Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi |
၅၂၇. ဥမ္မာဒန္တီဇာတကံ (၂)
527. Ummādantījātakaṃ (2)
၅၇.
57.
‘‘နိဝေသနံ ကသ္သ နုဒံ သုနန္ဒ၊ ပာကာရေန ပဏ္ဍုမယေန ဂုတ္တံ။
‘‘Nivesanaṃ kassa nudaṃ sunanda, pākārena paṇḍumayena guttaṃ;
ကာ ဒိသ္သတိ အဂ္ဂိသိခာဝ ဒူရေ၊ ဝေဟာယသံ 1 ပဗ္ဗတဂ္ဂေဝ အစ္စိ။
Kā dissati aggisikhāva dūre, vehāyasaṃ 2 pabbataggeva acci.
၅၈.
58.
အက္ခာဟိ မေ ခိပ္ပမိဓေဝ ပုဋ္ဌော၊ အဝာဝဋာ ယဒိ ဝာ အတ္ထိ ဘတ္တာ’’။
Akkhāhi me khippamidheva puṭṭho, avāvaṭā yadi vā atthi bhattā’’.
၅၉.
59.
‘‘အဟဉ္ဟိ ဇာနာမိ ဇနိန္ဒ ဧတံ၊ မတ္ယာ စ ပေတ္ယာ စ အထောပိ အသ္သာ။
‘‘Ahañhi jānāmi janinda etaṃ, matyā ca petyā ca athopi assā;
တဝေဝ သော ပုရိသော ဘူမိပာလ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ အပ္ပမတ္တော တဝတ္ထေ။
Taveva so puriso bhūmipāla, rattindivaṃ appamatto tavatthe.
၆၀.
60.
‘‘ဣဒ္ဓော စ ဖီတော စ သုဝဍ္ဎိတော 7 စ၊ အမစ္စော စ တေ အညတရော ဇနိန္ဒ။
‘‘Iddho ca phīto ca suvaḍḍhito 8 ca, amacco ca te aññataro janinda;
၆၁.
61.
‘‘အမ္ဘော အမ္ဘော နာမမိဒံ ဣမိသ္သာ၊ မတ္ယာ စ ပေတ္ယာ စ ကတံ သုသာဓု။
‘‘Ambho ambho nāmamidaṃ imissā, matyā ca petyā ca kataṃ susādhu;
တဒာ 13 ဟိ မယ္ဟံ အဝလောကယန္တီ၊ ဥမ္မတ္တကံ ဥမ္မဒန္တီ အကာသိ’’။
Tadā 14 hi mayhaṃ avalokayantī, ummattakaṃ ummadantī akāsi’’.
၆၂.
62.
‘‘ယာ ပုဏ္ဏမာသေ 15 မိဂမန္ဒလောစနာ၊ ဥပာဝိသိ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင္ဂီ။
‘‘Yā puṇṇamāse 16 migamandalocanā, upāvisi puṇḍarīkattacaṅgī;
ဒ္ဝေ ပုဏ္ဏမာယော တဒဟူ အမညဟံ၊ ဒိသ္ဝာန ပာရာဝတရတ္တဝာသိနိံ။
Dve puṇṇamāyo tadahū amaññahaṃ, disvāna pārāvatarattavāsiniṃ.
၆၃.
63.
‘‘အဠာရပမ္ဟေဟိ သုဘေဟိ ဝဂ္ဂုဘိ၊ ပလောဘယန္တီ မံ ယဒာ ဥဒိက္ခတိ။
‘‘Aḷārapamhehi subhehi vaggubhi, palobhayantī maṃ yadā udikkhati;
ဝိဇမ္ဘမာနာ ဟရတေဝ မေ မနော၊ ဇာတာ ဝနေ ကိမ္ပုရိသီဝ ပဗ္ဗတေ။
Vijambhamānā harateva me mano, jātā vane kimpurisīva pabbate.
၆၄.
64.
‘‘တဒာ ဟိ ဗ္ရဟတီ သာမာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။
‘‘Tadā hi brahatī sāmā, āmuttamaṇikuṇḍalā;
ဧကစ္စဝသနာ နာရီ၊ မိဂီ ဘန္တာဝုဒိက္ခတိ။
Ekaccavasanā nārī, migī bhantāvudikkhati.
၆၅.
65.
‘‘ကဒာသ္သု မံ တမ္ဗနခာ သုလောမာ၊ ဗာဟာမုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တာ။
‘‘Kadāssu maṃ tambanakhā sulomā, bāhāmudū candanasāralittā;
ဝဋ္ဋင္ဂုလီ သန္နတဓီရကုတ္တိယာ၊ နာရီ ဥပညိသ္သတိ သီသတော သုဘာ။
Vaṭṭaṅgulī sannatadhīrakuttiyā, nārī upaññissati sīsato subhā.
၆၆.
66.
‘‘ကဒာသ္သု မံ ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒာ၊ ဓီတာ တိရီဋိသ္သ ဝိလဂ္ဂမဇ္ဈာ။
‘‘Kadāssu maṃ kañcanajāluracchadā, dhītā tirīṭissa vilaggamajjhā;
မုဒူဟိ ဗာဟာဟိ ပလိသ္သဇိသ္သတိ၊ ဗ္ရဟာဝနေ ဇာတဒုမံဝ မာလုဝာ။
Mudūhi bāhāhi palissajissati, brahāvane jātadumaṃva māluvā.
၆၇.
67.
‘‘ကဒာသ္သု 17 လာခာရသရတ္တသုစ္ဆဝီ၊ ဗိန္ဒုတ္ထနီ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင္ဂီ။
‘‘Kadāssu 18 lākhārasarattasucchavī, bindutthanī puṇḍarīkattacaṅgī;
မုခံ မုခေန ဥပနာမယိသ္သတိ၊ သောဏ္ဍောဝ သောဏ္ဍသ္သ သုရာယ ထာလံ။
Mukhaṃ mukhena upanāmayissati, soṇḍova soṇḍassa surāya thālaṃ.
၆၈.
68.
၆၉.
69.
န သုပာမိ ဒိဝာရတ္တိံ၊ သဟသ္သံဝ ပရာဇိတော။
Na supāmi divārattiṃ, sahassaṃva parājito.
၇၀.
70.
‘‘သက္ကော စေ 27 မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ သော စ လဗ္ဘေထ မေ ဝရော။
‘‘Sakko ce 28 me varaṃ dajjā, so ca labbhetha me varo;
၇၁.
71.
‘‘ဘူတာနိ မေ ဘူတပတီ နမသ္သတော၊ အာဂမ္မ ယက္ခော ဣဒမေတဒဗ္ရဝိ။
‘‘Bhūtāni me bhūtapatī namassato, āgamma yakkho idametadabravi;
ရညော မနော ဥမ္မဒန္တ္ယာ နိဝိဋ္ဌော၊ ဒဒာမိ တေ တံ ပရိစာရယသ္သု’’။
Rañño mano ummadantyā niviṭṭho, dadāmi te taṃ paricārayassu’’.
၇၂.
72.
‘‘ပုညာ ဝိဓံသေ အမရော န စမ္ဟိ၊ ဇနော စ မေ ပာပမိဒဉ္စ 33 ဇညာ။
‘‘Puññā vidhaṃse amaro na camhi, jano ca me pāpamidañca 34 jaññā;
ဘုသော စ တ္ယသ္သ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတ္ဝာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.
၇၃.
73.
‘‘ဇနိန္ဒ နာညတ္ရ တယာ မယာ ဝာ၊ သဗ္ဗာပိ ကမ္မသ္သ ကတသ္သ ဇညာ။
‘‘Janinda nāññatra tayā mayā vā, sabbāpi kammassa katassa jaññā;
ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ၊ ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ’’။
Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi’’.
၇၄.
74.
‘‘ယော ပာပကံ ကမ္မ ကရံ မနုသ္သော၊ သော မညတိ မာယိဒ 35 မညိံသု အညေ။
‘‘Yo pāpakaṃ kamma karaṃ manusso, so maññati māyida 36 maññiṃsu aññe;
ပသ္သန္တိ ဘူတာနိ ကရောန္တမေတံ၊ ယုတ္တာ စ ယေ ဟောန္တိ နရာ ပထဗ္ယာ။
Passanti bhūtāni karontametaṃ, yuttā ca ye honti narā pathabyā.
၇၅.
75.
ဘုသော စ တ္ယသ္သ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတ္ဝာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.
၇၆.
76.
‘‘အဒ္ဓာ ပိယာ မယ္ဟ ဇနိန္ဒ ဧသာ၊ န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပာလ။
‘‘Addhā piyā mayha janinda esā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;
ဂစ္ဆေဝ တ္ဝံ ဥမ္မဒန္တိံ ဘဒန္တေ, သီဟောဝ သေလသ္သ ဂုဟံ ဥပေတိ’’။
Gaccheva tvaṃ ummadantiṃ bhadante, sīhova selassa guhaṃ upeti’’.
၇၇.
77.
‘‘န ပီဠိတာ အတ္တဒုခေန ဓီရာ၊ သုခပ္ဖလံ ကမ္မ ပရိစ္စဇန္တိ။
‘‘Na pīḷitā attadukhena dhīrā, sukhapphalaṃ kamma pariccajanti;
သမ္မောဟိတာ ဝာပိ သုခေန မတ္တာ၊ န ပာပကမ္မဉ္စ 41 သမာစရန္တိ’’။
Sammohitā vāpi sukhena mattā, na pāpakammañca 42 samācaranti’’.
၇၈.
78.
‘‘တုဝဉ္ဟိ မာတာ စ ပိတာ စ မယ္ဟံ၊ ဘတ္တာ ပတီ ပောသကော ဒေဝတာ စ။
‘‘Tuvañhi mātā ca pitā ca mayhaṃ, bhattā patī posako devatā ca;
ဒာသော အဟံ တုယ္ဟ သပုတ္တဒာရော၊ ယထာသုခံ သာမိ 43 ကရောဟိ ကာမံ’’။
Dāso ahaṃ tuyha saputtadāro, yathāsukhaṃ sāmi 44 karohi kāmaṃ’’.
၇၉.
79.
‘‘ယော ဣသ္သရောမ္ဟီတိ ကရောတိ ပာပံ၊ ကတ္ဝာ စ သော နုတ္တသတေ 45 ပရေသံ။
‘‘Yo issaromhīti karoti pāpaṃ, katvā ca so nuttasate 46 paresaṃ;
န တေန သော ဇီဝတိ ဒီဃမာယု 47၊ ဒေဝာပိ ပာပေန သမေက္ခရေ နံ။
Na tena so jīvati dīghamāyu 48, devāpi pāpena samekkhare naṃ.
၈၀.
80.
‘‘အညာတကံ သာမိကေဟီ ပဒိန္နံ၊ ဓမ္မေ ဌိတာ ယေ ပဋိစ္ဆန္တိ ဒာနံ။
‘‘Aññātakaṃ sāmikehī padinnaṃ, dhamme ṭhitā ye paṭicchanti dānaṃ;
ပဋိစ္ဆကာ ဒာယကာ စာပိ တတ္ထ၊ သုခပ္ဖလညေဝ ကရောန္တိ ကမ္မံ’’။
Paṭicchakā dāyakā cāpi tattha, sukhapphalaññeva karonti kammaṃ’’.
၈၁.
81.
‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗ္ယာ၊ သဒ္ဓေယ္ယ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ။
‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;
ဘုသော စ တ္ယသ္သ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတ္ဝာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.
၈၂.
82.
‘‘အဒ္ဓာ ပိယာ မယ္ဟ ဇနိန္ဒ ဧသာ၊ န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပာလ။
‘‘Addhā piyā mayha janinda esā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;
ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ၊ ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ’’။
Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi’’.
၈၃.
83.
‘‘ယော အတ္တဒုက္ခေန ပရသ္သ ဒုက္ခံ၊ သုခေန ဝာ အတ္တသုခံ ဒဟာတိ။
‘‘Yo attadukkhena parassa dukkhaṃ, sukhena vā attasukhaṃ dahāti;
၈၄.
84.
‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗ္ယာ၊ သဒ္ဓေယ္ယ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ။
‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;
ဘုသော စ တ္ယသ္သ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတ္ဝာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.
၈၅.
85.
‘‘ဇနိန္ဒ ဇာနာသိ ပိယာ မမေသာ၊ န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပာလ။
‘‘Janinda jānāsi piyā mamesā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;
ပိယေန တေ ဒမ္မိ ပိယံ ဇနိန္ဒ၊ ပိယဒာယိနော ဒေဝ ပိယံ လဘန္တိ’’။
Piyena te dammi piyaṃ janinda, piyadāyino deva piyaṃ labhanti’’.
၈၆.
86.
‘‘သော နူနာဟံ ဝဓိသ္သာမိ၊ အတ္တာနံ ကာမဟေတုကံ။
‘‘So nūnāhaṃ vadhissāmi, attānaṃ kāmahetukaṃ;
န ဟိ ဓမ္မံ အဓမ္မေန၊ အဟံ ဝဓိတုမုသ္သဟေ’’။
Na hi dhammaṃ adhammena, ahaṃ vadhitumussahe’’.
၈၇.
87.
‘‘သစေ တုဝံ မယ္ဟ သတိံ 53 ဇနိန္ဒ၊ န ကာမယာသိ နရဝီရ သေဋ္ဌ။
‘‘Sace tuvaṃ mayha satiṃ 54 janinda, na kāmayāsi naravīra seṭṭha;
၈၈.
88.
‘‘အဒူသိယံ စေ အဘိပာရက တ္ဝံ၊ စဇာသိ ကတ္တေ အဟိတာယ တ္ယသ္သ။
‘‘Adūsiyaṃ ce abhipāraka tvaṃ, cajāsi katte ahitāya tyassa;
မဟာ စ တေ ဥပဝာဒောပိ အသ္သ၊ န စာပိ တ္ယသ္သ နဂရမ္ဟိ ပက္ခော’’။
Mahā ca te upavādopi assa, na cāpi tyassa nagaramhi pakkho’’.
၈၉.
89.
‘‘အဟံ သဟိသ္သံ ဥပဝာဒမေတံ၊ နိန္ဒံ ပသံသံ ဂရဟဉ္စ သဗ္ဗံ။
‘‘Ahaṃ sahissaṃ upavādametaṃ, nindaṃ pasaṃsaṃ garahañca sabbaṃ;
မမေတမာဂစ္ဆတု ဘူမိပာလ၊ ယထာသုခံ သိဝိ 59 ကရောဟိ ကာမံ’’။
Mametamāgacchatu bhūmipāla, yathāsukhaṃ sivi 60 karohi kāmaṃ’’.
၉၀.
90.
‘‘ယော နေဝ နိန္ဒံ န ပနပ္ပသံသံ၊ အာဒိယတိ ဂရဟံ နောပိ ပူဇံ။
‘‘Yo neva nindaṃ na panappasaṃsaṃ, ādiyati garahaṃ nopi pūjaṃ;
သိရီ စ လက္ခီ စ အပေတိ တမ္ဟာ၊ အာပော သုဝုဋ္ဌီဝ ယထာ ထလမ္ဟာ’’။
Sirī ca lakkhī ca apeti tamhā, āpo suvuṭṭhīva yathā thalamhā’’.
၉၁.
91.
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခဉ္စ သုခဉ္စ ဧတ္တော၊ ဓမ္မာတိသာရဉ္စ မနောဝိဃာတံ။
‘‘Yaṃ kiñci dukkhañca sukhañca etto, dhammātisārañca manovighātaṃ;
ဥရသာ အဟံ ပစ္စုတ္တရိသ္သာမိ 61 သဗ္ဗံ၊ ပထဝီ ယထာ ထာဝရာနံ တသာနံ’’။
Urasā ahaṃ paccuttarissāmi 62 sabbaṃ, pathavī yathā thāvarānaṃ tasānaṃ’’.
၉၂.
92.
‘‘ဓမ္မာတိသာရဉ္စ မနောဝိဃာတံ၊ ဒုက္ခဉ္စ နိစ္ဆာမိ အဟံ ပရေသံ။
‘‘Dhammātisārañca manovighātaṃ, dukkhañca nicchāmi ahaṃ paresaṃ;
ဧကောဝိမံ ဟာရယိသ္သာမိ ဘာရံ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကိဉ္စိ အဟာပယန္တော’’။
Ekovimaṃ hārayissāmi bhāraṃ, dhamme ṭhito kiñci ahāpayanto’’.
၉၃.
93.
‘‘သဂ္ဂူပဂံ ပုညကမ္မံ ဇနိန္ဒ၊ မာ မေ တုဝံ အန္တရာယံ အကာသိ။
‘‘Saggūpagaṃ puññakammaṃ janinda, mā me tuvaṃ antarāyaṃ akāsi;
ဒဒာမိ တေ ဥမ္မဒန္တိံ ပသန္နော၊ ရာဇာဝ ယညေ ဓနံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ’’။
Dadāmi te ummadantiṃ pasanno, rājāva yaññe dhanaṃ brāhmaṇānaṃ’’.
၉၄.
94.
‘‘အဒ္ဓာ တုဝံ ကတ္တေ ဟိတေသိ မယ္ဟံ၊ သခာ မမံ ဥမ္မဒန္တီ တုဝဉ္စ။
‘‘Addhā tuvaṃ katte hitesi mayhaṃ, sakhā mamaṃ ummadantī tuvañca;
နိန္ဒေယ္ယု ဒေဝာ ပိတရော စ သဗ္ဗေ၊ ပာပဉ္စ ပသ္သံ အဘိသမ္ပရာယံ’’။
Nindeyyu devā pitaro ca sabbe, pāpañca passaṃ abhisamparāyaṃ’’.
၉၅.
95.
‘‘န ဟေတဓမ္မံ သိဝိရာဇ ဝဇ္ဇုံ၊ သနေဂမာ ဇာနပဒာ စ သဗ္ဗေ။
‘‘Na hetadhammaṃ sivirāja vajjuṃ, sanegamā jānapadā ca sabbe;
ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ၊ ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ’’။
Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi’’.
၉၆.
96.
‘‘အဒ္ဓာ တုဝံ ကတ္တေ ဟိတေသိ မယ္ဟံ၊ သခာ မမံ ဥမ္မဒန္တီ တုဝဉ္စ။
‘‘Addhā tuvaṃ katte hitesi mayhaṃ, sakhā mamaṃ ummadantī tuvañca;
သတဉ္စ ဓမ္မာနိ သုကိတ္တိတာနိ၊ သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနိ’’။
Satañca dhammāni sukittitāni, samuddavelāva duraccayāni’’.
၉၇.
97.
‘‘အာဟုနေယ္ယော မေသိ ဟိတာနုကမ္ပီ၊ ဓာတာ ဝိဓာတာ စသိ ကာမပာလော။
‘‘Āhuneyyo mesi hitānukampī, dhātā vidhātā casi kāmapālo;
တယီ ဟုတာ ရာဇ မဟပ္ဖလာ ဟိ 63၊ ကာမေန မေ ဥမ္မဒန္တိံ ပဋိစ္ဆ’’။
Tayī hutā rāja mahapphalā hi 64, kāmena me ummadantiṃ paṭiccha’’.
၉၈.
98.
‘‘အဒ္ဓာ ဟိ သဗ္ဗံ အဘိပာရက တ္ဝံ၊ ဓမ္မံ အစာရီ မမ ကတ္တုပုတ္တ။
‘‘Addhā hi sabbaṃ abhipāraka tvaṃ, dhammaṃ acārī mama kattuputta;
အညော နု တေ ကော ဣဓ သောတ္ထိကတ္တာ၊ ဒ္ဝိပဒော နရော အရုဏေ ဇီဝလောကေ’’။
Añño nu te ko idha sotthikattā, dvipado naro aruṇe jīvaloke’’.
၉၉.
99.
‘‘တုဝံ နု သေဋ္ဌော တ္ဝမနုတ္တရောသိ၊ တ္ဝံ ဓမ္မဂူ 65 ဓမ္မဝိဒူ သုမေဓော။
‘‘Tuvaṃ nu seṭṭho tvamanuttarosi, tvaṃ dhammagū 66 dhammavidū sumedho;
သော ဓမ္မဂုတ္တော စိရမေဝ ဇီဝ၊ ဓမ္မဉ္စ မေ ဒေသယ ဓမ္မပာလ’’။
So dhammagutto cirameva jīva, dhammañca me desaya dhammapāla’’.
၁၀၀.
100.
‘‘တဒိင္ဃ အဘိပာရက၊ သုဏောဟိ ဝစနံ မမ။
‘‘Tadiṅgha abhipāraka, suṇohi vacanaṃ mama;
ဓမ္မံ တေ ဒေသယိသ္သာမိ၊ သတံ အာသေဝိတံ အဟံ။
Dhammaṃ te desayissāmi, sataṃ āsevitaṃ ahaṃ.
၁၀၁.
101.
‘‘သာဓု ဓမ္မရုစိ ရာဇာ၊ သာဓု ပညာဏဝာ နရော။
‘‘Sādhu dhammaruci rājā, sādhu paññāṇavā naro;
သာဓု မိတ္တာနမဒ္ဒုဗ္ဘော၊ ပာပသ္သာကရဏံ သုခံ။
Sādhu mittānamaddubbho, pāpassākaraṇaṃ sukhaṃ.
၁၀၂.
102.
‘‘အက္ကောဓနသ္သ ဝိဇိတေ၊ ဌိတဓမ္မသ္သ ရာဇိနော။
‘‘Akkodhanassa vijite, ṭhitadhammassa rājino;
သုခံ မနုသ္သာ အာသေထ၊ သီတစ္ဆာယာယ သင္ဃရေ။
Sukhaṃ manussā āsetha, sītacchāyāya saṅghare.
၁၀၃.
103.
‘‘န စာဟမေတံ အဘိရောစယာမိ၊ ကမ္မံ အသမေက္ခကတံ အသာဓု။
‘‘Na cāhametaṃ abhirocayāmi, kammaṃ asamekkhakataṃ asādhu;
ယေ ဝာပိ ဉတ္ဝာန သယံ ကရောန္တိ၊ ဥပမာ ဣမာ မယ္ဟံ တုဝံ သုဏောဟိ။
Ye vāpi ñatvāna sayaṃ karonti, upamā imā mayhaṃ tuvaṃ suṇohi.
၁၀၄.
104.
‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ၊ ဇိမ္ဟံ ဂစ္ဆတိ ပုင္ဂဝော။
‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;
သဗ္ဗာ တာ ဇိမ္ဟံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နေတ္တေ ဇိမ္ဟံ ဂတေ သတိ။
Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ gate sati.
၁၀၅.
105.
သော စေ အဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ။
So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;
သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော။
Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko.
၁၀၆.
106.
‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင္ဂဝော။
‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;
သဗ္ဗာ ဂာဝီ ဥဇုံ ယန္တိ၊ နေတ္တေ ဥဇုံ ဂတေ သတိ။
Sabbā gāvī ujuṃ yanti, nette ujuṃ gate sati.
၁၀၇.
107.
‘‘ဧဝမေဝ မနုသ္သေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော။
‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;
သော သစေ ဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ။
So sace dhammaṃ carati, pageva itarā pajā;
သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ သုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော။
Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko.
၁၀၈.
108.
‘‘န စာပာဟံ အဓမ္မေန၊ အမရတ္တမဘိပတ္ထယေ။
‘‘Na cāpāhaṃ adhammena, amarattamabhipatthaye;
ဣမံ ဝာ ပထဝိံ သဗ္ဗံ၊ ဝိဇေတုံ အဘိပာရက။
Imaṃ vā pathaviṃ sabbaṃ, vijetuṃ abhipāraka.
၁၀၉.
109.
‘‘ယဉ္ဟိ ကိဉ္စိ မနုသ္သေသု၊ ရတနံ ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Yañhi kiñci manussesu, ratanaṃ idha vijjati;
ဂာဝော ဒာသော ဟိရညဉ္စ၊ ဝတ္ထိယံ ဟရိစန္ဒနံ။
Gāvo dāso hiraññañca, vatthiyaṃ haricandanaṃ.
၁၁၀.
110.
‘‘အသ္သိတ္ထိယော 69 ရတနံ မဏိကဉ္စ၊ ယဉ္စာပိ မေ စန္ဒသူရိယာ အဘိပာလယန္တိ။
‘‘Assitthiyo 70 ratanaṃ maṇikañca, yañcāpi me candasūriyā abhipālayanti;
န တသ္သ ဟေတု ဝိသမံ စရေယ္ယံ၊ မဇ္ဈေ သိဝီနံ ဥသဘောမ္ဟိ ဇာတော။
Na tassa hetu visamaṃ careyyaṃ, majjhe sivīnaṃ usabhomhi jāto.
၁၁၁.
111.
‘‘နေတာ ဟိတာ 71 ဥဂ္ဂတော ရဋ္ဌပာလော၊ ဓမ္မံ သိဝီနံ အပစာယမာနော။
‘‘Netā hitā 72 uggato raṭṭhapālo, dhammaṃ sivīnaṃ apacāyamāno;
သော ဓမ္မမေဝာနုဝိစိန္တယန္တော၊ တသ္မာ သကေ စိတ္တဝသေ န ဝတ္တော’’။
So dhammamevānuvicintayanto, tasmā sake cittavase na vatto’’.
၁၁၂.
112.
‘‘အဒ္ဓာ တုဝံ မဟာရာဇ၊ နိစ္စံ အဗ္ယသနံ သိဝံ။
‘‘Addhā tuvaṃ mahārāja, niccaṃ abyasanaṃ sivaṃ;
ကရိသ္သသိ စိရံ ရဇ္ဇံ၊ ပညာ ဟိ တဝ တာဒိသီ။
Karissasi ciraṃ rajjaṃ, paññā hi tava tādisī.
၁၁၃.
113.
‘‘ဧတံ တေ အနုမောဒာမ၊ ယံ ဓမ္မံ နပ္ပမဇ္ဇသိ။
‘‘Etaṃ te anumodāma, yaṃ dhammaṃ nappamajjasi;
၁၁၄.
114.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မာတာပိတူသု ခတ္တိယ။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတ္ဝာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိသ္သသိ။
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
၁၁၅.
115.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ပုတ္တဒာရေသု ခတ္တိယ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya…pe….
၁၁၆.
116.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မိတ္တာမစ္စေသု ခတ္တိယ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya…pe….
၁၁၇.
117.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဝာဟနေသု ဗလေသု စ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca…pe….
၁၁၈.
118.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဂာမေသု နိဂမေသု စ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca…pe….
၁၁၉.
119.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ရဋ္ဌေသု ဇနပဒေသု စ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca…pe….
၁၂၀.
120.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု စ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca…pe….
၁၂၁.
121.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မိဂပက္ခီသု ခတ္တိယ။ပေ.။။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya…pe….
၁၂၂.
122.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မော စိဏ္ဏော သုခာဝဟော။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတ္ဝာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိသ္သသိ။
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
၁၂၃.
123.
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ သဣန္ဒာ ဒေဝာ သဗ္ရဟ္မကာ။
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;
သုစိဏ္ဏေန ဒိဝံ ပတ္တာ၊ မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပာမဒော’’တိ။
Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.
ဥမ္မာဒန္တီဇာတကံ ဒုတိယံ။
Ummādantījātakaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā / [၅၂၇] ၂. ဥမ္မာဒန္တီဇာတကဝဏ္ဏနာ • [527] 2. Ummādantījātakavaṇṇanā