| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
4. චතුත්‌ථපාරාජිකං
4. Catutthapārājikaṃ
වග්‌ගුමුදාතීරියභික්‌ඛුවත්‌ථුවණ්‌ණනා
Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
193. අධිට්‌ඨෙමාති සංවිදහාම. ඉරියාපථං සණ්‌ඨපෙත්‌වාති පධානානුරූපං කත්‌වා. අනාගතසම්‌බන්‌ධෙ පන අසතීති භාසිතො භවිස්‌සතීති පාඨසෙසං කත්‌වා අනාගතසම්‌බන්‌ධෙ අසති. භාසිතොති අතීතවචනං කථං අනාගතවචනෙන සම්‌බන්‌ධමුපගච්‌ඡතීති ආහ ලක්‌ඛණං පනාතිආදි. ඊදිසෙ හි ඨානෙ ධාතුසම්‌බන්‌ධෙ පච්‌චයාති ඉමිනා ලක්‌ඛණෙන ධාත්‌වත්‌ථසම්‌බන්‌ධෙ සති අයථාකාලවිහිතාපි පච්‌චයා සාධවො භවන්‌තීති සද්‌දසත්‌ථවිදූ වදන්‌ති.
193.Adhiṭṭhemāti saṃvidahāma. Iriyāpathaṃ saṇṭhapetvāti padhānānurūpaṃ katvā. Anāgatasambandhe pana asatīti bhāsito bhavissatīti pāṭhasesaṃ katvā anāgatasambandhe asati. Bhāsitoti atītavacanaṃ kathaṃ anāgatavacanena sambandhamupagacchatīti āha lakkhaṇaṃ panātiādi. Īdise hi ṭhāne dhātusambandhe paccayāti iminā lakkhaṇena dhātvatthasambandhe sati ayathākālavihitāpi paccayā sādhavo bhavantīti saddasatthavidū vadanti.
194. වණ්‌ණවාති ඉමිනා අභිනවුප්‌පන්‌නවණ්‌ණතා වුත්‌තා. පසන්‌නමුඛවණ්‌ණාති ඉමිනා මුඛවණ්‌ණස්‌ස අතිපණීතතා වුත්‌තා. විප්‌පසන්‌නච්‌ඡවිවණ්‌ණාති ඉමිනා පකතිසරීරවණ්‌ණස්‌සෙව යථාවුත්‌තනයෙන විප්‌පසන්‌නතා වුත්‌තා. යස්‌මා ඉන්‌ද්‍රියානං උපාදාරූපත්‌තා නිස්‌සයවසෙනෙව පීණනන්‌ති ආහ ‘‘අභිනිවිට්‌ඨොකාසස්‌ස පරිපුණ්‌ණත්‌තා’’ති. පඤ්‌චප්‌පසාදානං විය හදයරූපස්‌සාපි පරිපුණ්‌ණතා වුත්‌තායෙවාති ආහ ‘‘මනච්‌ඡට්‌ඨානං ඉන්‌ද්‍රියාන’’න්‌ති. උද්‌දෙසං පරිපුච්‌ඡං අනුයුඤ්‌ජන්‌තා ඉමං සරීරසොභං නෙව පාපුණිංසූති සම්‌බන්‌ධො. යථා තන්‌ති එත්‌ථ තන්‌ති නිපාතමත්‌තං. චතුචක්‌කන්‌ති එත්‌ථ පවත්‌තනට්‌ඨෙන ඉරියාපථොව චක්‌කන්‌ති වුත්‌තො.
194.Vaṇṇavāti iminā abhinavuppannavaṇṇatā vuttā. Pasannamukhavaṇṇāti iminā mukhavaṇṇassa atipaṇītatā vuttā. Vippasannacchavivaṇṇāti iminā pakatisarīravaṇṇasseva yathāvuttanayena vippasannatā vuttā. Yasmā indriyānaṃ upādārūpattā nissayavaseneva pīṇananti āha ‘‘abhiniviṭṭhokāsassa paripuṇṇattā’’ti. Pañcappasādānaṃ viya hadayarūpassāpi paripuṇṇatā vuttāyevāti āha ‘‘manacchaṭṭhānaṃ indriyāna’’nti. Uddesaṃ paripucchaṃ anuyuñjantā imaṃ sarīrasobhaṃ neva pāpuṇiṃsūti sambandho. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Catucakkanti ettha pavattanaṭṭhena iriyāpathova cakkanti vutto.
195. උපලබ්‌භන්‌තීති දිස්‌සන්‌ති, ඤායන්‌තීති අත්‌ථො. පචන්‌තොති පීළෙන්‌තො, ගෙහාදීනි වා සයං ඩහන්‌තො, අඤ්‌ඤෙහි වා පාචෙන්‌තො. උද්‌ධතෙති උද්‌ධච්‌චපකතිකෙ. උන්‌නළෙති උග්‌ගතනළසදිසෙන උග්‌ගතතුච්‌ඡමානෙන සහිතෙ. චපලෙති පත්‌තචීවරමණ්‌ඩනාදිනා චාපල්‌ලෙන යුත්‌තෙ. මුඛරෙති ඛරවචනෙ. පාකතින්‌ද්‍රියෙති අසංවුතත්‌තා ගිහිකාලෙ විය පකතියං ඨිතින්‌ද්‍රියෙ. ඉරියාපථසණ්‌ඨපනාදීනීති ආදි-සද්‌දෙන පච්‌චයපටිසෙවනසාමන්‌තජප්‌පානං ගහණං වෙදිතබ්‌බං. පරමසල්‌ලෙඛවුත්‌තීහි මහාඅරියවංසෙහි භික්‌ඛූහි නිවුත්‌ථසෙනාසනානි ලොකසම්‌මතසෙනාසනානි නාම. පරිපාචෙතුන්‌ති විම්‌හාපනවසෙන පරිණාමෙතුං. භික්‌ඛාචාරෙ අසම්‌පජ්‌ජමානෙති ඉදං ජනපදචාරිකං චරන්‌තීති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං, න පන පාළිං වාචෙන්‌තොතිආදීහි, තානි පන පදානි අත්‌තනො නිරන්‌තරවාසට්‌ඨානෙපි ජනපදෙසුපි කත්‌තබ්‌බකිච්‌චදස්‌සනවසෙන වුත්‌තානි, තානි ච තෙ වත්‌තසීසෙන කරොන්‌ති, න ලාභනිමිත්‌තං, තෙනාහ තන්‌තීතිආදි. කිච්‌ඡෙනාති ඉමස්‌සෙව වෙවචනං කසිරෙනාති. තදුභයම්‌පි පාරමීපූරණවායාමං සන්‌ධාය වුත්‌තං. සාධාරණපරික්‌ඛාරභාවෙනාති සඞ්‌ඝිකපරික්‌ඛාරභාවෙන. තථාභාවතො ථෙනෙත්‌වාති අවිස්‌සජ්‌ජියඅවෙභඞ්‌ගියභාවතො ථෙනෙත්‌වා, න ඨානාචාවනවසෙනාති අධිප්‌පායො, තෙනාහ ‘‘කුලදූසකදුක්‌කටං ආපජ්‌ජතී’’ති. අසන්‌තන්‌ති ඉමස්‌ස අභූතන්‌ති ඉදං කාරණවචනං, අනුප්‌පන්‌නත්‌තා අවිජ්‌ජමානන්‌ති අත්‌ථො. කිතවස්‌සෙවාති කිතවස්‌ස සකුණගහණමිව. කෙරාටිකස්‌සාති සඨස්‌ස. සමණොති ගොත්‌තමත්‌තං අනුභොන්‌ති ධාරෙන්‌තීති ගොත්‍රභුනො, නාමමත්‌තසමණාති අත්‌ථො. දුජ්‌ජානපරිච්‌ඡෙදන්‌ති අනන්‌තදුක්‌ඛත්‌තා ‘‘එත්‌තකං දුක්‌ඛ’’න්‌ති සඞ්‌ඛ්‍යාවසෙන පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා ඤාතුං සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණෙනාපි දුක්‌කරං, න පන සරූපවසෙන ඤාතුං බුද්‌ධඤාණස්‌ස අවිසයභාවා.
195.Upalabbhantīti dissanti, ñāyantīti attho. Pacantoti pīḷento, gehādīni vā sayaṃ ḍahanto, aññehi vā pācento. Uddhateti uddhaccapakatike. Unnaḷeti uggatanaḷasadisena uggatatucchamānena sahite. Capaleti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpallena yutte. Mukhareti kharavacane. Pākatindriyeti asaṃvutattā gihikāle viya pakatiyaṃ ṭhitindriye. Iriyāpathasaṇṭhapanādīnīti ādi-saddena paccayapaṭisevanasāmantajappānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Paramasallekhavuttīhi mahāariyavaṃsehi bhikkhūhi nivutthasenāsanāni lokasammatasenāsanāni nāma. Paripācetunti vimhāpanavasena pariṇāmetuṃ. Bhikkhācāre asampajjamāneti idaṃ janapadacārikaṃcarantīti iminā sambandhitabbaṃ, na pana pāḷiṃ vācentotiādīhi, tāni pana padāni attano nirantaravāsaṭṭhānepi janapadesupi kattabbakiccadassanavasena vuttāni, tāni ca te vattasīsena karonti, na lābhanimittaṃ, tenāha tantītiādi. Kicchenāti imasseva vevacanaṃ kasirenāti. Tadubhayampi pāramīpūraṇavāyāmaṃ sandhāya vuttaṃ. Sādhāraṇaparikkhārabhāvenāti saṅghikaparikkhārabhāvena. Tathābhāvato thenetvāti avissajjiyaavebhaṅgiyabhāvato thenetvā, na ṭhānācāvanavasenāti adhippāyo, tenāha ‘‘kuladūsakadukkaṭaṃ āpajjatī’’ti. Asantanti imassa abhūtanti idaṃ kāraṇavacanaṃ, anuppannattā avijjamānanti attho. Kitavassevāti kitavassa sakuṇagahaṇamiva. Kerāṭikassāti saṭhassa. Samaṇoti gottamattaṃ anubhonti dhārentīti gotrabhuno, nāmamattasamaṇāti attho. Dujjānaparicchedanti anantadukkhattā ‘‘ettakaṃ dukkha’’nti saṅkhyāvasena paricchinditvā ñātuṃ sabbaññutaññāṇenāpi dukkaraṃ, na pana sarūpavasena ñātuṃ buddhañāṇassa avisayabhāvā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. චතුත්‌ථපාරාජිකං • 4. Catutthapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. චතුත්‌ථපාරාජිකං • 4. Catutthapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / වග්‌ගුමුදාතීරියභික්‌ඛුවත්‌ථුවණ්‌ණනා • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / වග්‌ගුමුදාතීරියභික්‌ඛුවත්‌ථුවණ්‌ණනා • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
