Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi

    8. සතිපට්‌ඨානකථා

    8. Satipaṭṭhānakathā

    34. සාවත්‌ථිනිදානං . ‘‘චත්‌තාරොමෙ , භික්‌ඛවෙ, සතිපට්‌ඨානා. කතමෙ චත්‌තාරො? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. වෙදනාසු…පෙ.… චිත්‌තෙ… ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා, විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා’’ති.

    34. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Cattārome , bhikkhave, satipaṭṭhānā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā’’ti.

    35. [ක] කථං කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති? ඉධෙකච්‌චො පථවීකායං අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො; දුක්‌ඛතො අනුපස්‌සති, නො සුඛතො; අනත්‌තතො අනුපස්‌සති, නො අත්‌තතො; නිබ්‌බින්‌දති, නො නන්‌දති; විරජ්‌ජති, නො රජ්‌ජති; නිරොධෙති, නො සමුදෙති, පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති . අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති, දුක්‌ඛතො අනුපස්‌සන්‌තො සුඛසඤ්‌ඤං පජහති, අනත්‌තතො අනුපස්‌සන්‌තො අත්‌තසඤ්‌ඤං පජහති, නිබ්‌බින්‌දන්‌තො නන්‌දිං පජහති, විරජ්‌ජන්‌තො රාගං පජහති, නිරොධෙන්‌තො සමුදයං පජහති, පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති. ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි කායං අනුපස්‌සති. කායො උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තං කායං අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘කායෙ කායානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    35. [Ka] kathaṃ kāye kāyānupassī viharati? Idhekacco pathavīkāyaṃ aniccato anupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati . Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi kāyaṃ anupassati. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා – තත්‌ථ ජාතානං ධම්‌මානං අනතිවත්‌තනට්‌ඨෙන භාවනා, ඉන්‌ද්‍රියානං එකරසට්‌ඨෙන භාවනා, තදුපගවීරියවාහනට්‌ඨෙන භාවනා, ආසෙවනට්‌ඨෙන භාවනා.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.

    ඉධෙකච්‌චො ආපොකායං…පෙ.… තෙජොකායං… වායොකායං… කෙසකායං… ලොමකායං… ඡවිකායං… චම්‌මකායං… මංසකායං… රුධිරකායං… න්‌හාරුකායං 1 … අට්‌ඨිකායං… අට්‌ඨිමිඤ්‌ජකායං අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො; දුක්‌ඛතො අනුපස්‌සති, නො සුඛතො ; අනත්‌තතො අනුපස්‌සති, නො අත්‌තතො; නිබ්‌බින්‌දති, නො නන්‌දති; විරජ්‌ජති, නො රජ්‌ජති, නිරොධෙති, නො සමුදෙති; පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති. අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති, දුක්‌ඛතො අනුපස්‌සන්‌තො සුඛසඤ්‌ඤං පජහති, අනත්‌තතො අනුපස්‌සන්‌තො අත්‌තසඤ්‌ඤං පජහති, නිබ්‌බින්‌දන්‌තො නන්‌දිං පජහති, විරජ්‌ජන්‌තො රාගං පජහති, නිරොධෙන්‌තො සමුදයං පජහති, පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති . ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි කායං අනුපස්‌සති. කායො උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තං කායං අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘කායෙ කායානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    Idhekacco āpokāyaṃ…pe… tejokāyaṃ… vāyokāyaṃ… kesakāyaṃ… lomakāyaṃ… chavikāyaṃ… cammakāyaṃ… maṃsakāyaṃ… rudhirakāyaṃ… nhārukāyaṃ 2 … aṭṭhikāyaṃ… aṭṭhimiñjakāyaṃ aniccato anupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato ; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati . Imehi sattahi ākārehi kāyaṃ anupassati. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා – තත්‌ථ ජාතානං ධම්‌මානං අනතිවත්‌තනට්‌ඨෙන භාවනා, ඉන්‌ද්‍රියානං එකරසට්‌ඨෙන භාවනා, තදුපගවීරියවාහනට්‌ඨෙන භාවනා, ආසෙවනට්‌ඨෙන භාවනා. එවං කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Evaṃ kāye kāyānupassī viharati.

    [ඛ] කථං වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී විහරති? ඉධෙකච්‌චො සුඛං වෙදනං අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති. අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති. ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි වෙදනං අනුපස්‌සති. වෙදනා උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තං වෙදනං අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    [Kha] kathaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati? Idhekacco sukhaṃ vedanaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi vedanaṃ anupassati. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා…පෙ.… ආසෙවනට්‌ඨෙන භාවනා…පෙ.… ඉධෙකච්‌චො දුක්‌ඛං වෙදනං…පෙ.… අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං… සාමිසං සුඛං වෙදනං… නිරාමිසං සුඛං වෙදනං… සාමිසං දුක්‌ඛං වෙදනං… නිරාමිසං දුක්‌ඛං වෙදනං… සාමිසං අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං… නිරාමිසං අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං… චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සජං වෙදනං… සොතසම්‌ඵස්‌සජං වෙදනං… ඝානසම්‌ඵස්‌සජං වෙදනං… ජිව්‌හාසම්‌ඵස්‌සජං වෙදනං… කායසම්‌ඵස්‌සජං වෙදනං… මනොසම්‌ඵස්‌සජං වෙදනං අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති. අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති. ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි වෙදනං අනුපස්‌සති. වෙදනා උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තං වෙදනං අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā…pe… idhekacco dukkhaṃ vedanaṃ…pe… adukkhamasukhaṃ vedanaṃ… sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ… nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ… sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ… nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ… sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ… nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ… cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ… sotasamphassajaṃ vedanaṃ… ghānasamphassajaṃ vedanaṃ… jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ… kāyasamphassajaṃ vedanaṃ… manosamphassajaṃ vedanaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi vedanaṃ anupassati. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා…පෙ.… එවං වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී විහරති.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… evaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati.

    [ග] කථං චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී විහරති? ඉධෙකච්‌චො සරාගං චිත්‌තං අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති. අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති . ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි චිත්‌තං අනුපස්‌සති. චිත්‌තං උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තං චිත්‌තං අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    [Ga] kathaṃ citte cittānupassī viharati? Idhekacco sarāgaṃ cittaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati . Imehi sattahi ākārehi cittaṃ anupassati. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා…පෙ.… ආසෙවනට්‌ඨෙන භාවනා.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.

    ඉධෙකච්‌චො වීතරාගං චිත්‌තං…පෙ.… සදොසං චිත්‌තං… වීතදොසං චිත්‌තං… සමොහං චිත්‌තං… වීතමොහං චිත්‌තං… සංඛිත්‌තං චිත්‌තං… වික්‌ඛිත්‌තං චිත්‌තං… මහග්‌ගතං චිත්‌තං… අමහග්‌ගතං චිත්‌තං… සඋත්‌තරං චිත්‌තං… අනුත්‌තරං චිත්‌තං… සමාහිතං චිත්‌තං… අසමාහිතං චිත්‌තං… විමුත්‌තං චිත්‌තං… අවිමුත්‌තං චිත්‌තං… චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං… සොතවිඤ්‌ඤාණං… ඝානවිඤ්‌ඤාණං… ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණං… කායවිඤ්‌ඤාණං… මනොවිඤ්‌ඤාණං අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති. අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති…පෙ.… පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති. ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි චිත්‌තං අනුපස්‌සති. චිත්‌තං උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තං චිත්‌තං අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    Idhekacco vītarāgaṃ cittaṃ…pe… sadosaṃ cittaṃ… vītadosaṃ cittaṃ… samohaṃ cittaṃ… vītamohaṃ cittaṃ… saṃkhittaṃ cittaṃ… vikkhittaṃ cittaṃ… mahaggataṃ cittaṃ… amahaggataṃ cittaṃ… sauttaraṃ cittaṃ… anuttaraṃ cittaṃ… samāhitaṃ cittaṃ… asamāhitaṃ cittaṃ… vimuttaṃ cittaṃ… avimuttaṃ cittaṃ… cakkhuviññāṇaṃ… sotaviññāṇaṃ… ghānaviññāṇaṃ… jivhāviññāṇaṃ… kāyaviññāṇaṃ… manoviññāṇaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi cittaṃ anupassati. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා…පෙ.… ආසෙවනට්‌ඨෙන භාවනා. එවං චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී විහරති.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Evaṃ citte cittānupassī viharati.

    [ඝ] කථං ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරති? ඉධෙකච්‌චො ඨපෙත්‌වා කායං ඨපෙත්‌වා වෙදනං ඨපෙත්‌වා චිත්‌තං තදවසෙසෙ ධම්‌මෙ අනිච්‌චතො අනුපස්‌සති, නො නිච්‌චතො; දුක්‌ඛතො අනුපස්‌සති, නො සුඛතො; අනත්‌තතො අනුපස්‌සති, නො අත්‌තතො; නිබ්‌බින්‌දති, නො නන්‌දති; විරජ්‌ජති, නො රජ්‌ජති; නිරොධෙති, නො සමුදෙති; පටිනිස්‌සජ්‌ජති, නො ආදියති. අනිච්‌චතො අනුපස්‌සන්‌තො නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහති, දුක්‌ඛතො අනුපස්‌සන්‌තො සුඛසඤ්‌ඤං පජහති, අනත්‌තතො අනුපස්‌සන්‌තො අත්‌තසඤ්‌ඤං පජහති, නිබ්‌බින්‌දන්‌තො නන්‌දිං පජහති, විරජ්‌ජන්‌තො රාගං පජහති, නිරොධෙන්‌තො සමුදයං පජහති, පටිනිස්‌සජ්‌ජන්‌තො ආදානං පජහති. ඉමෙහි සත්‌තහි ආකාරෙහි තෙ ධම්‌මෙ අනුපස්‌සති. ධම්‌මා උපට්‌ඨානං, නො සති. සති උපට්‌ඨානඤ්‌චෙව සති ච. තාය සතියා තෙන ඤාණෙන තෙ ධම්‌මෙ අනුපස්‌සති. තෙන වුච්‌චති – ‘‘ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානා’’.

    [Gha] kathaṃ dhammesu dhammānupassī viharati? Idhekacco ṭhapetvā kāyaṃ ṭhapetvā vedanaṃ ṭhapetvā cittaṃ tadavasese dhamme aniccato anupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi te dhamme anupassati. Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānā’’.

    භාවනාති චතස්‌සො භාවනා – තත්‌ථ ජාතානං ධම්‌මානං අනතිවත්‌තනට්‌ඨෙන භාවනා, ඉන්‌ද්‍රියානං එකරසට්‌ඨෙන භාවනා, තදුපගවීරියවාහනට්‌ඨෙන භාවනා, ආසෙවනට්‌ඨෙන භාවනා. එවං ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරතීති.

    Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Evaṃ dhammesu dhammānupassī viharatīti.

    සතිපට්‌ඨානකථා නිට්‌ඨිතා.

    Satipaṭṭhānakathā niṭṭhitā.







    Footnotes:
    1. නහාරුකායං (ස්‍යා.)
    2. nahārukāyaṃ (syā.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / සතිපට්‌ඨානකථාවණ්‌ණනා • Satipaṭṭhānakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact