| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
၄. သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တဝဏ္ဏနာ
4. Suddhaṭṭhakasuttavaṇṇanā
၇၉၅. ပသ္သာမိ သုဒ္ဓန္တိ သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အတီတေ ကိရ ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဗာရာဏသိဝာသီ အညတရော ကုဋုမ္ဗိကော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ပစ္စန္တဇနပဒံ အဂမာသိ ဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏတ္ထံ။ တတ္ထ ဝနစရကေန သဒ္ဓိံ မိတ္တံ ကတ္ဝာ တသ္သ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတ္ဝာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကစ္စိ, တေ သမ္မ, စန္ဒနသာရံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘အာမ သာမီ’’တိ စ ဝုတ္တေ တေနေဝ သဒ္ဓိံ စန္ဒနဝနံ ပဝိသိတ္ဝာ သဗ္ဗသကဋာနိ စန္ဒနသာရသ္သ ပူရေတ္ဝာ တမ္ပိ ဝနစရကံ ‘‘ယဒာ, သမ္မ, ဗာရာဏသိံ အာဂစ္ဆသိ, တဒာ စန္ဒနသာရံ ဂဟေတ္ဝာ အာဂစ္ဆေယ္ယာသီ’’တိ ဝတ္ဝာ ဗာရာဏသိံယေဝ အဂမာသိ။ အထာပရေန သမယေန သောပိ ဝနစရကော စန္ဒနသာရံ ဂဟေတ္ဝာ တသ္သ ဃရံ အဂမာသိ။ သော တံ ဒိသ္ဝာ သဗ္ဗံ ပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ သာယန္ဟသမယေ စန္ဒနသာရံ ပိသာပေတ္ဝာ သမုဂ္ဂံ ပူရေတ္ဝာ ‘‘ဂစ္ဆ, သမ္မ, န္ဟာယိတ္ဝာ အာဂစ္ဆာ’’တိ အတ္တနော ပုရိသေန သဒ္ဓိံ န္ဟာနတိတ္ထံ ပေသေသိ။ တေန စ သမယေန ဗာရာဏသိယံ ဥသ္သဝော ဟောတိ။ အထ ဗာရာဏသိဝာသိနော ပာတောဝ ဒာနံ ဒတ္ဝာ သာယံ သုဒ္ဓဝတ္ထနိဝတ္ထာ မာလာဂန္ဓာဒီနိ ဂဟေတ္ဝာ ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော မဟာစေတိယံ ဝန္ဒိတုံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဝနစရကော တေ ဒိသ္ဝာ ‘‘မဟာဇနော ကုဟိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဝိဟာရံ စေတိယဝန္ဒနတ္ထာယာ’’တိ စ သုတ္ဝာ သယမ္ပိ အဂမာသိ။ တတ္ထ မနုသ္သေ ဟရိတာလမနောသိလာဒီဟိ နာနပ္ပကာရေဟိ စေတိယေ ပူဇံ ကရောန္တေ ဒိသ္ဝာ ကိဉ္စိ စိတ္ရံ ကာတုံ အဇာနန္တော တံ စန္ဒနံ ဂဟေတ္ဝာ မဟာစေတိယေ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာနံ။ ဥပရိ ကံသပာတိမတ္တံ မဏ္ဍလံ အကာသိ။ အထ တတ္ထ သူရိယုဂ္ဂမနဝေလာယံ သူရိယရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိံသု။ သော တံ ဒိသ္ဝာ ပသီဒိ, ပတ္ထနဉ္စ အကာသိ ‘‘ယတ္ထ ယတ္ထ နိဗ္ဗတ္တာမိ, ဤဒိသာ မေ ရသ္မိယော ဥရေ ဥဋ္ဌဟန္တူ’’တိ။ သော ကာလံ ကတ္ဝာ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သ ဥရေ ရသ္မိယော ဥဋ္ဌဟိံသု, စန္ဒမဏ္ဍလံ ဝိယသ္သ ဥရမဏ္ဍလံ ဝိရောစတိ, ‘‘စန္ဒာဘော ဒေဝပုတ္တော’’တ္ဝေဝ စ နံ သဉ္ဇာနိံသု။
795.Passāmisuddhanti suddhaṭṭhakasuttaṃ. Kā uppatti? Atīte kira kassapassa bhagavato kāle bārāṇasivāsī aññataro kuṭumbiko pañcahi sakaṭasatehi paccantajanapadaṃ agamāsi bhaṇḍaggahaṇatthaṃ. Tattha vanacarakena saddhiṃ mittaṃ katvā tassa paṇṇākāraṃ datvā pucchi – ‘‘kacci, te samma, candanasāraṃ diṭṭhapubba’’nti? ‘‘Āma sāmī’’ti ca vutte teneva saddhiṃ candanavanaṃ pavisitvā sabbasakaṭāni candanasārassa pūretvā tampi vanacarakaṃ ‘‘yadā, samma, bārāṇasiṃ āgacchasi, tadā candanasāraṃ gahetvā āgaccheyyāsī’’ti vatvā bārāṇasiṃyeva agamāsi. Athāparena samayena sopi vanacarako candanasāraṃ gahetvā tassa gharaṃ agamāsi. So taṃ disvā sabbaṃ paṭisanthāraṃ katvā sāyanhasamaye candanasāraṃ pisāpetvā samuggaṃ pūretvā ‘‘gaccha, samma, nhāyitvā āgacchā’’ti attano purisena saddhiṃ nhānatitthaṃ pesesi. Tena ca samayena bārāṇasiyaṃ ussavo hoti. Atha bārāṇasivāsino pātova dānaṃ datvā sāyaṃ suddhavatthanivatthā mālāgandhādīni gahetvā kassapassa bhagavato mahācetiyaṃ vandituṃ gacchanti. So vanacarako te disvā ‘‘mahājano kuhiṃ gacchatī’’ti pucchi. ‘‘Vihāraṃ cetiyavandanatthāyā’’ti ca sutvā sayampi agamāsi. Tattha manusse haritālamanosilādīhi nānappakārehi cetiye pūjaṃ karonte disvā kiñci citraṃ kātuṃ ajānanto taṃ candanaṃ gahetvā mahācetiye suvaṇṇiṭṭhakānaṃ. Upari kaṃsapātimattaṃ maṇḍalaṃ akāsi. Atha tattha sūriyuggamanavelāyaṃ sūriyarasmiyo uṭṭhahiṃsu. So taṃ disvā pasīdi, patthanañca akāsi ‘‘yattha yattha nibbattāmi, īdisā me rasmiyo ure uṭṭhahantū’’ti. So kālaṃ katvā tāvatiṃsesu nibbatti. Tassa ure rasmiyo uṭṭhahiṃsu, candamaṇḍalaṃ viyassa uramaṇḍalaṃ virocati, ‘‘candābho devaputto’’tveva ca naṃ sañjāniṃsu.
သော တာယ သမ္ပတ္တိယာ ဆသု ဒေဝလောကေသု အနုလောမပဋိလောမတော ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ခေပေတ္ဝာ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတိ ဥပ္ပန္နေ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, တထေဝသ္သ ဥရေ စန္ဒမဏ္ဍလသဒိသံ ရသ္မိမဏ္ဍလံ အဟောသိ။ နာမကရဏဒိဝသေ စသ္သ မင္ဂလံ ကတ္ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ တံ မဏ္ဍလံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဓညပုညလက္ခဏော အယံ ကုမာရော’’တိ ဝိမ္ဟိတာ ‘‘စန္ဒာဘော’’ တ္ဝေဝ နာမံ အကံသု။ တံ ဝယပ္ပတ္တံ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဂဟေတ္ဝာ အလင္ကရိတ္ဝာ ရတ္တကဉ္စုကံ ပာရုပာပေတ္ဝာ ရထေ အာရောပေတ္ဝာ ‘‘မဟာဗ္ရဟ္မာ အယ’’န္တိ ပူဇေတ္ဝာ ‘‘ယော စန္ဒာဘံ ပသ္သတိ, သော ယသဓနာဒီနိ လဘတိ, သမ္ပရာယဉ္စ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဥဂ္ဃောသေန္တာ ဂာမနိဂမရာဇဓာနီသု အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ဂတဂတဋ္ဌာနေ မနုသ္သာ ‘‘ဧသ ကိရ ဘော စန္ဒာဘော နာမ, ယော ဧတံ ပသ္သတိ, သော ယသဓနသဂ္ဂာဒီနိ လဘတီ’’တိ ဥပရူပရိ အာဂစ္ဆန္တိ, သကလဇမ္ဗုဒီပော စလိ။ ဗ္ရာဟ္မဏာ တုစ္ဆဟတ္ထကာနံ အာဂတာနံ န ဒသ္သေန္တိ, သတံ ဝာ သဟသ္သံ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ အာဂတာနမေဝ ဒသ္သေန္တိ။ ဧဝံ စန္ဒာဘံ ဂဟေတ္ဝာ အနုဝိစရန္တာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ကမေန သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တာ။
So tāya sampattiyā chasu devalokesu anulomapaṭilomato ekaṃ buddhantaraṃ khepetvā amhākaṃ bhagavati uppanne sāvatthiyaṃ brāhmaṇamahāsālakule nibbatti, tathevassa ure candamaṇḍalasadisaṃ rasmimaṇḍalaṃ ahosi. Nāmakaraṇadivase cassa maṅgalaṃ katvā brāhmaṇā taṃ maṇḍalaṃ disvā ‘‘dhaññapuññalakkhaṇo ayaṃ kumāro’’ti vimhitā ‘‘candābho’’ tveva nāmaṃ akaṃsu. Taṃ vayappattaṃ brāhmaṇā gahetvā alaṅkaritvā rattakañcukaṃ pārupāpetvā rathe āropetvā ‘‘mahābrahmā aya’’nti pūjetvā ‘‘yo candābhaṃ passati, so yasadhanādīni labhati, samparāyañca saggaṃ gacchatī’’ti ugghosentā gāmanigamarājadhānīsu āhiṇḍanti. Gatagataṭṭhāne manussā ‘‘esa kira bho candābho nāma, yo etaṃ passati, so yasadhanasaggādīni labhatī’’ti uparūpari āgacchanti, sakalajambudīpo cali. Brāhmaṇā tucchahatthakānaṃ āgatānaṃ na dassenti, sataṃ vā sahassaṃ vā gahetvā āgatānameva dassenti. Evaṃ candābhaṃ gahetvā anuvicarantā brāhmaṇā kamena sāvatthiṃ anuppattā.
တေန စ သမယေန ဘဂဝာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ အာဂန္တ္ဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ ဗဟုဇနဟိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော။ အထ စန္ဒာဘော သာဝတ္ထိံ ပတ္ဝာ သမုဒ္ဒပက္ခန္တကုန္နဒီ ဝိယ အပာကဋော အဟောသိ, စန္ဒာဘောတိ ဘဏန္တောပိ နတ္ထိ။ သော သာယန္ဟသမယေ မဟာဇနကာယံ မာလာဂန္ဓာဒီနိ အာဒာယ ဇေတဝနာဘိမုခံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကုဟိံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော, သော ဗဟုဇနဟိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တံ သောတုံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ စ တေသံ ဝစနံ သုတ္ဝာ သောပိ ဗ္ရာဟ္မဏဂဏပရိဝုတော တတ္ထေဝ အဂမာသိ။ ဘဂဝာ စ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မသဘာယံ ဝရဗုဒ္ဓာသနေ နိသိန္နောဝ ဟောတိ။ စန္ဒာဘော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမ္မ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, တာဝဒေဝ စသ္သ သော အာလောကော အန္တရဟိတော။ ဗုဒ္ဓာလောကသ္သ ဟိ သမီပေ အသီတိဟတ္ထဗ္ဘန္တရေ အညော အာလောကော နာဘိဘောတိ။ သော ‘‘အာလောကော မေ နဋ္ဌော’’တိ နိသီဒိတ္ဝာဝ ဥဋ္ဌာသိ, ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ စ ဂန္တုမာရဒ္ဓော။ အထ နံ အညတရော ပုရိသော အာဟ – ‘‘ကိံ ဘော စန္ဒာဘ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဘီတော ဂစ္ဆသီ’’တိ။ နာဟံ ဘီတော ဂစ္ဆာမိ, အပိစ မေ ဣမသ္သ တေဇေန အာလောကော န သမ္ပဇ္ဇတီတိ ပုနဒေဝ ဘဂဝတော ပုရတော နိသီဒိတ္ဝာ ပာဒတလာ ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကေသဂ္ဂာ ရူပရံသိလက္ခဏာဒိသမ္ပတ္တိံ ဒိသ္ဝာ ‘‘မဟေသက္ခော သမဏော ဂောတမော, မမ ဥရေ အပ္ပမတ္တကော အာလောကော ဥဋ္ဌိတော, တာဝတကေနပိ မံ ဂဟေတ္ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဝိစရန္တိ။ ဧဝံ ဝရလက္ခဏသမ္ပတ္တိသမန္နာဂတသ္သ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ နေဝ မာနော ဥပ္ပန္နော, အဒ္ဓာ အယံ အနောမဂုဏသမန္နာဂတော ဘဝိသ္သတိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ အတိဝိယ ပသန္နစိတ္တော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ဘဂဝာ အညတရံ ထေရံ အာဏာပေသိ – ‘‘ပဗ္ဗာဇေဟိ န’’န္တိ။ သော တံ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ တစပဉ္စကကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ သော ဝိပသ္သနံ အာရဘိတ္ဝာ န စိရေနေဝ အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ ‘‘စန္ဒာဘတ္ထေရော’’တိ ဝိသ္သုတော အဟောသိ။ တံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘ကိံ နု ခော, အာဝုသော, ယေ စန္ဒာဘံ အဒ္ဒသံသု။ တေ ယသံ ဝာ ဓနံ ဝာ လဘိံသု, သဂ္ဂံ ဝာ ဂစ္ဆိံသု, ဝိသုဒ္ဓိံ ဝာ ပာပုဏိံသု တေန စက္ခုဒ္ဝာရိကရူပဒသ္သနေနာ’’တိ။ ဘဂဝာ တသ္သံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။
Tena ca samayena bhagavā pavattitavaradhammacakko anupubbena sāvatthiṃ āgantvā sāvatthiyaṃ viharati jetavane bahujanahitāya dhammaṃ desento. Atha candābho sāvatthiṃ patvā samuddapakkhantakunnadī viya apākaṭo ahosi, candābhoti bhaṇantopi natthi. So sāyanhasamaye mahājanakāyaṃ mālāgandhādīni ādāya jetavanābhimukhaṃ gacchantaṃ disvā ‘‘kuhiṃ gacchathā’’ti pucchi. ‘‘Buddho loke uppanno, so bahujanahitāya dhammaṃ deseti, taṃ sotuṃ jetavanaṃ gacchāmā’’ti ca tesaṃ vacanaṃ sutvā sopi brāhmaṇagaṇaparivuto tattheva agamāsi. Bhagavā ca tasmiṃ samaye dhammasabhāyaṃ varabuddhāsane nisinnova hoti. Candābho bhagavantaṃ upasaṅkamma madhurapaṭisanthāraṃ katvā ekamantaṃ nisīdi, tāvadeva cassa so āloko antarahito. Buddhālokassa hi samīpe asītihatthabbhantare añño āloko nābhibhoti. So ‘‘āloko me naṭṭho’’ti nisīditvāva uṭṭhāsi, uṭṭhahitvā ca gantumāraddho. Atha naṃ aññataro puriso āha – ‘‘kiṃ bho candābha, samaṇassa gotamassa bhīto gacchasī’’ti. Nāhaṃ bhīto gacchāmi, apica me imassa tejena āloko na sampajjatīti punadeva bhagavato purato nisīditvā pādatalā paṭṭhāya yāva kesaggā rūparaṃsilakkhaṇādisampattiṃ disvā ‘‘mahesakkho samaṇo gotamo, mama ure appamattako āloko uṭṭhito, tāvatakenapi maṃ gahetvā brāhmaṇā sakalajambudīpaṃ vicaranti. Evaṃ varalakkhaṇasampattisamannāgatassa samaṇassa gotamassa neva māno uppanno, addhā ayaṃ anomaguṇasamannāgato bhavissati satthā devamanussāna’’nti ativiya pasannacitto bhagavantaṃ vanditvā pabbajjaṃ yāci. Bhagavā aññataraṃ theraṃ āṇāpesi – ‘‘pabbājehi na’’nti. So taṃ pabbājetvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ ācikkhi. So vipassanaṃ ārabhitvā na cireneva arahattaṃ patvā ‘‘candābhatthero’’ti vissuto ahosi. Taṃ ārabbha bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘kiṃ nu kho, āvuso, ye candābhaṃ addasaṃsu. Te yasaṃ vā dhanaṃ vā labhiṃsu, saggaṃ vā gacchiṃsu, visuddhiṃ vā pāpuṇiṃsu tena cakkhudvārikarūpadassanenā’’ti. Bhagavā tassaṃ aṭṭhuppattiyaṃ imaṃ suttamabhāsi.
တတ္ထ ပဌမဂာထာယ တာဝတ္ထော – န, ဘိက္ခဝေ, ဧဝရူပေန ဒသ္သနေန သုဒ္ဓိ ဟောတိ။ အပိစ ခော ကိလေသမလိနတ္တာ အသုဒ္ဓံ, ကိလေသရောဂာနံ အဝိဂမာ သရောဂမေဝ စန္ဒာဘံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အညံ ဝာ ဧဝရူပံ ဒိသ္ဝာ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ဗာလော အဘိဇာနာတိ ‘‘ပသ္သာမိ သုဒ္ဓံ ပရမံ အရောဂံ, တေန စ ဒိဋ္ဌိသင္ခာတေန ဒသ္သနေန သံသုဒ္ဓိ နရသ္သ ဟောတီ’’တိ, သော ဧဝံ အဘိဇာနန္တော တံ ဒသ္သနံ ‘‘ပရမ’’န္တိ ဉတ္ဝာ တသ္မိံ ဒသ္သနေ သုဒ္ဓာနုပသ္သီ သမာနော တံ ဒသ္သနံ ‘‘မဂ္ဂဉာဏ’’န္တိ ပစ္စေတိ။ တံ ပန မဂ္ဂဉာဏံ န ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌေန စေ သုဒ္ဓီ’’တိ ဒုတိယဂာထံ။
Tattha paṭhamagāthāya tāvattho – na, bhikkhave, evarūpena dassanena suddhi hoti. Apica kho kilesamalinattā asuddhaṃ, kilesarogānaṃ avigamā sarogameva candābhaṃ brāhmaṇaṃ aññaṃ vā evarūpaṃ disvā diṭṭhigatiko bālo abhijānāti ‘‘passāmi suddhaṃ paramaṃ arogaṃ, tena ca diṭṭhisaṅkhātena dassanena saṃsuddhi narassa hotī’’ti, so evaṃ abhijānanto taṃ dassanaṃ ‘‘parama’’nti ñatvā tasmiṃ dassane suddhānupassī samāno taṃ dassanaṃ ‘‘maggañāṇa’’nti pacceti. Taṃ pana maggañāṇaṃ na hoti. Tenāha – ‘‘diṭṭhena ce suddhī’’ti dutiyagāthaṃ.
၇၉၆. တသ္သတ္ထော – တေန ရူပဒသ္သနသင္ခာတေန ဒိဋ္ဌေန ယဒိ ကိလေသသုဒ္ဓိ နရသ္သ ဟောတိ။ တေန ဝာ ဉာဏေန သော ယဒိ ဇာတိအာဒိဒုက္ခံ ပဇဟာတိ။ ဧဝံ သန္တေ အရိယမဂ္ဂတော အညေန အသုဒ္ဓိမဂ္ဂေနေဝ သော သုဇ္ဈတိ, ရာဂာဒီဟိ ဥပဓီဟိ သဥပဓိကော ဧဝ သမာနော သုဇ္ဈတီတိ အာပန္နံ ဟောတိ, န စ ဧဝံဝိဓော သုဇ္ဈတိ။ တသ္မာ ဒိဋ္ဌီ ဟိ နံ ပာဝ တထာ ဝဒာနံ, သာ နံ ဒိဋ္ဌိယေဝ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော အယ’’န္တိ ကထေတိ ဒိဋ္ဌိအနုရူပံ ‘‘သသ္သတော လောကော’’တိအာဒိနာ နယေန တထာ တထာ ဝဒန္တိ။
796. Tassattho – tena rūpadassanasaṅkhātena diṭṭhena yadi kilesasuddhi narassa hoti. Tena vā ñāṇena so yadi jātiādidukkhaṃ pajahāti. Evaṃ sante ariyamaggato aññena asuddhimaggeneva so sujjhati, rāgādīhi upadhīhi saupadhiko eva samāno sujjhatīti āpannaṃ hoti, na ca evaṃvidho sujjhati. Tasmā diṭṭhī hi naṃ pāva tathā vadānaṃ, sā naṃ diṭṭhiyeva ‘‘micchādiṭṭhiko aya’’nti katheti diṭṭhianurūpaṃ ‘‘sassato loko’’tiādinā nayena tathā tathā vadanti.
၇၉၇. န ဗ္ရာဟ္မဏောတိ တတိယဂာထာ။ တသ္သတ္ထော – ယော ပန ဗာဟိတပာပတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဟောတိ, သော မဂ္ဂေန အဓိဂတာသဝက္ခယော ခီဏာသဝဗ္ရာဟ္မဏော အရိယမဂ္ဂဉာဏတော အညေန အဘိမင္ဂလသမ္မတရူပသင္ခာတေ ဒိဋ္ဌေ တထာဝိဓသဒ္ဒသင္ခာတေ သုတေ အဝီတိက္ကမသင္ခာတေ သီလေ ဟတ္ထိဝတာဒိဘေဒေ ဝတေ ပထဝိအာဒိဘေဒေ မုတေ စ ဥပ္ပန္နေန မိစ္ဆာဉာဏေန သုဒ္ဓိံ န အာဟ။ သေသမသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သော ဟိ တေဓာတုကပုညေ သဗ္ဗသ္မိဉ္စ ပာပေ အနူပလိတ္တော, တသ္သ ပဟီနတ္တာ အတ္တဒိဋ္ဌိယာ ယသ္သ ကသ္သစိ ဝာ ဂဟဏသ္သ ပဟီနတ္တာ အတ္တဉ္ဇဟော, ပုညာဘိသင္ခာရာဒီနံ အကရဏတော နယိဓ ပကုဗ္ဗမာနောတိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ နံ ဧဝံ ပသံသန္တော အာဟ။ သဗ္ဗသ္သေဝ စသ္သ ပုရိမပာဒေန သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော – ပုညေ စ ပာပေ စ အနူပလိတ္တော, အတ္တဉ္ဇဟော နယိဓ ပကုဗ္ဗမာနော, န ဗ္ရာဟ္မဏော အညတော သုဒ္ဓိမာဟာတိ။
797.Na brāhmaṇoti tatiyagāthā. Tassattho – yo pana bāhitapāpattā brāhmaṇo hoti, so maggena adhigatāsavakkhayo khīṇāsavabrāhmaṇo ariyamaggañāṇato aññena abhimaṅgalasammatarūpasaṅkhāte diṭṭhe tathāvidhasaddasaṅkhāte sute avītikkamasaṅkhāte sīle hatthivatādibhede vate pathaviādibhede mute ca uppannena micchāñāṇena suddhiṃ na āha. Sesamassa brāhmaṇassa vaṇṇabhaṇanatthaṃ vuttaṃ. So hi tedhātukapuññe sabbasmiñca pāpe anūpalitto, tassa pahīnattā attadiṭṭhiyā yassa kassaci vā gahaṇassa pahīnattā attañjaho, puññābhisaṅkhārādīnaṃ akaraṇato nayidha pakubbamānoti vuccati. Tasmā naṃ evaṃ pasaṃsanto āha. Sabbasseva cassa purimapādena sambandho veditabbo – puññe ca pāpe ca anūpalitto, attañjaho nayidha pakubbamāno, na brāhmaṇo aññato suddhimāhāti.
၇၉၈. ဧဝံ န ဗ္ရာဟ္မဏော အညတော သုဒ္ဓိမာဟာတိ ဝတ္ဝာ ဣဒာနိ ယေ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ အညတော သုဒ္ဓိံ ဗ္ရုဝန္တိ, တေသံ တသ္သာ ဒိဋ္ဌိယာ အနိဗ္ဗာဟကဘာဝံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ပုရိမံ ပဟာယာ’’တိ ဂာထမာဟ။ တသ္သတ္ထော – တေ ဟိ အညတော သုဒ္ဓိဝာဒာ သမာနာပိ ယသ္သာ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဟီနတ္တာ ဂဟဏမုဉ္စနံ ဟောတိ။ တာယ ပုရိမံ သတ္ထာရာဒိံ ပဟာယ အပရံ နိသ္သိတာ ဧဇာသင္ခာတာယ တဏ္ဟာယ အနုဂတာ အဘိဘူတာ ရာဂာဒိဘေဒံ န တရန္တိ သင္ဂံ, တဉ္စ အတရန္တာ တံ တံ ဓမ္မံ ဥဂ္ဂဏ္ဟန္တိ စ နိရသ္သဇန္တိ စ မက္ကဋောဝ သာခန္တိ။
798. Evaṃ na brāhmaṇo aññato suddhimāhāti vatvā idāni ye diṭṭhigatikā aññato suddhiṃ bruvanti, tesaṃ tassā diṭṭhiyā anibbāhakabhāvaṃ dassento ‘‘purimaṃ pahāyā’’ti gāthamāha. Tassattho – te hi aññato suddhivādā samānāpi yassā diṭṭhiyā appahīnattā gahaṇamuñcanaṃ hoti. Tāya purimaṃ satthārādiṃ pahāya aparaṃ nissitā ejāsaṅkhātāya taṇhāya anugatā abhibhūtā rāgādibhedaṃ na taranti saṅgaṃ, tañca atarantā taṃ taṃ dhammaṃ uggaṇhanti ca nirassajanti ca makkaṭova sākhanti.
၇၉၉. ပဉ္စမဂာထာယ သမ္ဗန္ဓော – ယော စ သော ‘‘ဒိဋ္ဌီ ဟိ နံ ပာဝ တထာ ဝဒာန’’န္တိ ဝုတ္တော, သော သယံ သမာဒာယာတိ။ တတ္ထ သယန္တိ သာမံ။ သမာဒာယာတိ ဂဟေတ္ဝာ။ ဝတာနီတိ ဟတ္ထိဝတာဒီနိ။ ဥစ္စာဝစန္တိ အပရာပရံ ဟီနပဏီတံ ဝာ သတ္ထာရတော သတ္ထာရာဒိံ။ သညသတ္တောတိ ကာမသညာဒီသု လဂ္ဂော။ ဝိဒ္ဝာ စ ဝေဒေဟိ သမေစ္စ ဓမ္မန္တိ ပရမတ္ထဝိဒ္ဝာ စ အရဟာ စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ စတုသစ္စဓမ္မံ အဘိသမေစ္စာတိ။ သေသံ ပာကဋမေဝ။
799. Pañcamagāthāya sambandho – yo ca so ‘‘diṭṭhī hi naṃ pāva tathā vadāna’’nti vutto, so sayaṃ samādāyāti. Tattha sayanti sāmaṃ. Samādāyāti gahetvā. Vatānīti hatthivatādīni. Uccāvacanti aparāparaṃ hīnapaṇītaṃ vā satthārato satthārādiṃ. Saññasattoti kāmasaññādīsu laggo. Vidvā ca vedehi samecca dhammanti paramatthavidvā ca arahā catūhi maggañāṇavedehi catusaccadhammaṃ abhisameccāti. Sesaṃ pākaṭameva.
၈၀၀. သ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝိသေနိဘူတော, ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံဝ သုတံ မုတံ ဝာတိ သောဘူရိပညော ခီဏာသဝော ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဝာ သုတံ ဝာ မုတံ ဝာ တေသု သဗ္ဗဓမ္မေသု မာရသေနံ ဝိနာသေတ္ဝာ ဌိတဘာဝေန ဝိသေနိဘူတော။ တမေဝဒသ္သိန္တိ တံ ဧဝံ ဝိသုဒ္ဓဒသ္သိံ။ ဝိဝဋံ စရန္တန္တိ တဏ္ဟစ္ဆဒနာဒိဝိဂမေန ဝိဝဋံ ဟုတ္ဝာ စရန္တံ။ ကေနီဓ လောကသ္မိံ ဝိကပ္ပယေယ္ယာတိ ကေန ဣဓ လောကေ တဏ္ဟာကပ္ပေန ဝာ ဒိဋ္ဌိကပ္ပေန ဝာ ကောစိ ဝိကပ္ပေယ္ယ, တေသံ ဝာ ပဟီနတ္တာ ရာဂာဒိနာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနာတိ။
800.Sa sabbadhammesu visenibhūto, yaṃkiñci diṭṭhaṃva sutaṃ mutaṃ vāti sobhūripañño khīṇāsavo yaṃ kiñci diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā mutaṃ vā tesu sabbadhammesu mārasenaṃ vināsetvā ṭhitabhāvena visenibhūto. Tamevadassinti taṃ evaṃ visuddhadassiṃ. Vivaṭaṃ carantantitaṇhacchadanādivigamena vivaṭaṃ hutvā carantaṃ. Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyāti kena idha loke taṇhākappena vā diṭṭhikappena vā koci vikappeyya, tesaṃ vā pahīnattā rāgādinā pubbe vuttenāti.
၈၀၁. န ကပ္ပယန္တီတိ ဂာထာယ သမ္ဗန္ဓော အတ္ထော စ – ကိဉ္စ ဘိယ္ယော? တေ ဟိ တာဒိသာ သန္တော ဒ္ဝိန္နံ ကပ္ပာနံ ပုရေက္ခာရာနဉ္စ ကေနစိ န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တိ, ပရမတ္ထအစ္စန္တသုဒ္ဓိအဓိဂတတ္တာ အနစ္စန္တသုဒ္ဓိံယေဝ အကိရိယသသ္သတဒိဋ္ဌိံ အစ္စန္တ သုဒ္ဓီတိ န တေ ဝဒန္တိ။ အာဒာနဂန္ထံ ဂထိတံ ဝိသဇ္ဇာတိ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ရူပာဒီနံ အာဒာယကတ္တာ အာဒာနဂန္ထံ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ဂထိတံ ဗဒ္ဓံ အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန ဝိသဇ္ဇ ဆိန္ဒိတ္ဝာ။ သေသံ ပာကဋမေဝ။
801.Na kappayantīti gāthāya sambandho attho ca – kiñca bhiyyo? Te hi tādisā santo dvinnaṃ kappānaṃ purekkhārānañca kenaci na kappayanti na purekkharonti, paramatthaaccantasuddhiadhigatattā anaccantasuddhiṃyeva akiriyasassatadiṭṭhiṃ accanta suddhīti na te vadanti. Ādānaganthaṃ gathitaṃ visajjāti catubbidhampi rūpādīnaṃ ādāyakattā ādānaganthaṃ attano cittasantāne gathitaṃ baddhaṃ ariyamaggasatthena visajja chinditvā. Sesaṃ pākaṭameva.
၈၀၂. သီမာတိဂောတိ ဂာထာ ဧကပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဝုတ္တာ။ ပုဗ္ဗသဒိသော ဧဝ ပနသ္သာ သမ္ဗန္ဓော, သော ဧဝံ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ သဒ္ဓိံ ဝေဒိတဗ္ဗော – ကိဉ္စ ဘိယ္ယော သော ဤဒိသော ဘူရိပညော စတုန္နံ ကိလေသသီမာနံ အတီတတ္တာ သီမာတိဂော ဗာဟိတပာပတ္တာ စ ဗ္ရာဟ္မဏော, ဣတ္ထမ္ဘူတသ္သ စ တသ္သ နတ္ထိ ပရစိတ္တပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏေဟိ ဉတ္ဝာ ဝာ မံသစက္ခုဒိဗ္ဗစက္ခူဟိ ဒိသ္ဝာ ဝာ ကိဉ္စိ သမုဂ္ဂဟီတံ, အဘိနိဝိဋ္ဌန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သော စ ကာမရာဂာဘာဝတော န ရာဂရာဂီ, ရူပာရူပရာဂာဘာဝတော န ဝိရာဂရတ္တော ။ ယတော ဧဝံဝိဓသ္သ ‘‘ဣဒံ ပရ’’န္တိ ကိဉ္စိ ဣဓ ဥဂ္ဂဟိတံ နတ္ထီတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
802.Sīmātigoti gāthā ekapuggalādhiṭṭhānāya desanāya vuttā. Pubbasadiso eva panassā sambandho, so evaṃ atthavaṇṇanāya saddhiṃ veditabbo – kiñca bhiyyo so īdiso bhūripañño catunnaṃ kilesasīmānaṃ atītattā sīmātigo bāhitapāpattā ca brāhmaṇo, itthambhūtassa ca tassa natthi paracittapubbenivāsañāṇehi ñatvā vā maṃsacakkhudibbacakkhūhi disvā vā kiñci samuggahītaṃ, abhiniviṭṭhanti vuttaṃ hoti. So ca kāmarāgābhāvato na rāgarāgī, rūpārūparāgābhāvato na virāgaratto. Yato evaṃvidhassa ‘‘idaṃ para’’nti kiñci idha uggahitaṃ natthīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.
ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာယ သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Suttanipāta-aṭṭhakathāya suddhaṭṭhakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / သုတ္တနိပာတပာဠိ • Suttanipātapāḷi / ၄. သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တံ • 4. Suddhaṭṭhakasuttaṃ
