| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
3. සත්‌තාවාසවග්‌ගො
3. Sattāvāsavaggo
1. තිඨානසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
21. තතියස්‌ස පඨමෙ අමමාති වත්‌ථාභරණපානභොජනාදීසුපි මමත්‌තවිරහිතා. අපරිග්‌ගහාති ඉත්‌ථිපරිග්‌ගහෙන අපරිග්‌ගහා. තෙසං කිර ‘‘අයං මය්‌හං භරියා’’ති මමත්‌තං න හොති, මාතරං වා භගිනිං වා දිස්‌වා ඡන්‌දරාගො න උප්‌පජ්‌ජති. ධම්‌මතාසිද්‌ධස්‌ස සීලස්‌ස ආනුභාවෙන පුත්‌තෙ දිට්‌ඨමත්‌තෙ එව මාතුථනතො ථඤ්‌ඤං පග්‌ඝරති, තෙන සඤ්‌ඤාණෙන නෙසං මාතරි පුත්‌තස්‌ස මාතුසඤ්‌ඤා, මාතු ච පුත්‌තෙ පුත්‌තසඤ්‌ඤා පච්‌චුපට්‌ඨිතාති කෙචි.
21. Tatiyassa paṭhame amamāti vatthābharaṇapānabhojanādīsupi mamattavirahitā. Apariggahāti itthipariggahena apariggahā. Tesaṃ kira ‘‘ayaṃ mayhaṃ bhariyā’’ti mamattaṃ na hoti, mātaraṃ vā bhaginiṃ vā disvā chandarāgo na uppajjati. Dhammatāsiddhassa sīlassa ānubhāvena putte diṭṭhamatte eva mātuthanato thaññaṃ paggharati, tena saññāṇena nesaṃ mātari puttassa mātusaññā, mātu ca putte puttasaññā paccupaṭṭhitāti keci.
අපිචෙත්‌ථ (සාරත්‌ථ. ටී. 1.1 වෙරඤ්‌ජකණ්‌ඩවණ්‌ණනා) උත්‌තරකුරුකානං පුඤ්‌ඤානුභාවසිද්‌ධො අයම්‌පි විසෙසො වෙදිතබ්‌බො. තත්‌ථ කිර තෙසු තෙසු පදෙසෙසු ඝනනිචිතපත්‌තසඤ්‌ඡන්‌නසාඛාපසාඛා කූටාගාරසමා මනොරමා රුක්‌ඛා තෙසං මනුස්‌සානං නිවෙසනකිච්‌චං සාධෙන්‌ති. යත්‌ථ සුඛං නිවසන්‌ති, අඤ්‌ඤෙපි තත්‌ථ රුක්‌ඛා සුජාතා සබ්‌බදාපි පුප්‌ඵිතග්‌ගා තිට්‌ඨන්‌ති. ජලාසයාපි විකසිතකමලකුවලයපුණ්‌ඩරීකසොගන්‌ධිකාදිපුප්‌ඵසඤ්‌ඡන්‌නා සබ්‌බකාලං පරමසුගන්‌ධං සමන්‌තතො පවායන්‌තා තිට්‌ඨන්‌ති. සරීරම්‌පි තෙසං අතිදීඝාදිදොසරහිතං ආරොහපරිණාහසම්‌පන්‌නං ජරාය අනභිභූතත්‌තා වලිතපලිතාදිදොසවිරහිතං යාවතායුකං අපරික්‌ඛීණජවබලපරක්‌කමසොභමෙව හුත්‌වා තිට්‌ඨති. අනුට්‌ඨානඵලූපජීවිතාය න ච නෙසං කසිවණිජ්‌ජාදිවසෙන ආහාරපරියෙට්‌ඨිවසෙන දුක්‌ඛං අත්‌ථි, තතො එව න දාසදාසිකම්‌මකරාදිපරිග්‌ගහො අත්‌ථි, න ච තත්‌ථ සීතුණ්‌හඩංසමකසවාතාතපසරීසපවාළාදිපරිස්‌සයො අත්‌ථි. යථා නාමෙත්‌ථ ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ පච්‌චූසවෙලායං සමසීතුණ්‌හො උතු හොති, එවමෙව සබ්‌බකාලං තත්‌ථ සමසීතුණ්‌හොව උතු හොති, න ච නෙසං කොචි උපඝාතො විහෙසා වා උප්‌පජ්‌ජති. අකට්‌ඨපාකිමෙව සාලිං අකණං අථුසං සුද්‌ධං සුගන්‌ධං තණ්‌ඩුලප්‌ඵලං පරිභුඤ්‌ජන්‌ති. තං භුඤ්‌ජන්‌තානං නෙසං කුට්‌ඨං, ගණ්‌ඩො, කිලාසො, සොසො, කාසො, සාසො, අපමාරො, ජරොති එවමාදිකො න කොචි රොගො උප්‌පජ්‌ජති, න ච තෙ ඛුජ්‌ජා වා වාමනා වා කාණා වා කුණී වා ඛඤ්‌ජා වා පක්‌ඛහතා වා විකලඞ්‌ගා වා විකලින්‌ද්‍රියා වා හොන්‌ති.
Apicettha (sārattha. ṭī. 1.1 verañjakaṇḍavaṇṇanā) uttarakurukānaṃ puññānubhāvasiddho ayampi viseso veditabbo. Tattha kira tesu tesu padesesu ghananicitapattasañchannasākhāpasākhā kūṭāgārasamā manoramā rukkhā tesaṃ manussānaṃ nivesanakiccaṃ sādhenti. Yattha sukhaṃ nivasanti, aññepi tattha rukkhā sujātā sabbadāpi pupphitaggā tiṭṭhanti. Jalāsayāpi vikasitakamalakuvalayapuṇḍarīkasogandhikādipupphasañchannā sabbakālaṃ paramasugandhaṃ samantato pavāyantā tiṭṭhanti. Sarīrampi tesaṃ atidīghādidosarahitaṃ ārohapariṇāhasampannaṃ jarāya anabhibhūtattā valitapalitādidosavirahitaṃ yāvatāyukaṃ aparikkhīṇajavabalaparakkamasobhameva hutvā tiṭṭhati. Anuṭṭhānaphalūpajīvitāya na ca nesaṃ kasivaṇijjādivasena āhārapariyeṭṭhivasena dukkhaṃ atthi, tato eva na dāsadāsikammakarādipariggaho atthi, na ca tattha sītuṇhaḍaṃsamakasavātātapasarīsapavāḷādiparissayo atthi. Yathā nāmettha gimhānaṃ pacchime māse paccūsavelāyaṃ samasītuṇho utu hoti, evameva sabbakālaṃ tattha samasītuṇhova utu hoti, na ca nesaṃ koci upaghāto vihesā vā uppajjati. Akaṭṭhapākimeva sāliṃ akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ paribhuñjanti. Taṃ bhuñjantānaṃ nesaṃ kuṭṭhaṃ, gaṇḍo, kilāso, soso, kāso, sāso, apamāro, jaroti evamādiko na koci rogo uppajjati, na ca te khujjā vā vāmanā vā kāṇā vā kuṇī vā khañjā vā pakkhahatā vā vikalaṅgā vā vikalindriyā vā honti.
ඉත්‌ථියොපි තත්‌ථ නාතිදීඝා, නාතිරස්‌සා, නාතිකිසා, නාතිථූලා, නාතිකාළා, නච්‌චොදාතා, සොභග්‌ගප්‌පත්‌තරූපා හොන්‌ති. තථා හි දීඝඞ්‌ගුලී, තම්‌බනඛා, අලම්‌බථනා, තනුමජ්‌ඣා, පුණ්‌ණචන්‌දමුඛී, විසාලක්‌ඛී, මුදුගත්‌තා, සහිතොරූ, ඔදාතදන්‌තා, ගම්‌භීරනාභී, තනුජඞ්‌ඝා, දීඝනීලවෙල්‌ලිතකෙසී, පුථුලසුස්‌සොණී, නාතිලොමා, නාලොමා, සුභගා, උතුසුඛසම්‌ඵස්‌සා, සණ්‌හා, සඛිලා, සුඛසම්‌භාසා, නානාභරණවිභූසිතා විචරන්‌ති. සබ්‌බදාපි සොළසවස්‌සුද්‌දෙසිකා විය හොන්‌ති, පුරිසා ච පඤ්‌චවීසතිවස්‌සුද්‌දෙසිකා විය. න පුත්‌තදාරෙසු රජ්‌ජන්‌ති. අයං තත්‌ථ ධම්‌මතා.
Itthiyopi tattha nātidīghā, nātirassā, nātikisā, nātithūlā, nātikāḷā, naccodātā, sobhaggappattarūpā honti. Tathā hi dīghaṅgulī, tambanakhā, alambathanā, tanumajjhā, puṇṇacandamukhī, visālakkhī, mudugattā, sahitorū, odātadantā, gambhīranābhī, tanujaṅghā, dīghanīlavellitakesī, puthulasussoṇī, nātilomā, nālomā, subhagā, utusukhasamphassā, saṇhā, sakhilā, sukhasambhāsā, nānābharaṇavibhūsitā vicaranti. Sabbadāpi soḷasavassuddesikā viya honti, purisā ca pañcavīsativassuddesikā viya. Na puttadāresu rajjanti. Ayaṃ tattha dhammatā.
සත්‌තාහිකමෙව ච තත්‌ථ ඉත්‌ථිපුරිසා කාමරතියා විහරන්‌ති. තතො වීතරාගා විය යථාසකං ගච්‌ඡන්‌ති, න තත්‌ථ ඉධ විය ගබ්‌භොක්‌කන්‌තිමූලකං, ගබ්‌භපරිහරණමූලකං, විජායනමූලකං වා දුක්‌ඛං හොති. රත්‌තකඤ්‌චුකතො කඤ්‌චනපටිමා විය දාරකා මාතුකුච්‌ඡිතො අමක්‌ඛිතා එව සෙම්‌හාදිනා සුඛෙනෙව නික්‌ඛමන්‌ති. අයං තත්‌ථ ධම්‌මතා.
Sattāhikameva ca tattha itthipurisā kāmaratiyā viharanti. Tato vītarāgā viya yathāsakaṃ gacchanti, na tattha idha viya gabbhokkantimūlakaṃ, gabbhapariharaṇamūlakaṃ, vijāyanamūlakaṃ vā dukkhaṃ hoti. Rattakañcukato kañcanapaṭimā viya dārakā mātukucchito amakkhitā eva semhādinā sukheneva nikkhamanti. Ayaṃ tattha dhammatā.
මාතා පන පුත්‌තං වා ධීතරං වා විජායිත්‌වා තෙ විචරණකප්‌පදෙසෙ ඨපෙත්‌වා අනපෙක්‌ඛා යථාරුචි ගච්‌ඡති. තෙසං තත්‌ථ සයිතානං යෙ පස්‌සන්‌ති පුරිසා වා ඉත්‌ථියො වා, තෙ අත්‌තනො අඞ්‌ගුලියො උපනාමෙන්‌ති. තෙසං කම්‌මබලෙන තතො ඛීරං පවත්‌තති, තෙන තෙ දාරකා යාපෙන්‌ති. එවං පන වඩ්‌ඪෙන්‌තා කතිපයදිවසෙහෙව ලද්‌ධබලා හුත්‌වා දාරිකා ඉත්‌ථියො උපගච්‌ඡන්‌ති, දාරකා පුරිසෙ. කප්‌පරුක්‌ඛතො එව ච තෙසං තත්‌ථ වත්‌ථාභරණානි නිප්‌ඵජ්‌ජන්‌ති. නානාවිරාගවණ්‌ණවිචිත්‌තානි හි සුඛුමානි මුදුසුඛසම්‌ඵස්‌සානි වත්‌ථානි තත්‌ථ තත්‌ථ කප්‌පරුක්‌ඛෙසු ඔලම්‌බන්‌තානි තිට්‌ඨන්‌ති. නානාවිධරස්‌මිජාලසමුජ්‌ජලවිවිධවණ්‌ණරතනවිනද්‌ධානි අනෙකවිධමාලාකම්‌මලතාකම්‌මභිත්‌තිකම්‌මවිචිත්‌තානි සීසූපගගීවූපගහත්‌ථූපගකටූපගපාදූපගානි සොවණ්‌ණමයානි ආභරණානි කප්‌පරුක්‌ඛතො ඔලම්‌බන්‌ති. තථා වීණාමුදිඞ්‌ගපණවසම්‌මතාළසඞ්‌ඛවංසවෙතාළපරිවාදිනීවල්‌ලකීපභුතිකා තූරියභණ්‌ඩාපි තතො තතො ඔලම්‌බන්‌ති. තත්‌ථ බහූ ඵලරුක්‌ඛා කුම්‌භමත්‌තානි ඵලානි ඵලන්‌ති මධුරරසානි, යානි පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා තෙ සත්‌තාහම්‌පි ඛුප්‌පිපාසාහි න බාධීයන්‌ති.
Mātā pana puttaṃ vā dhītaraṃ vā vijāyitvā te vicaraṇakappadese ṭhapetvā anapekkhā yathāruci gacchati. Tesaṃ tattha sayitānaṃ ye passanti purisā vā itthiyo vā, te attano aṅguliyo upanāmenti. Tesaṃ kammabalena tato khīraṃ pavattati, tena te dārakā yāpenti. Evaṃ pana vaḍḍhentā katipayadivaseheva laddhabalā hutvā dārikā itthiyo upagacchanti, dārakā purise. Kapparukkhato eva ca tesaṃ tattha vatthābharaṇāni nipphajjanti. Nānāvirāgavaṇṇavicittāni hi sukhumāni mudusukhasamphassāni vatthāni tattha tattha kapparukkhesu olambantāni tiṭṭhanti. Nānāvidharasmijālasamujjalavividhavaṇṇaratanavinaddhāni anekavidhamālākammalatākammabhittikammavicittāni sīsūpagagīvūpagahatthūpagakaṭūpagapādūpagāni sovaṇṇamayāni ābharaṇāni kapparukkhato olambanti. Tathā vīṇāmudiṅgapaṇavasammatāḷasaṅkhavaṃsavetāḷaparivādinīvallakīpabhutikā tūriyabhaṇḍāpi tato tato olambanti. Tattha bahū phalarukkhā kumbhamattāni phalāni phalanti madhurarasāni, yāni paribhuñjitvā te sattāhampi khuppipāsāhi na bādhīyanti.
නජ්‌ජොපි තත්‌ථ සුවිසුද්‌ධජලා සුප්‌පතිත්‌ථා රමණීයා අකද්‌දමා වාලුකතලා නාතිසීතා නච්‌චුණ්‌හා සුරභිගන්‌ධීහි ජලජපුප්‌ඵෙහි සඤ්‌ඡන්‌නා සබ්‌බකාලං සුරභී වායන්‌තියො සන්‌දන්‌ති, න තත්‌ථ කණ්‌ටකිකා කක්‌ඛළගච්‌ඡලතා හොන්‌ති, අකණ්‌ටකා පුප්‌ඵඵලසම්‌පන්‌නා එව හොන්‌ති, චන්‌දනනාගරුක්‌ඛා සයමෙව රසං පග්‌ඝරන්‌ති, නහායිතුකාමා ච නදිතිත්‌ථෙ එකජ්‌ඣං වත්‌ථාභරණානි ඨපෙත්‌වා නදිං ඔතරිත්‌වා න්‌හත්‌වා උත්‌තිණ්‌ණුත්‌තිණ්‌ණා උපරිට්‌ඨිමං උපරිට්‌ඨිමං වත්‌ථාභරණං ගණ්‌හන්‌ති, න තෙසං එවං හොති ‘‘ඉදං මම, ඉදං පරස්‌සා’’ති. තතො එව න තෙසං කොචි විග්‌ගහො වා විවාදො වා. සත්‌තාහිකා එව ච නෙසං කාමරතිකීළා හොති, තතො වීතරාගා විය විචරන්‌ති. යත්‌ථ ච රුක්‌ඛෙ සයිතුකාමා හොන්‌ති, තත්‌ථෙව සයනං උපලබ්‌භති. මතෙ ච සත්‌තෙ දිස්‌වා න රොදන්‌ති න සොචන්‌ති. තඤ්‌ච මණ්‌ඩයිත්‌වා නික්‌ඛිපන්‌ති. තාවදෙව ච නෙසං තථාරූපා සකුණා උපගන්‌ත්‌වා මතං දීපන්‌තරං නෙන්‌ති, තස්‌මා සුසානං වා අසුචිට්‌ඨානං වා තත්‌ථ නත්‌ථි, න ච තතො මතා නිරයං වා තිරච්‌ඡානයොනිං වා පෙත්‌තිවිසයං වා උපපජ්‌ජන්‌ති. ධම්‌මතාසිද්‌ධස්‌ස පඤ්‌චසීලස්‌ස ආනුභාවෙන තෙ දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තන්‌තීති වදන්‌ති. වස්‌සසහස්‌සමෙව ච නෙසං සබ්‌බකාලං ආයුප්‌පමාණං, සබ්‌බමෙතං තෙසං පඤ්‌චසීලං විය ධම්‌මතාසිද්‌ධමෙවාති.
Najjopi tattha suvisuddhajalā suppatitthā ramaṇīyā akaddamā vālukatalā nātisītā naccuṇhā surabhigandhīhi jalajapupphehi sañchannā sabbakālaṃ surabhī vāyantiyo sandanti, na tattha kaṇṭakikā kakkhaḷagacchalatā honti, akaṇṭakā pupphaphalasampannā eva honti, candananāgarukkhā sayameva rasaṃ paggharanti, nahāyitukāmā ca nadititthe ekajjhaṃ vatthābharaṇāni ṭhapetvā nadiṃ otaritvā nhatvā uttiṇṇuttiṇṇā upariṭṭhimaṃ upariṭṭhimaṃ vatthābharaṇaṃ gaṇhanti, na tesaṃ evaṃ hoti ‘‘idaṃ mama, idaṃ parassā’’ti. Tato eva na tesaṃ koci viggaho vā vivādo vā. Sattāhikā eva ca nesaṃ kāmaratikīḷā hoti, tato vītarāgā viya vicaranti. Yattha ca rukkhe sayitukāmā honti, tattheva sayanaṃ upalabbhati. Mate ca satte disvā na rodanti na socanti. Tañca maṇḍayitvā nikkhipanti. Tāvadeva ca nesaṃ tathārūpā sakuṇā upagantvā mataṃ dīpantaraṃ nenti, tasmā susānaṃ vā asuciṭṭhānaṃ vā tattha natthi, na ca tato matā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pettivisayaṃ vā upapajjanti. Dhammatāsiddhassa pañcasīlassa ānubhāvena te devaloke nibbattantīti vadanti. Vassasahassameva ca nesaṃ sabbakālaṃ āyuppamāṇaṃ, sabbametaṃ tesaṃ pañcasīlaṃ viya dhammatāsiddhamevāti.
තිඨානසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Tiṭhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. තිඨානසුත්‌තං • 1. Tiṭhānasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1. තිඨානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
