Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    7. සත්‌තමවග්‌ගො

    7. Sattamavaggo

    1. වප්‌පත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    1. Vappattheragāthāvaṇṇanā

    පස්‌සති පස්‌සොති ආයස්‌මතො වප්‌පත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? සො කිර පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ හංසවතීනගරෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො ‘‘අසුකො ච අසුකො ච ථෙරො සත්‌ථු පඨමං ධම්‌මපටිග්‌ගාහකා අහෙසු’’න්‌ති ථොමනං සුත්‌වා භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පත්‌ථනං පට්‌ඨපෙසි – ‘‘අහම්‌පි භගවා අනාගතෙ තාදිසස්‌ස සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස පඨමං ධම්‌මපටිග්‌ගාහකානං අඤ්‌ඤතරො භවෙය්‍ය’’න්‌ති, සත්‌ථු සන්‌තිකෙ සරණගමනඤ්‌ච පවෙදෙසි. සො යාවජීවං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා තතො චුතො දෙවමනුස්‌සෙසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ කපිලවත්‌ථුස්‌මිං වාසෙට්‌ඨස්‌ස නාම බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, වප්‌පොතිස්‌ස නාමං අහොසි. සො අසිතෙන ඉසිනා ‘‘සිද්‌ධත්‌ථකුමාරො සබ්‌බඤ්‌ඤූ භවිස්‌සතී’’ති බ්‍යාකතො කොණ්‌ඩඤ්‌ඤප්‌පමුඛෙහි බ්‍රාහ්‌මණපුත්‌තෙහි සද්‌ධිං ඝරාවාසං පහාය තාපසපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා ‘‘තස්‌මිං සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තෙ තස්‌ස සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා අමතං පාපුණිස්‌සාමී’’ති උරුවෙලායං විහරන්‌තං මහාසත්‌තං ඡබ්‌බස්‌සානි පධානං පදහන්‌තං උපට්‌ඨහිත්‌වා ඔළාරිකාහාරපරිභොගෙන නිබ්‌බිජ්‌ජිත්‌වා ඉසිපතනං ගතො. අභිසම්‌බුජ්‌ඣිත්‌වා සත්‌ථාරා සත්‌තසත්‌තාහානි වීතිනාමෙත්‌වා ඉසිපතනං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මචක්‌කෙ පවත්‌තිතෙ පාටිපදදිවසෙ සොතාපත්‌තිඵලෙ පතිට්‌ඨිතො පඤ්‌චමියං පක්‌ඛස්‌ස අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤාදීහි සද්‌ධිං අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.12.20-30) –

    Passatipassoti āyasmato vappattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ‘‘asuko ca asuko ca thero satthu paṭhamaṃ dhammapaṭiggāhakā ahesu’’nti thomanaṃ sutvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā patthanaṃ paṭṭhapesi – ‘‘ahampi bhagavā anāgate tādisassa sammāsambuddhassa paṭhamaṃ dhammapaṭiggāhakānaṃ aññataro bhaveyya’’nti, satthu santike saraṇagamanañca pavedesi. So yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devamanussesuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ vāseṭṭhassa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, vappotissa nāmaṃ ahosi. So asitena isinā ‘‘siddhatthakumāro sabbaññū bhavissatī’’ti byākato koṇḍaññappamukhehi brāhmaṇaputtehi saddhiṃ gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā ‘‘tasmiṃ sabbaññutaṃ patte tassa santike dhammaṃ sutvā amataṃ pāpuṇissāmī’’ti uruvelāyaṃ viharantaṃ mahāsattaṃ chabbassāni padhānaṃ padahantaṃ upaṭṭhahitvā oḷārikāhāraparibhogena nibbijjitvā isipatanaṃ gato. Abhisambujjhitvā satthārā sattasattāhāni vītināmetvā isipatanaṃ gantvā dhammacakke pavattite pāṭipadadivase sotāpattiphale patiṭṭhito pañcamiyaṃ pakkhassa aññāsikoṇḍaññādīhi saddhiṃ arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.12.20-30) –

    ‘‘උභින්‌නං දෙවරාජූනං, සඞ්‌ගාමො සමුපට්‌ඨිතො;

    ‘‘Ubhinnaṃ devarājūnaṃ, saṅgāmo samupaṭṭhito;

    අහොසි සමුපබ්‍යූළ්‌හො, මහාඝොසො අවත්‌තථ.

    Ahosi samupabyūḷho, mahāghoso avattatha.

    ‘‘පදුමුත්‌තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්‌ගහො;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    අන්‌තලික්‌ඛෙ ඨිතො සත්‌ථා, සංවෙජෙසි මහාජනං.

    Antalikkhe ṭhito satthā, saṃvejesi mahājanaṃ.

    ‘‘සබ්‌බෙ දෙවා අත්‌තමනා, නික්‌ඛිත්‌තකවචාවුධා;

    ‘‘Sabbe devā attamanā, nikkhittakavacāvudhā;

    සම්‌බුද්‌ධං අභිවාදෙත්‌වා, එකග්‌ගාසිංසු තාවදෙ.

    Sambuddhaṃ abhivādetvā, ekaggāsiṃsu tāvade.

    ‘‘මය්‌හං සඞ්‌කප්‌පමඤ්‌ඤාය, වාචාසභිමුදීරයි;

    ‘‘Mayhaṃ saṅkappamaññāya, vācāsabhimudīrayi;

    අනුකම්‌පකො ලොකවිදූ, නිබ්‌බාපෙසි මහාජනං.

    Anukampako lokavidū, nibbāpesi mahājanaṃ.

    ‘‘පදුට්‌ඨචිත්‌තො මනුජො, එකපාණං විහෙඨයං;

    ‘‘Paduṭṭhacitto manujo, ekapāṇaṃ viheṭhayaṃ;

    තෙන චිත්‌තප්‌පදොසෙන, අපායං උපපජ්‌ජති.

    Tena cittappadosena, apāyaṃ upapajjati.

    ‘‘සඞ්‌ගාමසීසෙ නාගොව, බහූ පාණෙ විහෙඨයං;

    ‘‘Saṅgāmasīse nāgova, bahū pāṇe viheṭhayaṃ;

    නිබ්‌බාපෙථ සකං චිත්‌තං, මා හඤ්‌ඤිත්‌ථො පුනප්‌පුනං.

    Nibbāpetha sakaṃ cittaṃ, mā haññittho punappunaṃ.

    ‘‘ද්‌වින්‌නම්‌පි යක්‌ඛරාජූනං, සෙනා සා විම්‌හිතා අහු;

    ‘‘Dvinnampi yakkharājūnaṃ, senā sā vimhitā ahu;

    සරණඤ්‌ච උපාගච්‌ඡුං, ලොකජෙට්‌ඨං සුතාදිනං.

    Saraṇañca upāgacchuṃ, lokajeṭṭhaṃ sutādinaṃ.

    ‘‘සඤ්‌ඤාපෙත්‌වාන ජනතං, පදමුද්‌ධරි චක්‌ඛුමා;

    ‘‘Saññāpetvāna janataṃ, padamuddhari cakkhumā;

    පෙක්‌ඛමානොව දෙවෙහි, පක්‌කාමි උත්‌තරාමුඛො.

    Pekkhamānova devehi, pakkāmi uttarāmukho.

    ‘‘පඨමං සරණං ගච්‌ඡිං, ද්‌විපදින්‌දස්‌ස තාදිනො;

    ‘‘Paṭhamaṃ saraṇaṃ gacchiṃ, dvipadindassa tādino;

    කප්‌පානං සතසහස්‌සං, දුග්‌ගතිං නුපපජ්‌ජහං.

    Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ nupapajjahaṃ.

    ‘‘මහාදුන්‌දුභිනාමා ච, සොළසාසුං රථෙසභා;

    ‘‘Mahādundubhināmā ca, soḷasāsuṃ rathesabhā;

    තිංසකප්‌පසහස්‌සම්‌හි, රාජානො චක්‌කවත්‌තිනො.

    Tiṃsakappasahassamhi, rājāno cakkavattino.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනා පටිලද්‌ධසම්‌පත්‌තිං පච්‌චවෙක්‌ඛණමුඛෙන සත්‌ථු ගුණමහන්‌තතං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා ‘‘ඊදිසං නාම සත්‌ථාරං බාහුලිකාදිවාදෙන සමුදාචරිම්‌හ. අහො පුථුජ්‌ජනභාවො නාම අන්‌ධකරණො අචක්‌ඛුකරණො අරියභාවොයෙව චක්‌ඛුකරණො’’ති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘පස්‌සති පස්‌සො’’ති ගාථං අභාසි.

    Arahattaṃ pana patvā attanā paṭiladdhasampattiṃ paccavekkhaṇamukhena satthu guṇamahantataṃ paccavekkhitvā ‘‘īdisaṃ nāma satthāraṃ bāhulikādivādena samudācarimha. Aho puthujjanabhāvo nāma andhakaraṇo acakkhukaraṇo ariyabhāvoyeva cakkhukaraṇo’’ti dassento ‘‘passati passo’’ti gāthaṃ abhāsi.

    61. තත්‌ථ පස්‌සති පස්‌සොති පස්‌සති සම්‌මාදිට්‌ඨියා ධම්‌මෙ අවිපරීතං ජානාති බුජ්‌ඣතීති පස්‌සො, දස්‌සනසම්‌පන්‌නො අරියො, සො පස්‌සන්‌තං අවිපරීතදස්‌සාවිං ‘‘අයං අවිපරීතදස්‌සාවී’’ති පස්‌සති පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා ධම්‌මාධම්‌මං යථාසභාවතො ජානාති. න කෙවලං පස්‌සන්‌තමෙව, අථ ඛො අපස්‌සන්‌තඤ්‌ච පස්‌සති, යො පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුවිරහිතො ධම්‌මෙ යථාසභාවතො න පස්‌සති, තම්‌පි අපස්‌සන්‌තං පුථුජ්‌ජනං ‘‘අන්‌ධො වතායං භවං අචක්‌ඛුකො’’ති අත්‌තනො පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා පස්‌සති. අපස්‌සන්‌තො අපස්‌සන්‌තං, පස්‌සන්‌තඤ්‌ච න පස්‌සතීති අපස්‌සන්‌තො පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුරහිතො අන්‌ධබාලො තාදිසං අන්‌ධබාලං අයං ධම්‌මාධම්‌මං යථාසභාවතො න පස්‌සතීති යථා අපස්‌සන්‌තං න පස්‌සති න ජානාති, එවං අත්‌තනො පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා ධම්‌මාධම්‌මං යථාසභාවතො පස්‌සන්‌තඤ්‌ච පණ්‌ඩිතං ‘‘අයං එවංවිධො’’ති න පස්‌සති න ජානාති, තස්‌මා අහම්‌පි පුබ්‌බෙ දස්‌සනරහිතො සකලං ඤෙය්‍යං හත්‌ථාමලකං විය පස්‌සන්‌තං භගවන්‌තං අපස්‌සන්‌තම්‌පි පූරණාදිං යථාසභාවතො න පස්‌සිං, ඉදානි පන බුද්‌ධානුභාවෙන සම්‌පන්‌නො උභයෙපි යථාසභාවතො පස්‌සාමීති සෙවිතබ්‌බාසෙවිතබ්‌බෙසු අත්‌තනො අවිපරීතපටිපත්‌තිං දස්‌සෙති.

    61. Tattha passati passoti passati sammādiṭṭhiyā dhamme aviparītaṃ jānāti bujjhatīti passo, dassanasampanno ariyo, so passantaṃ aviparītadassāviṃ ‘‘ayaṃ aviparītadassāvī’’ti passati paññācakkhunā dhammādhammaṃ yathāsabhāvato jānāti. Na kevalaṃ passantameva, atha kho apassantañca passati, yo paññācakkhuvirahito dhamme yathāsabhāvato na passati, tampi apassantaṃ puthujjanaṃ ‘‘andho vatāyaṃ bhavaṃ acakkhuko’’ti attano paññācakkhunā passati. Apassanto apassantaṃ, passantañca na passatīti apassanto paññācakkhurahito andhabālo tādisaṃ andhabālaṃ ayaṃ dhammādhammaṃ yathāsabhāvato na passatīti yathā apassantaṃ na passati na jānāti, evaṃ attano paññācakkhunā dhammādhammaṃ yathāsabhāvato passantañca paṇḍitaṃ ‘‘ayaṃ evaṃvidho’’ti na passati na jānāti, tasmā ahampi pubbe dassanarahito sakalaṃ ñeyyaṃ hatthāmalakaṃ viya passantaṃ bhagavantaṃ apassantampi pūraṇādiṃ yathāsabhāvato na passiṃ, idāni pana buddhānubhāvena sampanno ubhayepi yathāsabhāvato passāmīti sevitabbāsevitabbesu attano aviparītapaṭipattiṃ dasseti.

    වප්‌පත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vappattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 1. වප්‌පත්‌ථෙරගාථා • 1. Vappattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact