Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්‌ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā

    [117] 7. තිත්‌තිරජාතකවණ්‌ණනා

    [117] 7. Tittirajātakavaṇṇanā

    අච්‌චුග්‌ගතාතිබලතාති ඉදං සත්‌ථා ජෙතවනෙ විහරන්‌තො කොකාලිකං ආරබ්‌භ කථෙසි. තස්‌ස වත්‌ථු තෙරසකනිපාතෙ තක්‌කාරියජාතකෙ (ජා. 1.13.104 ආදයො) ආවි භවිස්‌සති. සත්‌ථා පන ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, කොකාලිකො ඉදානෙව අත්‌තනො වාචං නිස්‌සාය නට්‌ඨො, පුබ්‌බෙපි නට්‌ඨොයෙවා’’ති වත්‌වා අතීතං ආහරි.

    Accuggatātibalatāti idaṃ satthā jetavane viharanto kokālikaṃ ārabbha kathesi. Tassa vatthu terasakanipāte takkāriyajātake (jā. 1.13.104 ādayo) āvi bhavissati. Satthā pana ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano vācaṃ nissāya naṭṭho, pubbepi naṭṭhoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    අතීතෙ බාරාණසියං බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙ රජ්‌ජං කාරෙන්‌තෙ බොධිසත්‌තො උදිච්‌චබ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො තක්‌කසිලායං සබ්‌බසිප්‌පානි උග්‌ගණ්‌හිත්‌වා කාමෙ පහාය ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤා අට්‌ඨ සමාපත්‌තියො නිබ්‌බත්‌තෙසි. හිමවන්‌තප්‌පදෙසෙ සබ්‌බො ඉසිගණො සන්‌නිපතිත්‌වා තං ඔවාදාචරියං කත්‌වා පරිවාරෙසි. සො පඤ්‌චන්‌නං ඉසිසතානං ඔවාදාචරියො හුත්‌වා ඣානකීළං කීළන්‌තො හිමවන්‌තෙ වසති. තදා එකො චෙත්‌ථ පණ්‌ඩුරොගී තාපසො කුඨාරිං ගහෙත්‌වා කට්‌ඨං ඵාලෙති. අථෙකො මුඛරතාපසො තස්‌ස සන්‌තිකෙ නිසීදිත්‌වා ‘‘ඉධ පහාරං දෙහි, ඉධ පහාරං දෙහී’’ති තං තාපසං රොසෙසි. සො කුජ්‌ඣිත්‌වා ‘‘න දානි මෙ ත්‌වං දාරුඵාලනසිප්‌පං සික්‌ඛාපනකාචරියො’’ති තිණ්‌හං කුඨාරිං උක්‌ඛිපිත්‌වා නං එකප්‌පහාරෙනෙව ජීවිතක්‌ඛයං පාපෙසි. බොධිසත්‌තො තස්‌ස සරීරකිච්‌චං කාරෙසි. තදා අස්‌සමතො අවිදූරෙ එකස්‌මිං වම්‌මිකපාදෙ එකො තිත්‌තිරො වසති. සො සායං පාතං තස්‌මිං වම්‌මිකමත්‌ථකෙ ඨත්‌වා මහාවස්‌සිතං වස්‌සති. තං සුත්‌වා එකො ලුද්‌දකො ‘‘තිත්‌තිරෙන භවිතබ්‌බ’’න්‌ති චින්‌තෙත්‌වා සද්‌දසඤ්‌ඤාය තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා තං වධිත්‌වා ආදාය ගතො.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto udiccabrāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā pañcābhiññā aṭṭha samāpattiyo nibbattesi. Himavantappadese sabbo isigaṇo sannipatitvā taṃ ovādācariyaṃ katvā parivāresi. So pañcannaṃ isisatānaṃ ovādācariyo hutvā jhānakīḷaṃ kīḷanto himavante vasati. Tadā eko cettha paṇḍurogī tāpaso kuṭhāriṃ gahetvā kaṭṭhaṃ phāleti. Atheko mukharatāpaso tassa santike nisīditvā ‘‘idha pahāraṃ dehi, idha pahāraṃ dehī’’ti taṃ tāpasaṃ rosesi. So kujjhitvā ‘‘na dāni me tvaṃ dāruphālanasippaṃ sikkhāpanakācariyo’’ti tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ukkhipitvā naṃ ekappahāreneva jīvitakkhayaṃ pāpesi. Bodhisatto tassa sarīrakiccaṃ kāresi. Tadā assamato avidūre ekasmiṃ vammikapāde eko tittiro vasati. So sāyaṃ pātaṃ tasmiṃ vammikamatthake ṭhatvā mahāvassitaṃ vassati. Taṃ sutvā eko luddako ‘‘tittirena bhavitabba’’nti cintetvā saddasaññāya tattha gantvā taṃ vadhitvā ādāya gato.

    බොධිසත්‌තො තස්‌ස සද්‌දං අසුණන්‌තො ‘‘අසුකට්‌ඨානෙ තිත්‌තිරො වසති, කිං නු ඛො තස්‌ස සද්‌දො න සූයතී’’ති තාපසෙ පුච්‌ඡි. තෙ තස්‌ස තමත්‌ථං ආරොචෙසුං. සො උභොපි තානි කාරණානි සංසන්‌දෙත්‌වා ඉසිගණමජ්‌ඣෙ ඉමං ගාථමාහ –

    Bodhisatto tassa saddaṃ asuṇanto ‘‘asukaṭṭhāne tittiro vasati, kiṃ nu kho tassa saddo na sūyatī’’ti tāpase pucchi. Te tassa tamatthaṃ ārocesuṃ. So ubhopi tāni kāraṇāni saṃsandetvā isigaṇamajjhe imaṃ gāthamāha –

    117.

    117.

    ‘‘අච්‌චුග්‌ගතාතිබලතා, අතිවෙලං පභාසිතා;

    ‘‘Accuggatātibalatā, ativelaṃ pabhāsitā;

    වාචා හනති දුම්‌මෙධං, තිත්‌තිරං වාතිවස්‌සිත’’න්‌ති.

    Vācā hanati dummedhaṃ, tittiraṃ vātivassita’’nti.

    තත්‌ථ අච්‌චුග්‌ගතාති අතිඋග්‌ගතා. අතිබලතාති පුනප්‌පුනං භාසනෙන අතිබලසභාවා. අතිවෙලං පභාසිතාති අතික්‌කන්‌තවෙලා පමාණාතික්‌කමෙන භාසිතා. තිත්‌තිරං වාතිවස්‌සිතන්‌ති යථා තිත්‌තිරං අතිවස්‌සිතං හනති, තථා එවරූපා වාචා දුම්‌මෙධං බාලපුග්‌ගලං හනතීති.

    Tattha accuggatāti atiuggatā. Atibalatāti punappunaṃ bhāsanena atibalasabhāvā. Ativelaṃ pabhāsitāti atikkantavelā pamāṇātikkamena bhāsitā. Tittiraṃ vātivassitanti yathā tittiraṃ ativassitaṃ hanati, tathā evarūpā vācā dummedhaṃ bālapuggalaṃ hanatīti.

    එවං බොධිසත්‌තො ඉසිගණස්‌ස ඔවාදං දත්‌වා චත්‌තාරො බ්‍රහ්‌මවිහාරෙ භාවෙත්‌වා බ්‍රහ්‌මලොකපරායණො අහොසි.

    Evaṃ bodhisatto isigaṇassa ovādaṃ datvā cattāro brahmavihāre bhāvetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.

    සත්‌ථා ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, කොකාලිකො ඉදානෙව අත්‌තනො වචනං නිස්‌සාය නට්‌ඨො, පුබ්‌බෙපි නට්‌ඨොයෙවා’’ති වත්‌වා ඉමං ධම්‌මදෙසනං ආහරිත්‌වා ජාතකං සමොධානෙසි – ‘‘තදා මුඛරතාපසො කොකාලිකො අහොසි, ඉසිගණො බුද්‌ධපරිසා, ගණසත්‌ථා පන අහමෙව අහොසි’’න්‌ති.

    Satthā ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano vacanaṃ nissāya naṭṭho, pubbepi naṭṭhoyevā’’ti vatvā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mukharatāpaso kokāliko ahosi, isigaṇo buddhaparisā, gaṇasatthā pana ahameva ahosi’’nti.

    තිත්‌තිරජාතකවණ්‌ණනා සත්‌තමා.

    Tittirajātakavaṇṇanā sattamā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 117. තිත්‌තිරජාතකං • 117. Tittirajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact