Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    3. වනවච්‌ඡත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    3. Vanavacchattheragāthāvaṇṇanā

    අච්‌ඡොදිකා පුථුසිලාති ආයස්‌මතො වනවච්‌ඡත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලබීජං රොපෙන්‌තො විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො පරස්‌ස කම්‌මං කත්‌වා ජීවන්‌තො කස්‌සචි අපරාධං කත්‌වා මරණභයෙන තජ්‌ජිතො පලායන්‌තො අන්‌තරාමග්‌ගෙ බොධිරුක්‌ඛං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො තස්‌ස මූලං සම්‌මජ්‌ජිත්‌වා පිණ්‌ඩිබන්‌ධෙහි අසොකපුප්‌ඵෙහි පූජං කත්‌වා වන්‌දිත්‌වා බොධිං අභිමුඛො නමස්‌සමානො පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසින්‌නො මාරෙතුං ආගතෙ පච්‌චත්‌ථිකෙ දිස්‌වා තෙසු චිත්‌තං අකොපෙත්‌වා බොධිං එව ආවජ්‌ජෙන්‌තො සතපොරිසෙ පපාතෙ පපති. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ රාජගහෙ විභවසම්‌පන්‌නස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, ‘‘වච්‌ඡො’’තිස්‌ස නාමං අහොසි. සො වයප්‌පත්‌තො බිම්‌බිසාරසමාගමෙ පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.16.7-14) –

    Acchodikā puthusilāti āyasmato vanavacchattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalabījaṃ ropento vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto parassa kammaṃ katvā jīvanto kassaci aparādhaṃ katvā maraṇabhayena tajjito palāyanto antarāmagge bodhirukkhaṃ disvā pasannamānaso tassa mūlaṃ sammajjitvā piṇḍibandhehi asokapupphehi pūjaṃ katvā vanditvā bodhiṃ abhimukho namassamāno pallaṅkena nisinno māretuṃ āgate paccatthike disvā tesu cittaṃ akopetvā bodhiṃ eva āvajjento sataporise papāte papati. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, ‘‘vaccho’’tissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto bimbisārasamāgame paṭiladdhasaddho pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.7-14) –

    ‘‘පරකම්‌මායනෙ යුත්‌තො, අපරාධං අකාසහං;

    ‘‘Parakammāyane yutto, aparādhaṃ akāsahaṃ;

    වනන්‌තං අභිධාවිස්‌සං, භයවෙරසමප්‌පිතො.

    Vanantaṃ abhidhāvissaṃ, bhayaverasamappito.

    ‘‘පුප්‌ඵිතං පාදපං දිස්‌වා, පිණ්‌ඩිබන්‌ධං සුනිම්‌මිතං;

    ‘‘Pupphitaṃ pādapaṃ disvā, piṇḍibandhaṃ sunimmitaṃ;

    තම්‌බපුප්‌ඵං ගහෙත්‌වාන, බොධියං ඔකිරිං අහං.

    Tambapupphaṃ gahetvāna, bodhiyaṃ okiriṃ ahaṃ.

    ‘‘සම්‌මජ්‌ජිත්‌වාන තං බොධිං, පාටලිං පාදපුත්‌තමං;

    ‘‘Sammajjitvāna taṃ bodhiṃ, pāṭaliṃ pādaputtamaṃ;

    පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වාන, බොධිමූලෙ උපාවිසිං.

    Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, bodhimūle upāvisiṃ.

    ‘‘ගතමග්‌ගං ගවෙසන්‌තා, ආගච්‌ඡුං මම සන්‌තිකං;

    ‘‘Gatamaggaṃ gavesantā, āgacchuṃ mama santikaṃ;

    තෙ ච දිස්‌වානහං තත්‌ථ, ආවජ්‌ජිං බොධිමුත්‌තමං.

    Te ca disvānahaṃ tattha, āvajjiṃ bodhimuttamaṃ.

    ‘‘වන්‌දිත්‌වාන අහං බොධිං, විප්‌පසන්‌නෙන චෙතසා;

    ‘‘Vanditvāna ahaṃ bodhiṃ, vippasannena cetasā;

    අනෙකතාලෙ පපතිං, ගිරිදුග්‌ගෙ භයානකෙ.

    Anekatāle papatiṃ, giridugge bhayānake.

    ‘‘එකනවුතිතො කප්‌පෙ, යං පුප්‌ඵමභිරොපයිං;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, බොධිපූජායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, bodhipūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ඉතො ච තතියෙ කප්‌පෙ, රාජා සුසඤ්‌ඤතො අහං;

    ‘‘Ito ca tatiye kappe, rājā susaññato ahaṃ;

    සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නො, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලො.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා විවෙකාභිරතියා වනෙයෙව වසි, තෙන වනවච්‌ඡොති සමඤ්‌ඤා උදපාදි. අථ කදාචි ථෙරො ඤාතිජනානුග්‌ගහත්‌ථං රාජගහං ගතො තත්‌ථ ඤාතකෙහි උපට්‌ඨියමානො කතිපාහං වසිත්‌වා ගමනාකාරං සන්‌දස්‌සෙති. තං ඤාතකා, ‘‘භන්‌තෙ, අම්‌හාකං අනුග්‌ගහත්‌ථං ධුරවිහාරෙ වසථ, මයං උපට්‌ඨහිස්‌සාමා’’ති යාචිංසු. ථෙරො තෙසං පබ්‌බතරාමණෙය්‍යකිත්‌තනාපදෙසෙන විවෙකාභිරතිං නිවෙදෙන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā vivekābhiratiyā vaneyeva vasi, tena vanavacchoti samaññā udapādi. Atha kadāci thero ñātijanānuggahatthaṃ rājagahaṃ gato tattha ñātakehi upaṭṭhiyamāno katipāhaṃ vasitvā gamanākāraṃ sandasseti. Taṃ ñātakā, ‘‘bhante, amhākaṃ anuggahatthaṃ dhuravihāre vasatha, mayaṃ upaṭṭhahissāmā’’ti yāciṃsu. Thero tesaṃ pabbatarāmaṇeyyakittanāpadesena vivekābhiratiṃ nivedento –

    113.

    113.

    ‘‘අච්‌ඡොදිකා පුථුසිලා, ගොනඞ්‌ගුලමිගායුතා;

    ‘‘Acchodikā puthusilā, gonaṅgulamigāyutā;

    අම්‌බුසෙවාලසඤ්‌ඡන්‌නා, තෙ සෙලා රමයන්‌ති ම’’න්‌ති. – ගාථං අභාසි;

    Ambusevālasañchannā, te selā ramayanti ma’’nti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ අච්‌ඡොදිකාති අච්‌ඡං අබහලං සුඛුමං උදකං එතෙසූති ‘‘අච්‌ඡොදකා’’ති වත්‌තබ්‌බෙ ලිඞ්‌ගවිපල්‌ලාසෙන අච්‌ඡොදිකා’’ති වුත්‌තං. එතෙන තෙසං උදකසම්‌පත්‌තිං දස්‌සෙති. පුථුසිලාති පුථුලා විත්‌ථතා මුදුසුඛසම්‌ඵස්‌සා සිලා එතෙසූති පුථුසිලා. එතෙන නිසජ්‌ජනට්‌ඨානසම්‌පත්‌තිං දස්‌සෙති. ගුන්‌නං විය නඞ්‌ගුලං නඞ්‌ගුට්‌ඨං එතෙසන්‌ති ගොනඞ්‌ගුලා, කාළමක්‌කටා, ‘‘පකතිමක්‌කටා’’තිපි වදන්‌තියෙව . ගොනඞ්‌ගුලෙහි ච පසදාදිකෙහි මිගෙහි ච තහං තහං විචරන්‌තෙහි ආයුතා මිස්‌සිතාති ගොනඞ්‌ගුලමිගායුතා . එතෙන තෙසං අමනුස්‌සූපචාරිතාය අරඤ්‌ඤලක්‌ඛණූපෙතතං දස්‌සෙති. අම්‌බුසෙවාලසඤ්‌ඡන්‌නාති පසවනතො සතතං පග්‌ඝරමානසලිලතාය තහං තහං උදකසෙවාලසඤ්‌ඡාදිතා. තෙ සෙලා රමයන්‌ති මන්‌ති යත්‌ථාහං වසාමි; තෙ එදිසා සෙලා පබ්‌බතා විවෙකාභිරතියා මං රමයන්‌ති, තස්‌මා තත්‌ථෙවාහං ගච්‌ඡාමීති අධිප්‌පායො. ඉදමෙව ච ථෙරස්‌ස අඤ්‌ඤාබ්‍යාකරණං අහොසි.

    Tattha acchodikāti acchaṃ abahalaṃ sukhumaṃ udakaṃ etesūti ‘‘acchodakā’’ti vattabbe liṅgavipallāsena acchodikā’’ti vuttaṃ. Etena tesaṃ udakasampattiṃ dasseti. Puthusilāti puthulā vitthatā mudusukhasamphassā silā etesūti puthusilā. Etena nisajjanaṭṭhānasampattiṃ dasseti. Gunnaṃ viya naṅgulaṃ naṅguṭṭhaṃ etesanti gonaṅgulā, kāḷamakkaṭā, ‘‘pakatimakkaṭā’’tipi vadantiyeva . Gonaṅgulehi ca pasadādikehi migehi ca tahaṃ tahaṃ vicarantehi āyutā missitāti gonaṅgulamigāyutā. Etena tesaṃ amanussūpacāritāya araññalakkhaṇūpetataṃ dasseti. Ambusevālasañchannāti pasavanato satataṃ paggharamānasalilatāya tahaṃ tahaṃ udakasevālasañchāditā. Te selā ramayanti manti yatthāhaṃ vasāmi; te edisā selā pabbatā vivekābhiratiyā maṃ ramayanti, tasmā tatthevāhaṃ gacchāmīti adhippāyo. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.

    වනවච්‌ඡත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vanavacchattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 3. වනවච්‌ඡත්‌ථෙරගාථා • 3. Vanavacchattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact