Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    9. වජ්‌ජිපුත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    9. Vajjiputtattheragāthāvaṇṇanā

    රුක්‌ඛමූලගහනං පසක්‌කියාති ආයස්‌මතො වජ්‌ජිපුත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං පුඤ්‌ඤං උපචිනන්‌තො ඉතො චතුනවුතෙ කප්‌පෙ එකං පච්‌චෙකසම්‌බුද්‌ධං භික්‌ඛාය ගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො කදලිඵලානි අදාසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ වෙසාලියං ලිච්‌ඡවිරාජපුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, වජ්‌ජිරාජපුත්‌තත්‌තා වජ්‌ජිපුත්‌තොත්‌වෙව චස්‌ස සමඤ්‌ඤා අහොසි. සො දහරො හුත්‌වා හත්‌ථිසික්‌ඛාදිසික්‌ඛනකාලෙපි හෙතුසම්‌පන්‌නතාය නිස්‌සරණජ්‌ඣාසයොව හුත්‌වා විචරන්‌තො සත්‌ථු ධම්‌මදෙසනාකාලෙ විහාරං ගන්‌ත්‌වා පරිසපරියන්‌තෙ නිසින්‌නො ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො සත්‌ථු සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො නචිරස්‌සෙව ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.51.57-62) –

    Rukkhamūlagahanaṃpasakkiyāti āyasmato vajjiputtattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito catunavute kappe ekaṃ paccekasambuddhaṃ bhikkhāya gacchantaṃ disvā pasannamānaso kadaliphalāni adāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ licchavirājaputto hutvā nibbatti, vajjirājaputtattā vajjiputtotveva cassa samaññā ahosi. So daharo hutvā hatthisikkhādisikkhanakālepi hetusampannatāya nissaraṇajjhāsayova hutvā vicaranto satthu dhammadesanākāle vihāraṃ gantvā parisapariyante nisinno dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho satthu santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.57-62) –

    ‘‘සහස්‌සරංසී භගවා, සයම්‌භූ අපරාජිතො;

    ‘‘Sahassaraṃsī bhagavā, sayambhū aparājito;

    විවෙකා වුට්‌ඨහිත්‌වාන, ගොචරායාභිනික්‌ඛමි.

    Vivekā vuṭṭhahitvāna, gocarāyābhinikkhami.

    ‘‘ඵලහත්‌ථො අහං දිස්‌වා, උපගච්‌ඡිං නරාසභං;

    ‘‘Phalahattho ahaṃ disvā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;

    පසන්‌නචිත්‌තො සුමනො, අවටං අදදිං ඵලං.

    Pasannacitto sumano, avaṭaṃ adadiṃ phalaṃ.

    ‘‘චතුන්‌නවුතිතො කප්‌පෙ, යං ඵලං අදදිං තදා;

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ඡළභිඤ්‌ඤො පන හුත්‌වා අපරභාගෙ අචිරපරිනිබ්‌බුතෙ සත්‌ථරි ධම්‌මං සඞ්‌ගායිතුං සඞ්‌කෙතං කත්‌වා මහාථෙරෙසු තත්‌ථ තත්‌ථ විහරන්‌තෙසු එකදිවසං ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං සෙඛංයෙව සමානං මහතියා පරිසාය පරිවුතං ධම්‌මං දෙසෙන්‌තං දිස්‌වා තස්‌ස උපරිමග්‌ගාධිගමාය උස්‌සාහං ජනෙන්‌තො –

    Chaḷabhiñño pana hutvā aparabhāge aciraparinibbute satthari dhammaṃ saṅgāyituṃ saṅketaṃ katvā mahātheresu tattha tattha viharantesu ekadivasaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ sekhaṃyeva samānaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ disvā tassa uparimaggādhigamāya ussāhaṃ janento –

    119.

    119.

    ‘‘රුක්‌ඛමූලගහනං පසක්‌කිය, නිබ්‌බානං හදයස්‌මිං ඔපිය;

    ‘‘Rukkhamūlagahanaṃ pasakkiya, nibbānaṃ hadayasmiṃ opiya;

    ඣාය ගොතම මා ච පමාදො, කිං තෙ බිළිබිළිකා කරිස්‌සතී’’ති. –

    Jhāya gotama mā ca pamādo, kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti. –

    ගාථං අභාසි.

    Gāthaṃ abhāsi.

    තත්‌ථ රුක්‌ඛමූලගහනන්‌ති රුක්‌ඛමූලභූතං ගහනං, ගහනඤ්‌හි අත්‌ථි, න රුක්‌ඛමූලං, රුක්‌ඛමූලඤ්‌ච අත්‌ථි, න ගහනං, තෙසු රුක්‌ඛමූලග්‌ගහණෙන ඨානස්‌ස ඡායාසම්‌පන්‌නතාය වාතාතපපරිස්‌සයාභාවං දස්‌සෙති. ගහනග්‌ගහණෙන නිවාතභාවෙන වාතපරිස්‌සයාභාවං ජනසම්‌බාධාභාවඤ්‌ච දස්‌සෙති, තදුභයෙන ච භාවනායොග්‍යතං. පසක්‌කියාති උපගන්‌ත්‌වා. නිබ්‌බානං හදයස්‌මිං ඔපියාති ‘‘එවං මයා පටිපජ්‌ජිත්‌වා නිබ්‌බානං අධිගන්‌තබ්‌බ’’න්‌ති නිබ්‌බුතිං හදයෙ ඨපෙත්‌වා චිත්‌තෙ කරිත්‌වා. ඣායාති ලක්‌ඛණූපනිජ්‌ඣානෙන ඣාය, විපස්‌සනාභාවනාසහිතං මග්‌ගභාවනං භාවෙහි. ගොතමාති ධම්‌මභණ්‌ඩාගාරිකං ගොත්‌තෙන ආලපති. මා ච පමාදොති අධිකුසලෙසු ධම්‌මෙසු මා පමාදං ආපජ්‌ජි. ඉදානි යාදිසො ථෙරස්‌ස පමාදො, තං පටික්‌ඛෙපවසෙන දස්‌සෙන්‌තො ‘‘කිං තෙ බිළිබිළිකා කරිස්‌සතී’’ති ආහ. තත්‌ථ බිළිබිළිකාති විළිවිළිකිරියා, බිළිබිළීති සද්‌දපවත්‌ති යථා නිරත්‌ථකා, එවං බිළිබිළිකාසදිසා ජනපඤ්‌ඤත්‌ති කිං තෙ කරිස්‌සති කීදිසං අත්‌ථං තුය්‌හං සාධෙති, තස්‌මා ජනපඤ්‌ඤත්‌තිං පහාය සදත්‌ථපසුතො හොහීති ඔවාදං අදාසි.

    Tattha rukkhamūlagahananti rukkhamūlabhūtaṃ gahanaṃ, gahanañhi atthi, na rukkhamūlaṃ, rukkhamūlañca atthi, na gahanaṃ, tesu rukkhamūlaggahaṇena ṭhānassa chāyāsampannatāya vātātapaparissayābhāvaṃ dasseti. Gahanaggahaṇena nivātabhāvena vātaparissayābhāvaṃ janasambādhābhāvañca dasseti, tadubhayena ca bhāvanāyogyataṃ. Pasakkiyāti upagantvā. Nibbānaṃ hadayasmiṃ opiyāti ‘‘evaṃ mayā paṭipajjitvā nibbānaṃ adhigantabba’’nti nibbutiṃ hadaye ṭhapetvā citte karitvā. Jhāyāti lakkhaṇūpanijjhānena jhāya, vipassanābhāvanāsahitaṃ maggabhāvanaṃ bhāvehi. Gotamāti dhammabhaṇḍāgārikaṃ gottena ālapati. Mā ca pamādoti adhikusalesu dhammesu mā pamādaṃ āpajji. Idāni yādiso therassa pamādo, taṃ paṭikkhepavasena dassento ‘‘kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti āha. Tattha biḷibiḷikāti viḷiviḷikiriyā, biḷibiḷīti saddapavatti yathā niratthakā, evaṃ biḷibiḷikāsadisā janapaññatti kiṃ te karissati kīdisaṃ atthaṃ tuyhaṃ sādheti, tasmā janapaññattiṃ pahāya sadatthapasuto hohīti ovādaṃ adāsi.

    තං සුත්‌වා අඤ්‌ඤෙහි වුත්‌තවිසගන්‌ධවායනවචනෙන සංවෙගජාතො බහුදෙව රත්‌තිං චඞ්‌කමෙන වීතිනාමෙන්‌තො විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා සෙනාසනං පවිසිත්‌වා මඤ්‌චකෙ නිපන්‌නමත්‌තොව අරහත්‌තං පාපුණි.

    Taṃ sutvā aññehi vuttavisagandhavāyanavacanena saṃvegajāto bahudeva rattiṃ caṅkamena vītināmento vipassanaṃ ussukkāpetvā senāsanaṃ pavisitvā mañcake nipannamattova arahattaṃ pāpuṇi.

    වජ්‌ජිපුත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vajjiputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 9. වජ්‌ජිපුත්‌තත්‌ථෙරගාථා • 9. Vajjiputtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact