| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
3. විපාකත්‌තිකවණ්‌ණනා
3. Vipākattikavaṇṇanā
1-23. සොයෙවාති අකතසමාසෙහි පදෙහි යො අත්‌ථො වුච්‌චති, සොයෙව අත්‌ථො වුත්‌තො හොති.
1-23. Soyevāti akatasamāsehi padehi yo attho vuccati, soyeva attho vutto hoti.
24-52. තන්‌ති තං වචනං, තං වා කටත්‌තාරූපං. යස්‌මා චිත්‌තසමුට්‌ඨානස්‌ස උපාදාරූපස්‌ස යථා ඛන්‌ධෙ පටිච්‌ච උප්‌පත්‌ති, තථා මහාභූතෙ ච පටිච්‌ච උප්‌පත්‌ති. න හි තස්‌ස තදුභයං විනා උප්‌පත්‌ති අත්‌ථි, න එවං කටත්‌තාරූපස්‌ස. තඤ්‌හි කම්‌මස්‌ස කටත්‌තා උප්‌පජ්‌ජමානං මහාභූතෙ පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති, තස්‌මා චිත්‌තසමුට්‌ඨානං රූපං උපාදාරූපස්‌ස තං විසෙසං දස්‌සෙතුං තදෙව වුත්‌තං, න කටත්‌තාරූපං වුත්‌තන්‌ති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙතුං ‘‘ඛන්‌ධෙ පටිච්‌චා’’තිආදිමාහ. යදිපි කටත්‌තාරූපං ‘‘මහාභූතෙ පටිච්‌ච චිත්‌තසමුට්‌ඨානං රූපං උපාදාරූප’’න්‌ති එත්‌ථ න ගහිතං, වචනන්‌තරෙන පන ගහිතමෙවාති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘පවත්‌තියං පනා’’තිආදිමාහ. එවඤ්‌ච කත්‌වාති ඛන්‌ධෙ පටිච්‌ච උප්‌පත්‌තියා අභාවතොයෙව. නාහාරපච්‌චයෙති ආහාරපච්‌චයෙ පච්‌චනීයතො ඨිතෙ. තම්‌පීති කටත්‌තාරූපම්‌පි. ඨිතික්‌ඛණෙ කටත්‌තාරූපස්‌ස ආහාරො උපත්‌ථම්‌භකො හොතීති කත්‌වා වුත්‌තං ‘‘උප්‌පාදක්‌ඛණෙ’’ති.
24-52. Tanti taṃ vacanaṃ, taṃ vā kaṭattārūpaṃ. Yasmā cittasamuṭṭhānassa upādārūpassa yathā khandhe paṭicca uppatti, tathā mahābhūte ca paṭicca uppatti. Na hi tassa tadubhayaṃ vinā uppatti atthi, na evaṃ kaṭattārūpassa. Tañhi kammassa kaṭattā uppajjamānaṃ mahābhūte paṭicca uppajjati, tasmā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ upādārūpassa taṃ visesaṃ dassetuṃ tadeva vuttaṃ, na kaṭattārūpaṃ vuttanti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘khandhe paṭiccā’’tiādimāha. Yadipi kaṭattārūpaṃ ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ upādārūpa’’nti ettha na gahitaṃ, vacanantarena pana gahitamevāti dassento ‘‘pavattiyaṃ panā’’tiādimāha. Evañca katvāti khandhe paṭicca uppattiyā abhāvatoyeva. Nāhārapaccayeti āhārapaccaye paccanīyato ṭhite. Tampīti kaṭattārūpampi. Ṭhitikkhaṇe kaṭattārūpassa āhāro upatthambhako hotīti katvā vuttaṃ ‘‘uppādakkhaṇe’’ti.
විපාකත්‌තිකවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vipākattikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 3. විපාකත්‌තිකවණ්‌ණනා • 3. Vipākattikavaṇṇanā
