Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    6. උදයබ්‌බයඤාණනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා

    6. Udayabbayañāṇaniddesavaṇṇanā

    49. ඉදානි අනන්‌තරං වුත්‌තස්‌ස සම්‌මසනඤාණස්‌ස නානානයෙහි භාවනාථිරකරණෙන පාරං ගන්‌ත්‌වා ඨිතෙන අනිච්‌චාදිතො දිට්‌ඨෙ සඞ්‌ඛාරෙ උදයබ්‌බයෙන පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා අනිච්‌චාදිතො විපස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තස්‌ස උදයබ්‌බයානුපස්‌සනාඤාණස්‌ස නිද්‌දෙසෙ ජාතං රූපන්‌තිආදීසු සන්‌තතිවසෙන යථාසකං පච්‌චයෙහි නිබ්‌බත්‌තං රූපං. තස්‌ස ජාතස්‌ස රූපස්‌ස නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං ජාතිං උප්‌පාදං අභිනවාකාරං උදයොති, විපරිණාමලක්‌ඛණං ඛයං භඞ්‌ගං වයොති, අනුපස්‌සනා පුනප්‌පුනං නිසාමනා, උදයබ්‌බය අනුපස්‌සනාඤාණන්‌ති අත්‌ථො. වෙදනාදීසුපි එසෙව නයො. ජාතිජරාමරණවන්‌තානංයෙව උදයබ්‌බයස්‌ස පරිග්‌ගහෙතබ්‌බත්‌තා ජාතිජරාමරණානං උදයබ්‌බයාභාවතො ජාතිජරාමරණං අනාමසිත්‌වා ජාතං චක්‌ඛු…පෙ.… ජාතො භවොති පෙය්‍යාලං කතං. සො එවං පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො එවං ජානාති ‘‘ඉමෙසං ඛන්‌ධානං උප්‌පත්‌තිතො පුබ්‌බෙ අනුප්‌පන්‌නානං රාසි වා නිචයො වා නත්‌ථි, උප්‌පජ්‌ජමානානම්‌පි රාසිතො වා නිචයතො වා ආගමනං නාම නත්‌ථි, නිරුජ්‌ඣමානානම්‌පි දිසාවිදිසාගමනං නාම නත්‌ථි, නිරුද්‌ධානම්‌පි එකස්‌මිං ඨානෙ රාසිතො නිචයතො නිධානතො අවට්‌ඨානං නාම නත්‌ථි. යථා පන වීණාය වාදියමානාය උප්‌පන්‌නස්‌ස සද්‌දස්‌ස නෙව උප්‌පත්‌තිතො පුබ්‌බෙ සන්‌නිචයො අත්‌ථි, න උප්‌පජ්‌ජමානො සන්‌නිචයතො ආගතො, න නිරුජ්‌ඣමානස්‌ස දිසාවිදිසාගමනං අත්‌ථි, න නිරුද්‌ධො කත්‌ථචි සන්‌නිචිතො තිට්‌ඨති, අථ ඛො වීණඤ්‌ච උපවීණඤ්‌ච පුරිසස්‌ස ච තජ්‌ජං වායාමං පටිච්‌ච අහුත්‌වා සම්‌භොති, හුත්‌වා පටිවෙති, එවං සබ්‌බෙපි රූපාරූපිනො ධම්‌මා අහුත්‌වා සම්‌භොන්‌ති, හුත්‌වා පටිවෙන්‌තී’’ති.

    49. Idāni anantaraṃ vuttassa sammasanañāṇassa nānānayehi bhāvanāthirakaraṇena pāraṃ gantvā ṭhitena aniccādito diṭṭhe saṅkhāre udayabbayena paricchinditvā aniccādito vipassanatthaṃ vuttassa udayabbayānupassanāñāṇassa niddese jātaṃ rūpantiādīsu santativasena yathāsakaṃ paccayehi nibbattaṃ rūpaṃ. Tassa jātassa rūpassa nibbattilakkhaṇaṃ jātiṃ uppādaṃ abhinavākāraṃ udayoti, vipariṇāmalakkhaṇaṃ khayaṃ bhaṅgaṃ vayoti, anupassanā punappunaṃ nisāmanā, udayabbaya anupassanāñāṇanti attho. Vedanādīsupi eseva nayo. Jātijarāmaraṇavantānaṃyeva udayabbayassa pariggahetabbattā jātijarāmaraṇānaṃ udayabbayābhāvato jātijarāmaraṇaṃ anāmasitvā jātaṃ cakkhu…pe… jāto bhavoti peyyālaṃ kataṃ. So evaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ udayabbayaṃ passanto evaṃ jānāti ‘‘imesaṃ khandhānaṃ uppattito pubbe anuppannānaṃ rāsi vā nicayo vā natthi, uppajjamānānampi rāsito vā nicayato vā āgamanaṃ nāma natthi, nirujjhamānānampi disāvidisāgamanaṃ nāma natthi, niruddhānampi ekasmiṃ ṭhāne rāsito nicayato nidhānato avaṭṭhānaṃ nāma natthi. Yathā pana vīṇāya vādiyamānāya uppannassa saddassa neva uppattito pubbe sannicayo atthi, na uppajjamāno sannicayato āgato, na nirujjhamānassa disāvidisāgamanaṃ atthi, na niruddho katthaci sannicito tiṭṭhati, atha kho vīṇañca upavīṇañca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca ahutvā sambhoti, hutvā paṭiveti, evaṃ sabbepi rūpārūpino dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’’ti.

    50. එවං සඞ්‌ඛෙපතො උදයබ්‌බයදස්‌සනං දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි විත්‌ථාරතො දස්‌සෙතුං පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං උදයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීතිආදීහි රාසිතො ගණනං පුච්‌ඡිත්‌වා, පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං උදයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීතිආදීහි රාසිතොව ගණනං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා, පුන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීතිආදීහි විභාගතො ගණනං පුච්‌ඡිත්‌වා රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීතිආදීහි විභාගතො ගණනං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා, පුන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීතිආදීහි ලක්‌ඛණවිභාගං පුච්‌ඡිත්‌වා විස්‌සජ්‌ජනං කතං.

    50. Evaṃ saṅkhepato udayabbayadassanaṃ dassetvā idāni vitthārato dassetuṃ pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passatītiādīhi rāsito gaṇanaṃ pucchitvā, pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passatītiādīhi rāsitova gaṇanaṃ vissajjetvā, puna rūpakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passatītiādīhi vibhāgato gaṇanaṃ pucchitvā rūpakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passatītiādīhi vibhāgato gaṇanaṃ vissajjetvā, puna rūpakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passatītiādīhi lakkhaṇavibhāgaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.

    තත්‌ථ අවිජ්‌ජාසමුදයා රූපසමුදයොති ‘‘පුරිමකම්‌මභවස්‌මිං මොහො අවිජ්‌ජා’’ති වුත්‌තාය අවිජ්‌ජාය සති ඉමස්‌මිං භවෙ රූපස්‌ස උප්‌පාදො හොතීති අත්‌ථො. පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙනාති පච්‌චයස්‌ස උප්‌පන්‌නභාවෙනාති අත්‌ථො. අවිජ්‌ජාතණ්‌හාකම්‌මානි චෙත්‌ථ ඉධ පටිසන්‌ධිහෙතුභූතා අතීතපච්‌චයා . ඉමෙසු ච තීසු ගහිතෙසු සඞ්‌ඛාරුපාදානානි ගහිතානෙව හොන්‌ති. ආහාරසමුදයාති පවත්‌තිපච්‌චයෙසු කබළීකාරාහාරස්‌ස බලවත්‌තා සොයෙව ගහිතො. තස්‌මිං පන ගහිතෙ පවත්‌තිහෙතුභූතානි උතුචිත්‌තානිපි ගහිතානෙව හොන්‌ති. නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණන්‌ති අද්‌ධාසන්‌තතිඛණවසෙන රූපස්‌ස උප්‌පාදං, උප්‌පාදොයෙව සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණත්‌තා ලක්‌ඛණන්‌ති ච වුත්‌තො. පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානීති අවිජ්‌ජා තණ්‌හා කම්‌මාහාරා නිබ්‌බත්‌ති චාති ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි. අවිජ්‌ජාදයොපි හි රූපස්‌ස උදයො ලක්‌ඛීයති එතෙහීති ලක්‌ඛණානි. නිබ්‌බත්‌ති පන සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණමෙව, තම්‌පි සඞ්‌ඛතන්‌ති ලක්‌ඛීයති එතෙනාති ලක්‌ඛණං.

    Tattha avijjāsamudayā rūpasamudayoti ‘‘purimakammabhavasmiṃ moho avijjā’’ti vuttāya avijjāya sati imasmiṃ bhave rūpassa uppādo hotīti attho. Paccayasamudayaṭṭhenāti paccayassa uppannabhāvenāti attho. Avijjātaṇhākammāni cettha idha paṭisandhihetubhūtā atītapaccayā . Imesu ca tīsu gahitesu saṅkhārupādānāni gahitāneva honti. Āhārasamudayāti pavattipaccayesu kabaḷīkārāhārassa balavattā soyeva gahito. Tasmiṃ pana gahite pavattihetubhūtāni utucittānipi gahitāneva honti. Nibbattilakkhaṇanti addhāsantatikhaṇavasena rūpassa uppādaṃ, uppādoyeva saṅkhatalakkhaṇattā lakkhaṇanti ca vutto. Pañca lakkhaṇānīti avijjā taṇhā kammāhārā nibbatti cāti imāni pañca lakkhaṇāni. Avijjādayopi hi rūpassa udayo lakkhīyati etehīti lakkhaṇāni. Nibbatti pana saṅkhatalakkhaṇameva, tampi saṅkhatanti lakkhīyati etenāti lakkhaṇaṃ.

    අවිජ්‌ජානිරොධා රූපනිරොධොති අනාගතභවස්‌ස පච්‌චයභූතාය ඉමස්‌මිං භවෙ අවිජ්‌ජාය අරහත්‌තමග්‌ගඤාණෙන නිරොධෙ කතෙ පච්‌චයාභාවා අනාගතස්‌ස රූපස්‌ස අනුප්‌පාදො නිරොධො හොතීති අත්‌ථො. පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙනාති පච්‌චයස්‌ස නිරුද්‌ධභාවෙනාති අත්‌ථො. නිරොධො චෙත්‌ථ අනාගතපටිසන්‌ධිපච්‌චයානං ඉධ අවිජ්‌ජාතණ්‌හාකම්‌මානංයෙව නිරොධො. ආහාරනිරොධා රූපනිරොධොති පවත්‌තිපච්‌චයස්‌ස කබළීකාරාහාරස්‌ස අභාවෙ තංසමුට්‌ඨානරූපාභාවො හොති. විපරිණාමලක්‌ඛණන්‌ති අද්‌ධාසන්‌තතිඛණවසෙන රූපස්‌ස භඞ්‌ගං, භඞ්‌ගොයෙව සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණත්‌තා ලක්‌ඛණන්‌ති වුත්‌තො. ඉධ පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානීති අවිජ්‌ජාතණ්‌හාකම්‌මාහාරානං අභාවනිරොධා චත්‌තාරි, විපරිණාමො එකන්‌ති පඤ්‌ච. එස නයො වෙදනාක්‌ඛන්‌ථාදීසු. අයං පන විසෙසො – අරූපක්‌ඛන්‌ධානං උදයබ්‌බයදස්‌සනං අද්‌ධාසන්‌තතිවසෙන, න ඛණවසෙන. ඵස්‌සො වෙදනාසඤ්‌ඤාසඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධානං පවත්‌තිපච්‌චයො, තංනිරොධා ච තෙසං නිරොධො. නාමරූපං විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පවත්‌තිපච්‌චයො, තංනිරොධා ච තස්‌ස නිරොධොති.

    Avijjānirodhā rūpanirodhoti anāgatabhavassa paccayabhūtāya imasmiṃ bhave avijjāya arahattamaggañāṇena nirodhe kate paccayābhāvā anāgatassa rūpassa anuppādo nirodho hotīti attho. Paccayanirodhaṭṭhenāti paccayassa niruddhabhāvenāti attho. Nirodho cettha anāgatapaṭisandhipaccayānaṃ idha avijjātaṇhākammānaṃyeva nirodho. Āhāranirodhā rūpanirodhoti pavattipaccayassa kabaḷīkārāhārassa abhāve taṃsamuṭṭhānarūpābhāvo hoti. Vipariṇāmalakkhaṇanti addhāsantatikhaṇavasena rūpassa bhaṅgaṃ, bhaṅgoyeva saṅkhatalakkhaṇattā lakkhaṇanti vutto. Idha pañca lakkhaṇānīti avijjātaṇhākammāhārānaṃ abhāvanirodhā cattāri, vipariṇāmo ekanti pañca. Esa nayo vedanākkhanthādīsu. Ayaṃ pana viseso – arūpakkhandhānaṃ udayabbayadassanaṃ addhāsantativasena, na khaṇavasena. Phasso vedanāsaññāsaṅkhārakkhandhānaṃ pavattipaccayo, taṃnirodhā ca tesaṃ nirodho. Nāmarūpaṃ viññāṇakkhandhassa pavattipaccayo, taṃnirodhā ca tassa nirodhoti.

    කෙචි පනාහු – ‘‘චතුධා පච්‌චයතො උදයබ්‌බයදස්‌සනෙ අතීතාදිවිභාගං අනාමසිත්‌වාව සබ්‌බසාමඤ්‌ඤවසෙන අවිජ්‌ජාදීහි උදෙතීති උප්‌පජ්‌ජමානභාවමත්‌තං ගණ්‌හාති, න උප්‌පාදං. අවිජ්‌ජාදිනිරොධා නිරුජ්‌ජතීති අනුප්‌පජ්‌ජමානභාවමත්‌තං ගණ්‌හාති, න භඞ්‌ගං. ඛණතො උදයබ්‌බයදස්‌සනෙ පච්‌චුප්‌පන්‌නානං උප්‌පාදං භඞ්‌ගං ගණ්‌හාතී’’ති.

    Keci panāhu – ‘‘catudhā paccayato udayabbayadassane atītādivibhāgaṃ anāmasitvāva sabbasāmaññavasena avijjādīhi udetīti uppajjamānabhāvamattaṃ gaṇhāti, na uppādaṃ. Avijjādinirodhā nirujjatīti anuppajjamānabhāvamattaṃ gaṇhāti, na bhaṅgaṃ. Khaṇato udayabbayadassane paccuppannānaṃ uppādaṃ bhaṅgaṃ gaṇhātī’’ti.

    විපස්‌සමානො පන විපස්‌සකො පඨමං පච්‌චයතො උදයබ්‌බයං මනසිකරිත්‌වා විපස්‌සනාකාලෙ අවිජ්‌ජාදිකෙ චතුරො ධම්‌මෙ විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා උදයබ්‌බයවන්‌තෙයෙව ඛන්‌ධෙ ගහෙත්‌වා තෙසං උදයබ්‌බයං පස්‌සති, එවඤ්‌ච තස්‌ස විපස්‌සකස්‌ස ‘‘එවං රූපාදීනං උදයො, එවං වයො, එවං රූපාදයො උදෙන්‌ති, එවං වෙන්‌තී’’ති පච්‌චයතො ච ඛණතො ච විත්‌ථාරෙන උදයබ්‌බයං පස්‌සතො ‘‘ඉති කිර ඉමෙ ධම්‌මා අහුත්‌වා සම්‌භොන්‌ති, හුත්‌වා පටිවෙන්‌තී’’ති ඤාණං විසදතරං හොති, සච්‌චපටිච්‌චසමුප්‌පාදනයලක්‌ඛණභෙදා පාකටා හොන්‌ති . යඤ්‌හි සො අවිජ්‌ජාදිසමුදයා ඛන්‌ධානං සමුදයං අවිජ්‌ජාදිනිරොධා ච ඛන්‌ධානං නිරොධං පස්‌සති, ඉදමස්‌ස පච්‌චයතො උදයබ්‌බයදස්‌සනං. යං පන නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණවිපරිණාමලක්‌ඛණානි පස්‌සන්‌තො ඛන්‌ධානං උදයබ්‌බයං පස්‌සති, ඉදමස්‌ස ඛණතො උදයබ්‌බයදස්‌සනං. උප්‌පත්‌තික්‌ඛණෙයෙව හි නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං, භඞ්‌ගක්‌ඛණෙ ච විපරිණාමලක්‌ඛණං.

    Vipassamāno pana vipassako paṭhamaṃ paccayato udayabbayaṃ manasikaritvā vipassanākāle avijjādike caturo dhamme vissajjetvā udayabbayavanteyeva khandhe gahetvā tesaṃ udayabbayaṃ passati, evañca tassa vipassakassa ‘‘evaṃ rūpādīnaṃ udayo, evaṃ vayo, evaṃ rūpādayo udenti, evaṃ ventī’’ti paccayato ca khaṇato ca vitthārena udayabbayaṃ passato ‘‘iti kira ime dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’’ti ñāṇaṃ visadataraṃ hoti, saccapaṭiccasamuppādanayalakkhaṇabhedā pākaṭā honti . Yañhi so avijjādisamudayā khandhānaṃ samudayaṃ avijjādinirodhā ca khandhānaṃ nirodhaṃ passati, idamassa paccayato udayabbayadassanaṃ. Yaṃ pana nibbattilakkhaṇavipariṇāmalakkhaṇāni passanto khandhānaṃ udayabbayaṃ passati, idamassa khaṇato udayabbayadassanaṃ. Uppattikkhaṇeyeva hi nibbattilakkhaṇaṃ, bhaṅgakkhaṇe ca vipariṇāmalakkhaṇaṃ.

    ඉච්‌චස්‌සෙවං පච්‌චයතො චෙව ඛණතො ච ද්‌වෙධා උදයබ්‌බයං පස්‌සතො පච්‌චයතො උදයදස්‌සනෙන සමුදයසච්‌චං පාකටං හොති ජනකාවබොධතො. ඛණතො උදයදස්‌සනෙන දුක්‌ඛසච්‌චං පාකටං හොති ජාතිදුක්‌ඛාවබොධතො. පච්‌චයතො වයදස්‌සනෙන නිරොධසච්‌චං පාකටං හොති පච්‌චයානුප්‌පාදෙන පච්‌චයවතං අනුප්‌පාදාවබොධතො. ඛණතො වයදස්‌සනෙන දුක්‌ඛසච්‌චමෙව පාකටං හොති මරණදුක්‌ඛාවබොධතො. යඤ්‌චස්‌ස උදයබ්‌බයදස්‌සනං, මග්‌ගොවායං ලොකිකොති මග්‌ගසච්‌චං පාකටං හොති තත්‍ර සම්‌මොහවිඝාතතො.

    Iccassevaṃ paccayato ceva khaṇato ca dvedhā udayabbayaṃ passato paccayato udayadassanena samudayasaccaṃ pākaṭaṃ hoti janakāvabodhato. Khaṇato udayadassanena dukkhasaccaṃ pākaṭaṃ hoti jātidukkhāvabodhato. Paccayato vayadassanena nirodhasaccaṃ pākaṭaṃ hoti paccayānuppādena paccayavataṃ anuppādāvabodhato. Khaṇato vayadassanena dukkhasaccameva pākaṭaṃ hoti maraṇadukkhāvabodhato. Yañcassa udayabbayadassanaṃ, maggovāyaṃ lokikoti maggasaccaṃ pākaṭaṃ hoti tatra sammohavighātato.

    පච්‌චයතො චස්‌ස උදයදස්‌සනෙන අනුලොමො පටිච්‌චසමුප්‌පාදො පාකටො හොති ‘‘ඉමස්‌මිං සති ඉදං හොතී’’ති (ම. නි. 1.404; සං. නි. 2.21; උදා. 1) අවබොධතො. පච්‌චයතො වයදස්‌සනෙන පටිලොමො පටිච්‌චසමුප්‌පාදො පාකටො හොති ‘‘ඉමස්‌ස නිරොධා ඉදං නිරුජ්‌ඣතී’’ති (ම. නි. 1.406; සං. නි. 2.21; උදා. 2) අවබොධතො. ඛණතො පන උදයබ්‌බයදස්‌සනෙන පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නා ධම්‌මා පාකටා හොන්‌ති සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණාවබොධතො. උදයබ්‌බයවන්‌තො හි සඞ්‌ඛතා, තෙ ච පටිච්‌චසමුප්‌පන්‌නාති.

    Paccayato cassa udayadassanena anulomo paṭiccasamuppādo pākaṭo hoti ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hotī’’ti (ma. ni. 1.404; saṃ. ni. 2.21; udā. 1) avabodhato. Paccayato vayadassanena paṭilomo paṭiccasamuppādo pākaṭo hoti ‘‘imassa nirodhā idaṃ nirujjhatī’’ti (ma. ni. 1.406; saṃ. ni. 2.21; udā. 2) avabodhato. Khaṇato pana udayabbayadassanena paṭiccasamuppannā dhammā pākaṭā honti saṅkhatalakkhaṇāvabodhato. Udayabbayavanto hi saṅkhatā, te ca paṭiccasamuppannāti.

    පච්‌චයතො චස්‌ස උදයදස්‌සනෙන එකත්‌තනයො පාකටො හොති හෙතුඵලසම්‌බන්‌ධෙන සන්‌තානස්‌ස අනුපච්‌ඡෙදාවබොධතො. අථ සුට්‌ඨුතරං උච්‌ඡෙදදිට්‌ඨිං පජහති. ඛණතො උදයදස්‌සනෙන නානත්‌තනයො පාකටො හොති නවනවානං උප්‌පාදාවබොධතො. අථ සුට්‌ඨුතරං සස්‌සතදිට්‌ඨිං පජහති. පච්‌චයතො චස්‌ස උදයබ්‌බයදස්‌සනෙන අබ්‍යාපාරනයො පාකටො හොති ධම්‌මානං අවසවත්‌තිභාවාවබොධතො. අථ සුට්‌ඨුතරං අත්‌තදිට්‌ඨිං පජහති. පච්‌චයතො පන උදයදස්‌සනෙන එවංධම්‌මතානයො පාකටො හොති පච්‌චයානුරූපෙන ඵලස්‌සුප්‌පාදාවබොධතො. අථ සුට්‌ඨුතරං අකිරියදිට්‌ඨිං පජහති.

    Paccayato cassa udayadassanena ekattanayo pākaṭo hoti hetuphalasambandhena santānassa anupacchedāvabodhato. Atha suṭṭhutaraṃ ucchedadiṭṭhiṃ pajahati. Khaṇato udayadassanena nānattanayo pākaṭo hoti navanavānaṃ uppādāvabodhato. Atha suṭṭhutaraṃ sassatadiṭṭhiṃ pajahati. Paccayato cassa udayabbayadassanena abyāpāranayo pākaṭo hoti dhammānaṃ avasavattibhāvāvabodhato. Atha suṭṭhutaraṃ attadiṭṭhiṃ pajahati. Paccayato pana udayadassanena evaṃdhammatānayo pākaṭo hoti paccayānurūpena phalassuppādāvabodhato. Atha suṭṭhutaraṃ akiriyadiṭṭhiṃ pajahati.

    පච්‌චයතො චස්‌ස උදයදස්‌සනෙන අනත්‌තලක්‌ඛණං පාකටං හොති ධම්‌මානං නිරීහකත්‌තපච්‌චයපටිබද්‌ධවුත්‌තිතාවබොධතො. ඛණතො උදයබ්‌බයදස්‌සනෙන අනිච්‌චලක්‌ඛණං පාකටං හොති හුත්‌වා අභාවාවබොධතො, පුබ්‌බන්‌තාපරන්‌තවිවෙකාවබොධතො ච. දුක්‌ඛලක්‌ඛණම්‌පි පාකටං හොති උදයබ්‌බයෙහි පටිපීළනාවබොධතො. සභාවලක්‌ඛණම්‌පි පාකටං හොති උදයබ්‌බයපරිච්‌ඡින්‌නාවබොධතො . සභාවලක්‌ඛණෙ සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණස්‌ස තාවකාලිකත්‌තම්‌පි පාකටං හොති, උදයක්‌ඛණෙ වයස්‌ස, වයක්‌ඛණෙ ච උදයස්‌ස අභාවාවබොධතොති.

    Paccayato cassa udayadassanena anattalakkhaṇaṃ pākaṭaṃ hoti dhammānaṃ nirīhakattapaccayapaṭibaddhavuttitāvabodhato. Khaṇato udayabbayadassanena aniccalakkhaṇaṃ pākaṭaṃ hoti hutvā abhāvāvabodhato, pubbantāparantavivekāvabodhato ca. Dukkhalakkhaṇampi pākaṭaṃ hoti udayabbayehi paṭipīḷanāvabodhato. Sabhāvalakkhaṇampi pākaṭaṃ hoti udayabbayaparicchinnāvabodhato . Sabhāvalakkhaṇe saṅkhatalakkhaṇassa tāvakālikattampi pākaṭaṃ hoti, udayakkhaṇe vayassa, vayakkhaṇe ca udayassa abhāvāvabodhatoti.

    තස්‌සෙවං පාකටීභූතසච්‌චපටිච්‌චසමුප්‌පාදනයලක්‌ඛණභෙදස්‌ස ‘‘එවං කිර නාමිමෙ ධම්‌මා අනුප්‌පන්‌නපුබ්‌බා උප්‌පජ්‌ජන්‌ති, උප්‌පන්‌නා නිරුජ්‌ඣන්‌තී’’ති නිච්‌චනවාව හුත්‌වා සඞ්‌ඛාරා උපට්‌ඨහන්‌ති. න කෙවලඤ්‌ච නිච්‌චනවාව, සූරියුග්‌ගමනෙ උස්‌සාවබින්‌දු විය උදකපුබ්‌බුළො විය උදකෙ දණ්‌ඩරාජි විය ආරග්‌ගෙ සාසපො විය විජ්‌ජුප්‌පාදො විය ච පරිත්‌තට්‌ඨායිනො මායාමරීචිසුපිනන්‌තඅලාතචක්‌කගන්‌ධබ්‌බනගරඵෙණකදලිආදයො විය අසාරා නිස්‌සාරාති චාපි උපට්‌ඨහන්‌ති. එත්‌තාවතා තෙන ‘‘වයධම්‌මමෙව උප්‌පජ්‌ජති, උප්‌පන්‌නඤ්‌ච වයං උපෙතී’’ති ඉමිනා ආකාරෙන සමපඤ්‌ඤාස ලක්‌ඛණානි පටිවිජ්‌ඣිත්‌වා ඨිතං උදයබ්‌බයානුපස්‌සනා නාම පඨමං තරුණවිපස්‌සනාඤාණං අධිගතං හොති, යස්‌සාධිගමා ‘‘ආරද්‌ධවිපස්‌සකො’’ති සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. ඉමස්‌මිං ඤාණෙ ඨිතස්‌ස ඔභාසාදයො දස විපස්‌සනූපක්‌කිලෙසා උප්‌පජ්‌ජන්‌ති, යෙසං උප්‌පත්‌තියා අකුසලො යොගාවචරො තෙසු මග්‌ගඤාණසඤ්‌ඤී හුත්‌වා අමග්‌ගමෙව ‘‘මග්‌ගො’’ති ගණ්‌හාති, උපක්‌කිලෙසජටාජටිතො ච හොති. කුසලො පන යොගාවචරො තෙසු විපස්‌සනං ආරොපෙන්‌තො උපක්‌කිලෙසජටං විජටෙත්‌වා ‘‘එතෙ ධම්‌මා න මග්‌ගො, උපක්‌කිලෙසවිමුත්‌තං පන වීථිපටිපන්‌නං විපස්‌සනාඤාණං මග්‌ගො’’ති මග්‌ගඤ්‌ච අමග්‌ගඤ්‌ච වවත්‌ථපෙති. තස්‌සෙවං මග්‌ගඤ්‌ච අමග්‌ගඤ්‌ච ඤත්‌වා ඨිතං ඤාණං මග්‌ගාමග්‌ගඤාණදස්‌සනවිසුද්‌ධි නාම.

    Tassevaṃ pākaṭībhūtasaccapaṭiccasamuppādanayalakkhaṇabhedassa ‘‘evaṃ kira nāmime dhammā anuppannapubbā uppajjanti, uppannā nirujjhantī’’ti niccanavāva hutvā saṅkhārā upaṭṭhahanti. Na kevalañca niccanavāva, sūriyuggamane ussāvabindu viya udakapubbuḷo viya udake daṇḍarāji viya āragge sāsapo viya vijjuppādo viya ca parittaṭṭhāyino māyāmarīcisupinantaalātacakkagandhabbanagarapheṇakadaliādayo viya asārā nissārāti cāpi upaṭṭhahanti. Ettāvatā tena ‘‘vayadhammameva uppajjati, uppannañca vayaṃ upetī’’ti iminā ākārena samapaññāsa lakkhaṇāni paṭivijjhitvā ṭhitaṃ udayabbayānupassanā nāma paṭhamaṃ taruṇavipassanāñāṇaṃ adhigataṃ hoti, yassādhigamā ‘‘āraddhavipassako’’ti saṅkhaṃ gacchati. Imasmiṃ ñāṇe ṭhitassa obhāsādayo dasa vipassanūpakkilesā uppajjanti, yesaṃ uppattiyā akusalo yogāvacaro tesu maggañāṇasaññī hutvā amaggameva ‘‘maggo’’ti gaṇhāti, upakkilesajaṭājaṭito ca hoti. Kusalo pana yogāvacaro tesu vipassanaṃ āropento upakkilesajaṭaṃ vijaṭetvā ‘‘ete dhammā na maggo, upakkilesavimuttaṃ pana vīthipaṭipannaṃ vipassanāñāṇaṃ maggo’’ti maggañca amaggañca vavatthapeti. Tassevaṃ maggañca amaggañca ñatvā ṭhitaṃ ñāṇaṃ maggāmaggañāṇadassanavisuddhi nāma.

    එත්‌තාවතා ච පන තෙන චතුන්‌නං සච්‌චානං වවත්‌ථානං කතං හොති. කථං? නාමරූපපරිග්‌ගහෙ සති පච්‌චයපරිග්‌ගහසම්‌භවතො ධම්‌මට්‌ඨිතිඤාණවචනෙනෙව වුත්‌තෙන දිට්‌ඨිවිසුද්‌ධිසඞ්‌ඛාතෙන නාමරූපවවත්‌ථාපනෙන දුක්‌ඛසච්‌චස්‌ස වවත්‌ථානං කතං හොති, කඞ්‌ඛාවිතරණවිසුද්‌ධිසඞ්‌ඛාතෙන පච්‌චයපරිග්‌ගහණෙන සමුදයසච්‌චස්‌ස වවත්‌ථානං, උදයබ්‌බයානුපස්‌සනෙන ච ඛණතො උදයබ්‌බයදස්‌සනෙන දුක්‌ඛසච්‌චස්‌ස වවත්‌ථානං කතං, පච්‌චයතො උදයදස්‌සනෙන සමුදයසච්‌චස්‌ස වවත්‌ථානං, පච්‌චයතො වයදස්‌සනෙන නිරොධසච්‌චස්‌ස වවත්‌ථානං, යඤ්‌චස්‌ස උදයබ්‌බයදස්‌සනං, මග්‌ගොවායං ලොකිකොති තත්‍ර සම්‌මොහවිඝාතතො ඉමිස්‌සඤ්‌ච මග්‌ගාමග්‌ගඤාණදස්‌සනවිසුද්‌ධියං විපස්‌සතො සම්‌මා මග්‌ගස්‌ස අවධාරණෙන මග්‌ගසච්‌චස්‌ස වවත්‌ථානං කතං. එවං ලොකියෙන තාව ඤාණෙන චතුන්‌නං සච්‌චානං වවත්‌ථානං කතං හොතීති.

    Ettāvatā ca pana tena catunnaṃ saccānaṃ vavatthānaṃ kataṃ hoti. Kathaṃ? Nāmarūpapariggahe sati paccayapariggahasambhavato dhammaṭṭhitiñāṇavacaneneva vuttena diṭṭhivisuddhisaṅkhātena nāmarūpavavatthāpanena dukkhasaccassa vavatthānaṃ kataṃ hoti, kaṅkhāvitaraṇavisuddhisaṅkhātena paccayapariggahaṇena samudayasaccassa vavatthānaṃ, udayabbayānupassanena ca khaṇato udayabbayadassanena dukkhasaccassa vavatthānaṃ kataṃ, paccayato udayadassanena samudayasaccassa vavatthānaṃ, paccayato vayadassanena nirodhasaccassa vavatthānaṃ, yañcassa udayabbayadassanaṃ, maggovāyaṃ lokikoti tatra sammohavighātato imissañca maggāmaggañāṇadassanavisuddhiyaṃ vipassato sammā maggassa avadhāraṇena maggasaccassa vavatthānaṃ kataṃ. Evaṃ lokiyena tāva ñāṇena catunnaṃ saccānaṃ vavatthānaṃ kataṃ hotīti.

    උදයබ්‌බයඤාණනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Udayabbayañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 6. උදයබ්‌බයඤාණනිද්‌දෙසො • 6. Udayabbayañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact