Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya

    ၉. သုဘသုတ္တံ

    9. Subhasuttaṃ

    ၄၆၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ အညတရသ္သ ဂဟပတိသ္သ နိဝေသနေ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ယသ္သ ဂဟပတိသ္သ နိဝေသနေ ပဋိဝသတိ တံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဂဟပတိ – ‘အဝိဝိတ္တာ သာဝတ္ထီ အရဟန္တေဟီ’တိ။ ကံ နု ခ္ဝဇ္ဇ သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ပယိရုပာသေယ္ယာမာ’’တိ? ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသသ္သူ’’တိ။ အထ ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော တသ္သ ဂဟပတိသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘော ဂောတမ, ဧဝမာဟံသု – ‘ဂဟဋ္ဌော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ, န ပဗ္ဗဇိတော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’န္တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂောတမော ကိမာဟာ’’တိ?

    462. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati aññatarassa gahapatissa nivesane kenacideva karaṇīyena. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yassa gahapatissa nivesane paṭivasati taṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, gahapati – ‘avivittā sāvatthī arahantehī’ti. Kaṃ nu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāmā’’ti? ‘‘Ayaṃ, bhante, bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Taṃ, bhante, bhagavantaṃ payirupāsassū’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto tassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘gahaṭṭho ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ, na pabbajito ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?

    ၄၆၃. ‘‘ဝိဘဇ္ဇဝာဒော ခော အဟမေတ္ထ, မာဏဝ; နာဟမေတ္ထ ဧကံသဝာဒော။ ဂိဟိသ္သ ဝာဟံ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတသ္သ ဝာ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ န ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟီ ဝာ ဟိ , မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတော ဝာ မိစ္ဆာပဋိပန္နော မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု န အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ။ ဂိဟိသ္သ ဝာဟံ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတသ္သ ဝာ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝဏ္ဏေမိ။ ဂိဟီ ဝာ ဟိ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတော ဝာ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလ’’န္တိ။

    463. ‘‘Vibhajjavādo kho ahamettha, māṇava; nāhamettha ekaṃsavādo. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā micchāpaṭipattiṃ na vaṇṇemi. Gihī vā hi , māṇava, pabbajito vā micchāpaṭipanno micchāpaṭipattādhikaraṇahetu na ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā sammāpaṭipattiṃ vaṇṇemi. Gihī vā hi, māṇava, pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.

    ‘‘ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘော ဂောတမ, ဧဝမာဟံသု – ‘မဟဋ္ဌမိဒံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဃရာဝာသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; အပ္ပဋ္ဌမိဒံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတီ’တိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂောတမော ကိမာဟာ’’တိ။

    ‘‘Brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘mahaṭṭhamidaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahapphalaṃ hoti; appaṭṭhamidaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaphalaṃ hotī’ti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti.

    ‘‘ဧတ္ထာပိ ခော အဟံ, မာဏဝ, ဝိဘဇ္ဇဝာဒော; နာဟမေတ္ထ ဧကံသဝာဒော။ အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ, မာဏဝ , ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ? ကသိ ခော, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ? ကသိယေဝ ခော, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ? ဝဏိဇ္ဇာ ခော, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ ကတမဉ္စ မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ? ဝဏိဇ္ဇာယေဝ ခော, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။

    ‘‘Etthāpi kho ahaṃ, māṇava, vibhajjavādo; nāhamettha ekaṃsavādo. Atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava , kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Kasi kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Kasiyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Vaṇijjā kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Vaṇijjāyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.

    ၄၆၄. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ကသိ ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဃရာဝာသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ကသိယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဃရာဝာသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဝဏိဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဝဏိဇ္ဇာယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခော , မာဏဝ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပာဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ’’တိ။

    464. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, kasi kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, kasiyeva kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjāyeva kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho , māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hotī’’ti.

    ‘‘ဗ္ရာဟ္မဏာ , ဘော ဂောတမ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယာ’’တိ။ ‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ – သစေ တေ အဂရု – သာဓု တေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဣမသ္မိံ ပရိသတိ ဘာသသ္သူ’’တိ။ ‘‘န ခော မေ, ဘော ဂောတမ, ဂရု ယတ္ထသ္သု ဘဝန္တော ဝာ နိသိန္နော ဘဝန္တရူပော ဝာ’’တိ 1။ ‘‘တေန ဟိ, မာဏဝ, ဘာသသ္သူ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ခော, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဌမံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ။ တပံ ခော, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ဒုတိယံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ။ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ခော, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ တတိယံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ။ အဇ္ဈေနံ ခော, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ စတုတ္ထံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ။ စာဂံ ခော, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စမံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ။ ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘော ဂောတမ, ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ, ကုသလသ္သ အာရာဓနာယာတိ။ ဣဓ ဘဝံ ဂောတမော ကိမာဟာ’’တိ?

    ‘‘Brāhmaṇā , bho gotama, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyā’’ti. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya – sace te agaru – sādhu te pañca dhamme imasmiṃ parisati bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bho gotama, garu yatthassu bhavanto vā nisinno bhavantarūpo vā’’ti 2. ‘‘Tena hi, māṇava, bhāsassū’’ti. ‘‘Saccaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā paṭhamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Tapaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā dutiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brahmacariyaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā tatiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Ajjhenaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā catutthaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Cāgaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā pañcamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brāhmaṇā, bho gotama, ime pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyāti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?

    ၄၆၅. ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, အတ္ထိ ကောစိ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဧကဗ္ရာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဝိပာကံ ပဝေဒေမီ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, အတ္ထိ ကောစိ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပာစရိယောပိ ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂာပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဝိပာကံ ပဝေဒေမီ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။ ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, ယေပိ တေ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗ္ရာဟ္မဏာ ပောရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ တဒနုဂာယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝာစိတမနုဝာစေန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝာမကော ဝာမဒေဝော ဝေသ္သာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒ္ဝာဇော ဝာသေဋ္ဌော ကသ္သပော ဘဂု, တေပိ ဧဝမာဟံသု – ‘မယံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဝိပာကံ ပဝေဒေမာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    465. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘ဣတိ ကိရ, မာဏဝ, နတ္ထိ ကောစိ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဧကဗ္ရာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဝိပာကံ ပဝေဒေမီ’တိ; နတ္ထိ ကောစိ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပာစရိယောပိ ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂာပိ ယော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဝိပာကံ ပဝေဒေမီ’တိ; ယေပိ တေ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗ္ရာဟ္မဏာ ပောရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂာယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝာစိတမနုဝာစေန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝာမကော ဝာမဒေဝော ဝေသ္သာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒ္ဝာဇော ဝာသေဋ္ဌော ကသ္သပော ဘဂု။ တေပိ န ဧဝမာဟံသု – ‘မယံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဝိပာကံ ပဝေဒေမာ’တိ။

    ‘‘Iti kira, māṇava, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; natthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi na evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’ti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, အန္ဓဝေဏိ ပရမ္ပရာသံသတ္တာ ပုရိမောပိ န ပသ္သတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပသ္သတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပသ္သတိ; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, အန္ဓဝေဏူပမံ မညေ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဘာသိတံ သမ္ပဇ္ဇတိ – ပုရိမောပိ န ပသ္သတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပသ္သတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပသ္သတီ’’တိ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, andhaveṇi paramparāsaṃsattā purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati; evameva kho, māṇava, andhaveṇūpamaṃ maññe brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati – purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passatī’’ti.

    ၄၆၆. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဂဝတာ အန္ဓဝေဏူပမေန ဝုစ္စမာနော ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံယေဝ ခုံသေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝမ္ဘေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝဒမာနော – ‘သမဏော ဂောတမော ပာပိတော ဘဝိသ္သတီ’တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဗ္ရာဟ္မဏော, ဘော ဂောတမ, ပောက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော ဧဝမာဟ – ‘ဧဝမေဝ ပနိဓေကစ္စေ 3 သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသံ ပဋိဇာနန္တိ။ တေသမိဒံ ဘာသိတံ ဟသ္သကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, နာမကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, ရိတ္တကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, တုစ္ဆကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ။ ကထဉ္ဟိ နာမ မနုသ္သဘူတော ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသံ ဉသ္သတိ ဝာ ဒက္ခတိ ဝာ သစ္ဆိ ဝာ ကရိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’’တိ?

    466. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavatā andhaveṇūpamena vuccamāno kupito anattamano bhagavantaṃyeva khuṃsento bhagavantaṃyeva vambhento bhagavantaṃyeva vadamāno – ‘samaṇo gotamo pāpito bhavissatī’ti bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇo, bho gotama, pokkharasāti opamañño subhagavaniko evamāha – ‘evameva panidhekacce 4 samaṇabrāhmaṇā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ paṭijānanti. Tesamidaṃ bhāsitaṃ hassakaṃyeva sampajjati, nāmakaṃyeva sampajjati, rittakaṃyeva sampajjati, tucchakaṃyeva sampajjati. Kathañhi nāma manussabhūto uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’’ti?

    ‘‘ကိံ ပန, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော သဗ္ဗေသံယေဝ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတီ’’တိ? ‘‘သကာယပိ ဟိ, ဘော ဂောတမ, ပုဏ္ဏိကာယ ဒာသိယာ ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ န ပဇာနာတိ, ကုတော ပန သဗ္ဗေသံယေဝ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနိသ္သတီ’’တိ?

    ‘‘Kiṃ pana, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānātī’’ti? ‘‘Sakāyapi hi, bho gotama, puṇṇikāya dāsiyā brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko cetasā ceto paricca na pajānāti, kuto pana sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānissatī’’ti?

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဇစ္စန္ဓော ပုရိသော န ပသ္သေယ္ယ ကဏ္ဟသုက္ကာနိ ရူပာနိ, န ပသ္သေယ္ယ နီလကာနိ ရူပာနိ, န ပသ္သေယ္ယ ပီတကာနိ ရူပာနိ, န ပသ္သေယ္ယ လောဟိတကာနိ ရူပာနိ, န ပသ္သေယ္ယ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပာနိ, န ပသ္သေယ္ယ သမဝိသမံ, န ပသ္သေယ္ယ တာရကရူပာနိ, န ပသ္သေယ္ယ စန္ဒိမသူရိယေ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘နတ္ထိ ကဏ္ဟသုက္ကာနိ ရူပာနိ, နတ္ထိ ကဏ္ဟသုက္ကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ နီလကာနိ ရူပာနိ, နတ္ထိ နီလကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ ပီတကာနိ ရူပာနိ, နတ္ထိ ပီတကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ လောဟိတကာနိ ရူပာနိ, နတ္ထိ လောဟိတကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပာနိ, နတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ သမဝိသမံ, နတ္ထိ သမဝိသမသ္သ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ တာရကရူပာနိ, နတ္ထိ တာရကရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; နတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာ, နတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒသ္သာဝီ။ အဟမေတံ န ဇာနာမိ, အဟမေတံ န ပသ္သာမိ; တသ္မာ တံ နတ္ထီ’တိ။ သမ္မာ နု ခော သော, မာဏဝ, ဝဒမာနော ဝဒေယ္ယာ’’တိ?

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, jaccandho puriso na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. So evaṃ vadeyya – ‘natthi kaṇhasukkāni rūpāni, natthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi nīlakāni rūpāni, natthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi pītakāni rūpāni, natthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi lohitakāni rūpāni, natthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, natthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi samavisamaṃ, natthi samavisamassa dassāvī; natthi tārakarūpāni, natthi tārakarūpānaṃ dassāvī; natthi candimasūriyā, natthi candimasūriyānaṃ dassāvī. Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti. Sammā nu kho so, māṇava, vadamāno vadeyyā’’ti?

    ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ။ အတ္ထိ ကဏ္ဟသုက္ကာနိ ရူပာနိ, အတ္ထိ ကဏ္ဟသုက္ကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; အတ္ထိ နီလကာနိ ရူပာနိ, အတ္ထိ နီလကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; အတ္ထိ ပီတကာနိ ရူပာနိ, အတ္ထိ ပီတကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; အတ္ထိ လောဟိတကာနိ ရူပာနိ, အတ္ထိ လောဟိတကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; အတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပာနိ, အတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနံ ရူပာနံ ဒသ္သာဝီ; အတ္ထိ သမဝိသမံ, အတ္ထိ သမဝိသမသ္သ ဒသ္သာဝီ; အတ္ထိ တာရကရူပာနိ, အတ္ထိ တာရကရူပာနံ ဒသ္သာဝီ ; အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာ, အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒသ္သာဝီ။ ‘အဟမေတံ န ဇာနာမိ, အဟမေတံ န ပသ္သာမိ; တသ္မာ တံ နတ္ထီ’တိ; န ဟိ သော, ဘော ဂောတမ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယ္ယာ’’တိ။

    ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Atthi kaṇhasukkāni rūpāni, atthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi nīlakāni rūpāni, atthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi pītakāni rūpāni, atthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi lohitakāni rūpāni, atthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, atthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi samavisamaṃ, atthi samavisamassa dassāvī; atthi tārakarūpāni, atthi tārakarūpānaṃ dassāvī ; atthi candimasūriyā, atthi candimasūriyānaṃ dassāvī. ‘Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti; na hi so, bho gotama, sammā vadamāno vadeyyā’’ti.

    ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော အန္ဓော အစက္ခုကော။ သော ဝတ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသံ ဉသ္သတိ ဝာ ဒက္ခတိ ဝာ သစ္ဆိ ဝာ ကရိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။

    ‘‘Evameva kho, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko andho acakkhuko. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’’.

    ၄၆၇. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယေ တေ ကောသလကာ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ, သေယ္ယထိဒံ – စင္ကီ ဗ္ရာဟ္မဏော တာရုက္ခော ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ ဗ္ရာဟ္မဏော ဇာဏုသ္သောဏိ ဗ္ရာဟ္မဏော ပိတာ စ 5 တေ တောဒေယ္ယော, ကတမာ နေသံ သေယ္ယော 6, ယံ ဝာ တေ သမ္မုစ္စာ 7 ဝာစံ ဘာသေယ္ယုံ ယံ ဝာ အသမ္မုစ္စာ’’တိ? ‘‘သမ္မုစ္စာ, ဘော ဂောတမ’’။

    467. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, ye te kosalakā brāhmaṇamahāsālā, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇussoṇi brāhmaṇo pitā ca 8 te todeyyo, katamā nesaṃ seyyo 9, yaṃ vā te sammuccā 10 vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā asammuccā’’ti? ‘‘Sammuccā, bho gotama’’.

    ‘‘ကတမာ နေသံ သေယ္ယော, ယံ ဝာ တေ မန္တာ ဝာစံ ဘာသေယ္ယုံ ယံ ဝာ အမန္တာ’’တိ? ‘‘မန္တာ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te mantā vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā amantā’’ti? ‘‘Mantā, bho gotama’’.

    ‘‘ကတမာ နေသံ သေယ္ယော, ယံ ဝာ တေ ပဋိသင္ခာယ ဝာစံ ဘာသေယ္ယုံ ယံ ဝာ အပ္ပဋိသင္ခာယာ’’တိ? ‘‘ပဋိသင္ခာယ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te paṭisaṅkhāya vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Paṭisaṅkhāya, bho gotama’’.

    ‘‘ကတမာ နေသံ သေယ္ယော, ယံ ဝာ တေ အတ္ထသံဟိတံ ဝာစံ ဘာသေယ္ယုံ ယံ ဝာ အနတ္ထသံဟိတ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထသံဟိတံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te atthasaṃhitaṃ vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā anatthasaṃhita’’nti? ‘‘Atthasaṃhitaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယဒိ ဧဝံ သန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏေန ပောက္ခရသာတိနာ ဩပမညေန သုဘဂဝနိကေန သမ္မုစ္စာ ဝာစာ ဘာသိတာ အသမ္မုစ္စာ’’တိ 11? ‘‘အသမ္မုစ္စာ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yadi evaṃ sante, brāhmaṇena pokkharasātinā opamaññena subhagavanikena sammuccā vācā bhāsitā asammuccā’’ti 12? ‘‘Asammuccā, bho gotama’’.

    ‘‘မန္တာ ဝာစာ ဘာသိတာ အမန္တာ ဝာ’’တိ? ‘‘အမန္တာ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Mantā vācā bhāsitā amantā vā’’ti? ‘‘Amantā, bho gotama’’.

    ‘‘ပဋိသင္ခာယ ဝာစာ ဘာသိတာ အပ္ပဋိသင္ခာယာ’’တိ? ‘‘အပ္ပဋိသင္ခာယ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Paṭisaṅkhāya vācā bhāsitā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Appaṭisaṅkhāya, bho gotama’’.

    ‘‘အတ္ထသံဟိတာ ဝာစာ ဘာသိတာ အနတ္ထသံဟိတာ’’တိ? ‘‘အနတ္ထသံဟိတာ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Atthasaṃhitā vācā bhāsitā anatthasaṃhitā’’ti? ‘‘Anatthasaṃhitā, bho gotama’’.

    ‘‘ပဉ္စ ခော ဣမေ, မာဏဝ, နီဝရဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဗ္ယာပာဒနီဝရဏံ, ထီနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ – ဣမေ ခော, မာဏဝ, ပဉ္စ နီဝရဏာ။ ဣမေဟိ ခော မာဏဝ, ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော အာဝုတော နိဝုတော ဩဖုဋော 13 ပရိယောနဒ္ဓော။ သော ဝတ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသံ ဉသ္သတိ ဝာ ဒက္ခတိ ဝာ သစ္ဆိ ဝာ ကရိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

    ‘‘Pañca kho ime, māṇava, nīvaraṇā. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ – ime kho, māṇava, pañca nīvaraṇā. Imehi kho māṇava, pañcahi nīvaraṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko āvuto nivuto ophuṭo 14 pariyonaddho. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ၄၆၈. ‘‘ပဉ္စ ခော ဣမေ, မာဏဝ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာ ဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခော, မာဏဝ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ဣမေဟိ ခော, မာဏဝ, ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈောပန္နော အနာဒီနဝဒသ္သာဝီ အနိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ သော ဝတ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသံ ဉသ္သတိ ဝာ ဒက္ခတိ ဝာ သစ္ဆိ ဝာ ကရိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

    468. ‘‘Pañca kho ime, māṇava, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhā viññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, māṇava, pañca kāmaguṇā. Imehi kho, māṇava, pañcahi kāmaguṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko gathito mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယံ ဝာ တိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိံ ဇာလေယ္ယ ယံ ဝာ နိသ္သဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယ္ယ, ကတမော နု ခ္ဝာသ္သ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝာ စ ပဘသ္သရော စာ’’တိ? ‘‘သစေ တံ, ဘော ဂောတမ, ဌာနံ နိသ္သဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေတုံ, သ္ဝာသ္သ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝာ စ ပဘသ္သရော စာ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခော ဧတံ, မာဏဝ, အနဝကာသော ယံ နိသ္သဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယ္ယ အညတ္ရ ဣဒ္ဓိမတာ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, တိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ တထူပမာဟံ, မာဏဝ, ဣမံ ပီတိံ ဝဒာမိ ယာယံ ပီတိ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, နိသ္သဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပာဒာနော 15 အဂ္ဂိ ဇလတိ တထူပမာဟံ, မာဏဝ , ဣမံ ပီတိံ ဝဒာမိ ယာယံ ပီတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတ္ရ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yaṃ vā tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggiṃ jāleyya yaṃ vā nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya, katamo nu khvāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti? ‘‘Sace taṃ, bho gotama, ṭhānaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāletuṃ, svāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, māṇava, anavakāso yaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya aññatra iddhimatā. Seyyathāpi, māṇava, tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava, imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti pañca kāmaguṇe paṭicca. Seyyathāpi, māṇava, nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādāno 16 aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava , imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

    ‘‘ကတမာ စ, မာဏဝ, ပီတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတ္ရ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခော, မာဏဝ, ပီတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတ္ရ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခော, မာဏဝ, ပီတိ အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတ္ရ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။

    ‘‘Katamā ca, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi? Idha, māṇava, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi. Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

    ၄၆၉. ‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ, ကတမေတ္ထ 17 ဗ္ရာဟ္မဏာ ဓမ္မံ မဟပ္ဖလတရံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယာ’’တိ? ‘‘ယေမေ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ, စာဂမေတ္ထ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဓမ္မံ မဟပ္ဖလတရံ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယာ’’တိ။

    469. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, katamettha 18 brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cāgamettha brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti.

    ‘‘တံ ကိ မညသိ, မာဏဝ, ဣဓ အညတရသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော အသ္သ။ အထ ဒ္ဝေ ဗ္ရာဟ္မဏာ အာဂစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ မဟာယညံ အနုဘဝိသ္သာမာ’တိ။ တတ္ရေကသ္သ 19 ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟော ဝတ! အဟမေဝ လဘေယ္ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂာသနံ အဂ္ဂောဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န အညော ဗ္ရာဟ္မဏော လဘေယ္ယ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂာသနံ အဂ္ဂောဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’န္တိ။ ဌာနံ ခော ပနေတံ, မာဏဝ , ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဗ္ရာဟ္မဏော လဘေယ္ယ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂာသနံ အဂ္ဂောဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န သော ဗ္ရာဟ္မဏော လဘေယ္ယ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂာသနံ အဂ္ဂောဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ။ ‘အညော ဗ္ရာဟ္မဏော လဘတိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂာသနံ အဂ္ဂောဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, နာဟံ လဘာမိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂာသနံ အဂ္ဂောဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’န္တိ – ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော။ ဣမသ္သ ပန, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ကိံ ဝိပာကံ ပညပေန္တီ’’တိ? ‘‘န ခ္ဝေတ္ထ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံ ဒာနံ ဒေန္တိ – ‘ဣမိနာ ပရော ကုပိတော ဟောတု အနတ္တမနော’တိ။ အထ ခ္ဝေတ္ထ ဗ္ရာဟ္မဏာ အနုကမ္ပာဇာတိကံယေဝ 20 ဒာနံ ဒေန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ, ခော, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ပုညကိရိယဝတ္ထု ဟောတိ – ယဒိဒံ အနုကမ္ပာဇာတိက’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ပုညကိရိယဝတ္ထု ဟောတိ – ယဒိဒံ အနုကမ္ပာဇာတိက’’န္တိ။

    ‘‘Taṃ ki maññasi, māṇava, idha aññatarassa brāhmaṇassa mahāyañño paccupaṭṭhito assa. Atha dve brāhmaṇā āgaccheyyuṃ – ‘itthannāmassa brāhmaṇassa mahāyaññaṃ anubhavissāmā’ti. Tatrekassa 21 brāhmaṇassa evamassa – ‘aho vata! Ahameva labheyyaṃ bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, māṇava , vijjati yaṃ añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na so brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ. ‘Añño brāhmaṇo labhati bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti – iti so kupito hoti anattamano. Imassa pana, māṇava, brāhmaṇā kiṃ vipākaṃ paññapentī’’ti? ‘‘Na khvettha, bho gotama, brāhmaṇā evaṃ dānaṃ denti – ‘iminā paro kupito hotu anattamano’ti. Atha khvettha brāhmaṇā anukampājātikaṃyeva 22 dānaṃ dentī’’ti. ‘‘Evaṃ sante, kho, māṇava, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti. ‘‘Evaṃ sante, bho gotama, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti.

    ‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ, ဣမေ တ္ဝံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ကတ္ထ ဗဟုလံ သမနုပသ္သသိ – ဂဟဋ္ဌေသု ဝာ ပဗ္ဗဇိတေသု ဝာ’’တိ? ‘‘ယေမေ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ, ဣမာဟံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဗ္ဗဇိတေသု ဗဟုလံ သမနုပသ္သာမိ အပ္ပံ ဂဟဋ္ဌေသု။ ဂဟဋ္ဌော ဟိ, ဘော ဂောတမ, မဟဋ္ဌော မဟာကိစ္စော မဟာဓိကရဏော မဟာသမာရမ္ဘော, န သတတံ သမိတံ သစ္စဝာဒီ ဟောတိ; ပဗ္ဗဇိတော ခော ပန, ဘော ဂောတမ, အပ္ပဋ္ဌော အပ္ပကိစ္စော အပ္ပာဓိကရဏော အပ္ပသမာရမ္ဘော, သတတံ သမိတံ သစ္စဝာဒီ ဟောတိ။ ဂဟဋ္ဌော ဟိ, ဘော ဂောတမ, မဟဋ္ဌော မဟာကိစ္စော မဟာဓိကရဏော မဟာသမာရမ္ဘော န သတတံ သမိတံ တပသ္သီ ဟောတိ။ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ။ သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ။ စာဂဗဟုလော ဟောတိ; ပဗ္ဗဇိတော ခော ပန, ဘော ဂောတမ, အပ္ပဋ္ဌော အပ္ပကိစ္စော အပ္ပာဓိကရဏော အပ္ပသမာရမ္ဘော သတတံ သမိတံ တပသ္သီ ဟောတိ။ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ။ သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ။ စာဂဗဟုလော ဟောတိ။ ယေမေ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ, ဣမာဟံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဗ္ဗဇိတေသု ဗဟုလံ သမနုပသ္သာမိ အပ္ပံ ဂဟဋ္ဌေသူ’’တိ။

    ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, ime tvaṃ pañca dhamme kattha bahulaṃ samanupassasi – gahaṭṭhesu vā pabbajitesu vā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesu. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na satataṃ samitaṃ saccavādī hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ saccavādī hoti. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho na satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti. Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesū’’ti.

    ‘‘ယေ တေ, မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ စိတ္တသ္သာဟံ ဧတေ ပရိက္ခာရေ ဝဒာမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗ္ယာဗဇ္ဈံ တသ္သ ဘာဝနာယ။ ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သစ္စဝာဒီ ဟောတိ။ သော ‘သစ္စဝာဒီမ္ဟီ’တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပာမောဇ္ဇံ။ ယံ တံ ကုသလူပသံဟိတံ ပာမောဇ္ဇံ, စိတ္တသ္သာဟံ ဧတံ ပရိက္ခာရံ ဝဒာမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗ္ယာဗဇ္ဈံ တသ္သ ဘာဝနာယ။ ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု တပသ္သီ ဟောတိ။ပေ.။ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ။ပေ.။ သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ။ပေ.။ စာဂဗဟုလော ဟောတိ။ သော ‘စာဂဗဟုလောမ္ဟီ’တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပာမောဇ္ဇံ။ ယံ တံ ကုသလူပသံဟိတံ ပာမောဇ္ဇံ, စိတ္တသ္သာဟံ ဧတံ ပရိက္ခာရံ ဝဒာမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗ္ယာဗဇ္ဈံ တသ္သ ဘာဝနာယ။ ယေ တေ မာဏဝ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ, စိတ္တသ္သာဟံ ဧတေ ပရိက္ခာရေ ဝဒာမိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗ္ယာဗဇ္ဈံ တသ္သ ဘာဝနာယာ’’တိ။

    ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu saccavādī hoti. So ‘saccavādīmhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu tapassī hoti…pe… brahmacārī hoti…pe… sajjhāyabahulo hoti…pe… cāgabahulo hoti. So ‘cāgabahulomhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Ye te māṇava, brāhmaṇā, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.

    ၄၇၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂောတမ – ‘သမဏော ဂောတမော ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဇာနာတီ’’’တိ။

    470. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī’’’ti.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, အာသန္နေ ဣတော နဠကာရဂာမော, န ယိတော ဒူရေ နဠကာရဂာမော’’တိ?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, āsanne ito naḷakāragāmo, na yito dūre naḷakāragāmo’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘော, အာသန္နေ ဣတော နဠကာရဂာမော , န ယိတော ဒူရေ နဠကာရဂာမော’’တိ။

    ‘‘Evaṃ, bho, āsanne ito naḷakāragāmo , na yito dūre naḷakāragāmo’’ti.

    ‘‘တံ, ကိံ မညသိ မာဏဝ, ဣဓသ္သ ပုရိသော နဠကာရဂာမေ ဇာတဝဒ္ဓော 23; တမေနံ နဠကာရဂာမတော တာဝဒေဝ အဝသဋံ 24 နဠကာရဂာမသ္သ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ; သိယာ နု ခော, မာဏဝ, တသ္သ ပုရိသသ္သ နဠကာရဂာမေ ဇာတဝဒ္ဓသ္သ နဠကာရဂာမသ္သ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌသ္သ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝာ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝာ’’တိ?

    ‘‘Taṃ, kiṃ maññasi māṇava, idhassa puriso naḷakāragāme jātavaddho 25; tamenaṃ naḷakāragāmato tāvadeva avasaṭaṃ 26 naḷakāragāmassa maggaṃ puccheyyuṃ; siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā’’ti?

    ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’?

    ‘‘Taṃ kissa hetu’’?

    ‘‘အမု ဟိ, ဘော ဂောတမ, ပုရိသော နဠကာရဂာမေ ဇာတဝဒ္ဓော။ တသ္သ သဗ္ဗာနေဝ နဠကာရဂာမသ္သ မဂ္ဂာနိ သုဝိဒိတာနီ’’တိ။ ‘‘သိယာ နု ခော, မာဏဝ, တသ္သ ပုရိသသ္သ နဠကာရဂာမေ ဇာတဝဒ္ဓသ္သ နဠကာရဂာမသ္သ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌသ္သ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝာ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝာတိ, န တ္ဝေဝ တထာဂတသ္သ ဗ္ရဟ္မလောကံ ဝာ ဗ္ရဟ္မလောကဂာမိနိံ ဝာ ပဋိပဒံ ပုဋ္ဌသ္သ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝာ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝာ။ ဗ္ရဟ္မာနဉ္စာဟံ, မာဏဝ, ပဇာနာမိ ဗ္ရဟ္မလောကဉ္စ ဗ္ရဟ္မလောကဂာမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ; ယထာပဋိပန္နော စ ဗ္ရဟ္မလောကံ ဥပပန္နော တဉ္စ ပဇာနာမီ’’တိ ။

    ‘‘Amu hi, bho gotama, puriso naḷakāragāme jātavaddho. Tassa sabbāneva naḷakāragāmassa maggāni suviditānī’’ti. ‘‘Siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vāti, na tveva tathāgatassa brahmalokaṃ vā brahmalokagāminiṃ vā paṭipadaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānañcāhaṃ, māṇava, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ; yathāpaṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno tañca pajānāmī’’ti .

    ‘‘သုတံ မေတံ, ဘော ဂောတမ – ‘သမဏော ဂောတမော ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတီ’တိ။ သာဓု မေ ဘဝံ ဂောတမော ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတူ’’တိ။

    ‘‘Sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī’ti. Sādhu me bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetū’’ti.

    ‘‘တေန ဟိ, မာဏဝ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘော’’တိ ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –

    ‘‘Tena hi, māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ၄၇၁. ‘‘ကတမော စ, မာဏဝ, ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂော? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခော, မာဏဝ, မေတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတ္ရာဝသိသ္သတိ, န တံ တတ္ရာဝတိဋ္ဌတိ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဗလဝာ သင္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယ္ယ 27; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ။ပေ.။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခော, မာဏဝ, မေတ္တာယ 28 စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတ္ရာဝသိသ္သတိ, န တံ တတ္ရာဝတိဋ္ဌတိ။ အယမ္ပိ ခော, မာဏဝ, ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂော။ ‘‘ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခော, မာဏဝ, ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတ္ရာဝသိသ္သတိ, န တံ တတ္ရာဝတိဋ္ဌတိ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဗလဝာ သင္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ။ပေ.။ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခော, မာဏဝ, ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတ္ရာဝသိသ္သတိ, န တံ တတ္ရာဝတိဋ္ဌတိ။ အယမ္ပိ ခော, မာဏဝ, ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂော’’တိ။

    471. ‘‘Katamo ca, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo? Idha, māṇava, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya 29; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya 30 cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo’’ti.

    ၄၇၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ! သေယ္ယထာပိ, ဘော ဂောတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ – စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂောတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဝံ ဂောတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ ဟန္ဒ, စ ဒာနိ မယံ, ဘော ဂောတမ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, မာဏဝ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။

    472. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, māṇava, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

    တေန ခော ပန သမယေန ဇာဏုသ္သောဏိ ဗ္ရာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝာဘိရထေန 31 သာဝတ္ထိယာ နိယ္ယာတိ ဒိဝာ ဒိဝသ္သ။ အဒ္ဒသာ ခော ဇာဏုသ္သောဏိ ဗ္ရာဟ္မဏော သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယ္ယပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယ္ယပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဟန္ဒ, ကုတော နု ဘဝံ ဘာရဒ္ဝာဇော အာဂစ္ဆတိ ဒိဝာ ဒိဝသ္သာ’’တိ? ‘‘ဣတော ဟိ ခော အဟံ, ဘော , အာဂစ္ဆာမိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သန္တိကာ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဘဝံ ဘာရဒ္ဝာဇော, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပညာဝေယ္ယတ္တိယံ ပဏ္ဍိတော မညေတိ’’? ‘‘ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပညာဝေယ္ယတ္တိယံ ဇာနိသ္သာမိ? သောပိ နူနသ္သ တာဒိသောဝ ယော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ပညာဝေယ္ယတ္တိယံ ဇာနေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ဥဠာရာယ ခလု, ဘဝံ ဘာရဒ္ဝာဇော, သမဏံ ဂောတမံ ပသံသာယ ပသံသတီ’’တိ။ ‘‘ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏံ ဂောတမံ ပသံသိသ္သာမိ? ပသတ္ထပသတ္ထောဝ သော ဘဝံ ဂောတမော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ယေ စိမေ, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညသ္သ ကိရိယာယ ကုသလသ္သ အာရာဓနာယ; စိတ္တသ္သေတေ သမဏော ဂောတမော ပရိက္ခာရေ ဝဒေတိ – ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗ္ယာဗဇ္ဈံ တသ္သ ဘာဝနာယာ’’တိ။

    Tena kho pana samayena jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetena vaḷavābhirathena 32 sāvatthiyā niyyāti divā divassa. Addasā kho jāṇussoṇi brāhmaṇo subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu bhavaṃ bhāradvājo āgacchati divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bho , āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ paṇḍito maññeti’’? ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi? Sopi nūnassa tādisova yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyā’’ti. ‘‘Uḷārāya khalu, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsāya pasaṃsatī’’ti. ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmi? Pasatthapasatthova so bhavaṃ gotamo seṭṭho devamanussānaṃ. Ye cime, bho, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya; cittassete samaṇo gotamo parikkhāre vadeti – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.

    ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုသ္သောဏိ ဗ္ရာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတာ ဝဠဝာဘိရထာ ဩရောဟိတ္ဝာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘လာဘာ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ, သုလဒ္ဓလာဘာ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ယသ္သ ဝိဇိတေ တထာဂတော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ။

    Evaṃ vutte, jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetā vaḷavābhirathā orohitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā udānaṃ udānesi – ‘‘lābhā rañño pasenadissa kosalassa, suladdhalābhā rañño pasenadissa kosalassa yassa vijite tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti.

    သုဘသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။

    Subhasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. နိသိန္နာ ဘဝန္တရူပာ ဝာတိ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    2. nisinnā bhavantarūpā vāti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    3. ပနိမေကေ (သဗ္ဗတ္ထ)
    4. panimeke (sabbattha)
    5. ဝာ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    6. သေယ္ယာ (သ္ယာ. ကံ.)
    7. သမ္မုသာ (သီ. ပီ.)
    8. vā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. seyyā (syā. kaṃ.)
    10. sammusā (sī. pī.)
    11. အသမ္မုသာ ဝာတိ (ပီ.) ဧဝမိတရပဉ္ဟတ္တယေပိ ဝာသဒ္ဒေန သဟ ဒိသ္သတိ
    12. asammusā vāti (pī.) evamitarapañhattayepi vāsaddena saha dissati
    13. ဩဝုတော (သီ.), ဩဖုတော (သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    14. ovuto (sī.), ophuto (syā. kaṃ. pī.)
    15. နိသ္သဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပာဒာနံ ပဋိစ္စ (သီ. ပီ. က.)
    16. nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca (sī. pī. ka.)
    17. ကမေတ္ထ (က. သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    18. kamettha (ka. sī. syā. kaṃ. pī.)
    19. တတ္ထေကသ္သ (ပီ.)
    20. အနုကမ္ပဇာတိကံယေဝ (သ္ယာ. ကံ. က.)
    21. tatthekassa (pī.)
    22. anukampajātikaṃyeva (syā. kaṃ. ka.)
    23. ဇာတဝဍ္ဎော (သ္ယာ. ကံ. က.)
    24. အပသက္ကံ (သ္ယာ. ကံ. က.)
    25. jātavaḍḍho (syā. kaṃ. ka.)
    26. apasakkaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    27. ဧဝမေဝ ခော မာဏဝ ဧဝံ ဘာဝိတာယ မေတ္တာယ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ. ဒီ. နိ. ၁.၅၅၆) တထာပိ ဣဓ ပာဌောယေဝ ဥပမာယ သံသန္ဒိယမာနော ပရိပုဏ္ဏော ဝိယ ဒိသ္သတိ
    28. ဧဝမေဝ ခော မာဏဝ ဧဝံ ဘာဝိတာယ မေတ္တာယ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ. ဒီ. နိ. ၁.၅၅၆) တထာပိ ဣဓ ပာဌောယေဝ ဥပမာယ သံသန္ဒိယမာနော ပရိပုဏ္ဏော ဝိယ ဒိသ္သတိ
    29. evameva kho māṇava evaṃ bhāvitāya mettāya (sī. syā. kaṃ. pī. dī. ni. 1.556) tathāpi idha pāṭhoyeva upamāya saṃsandiyamāno paripuṇṇo viya dissati
    30. evameva kho māṇava evaṃ bhāvitāya mettāya (sī. syā. kaṃ. pī. dī. ni. 1.556) tathāpi idha pāṭhoyeva upamāya saṃsandiyamāno paripuṇṇo viya dissati
    31. ဝဠဘီရထေန (သီ.)
    32. vaḷabhīrathena (sī.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၉. သုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Subhasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၉. သုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Subhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact