Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    8. වජ්‌ජිතත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    8. Vajjitattheragāthāvaṇṇanā

    සංසරං දීඝමද්‌ධානන්‌ති ආයස්‌මතො වජ්‌ජිතත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො ඉතො පඤ්‌චසට්‌ඨිමෙ කප්‌පෙ එකස්‌මිං පච්‌චන්‌තගාමෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො වනචරකො හුත්‌වා විචරන්‌තො එකදිවසං උපසන්‌තං නාම පච්‌චෙකබුද්‌ධං පබ්‌බතගුහායං විහරන්‌තං අද්‌දස. සො තස්‌ස උපසමං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො චම්‌පකපුප්‌ඵෙන පූජං අකාසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ කොසලරට්‌ඨෙ ඉබ්‌භකුලෙ නිබ්‌බත්‌තො ජාතදිවසතො පට්‌ඨාය මාතුගාමහත්‌ථං ගතො රොදති. බ්‍රහ්‌මලොකතො කිර චවිත්‌වා ඉධාගතො යස්‌මා මාතුගාමසම්‌ඵස්‌සං න සහති, තස්‌මා මාතුගාමසම්‌ඵස්‌සවජ්‌ජනතො වජ්‌ජිතොත්‌වෙව නාමං ජාතං. සො වයප්‌පත්‌තො සත්‌ථු යමකපාටිහාරියං දිස්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා තදහෙව ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.37.27-30) –

    Saṃsaraṃdīghamaddhānanti āyasmato vajjitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito pañcasaṭṭhime kappe ekasmiṃ paccantagāme nibbattitvā viññutaṃ patto vanacarako hutvā vicaranto ekadivasaṃ upasantaṃ nāma paccekabuddhaṃ pabbataguhāyaṃ viharantaṃ addasa. So tassa upasamaṃ disvā pasannamānaso campakapupphena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ibbhakule nibbatto jātadivasato paṭṭhāya mātugāmahatthaṃ gato rodati. Brahmalokato kira cavitvā idhāgato yasmā mātugāmasamphassaṃ na sahati, tasmā mātugāmasamphassavajjanato vajjitotveva nāmaṃ jātaṃ. So vayappatto satthu yamakapāṭihāriyaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā tadaheva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.37.27-30) –

    ‘‘උපසන්‌තො ච සම්‌බුද්‌ධො, වසතී පබ්‌බතන්‌තරෙ;

    ‘‘Upasanto ca sambuddho, vasatī pabbatantare;

    එකචම්‌පකමාදාය, උපගච්‌ඡිං නරුත්‌තමං.

    Ekacampakamādāya, upagacchiṃ naruttamaṃ.

    ‘‘පසන්‌නචිත්‌තො සුමනො, පච්‌චෙකමුනිමුත්‌තමං;

    ‘‘Pasannacitto sumano, paccekamunimuttamaṃ;

    උභො හත්‌ථෙහි පග්‌ගය්‌හ, පූජයිං අපරාජිතං.

    Ubho hatthehi paggayha, pūjayiṃ aparājitaṃ.

    ‘‘පඤ්‌චසට්‌ඨිම්‌හිතො කප්‌පෙ, යං පුප්‌ඵමභිපූජයිං;

    ‘‘Pañcasaṭṭhimhito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, බුද්‌ධපූජායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ඡළභිඤ්‌ඤො පන හුත්‌වා අත්‌තනො පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරිත්‌වා ධම්‌මසංවෙගෙන –

    Chaḷabhiñño pana hutvā attano pubbenivāsaṃ anussaritvā dhammasaṃvegena –

    215.

    215.

    ‘‘සංසරං දීඝමද්‌ධානං, ගතීසු පරිවත්‌තිසං;

    ‘‘Saṃsaraṃ dīghamaddhānaṃ, gatīsu parivattisaṃ;

    අපස්‌සං අරියසච්‌චානි, අන්‌ධභූතො පුථුජ්‌ජනො.

    Apassaṃ ariyasaccāni, andhabhūto puthujjano.

    216.

    216.

    ‘‘තස්‌ස මෙ අප්‌පමත්‌තස්‌ස, සංසාරා විනළීකතා;

    ‘‘Tassa me appamattassa, saṃsārā vinaḷīkatā;

    සබ්‌බා ගතී සමුච්‌ඡින්‌නා, නත්‌ථි දානි පුනබ්‌භවො’’ති. – ද්‌වෙ ගාථා අභාසි;

    Sabbā gatī samucchinnā, natthi dāni punabbhavo’’ti. – dve gāthā abhāsi;

    තත්‌ථ සංසරන්‌ති සංසරන්‌තො, තස්‌මිං තස්‌මිං භවෙ ආදානනික්‌ඛෙපවසෙන අපරාපරං සන්‌ධාවන්‌තො. දීඝමද්‌ධානන්‌ති චිරකාලං අනාදිමති සංසාරෙ අපරිමාණකාලං. ගතීසූති සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං වසෙන සුගතිදුග්‌ගතීසු. පරිවත්‌තිසන්‌ති ඝටීයන්‌තං විය පරිබ්‌භමන්‌තො චවනුපපජ්‌ජනවසෙන අපරාපරං පරිවත්‌තිං. තස්‌ස පන පරිවත්‌තනස්‌ස කාරණමාහ ‘‘අපස්‌සං අරියසච්‌චානි, අන්‌ධභූතො පුථුජ්‌ජනො’’ති. දුක්‌ඛාදීනි චත්‌තාරි අරියසච්‌චානි ඤාණචක්‌ඛුනා අපස්‌සන්‌තො අප්‌පටිවිජ්‌ඣන්‌තො, තතො එව අවිජ්‌ජන්‌ධතාය අන්‌ධභූතො පුථූනං ජනනාදීහි කාරණෙහි පුථුජ්‌ජනො හොන්‌තො ගතීසු පරිවත්‌තිසන්‌ති යොජනා, තෙනෙවාහ භගවා –

    Tattha saṃsaranti saṃsaranto, tasmiṃ tasmiṃ bhave ādānanikkhepavasena aparāparaṃ sandhāvanto. Dīghamaddhānanti cirakālaṃ anādimati saṃsāre aparimāṇakālaṃ. Gatīsūti sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ vasena sugatiduggatīsu. Parivattisanti ghaṭīyantaṃ viya paribbhamanto cavanupapajjanavasena aparāparaṃ parivattiṃ. Tassa pana parivattanassa kāraṇamāha ‘‘apassaṃ ariyasaccāni, andhabhūto puthujjano’’ti. Dukkhādīni cattāri ariyasaccāni ñāṇacakkhunā apassanto appaṭivijjhanto, tato eva avijjandhatāya andhabhūto puthūnaṃ jananādīhi kāraṇehi puthujjano honto gatīsu parivattisanti yojanā, tenevāha bhagavā –

    ‘‘චතුන්‌නං , භික්‌ඛවෙ, අරියසච්‌චානං අනනුබොධා අප්‌පටිවෙධා එවමිදං දීඝමද්‌ධානං සන්‌ධාවිතං සංසරිතං මමඤ්‌චෙව තුම්‌හාකඤ්‌චා’’ති (මහාව. 287; දී. නි. 2.155; සං. නි. 5.1091; නෙත්‌ති. 114).

    ‘‘Catunnaṃ , bhikkhave, ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañcā’’ti (mahāva. 287; dī. ni. 2.155; saṃ. ni. 5.1091; netti. 114).

    තස්‌ස මය්‌හං වුත්‌තනයෙන පුබ්‌බෙ පුථුජ්‌ජනස්‌සෙව සතො ඉදානි සත්‌ථාරා දින්‌නනයෙන අප්‌පමත්‌තස්‌ස අප්‌පමාදපටිපත්‌තියා සමථවිපස්‌සනාභාවනං මත්‌ථකං පාපෙත්‌වා ඨිතස්‌ස. සංසාරා විනළීකතාති සංසරන්‌ති සත්‌තා එතෙහීති ‘‘සංසාරා’’ති ලද්‌ධනාමා කම්‌මකිලෙසා අග්‌ගමග්‌ගෙන සමුච්‌ඡින්‌නත්‌තා විගතනළා නිම්‌මූලා කතා. සබ්‌බා ගතී සමුච්‌ඡින්‌නාති එවං කම්‌මකිලෙසවට්‌ටානං විනළීකතත්‌තා නිරයාදිකා සබ්‌බාපි ගතියො සම්‌මදෙව උච්‌ඡින්‌නා විද්‌ධංසිතා, තතො එව නත්‌ථි දානි ආයතිං පුනබ්‌භවොති ඉදමෙව ච ථෙරස්‌ස අඤ්‌ඤාබ්‍යාකරණං අහොසීති.

    Tassa mayhaṃ vuttanayena pubbe puthujjanasseva sato idāni satthārā dinnanayena appamattassa appamādapaṭipattiyā samathavipassanābhāvanaṃ matthakaṃ pāpetvā ṭhitassa. Saṃsārā vinaḷīkatāti saṃsaranti sattā etehīti ‘‘saṃsārā’’ti laddhanāmā kammakilesā aggamaggena samucchinnattā vigatanaḷā nimmūlā katā. Sabbā gatī samucchinnāti evaṃ kammakilesavaṭṭānaṃ vinaḷīkatattā nirayādikā sabbāpi gatiyo sammadeva ucchinnā viddhaṃsitā, tato eva natthi dāni āyatiṃ punabbhavoti idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.

    වජ්‌ජිතත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vajjitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 8. වජ්‌ජිතත්‌ථෙරගාථා • 8. Vajjitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact