| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / उदानपाळि • Udānapāḷi |
८. सुप्पवासासुत्तं
8. Suppavāsāsuttaṃ
१८. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा कुण्डिकायं 1 विहरति कुण्डधानवने 2। तेन खो पन समयेन सुप्पवासा कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेति। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा दुक्खाहि तिब्बाहि खराहि कटुकाहि वेदनाहि फुट्ठा तीहि वितक्केहि अधिवासेति – ‘‘सम्मासम्बुद्धो वत सो भगवा यो इमस्स एवरूपस्स दुक्खस्स पहानाय धम्मं देसेति; सुप्पटिपन्नो वत तस्स भगवतो सावकसङ्घो यो इमस्स एवरूपस्स दुक्खस्स पहानाय पटिपन्नो; सुसुखं वत तं निब्बानं यत्थिदं एवरूपं दुक्खं न संविज्जती’’ति।
18. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kuṇḍikāyaṃ 3 viharati kuṇḍadhānavane 4. Tena kho pana samayena suppavāsā koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāreti. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phuṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti – ‘‘sammāsambuddho vata so bhagavā yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti; suppaṭipanno vata tassa bhagavato sāvakasaṅgho yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno; susukhaṃ vata taṃ nibbānaṃ yatthidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatī’’ti.
अथ खो सुप्पवासा कोलियधीता सामिकं आमन्तेसि – ‘‘एहि त्वं, अय्यपुत्त, येन भगवा तेनुपसङ्कम; उपसङ्कमित्वा मम वचनेन भगवतो पादे सिरसा वन्दाहि; अप्पाबाधं अप्पातङ्कं लहुट्ठानं बलं फासुविहारं पुच्छ – ‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता भगवतो पादे सिरसा वन्दति; अप्पाबाधं अप्पातङ्कं लहुट्ठानं बलं फासुविहारं पुच्छती’ति। एवञ्च वदेहि – ‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेति। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा दुक्खाहि तिब्बाहि खराहि कटुकाहि वेदनाहि फुट्ठा तीहि वितक्केहि अधिवासेति – सम्मासम्बुद्धो वत सो भगवा यो इमस्स एवरूपस्स दुक्खस्स पहानाय धम्मं देसेति; सुप्पटिपन्नो वत तस्स भगवतो सावकसङ्घो यो इमस्स एवरूपस्स दुक्खस्स पहानाय पटिपन्नो; सुसुखं वत तं निब्बानं यत्थिदं एवरूपं दुक्खं न संविज्जती’’’ति।
Atha kho suppavāsā koliyadhītā sāmikaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ayyaputta, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi; appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandati; appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāreti. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phuṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti – sammāsambuddho vata so bhagavā yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti; suppaṭipanno vata tassa bhagavato sāvakasaṅgho yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno; susukhaṃ vata taṃ nibbānaṃ yatthidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatī’’’ti.
‘‘परम’’न्ति खो सो कोलियपुत्तो सुप्पवासाय कोलियधीताय पटिस्सुत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि ; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो कोलियपुत्तो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता भगवतो पादे सिरसा वन्दति, अप्पाबाधं अप्पातङ्कं लहुट्ठानं बलं फासुविहारं पुच्छति; एवञ्च वदेति – ‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेति। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा दुक्खाहि तिब्बाहि खराहि कटुकाहि वेदनाहि फुट्ठा तीहि वितक्केहि अधिवासेति – सम्मासम्बुद्धो वत सो भगवा यो इमस्स एवरूपस्स दुक्खस्स पहानाय धम्मं देसेति; सुप्पटिपन्नो वत तस्स भगवतो सावकसङ्घो यो इमस्स एवरूपस्स दुक्खस्स पहानाय पटिपन्नो; सुसुखं वत निब्बानं यत्थिदं एवरूपं दुक्खं न संविज्जती’’’ति।
‘‘Parama’’nti kho so koliyaputto suppavāsāya koliyadhītāya paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho koliyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāreti. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phuṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti – sammāsambuddho vata so bhagavā yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti; suppaṭipanno vata tassa bhagavato sāvakasaṅgho yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno; susukhaṃ vata nibbānaṃ yatthidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatī’’’ti.
‘‘सुखिनी होतु सुप्पवासा कोलियधीता; अरोगा अरोगं पुत्तं विजायतू’’ति। सह वचना च पन भगवतो सुप्पवासा कोलियधीता सुखिनी अरोगा अरोगं पुत्तं विजायि।
‘‘Sukhinī hotu suppavāsā koliyadhītā; arogā arogaṃ puttaṃ vijāyatū’’ti. Saha vacanā ca pana bhagavato suppavāsā koliyadhītā sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyi.
‘‘एवं, भन्ते’’ति खो सो कोलियपुत्तो भगवतो भासितं अभिनन्दित्वा अनुमोदित्वा उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा येन सकं घरं तेन पच्चायासि। अद्दसा खो सो कोलियपुत्तो सुप्पवासं कोलियधीतरं सुखिनिं अरोगं अरोगं पुत्तं विजातं। दिस्वानस्स एतदहोसि – ‘‘अच्छरियं वत, भो, अब्भुतं वत, भो, तथागतस्स महिद्धिकता महानुभावता, यत्र हि नामायं सुप्पवासा कोलियधीता सह वचना च पन 5 भगवतो सुखिनी अरोगा अरोगं पुत्तं विजायिस्सती’’ति! अत्तमनो पमुदितो पीतिसोमनस्सजातो अहोसि।
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so koliyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sakaṃ gharaṃ tena paccāyāsi. Addasā kho so koliyaputto suppavāsaṃ koliyadhītaraṃ sukhiniṃ arogaṃ arogaṃ puttaṃ vijātaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāmāyaṃ suppavāsā koliyadhītā saha vacanā ca pana 6 bhagavato sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyissatī’’ti! Attamano pamudito pītisomanassajāto ahosi.
अथ खो सुप्पवासा कोलियधीता सामिकं आमन्तेसि – ‘‘एहि त्वं, अय्यपुत्त, येन भगवा तेनुपसङ्कम; उपसङ्कमित्वा मम वचनेन भगवतो पादे सिरसा वन्दाहि – ‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता भगवतो पादे सिरसा वन्दती’ति; एवञ्च वदेहि – ‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेति। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा एतरहि सुखिनी अरोगा अरोगं पुत्तं विजाता। सा सत्ताहं बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं भत्तेन निमन्तेति। अधिवासेतु किर, भन्ते, भगवा सुप्पवासाय कोलियधीताय सत्त भत्तानि सद्धिं भिक्खुसङ्घेना’’’ति।
Atha kho suppavāsā koliyadhītā sāmikaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ayyaputta, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi – ‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandatī’ti; evañca vadehi – ‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāreti. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā etarahi sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimanteti. Adhivāsetu kira, bhante, bhagavā suppavāsāya koliyadhītāya satta bhattāni saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’’ti.
‘‘परम’’न्ति खो सो कोलियपुत्तो सुप्पवासाय कोलियधीताय पटिस्सुत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो सो कोलियपुत्तो भगवन्तं एतदवोच –
‘‘Parama’’nti kho so koliyaputto suppavāsāya koliyadhītāya paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so koliyaputto bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘सुप्पवासा , भन्ते, कोलियधीता भगवतो पादे सिरसा वन्दति; एवञ्च वदेति – ‘सुप्पवासा, भन्ते, कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेति। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा एतरहि सुखिनी अरोगा अरोगं पुत्तं विजाता। सा सत्ताहं बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं भत्तेन निमन्तेति। अधिवासेतु किर, भन्ते, भगवा सुप्पवासाय कोलियधीताय सत्त भत्तानि सद्धिं भिक्खुसङ्घेना’’’ति।
‘‘Suppavāsā , bhante, koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandati; evañca vadeti – ‘suppavāsā, bhante, koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāreti. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā etarahi sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimanteti. Adhivāsetu kira, bhante, bhagavā suppavāsāya koliyadhītāya satta bhattāni saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’’ti.
तेन खो पन समयेन अञ्ञतरेन उपासकेन बुद्धप्पमुखो भिक्खुसङ्घो स्वातनाय भत्तेन निमन्तितो होति। सो च उपासको आयस्मतो महामोग्गल्लानस्स 7 उपट्ठाको होति। अथ खो भगवा आयस्मन्तं महामोग्गल्लानं आमन्तेसि – ‘‘एहि त्वं, मोग्गल्लान, येन सो उपासको तेनुपसङ्कम ; उपसङ्कमित्वा तं उपासकं एवं वदेहि – ‘सुप्पवासा, आवुसो, कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेसि। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा एतरहि सुखिनी अरोगा अरोगं पुत्तं विजाता। सा सत्ताहं बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं भत्तेन निमन्तेति। करोतु सुप्पवासा कोलियधीता सत्त भत्तानि, पच्छा त्वं करिस्ससी’ति 8। तुय्हेसो उपट्ठाको’’ति।
Tena kho pana samayena aññatarena upāsakena buddhappamukho bhikkhusaṅgho svātanāya bhattena nimantito hoti. So ca upāsako āyasmato mahāmoggallānassa 9 upaṭṭhāko hoti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, moggallāna, yena so upāsako tenupasaṅkama ; upasaṅkamitvā taṃ upāsakaṃ evaṃ vadehi – ‘suppavāsā, āvuso, koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāresi. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā etarahi sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimanteti. Karotu suppavāsā koliyadhītā satta bhattāni, pacchā tvaṃ karissasī’ti 10. Tuyheso upaṭṭhāko’’ti.
‘‘एवं, भन्ते’’ति खो आयस्मा महामोग्गल्लानो भगवतो पटिस्सुत्वा येन सो उपासको तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा तं उपासकं एतदवोच – ‘‘सुप्पवासा, आवुसो, कोलियधीता सत्त वस्सानि गब्भं धारेति। सत्ताहं मूळ्हगब्भा सा एतरहि सुखिनी अरोगा अरोगं पुत्तं विजाता। सा सत्ताहं बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं भत्तेन निमन्तेति। करोतु सुप्पवासा कोलियधीता सत्त भत्तानि, पच्छा त्वं करिस्ससी’’ति।
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paṭissutvā yena so upāsako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ upāsakaṃ etadavoca – ‘‘suppavāsā, āvuso, koliyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāreti. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā etarahi sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimanteti. Karotu suppavāsā koliyadhītā satta bhattāni, pacchā tvaṃ karissasī’’ti.
‘‘सचे मे, भन्ते, अय्यो महामोग्गल्लानो तिण्णं धम्मानं पाटिभोगो – भोगानञ्च जीवितस्स च सद्धाय च, करोतु सुप्पवासा कोलियधीता सत्त भत्तानि, पच्छाहं करिस्सामी’’ति। ‘‘द्विन्नं खो ते अहं 11, आवुसो, धम्मानं पाटिभोगो – भोगानञ्च जीवितस्स च। सद्धाय पन त्वंयेव पाटिभोगो’’ति।
‘‘Sace me, bhante, ayyo mahāmoggallāno tiṇṇaṃ dhammānaṃ pāṭibhogo – bhogānañca jīvitassa ca saddhāya ca, karotu suppavāsā koliyadhītā satta bhattāni, pacchāhaṃ karissāmī’’ti. ‘‘Dvinnaṃ kho te ahaṃ 12, āvuso, dhammānaṃ pāṭibhogo – bhogānañca jīvitassa ca. Saddhāya pana tvaṃyeva pāṭibhogo’’ti.
‘‘सचे मे, भन्ते, अय्यो महामोग्गल्लानो द्विन्नं धम्मानं पाटिभोगो – भोगानञ्च जीवितस्स च, करोतु सुप्पवासा कोलियधीता सत्त भत्तानि, पच्छाहं करिस्सामी’’ति।
‘‘Sace me, bhante, ayyo mahāmoggallāno dvinnaṃ dhammānaṃ pāṭibhogo – bhogānañca jīvitassa ca, karotu suppavāsā koliyadhītā satta bhattāni, pacchāhaṃ karissāmī’’ti.
अथ खो आयस्मा महामोग्गल्लानो तं उपासकं सञ्ञापेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सञ्ञत्तो 13, भन्ते, सो उपासको मया; करोतु सुप्पवासा कोलियधीता सत्त भत्तानि, पच्छा सो करिस्सती’’ति।
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ upāsakaṃ saññāpetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘saññatto 14, bhante, so upāsako mayā; karotu suppavāsā koliyadhītā satta bhattāni, pacchā so karissatī’’ti.
अथ खो सुप्पवासा कोलियधीता सत्ताहं बुद्धप्पमुखं भिक्खुसङ्घं पणीतेन खादनीयेन भोजनीयेन सहत्था सन्तप्पेसि सम्पवारेसि, तञ्च दारकं भगवन्तं वन्दापेसि सब्बञ्च भिक्खुसङ्घं।
Atha kho suppavāsā koliyadhītā sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi, tañca dārakaṃ bhagavantaṃ vandāpesi sabbañca bhikkhusaṅghaṃ.
अथ खो आयस्मा सारिपुत्तो तं दारकं एतदवोच – ‘‘कच्चि ते, दारक, खमनीयं, कच्चि यापनीयं, कच्चि न किञ्चि दुक्ख’’न्ति? ‘‘कुतो मे, भन्ते सारिपुत्त, खमनीयं, कुतो यापनीयं! सत्त मे वस्सानि लोहितकुम्भियं वुत्तानी’’ति।
Atha kho āyasmā sāriputto taṃ dārakaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, dāraka, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci na kiñci dukkha’’nti? ‘‘Kuto me, bhante sāriputta, khamanīyaṃ, kuto yāpanīyaṃ! Satta me vassāni lohitakumbhiyaṃ vuttānī’’ti.
अथ खो सुप्पवासा कोलियधीता – ‘‘पुत्तो मे धम्मसेनापतिना सद्धिं मन्तेती’’ति अत्तमना पमुदिता पीतिसोमनस्सजाता अहोसि। अथ खो भगवा (सुप्पवासं कोलीयधीतरं अत्तमनं पमुदितं पीतिसोमनस्सजातं विदित्वा 15) 16 सुप्पवासं कोलियधीतरं एतदवोच – ‘‘इच्छेय्यासि त्वं, सुप्पवासे, अञ्ञम्पि एवरूपं पुत्त’’न्ति? ‘‘इच्छेय्यामहं, भगवा, अञ्ञानिपि एवरूपानि सत्त पुत्तानी’’ति ।
Atha kho suppavāsā koliyadhītā – ‘‘putto me dhammasenāpatinā saddhiṃ mantetī’’ti attamanā pamuditā pītisomanassajātā ahosi. Atha kho bhagavā (suppavāsaṃ kolīyadhītaraṃ attamanaṃ pamuditaṃ pītisomanassajātaṃ viditvā 17) 18 suppavāsaṃ koliyadhītaraṃ etadavoca – ‘‘iccheyyāsi tvaṃ, suppavāse, aññampi evarūpaṃ putta’’nti? ‘‘Iccheyyāmahaṃ, bhagavā, aññānipi evarūpāni satta puttānī’’ti .
अथ खो भगवा एतमत्थं विदित्वा तायं वेलायं इमं उदानं उदानेसि –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘असातं सातरूपेन, पियरूपेन अप्पियं।
‘‘Asātaṃ sātarūpena, piyarūpena appiyaṃ;
दुक्खं सुखस्स रूपेन, पमत्तमतिवत्तती’’ति॥ अट्ठमं।
Dukkhaṃ sukhassa rūpena, pamattamativattatī’’ti. aṭṭhamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / उदान-अट्ठकथा • Udāna-aṭṭhakathā / ८. सुप्पवासासुत्तवण्णना • 8. Suppavāsāsuttavaṇṇanā
