්‌හාසඞ්‌ගස්‌ස අච්‌ඡින්‌නතාය සො භික්‌ඛු පාකතින්‌ද්‍රියො විහරති, තස්‌ස උපමං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘මිගී යථා තරුණජාතිකා වනෙ’’ති ආහ. යථා අයං තරුණසභාවා මිගී පුත්‌තස්‌නෙහස්‌ස අච්‌ඡින්‌නතාය වනෙ දුක්‌ඛං අනුභවති, න තං අතිවත්‌තති, එවමයම්‌පි භික්‌ඛු සඞ්‌ගස්‌ස අච්‌ඡින්‌නතාය පාකතින්‌ද්‍රියො විහරන්‌තො වට්‌ටදුක්‌ඛං නාතිවත්‌තතීති අධිප්‌පායො. ‘‘තරුණවිජාතිකා’’ති වා පාඨො. අභිනවප්‌පසුතා බාලවච්‌ඡාති අත්‌ථො. තං සුත්‌වා සො භික්‌ඛු සඤ්‌ජාතසංවෙගො විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පාපුණි.

    Tattha na nūnāyanti na-iti paṭisedhe nipāto. Nūnāti parivitakke. Nūna ayanti padacchedo. Paramahitānukampinoti paramaṃ ativiya, paramena vā anuttarena hitena satte anukampanasīlassa bhagavato. Rahogatoti rahasi gato, suññāgāragato kāyavivekayuttoti attho. Anuvigaṇetīti ettha ‘‘na nūnā’’ti padadvayaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ ‘‘nānuvigaṇeti nūnā’’ti, na cintesi maññe, ‘‘nānuyuñjatī’’ti takkemīti attho. Sāsananti paṭipattisāsanaṃ, catusaccakammaṭṭhānabhāvananti adhippāyo . Tathā hīti teneva kāraṇena, satthu sāsanassa ananuyuñjanato eva. Ayanti ayaṃ bhikkhu. Pākatindriyoti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ yathāsakaṃ visayesu vissajjanato sabhāvabhūtaindriyo , asaṃvutacakkhudvārādikoti attho. Yassa taṇhāsaṅgassa acchinnatāya so bhikkhu pākatindriyo viharati, tassa upamaṃ dassento ‘‘migī yathā taruṇajātikā vane’’ti āha. Yathā ayaṃ taruṇasabhāvā migī puttasnehassa acchinnatāya vane dukkhaṃ anubhavati, na taṃ ativattati, evamayampi bhikkhu saṅgassa acchinnatāya pākatindriyo viharanto vaṭṭadukkhaṃ nātivattatīti adhippāyo. ‘‘Taruṇavijātikā’’ti vā pāṭho. Abhinavappasutā bālavacchāti attho. Taṃ sutvā so bhikkhu sañjātasaṃvego vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.

    සඞ්‌ඝරක්‌ඛිතත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Saṅgharakkhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 9. සඞ්‌ඝරක්‌ඛිතත්‌ථෙරගාථා • 9. Saṅgharakkhitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact