| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
8. උරුවෙලකස්‌සපත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා
8. Uruvelakassapattheraapadānavaṇṇanā
අට්‌ඨමාපදානෙ පදුමුත්‌තරො නාම ජිනොතිආදිකං ආයස්‌මතො උරුවෙලකස්‌සපත්‌ථෙරස්‌ස අපදානං. අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තො වයප්‌පත්‌තො සත්‌ථු සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා සත්‌ථාරං එකං භික්‌ඛුං මහාපරිවාරානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙන්‌තං දිස්‌වා සයම්‌පි තං ඨානන්‌තරං පත්‌ථෙන්‌තො මහාදානං දත්‌වා පණිධානං අකාසි. භගවා චස්‌ස අනන්‌තරායතං දිස්‌වා ‘‘අනාගතෙ ගොතමබුද්‌ධස්‌ස සාසනෙ මහාපරිවාරානං අග්‌ගො භවිස්‌සතී’’ති බ්‍යාකාසි. සො තත්‌ථ යාවතායුකං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා තතො චවිත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉතො ද්‌වෙනවුතිකප්‌පමත්‌ථකෙ ඵුස්‌සස්‌ස භගවතො වෙමාතිකකනිට්‌ඨභාතා හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තො, අඤ්‌ඤෙපිස්‌ස ද්‌වෙ කනිට්‌ඨභාතරො අහෙසුං. තෙ තයො බුද්‌ධප්‌පමුඛභික්‌ඛුසඞ්‌ඝං නිමන්‌තෙත්‌වා පරමාය පූජාය පූජෙත්‌වා යාවජීවං කුසලං කත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො අම්‌හාකං භගවතො උප්‌පත්‌තිතො පුරෙතරමෙව බාරාණසියං බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ තයො භාතරො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තා ගොත්‌තවසෙන තයොපි කස්‌සපාති එවං නාමකා අහෙසුං. තෙ තයො වයප්‌පත්‌තා තයො වෙදෙ උග්‌ගණ්‌හිංසු. තෙසං ජෙට්‌ඨභාතිකස්‌ස පඤ්‌චමාණවකසතානි පරිවාරා, මජ්‌ඣිමස්‌ස තීණි, කනිට්‌ඨස්‌ස ද්‌වෙ, තෙ අත්‌තනො ගන්‌ථෙසු සාරං ඔලොකෙන්‌තා දිට්‌ඨධම්‌මිකමෙව අත්‌ථං දිස්‌වා පබ්‌බජ්‌ජං රොචෙසුං. තෙසු ජෙට්‌ඨභාතා අත්‌තනො පරිවාරෙන සද්‌ධිං උරුවෙලං ගන්‌ත්‌වා ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා උරුවෙලකස්‌සපො නාම ජාතො, මජ්‌ඣිමො ගඞ්‌ගානදීවඞ්‌කෙ පබ්‌බජිතො නදීකස්‌සපො නාම ජාතො, කනිට්‌ඨො ගයාසීසෙ පබ්‌බජිතො ගයාකස්‌සපො නාම ජාතො. එවං තෙසු ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා තත්‌ථ තත්‌ථ වසන්‌තෙසු බහූනං දිවසානං අච්‌චයෙන අම්‌හාකං බොධිසත්‌තො මහාභිනික්‌ඛමනං නික්‌ඛමිත්‌වා පටිවිද්‌ධසබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණො අනුක්‌කමෙන ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තෙත්‌වා පඤ්‌චවග්‌ගියත්‌ථෙරෙ අරහත්‌තෙ පතිට්‌ඨාපෙත්‌වා යසකුලපුත්‌තප්‌පමුඛෙ පඤ්‌චපඤ්‌ඤාසජනෙ සහායකෙ විනෙත්‌වා සට්‌ඨි අරහන්‌තෙ ‘‘චරථ, භික්‌ඛවෙ, චාරික’’න්‌ති (මහාව. 32) විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා තිංසභද්‌දවග්‌ගියෙ විනෙත්‌වා උරුවෙලකස්‌සපස්‌ස වසනට්‌ඨානං ගන්‌ත්‌වා වසනත්‌ථාය අග්‍යාගාරං පවිසිත්‌වා තත්‌ථ ගතනාගදමනාදීහි අඩ්‌ඪුඩ්‌ඪසහස්‌සෙහි පාටිහාරියෙහි උරුවෙලකස්‌සපං සපරිවාරං විනෙත්‌වා පබ්‌බාජෙසි. තස්‌ස පබ්‌බජ්‌ජාවිධානඤ්‌ච ඉද්‌ධිපාටිහාරියකරණඤ්‌ච සබ්‌බං නදීකස්‌සපස්‌ස අපදානට්‌ඨකථායං ආවි භවිස්‌සති. තස්‌ස පබ්‌බජිතභාවං සුත්‌වා ඉතරෙපි ද්‌වෙ භාතරො සපරිසා ආගන්‌ත්‌වා සත්‌ථු සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිංසු. සබ්‌බෙව තෙ ඉද්‌ධිමයපත්‌තචීවරධරා එහිභික්‌ඛුකා අහෙසුං. සත්‌ථා තං සමණසහස්‌සං ආදාය ගයාසීසං ගන්‌ත්‌වා පිට්‌ඨිපාසාණෙ නිසින්‌නො ආදිත්‌තපරියායදෙසනාය (මහාව. 54) තෙ සබ්‌බෙ අරහත්‌තෙ පතිට්‌ඨාපෙසි.
Aṭṭhamāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato uruvelakassapattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto vayappatto satthu santike dhammaṃ sutvā satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ mahāparivārānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi. Bhagavā cassa anantarāyataṃ disvā ‘‘anāgate gotamabuddhassa sāsane mahāparivārānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi. So tattha yāvatāyukaṃ puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto ito dvenavutikappamatthake phussassa bhagavato vemātikakaniṭṭhabhātā hutvā nibbatto, aññepissa dve kaniṭṭhabhātaro ahesuṃ. Te tayo buddhappamukhabhikkhusaṅghaṃ nimantetvā paramāya pūjāya pūjetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva bārāṇasiyaṃ brāhmaṇakule tayo bhātaro hutvā nibbattā gottavasena tayopi kassapāti evaṃ nāmakā ahesuṃ. Te tayo vayappattā tayo vede uggaṇhiṃsu. Tesaṃ jeṭṭhabhātikassa pañcamāṇavakasatāni parivārā, majjhimassa tīṇi, kaniṭṭhassa dve, te attano ganthesu sāraṃ olokentā diṭṭhadhammikameva atthaṃ disvā pabbajjaṃ rocesuṃ. Tesu jeṭṭhabhātā attano parivārena saddhiṃ uruvelaṃ gantvā isipabbajjaṃ pabbajitvā uruvelakassapo nāma jāto, majjhimo gaṅgānadīvaṅke pabbajito nadīkassapo nāma jāto, kaniṭṭho gayāsīse pabbajito gayākassapo nāma jāto. Evaṃ tesu isipabbajjaṃ pabbajitvā tattha tattha vasantesu bahūnaṃ divasānaṃ accayena amhākaṃ bodhisatto mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā paṭividdhasabbaññutaññāṇo anukkamena dhammacakkaṃ pavattetvā pañcavaggiyatthere arahatte patiṭṭhāpetvā yasakulaputtappamukhe pañcapaññāsajane sahāyake vinetvā saṭṭhi arahante ‘‘caratha, bhikkhave, cārika’’nti (mahāva. 32) vissajjetvā tiṃsabhaddavaggiye vinetvā uruvelakassapassa vasanaṭṭhānaṃ gantvā vasanatthāya agyāgāraṃ pavisitvā tattha gatanāgadamanādīhi aḍḍhuḍḍhasahassehi pāṭihāriyehi uruvelakassapaṃ saparivāraṃ vinetvā pabbājesi. Tassa pabbajjāvidhānañca iddhipāṭihāriyakaraṇañca sabbaṃ nadīkassapassa apadānaṭṭhakathāyaṃ āvi bhavissati. Tassa pabbajitabhāvaṃ sutvā itarepi dve bhātaro saparisā āgantvā satthu santike pabbajiṃsu. Sabbeva te iddhimayapattacīvaradharā ehibhikkhukā ahesuṃ. Satthā taṃ samaṇasahassaṃ ādāya gayāsīsaṃ gantvā piṭṭhipāsāṇe nisinno ādittapariyāyadesanāya (mahāva. 54) te sabbe arahatte patiṭṭhāpesi.
251. සො එවං අරහත්‌තං පත්‌වා සොමනස්‌සජාතො අත්‌තනො පුබ්‌බචරිතාපදානං පකාසෙන්‌තො පදුමුත්‌තරො නාම ජිනොතිආදිමාහ. අනුත්‌තානපදමෙව වණ්‌ණයිස්‌සාම.
251. So evaṃ arahattaṃ patvā somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Anuttānapadameva vaṇṇayissāma.
268. සො ච සබ්‌බං තමං හන්‌ත්‌වාති සො ඵුස්‌සො භගවා රාගදොසමොහාදිකිලෙසන්‌ධකාරං විද්‌ධංසෙත්‌වා. විජටෙත්‌වා මහාජටන්‌ති තණ්‌හාමානාදීහි දියඩ්‌ඪසහස්‌සෙහි කිලෙසගණෙහි මහාබ්‍යාකුලං ජටං විජටෙත්‌වා පදාලෙත්‌වා ඵාලෙත්‌වාති අත්‌ථො. සදෙවකං දෙවලොකසහිතං සකලං ලොකසන්‌නිවාසංතප්‌පයන්‌තො සන්‌තප්‌පයන්‌තො පීණෙන්‌තො අමතං වුට්‌ඨිං මහානිබ්‌බානවුට්‌ඨිධාරං වස්‌සතෙ පග්‌ඝරාපෙතීති යොජනා.
268.Soca sabbaṃ tamaṃ hantvāti so phusso bhagavā rāgadosamohādikilesandhakāraṃ viddhaṃsetvā. Vijaṭetvā mahājaṭanti taṇhāmānādīhi diyaḍḍhasahassehi kilesagaṇehi mahābyākulaṃ jaṭaṃ vijaṭetvā padāletvā phāletvāti attho. Sadevakaṃ devalokasahitaṃ sakalaṃ lokasannivāsaṃtappayanto santappayanto pīṇento amataṃ vuṭṭhiṃ mahānibbānavuṭṭhidhāraṃ vassate paggharāpetīti yojanā.
269. තදා හි බාරාණසියන්‌ති ‘‘බාරස මනුස්‌සා’’තිආදීසු විය බාරස ද්‌වාදසරාසී හුත්‌වා පුරා, හිමවන්‌තතො ඉසයො ච පච්‌චෙකමුනිසඞ්‌ඛාතා ඉසයො ච ගන්‌ධමාදනතො ආකාසෙනාගන්‌ත්‌වා එත්‌ථ ගච්‌ඡන්‌ති ඔතරන්‌ති පවිසන්‌තීති බාරාණසී, අථ වා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධසඞ්‌ඛාතානං අනෙකසතසහස්‌සානං ධම්‌මචක්‌කපවත්‌තනත්‌ථාය ඔතරට්‌ඨානං නගරං ලිඞ්‌ගවිපල්‌ලාසං කත්‌වා ඉත්‌ථිලිඞ්‌ගවසෙන බාරාණසීති වුච්‌චති, තිස්‌සං බාරාණසියං.
269.Tadā hi bārāṇasiyanti ‘‘bārasa manussā’’tiādīsu viya bārasa dvādasarāsī hutvā purā, himavantato isayo ca paccekamunisaṅkhātā isayo ca gandhamādanato ākāsenāgantvā ettha gacchanti otaranti pavisantīti bārāṇasī, atha vā sammāsambuddhasaṅkhātānaṃ anekasatasahassānaṃ dhammacakkapavattanatthāya otaraṭṭhānaṃ nagaraṃ liṅgavipallāsaṃ katvā itthiliṅgavasena bārāṇasīti vuccati, tissaṃ bārāṇasiyaṃ.
273. නික්‌ඛිත්‌තසත්‌ථං පච්‌චන්‌තන්‌ති ඡඩ්‌ඩිතසත්‌ථං පාතිතආවුධං පච්‌චන්‌තජනපදං නිබ්‌බිසෙවනං කත්‌වා පුනරුපච්‌චතන්‌ති පුනරපි තං නගරං උපෙච්‌ච උපගම්‌ම සම්‌පත්‌තාති අත්‌ථො. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙවාති.
273.Nikkhittasatthaṃpaccantanti chaḍḍitasatthaṃ pātitaāvudhaṃ paccantajanapadaṃ nibbisevanaṃ katvā punarupaccatanti punarapi taṃ nagaraṃ upecca upagamma sampattāti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
උරුවෙලකස්‌සපත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Uruvelakassapattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 8. උරුවෙළකස්‌සපත්‌ථෙරඅපදානං • 8. Uruveḷakassapattheraapadānaṃ
