Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    7. යසත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    7. Yasattheragāthāvaṇṇanā

    සුවිලිත්‌තො සුවසනොති ආයස්‌මතො යසත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො සුමෙධස්‌ස භගවතො කාලෙ මහානුභාවො නාගරාජා හුත්‌වා බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං අත්‌තනො භවනං නෙත්‌වා මහාදානං පවත්‌තෙසි. භගවන්‌තං මහග්‌ඝෙන තිචීවරෙන අච්‌ඡාදෙසි, එකමෙකඤ්‌ච භික්‌ඛුං මහග්‌ඝෙනෙව පච්‌චෙකදුස්‌සයුගෙන සබ්‌බෙන සමණපරික්‌ඛාරෙන අච්‌ඡාදෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො සිද්‌ධත්‌ථස්‌ස භගවතො කාලෙ සෙට්‌ඨිපුත්‌තො හුත්‌වා මහාබොධිමණ්‌ඩං සත්‌තහි රතනෙහි පූජෙසි. කස්‌සපස්‌ස භගවතො කාලෙ සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා සමණධම්‌මං අකාසි. එවං සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං අම්‌හාකං භගවතො කාලෙ බාරාණසියං මහාවිභවස්‌ස සෙට්‌ඨිනො පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, යසො නාම නාමෙන පරමසුඛුමාලො. ‘‘තස්‌ස තයො පාසාදා’’ති සබ්‌බං ඛන්‌ධකෙ (මහාව. 25) ආගතනයෙන වෙදිතබ්‌බං.

    Suvilittosuvasanoti āyasmato yasattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto sumedhassa bhagavato kāle mahānubhāvo nāgarājā hutvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ attano bhavanaṃ netvā mahādānaṃ pavattesi. Bhagavantaṃ mahagghena ticīvarena acchādesi, ekamekañca bhikkhuṃ mahaggheneva paccekadussayugena sabbena samaṇaparikkhārena acchādesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto siddhatthassa bhagavato kāle seṭṭhiputto hutvā mahābodhimaṇḍaṃ sattahi ratanehi pūjesi. Kassapassa bhagavato kāle sāsane pabbajitvā samaṇadhammaṃ akāsi. Evaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ amhākaṃ bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ mahāvibhavassa seṭṭhino putto hutvā nibbatti, yaso nāma nāmena paramasukhumālo. ‘‘Tassa tayo pāsādā’’ti sabbaṃ khandhake (mahāva. 25) āgatanayena veditabbaṃ.

    සො පුබ්‌බහෙතුනා චොදියමානො රත්‌තිභාගෙ නිද්‌දාභිභූතස්‌ස පරිජනස්‌ස විප්‌පකාරං දිස්‌වා සඤ්‌ජාතසංවෙගො සුවණ්‌ණපාදුකාරූළ්‌හොව ගෙහතො නිග්‌ගතො දෙවතාවිවටෙන නගරද්‌වාරෙන නික්‌ඛමිත්‌වා ඉසිපතනසමීපං ගතො ‘‘උපද්‌දුතං වත, භො, උපස්‌සට්‌ඨං වත, භො’’ති ආහ. තෙන සමයෙන භගවතා ඉසිපතනෙ විහරන්‌තෙන තස්‌සෙව අනුග්‌ගණ්‌හනත්‌ථං අබ්‌භොකාසෙ චඞ්‌කමන්‌තෙන ‘‘එහි, යස, ඉදං අනුපද්‌දුතං, ඉදං අනුපස්‌සට්‌ඨ’’න්‌ති වුත්‌තො, ‘‘අනුපද්‌දුතං අනුපස්‌සට්‌ඨං කිර අත්‌ථී’’ති සොමනස්‌සජාතො සුවණ්‌ණපාදුකා ඔරුය්‌හ භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකමන්‌තං නිසින්‌නො සත්‌ථාරා අනුපුබ්‌බිකථං කථෙත්‌වා සච්‌චදෙසනාය කතාය සච්‌චපරියොසානෙ සොතාපන්‌නො හුත්‌වා ගවෙසනත්‌ථං ආගතස්‌ස පිතු භගවතා සච්‌චදෙසනාය කරියමානාය අරහත්‌තං සච්‌ඡාකාසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.40.456-483) –

    So pubbahetunā codiyamāno rattibhāge niddābhibhūtassa parijanassa vippakāraṃ disvā sañjātasaṃvego suvaṇṇapādukārūḷhova gehato niggato devatāvivaṭena nagaradvārena nikkhamitvā isipatanasamīpaṃ gato ‘‘upaddutaṃ vata, bho, upassaṭṭhaṃ vata, bho’’ti āha. Tena samayena bhagavatā isipatane viharantena tasseva anuggaṇhanatthaṃ abbhokāse caṅkamantena ‘‘ehi, yasa, idaṃ anupaddutaṃ, idaṃ anupassaṭṭha’’nti vutto, ‘‘anupaddutaṃ anupassaṭṭhaṃ kira atthī’’ti somanassajāto suvaṇṇapādukā oruyha bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisinno satthārā anupubbikathaṃ kathetvā saccadesanāya katāya saccapariyosāne sotāpanno hutvā gavesanatthaṃ āgatassa pitu bhagavatā saccadesanāya kariyamānāya arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.456-483) –

    ‘‘මහාසමුද්‌දං ඔග්‌ගය්‌හ, භවනං මෙ සුනිම්‌මිතං;

    ‘‘Mahāsamuddaṃ oggayha, bhavanaṃ me sunimmitaṃ;

    සුනිම්‌මිතා පොක්‌ඛරණී, චක්‌කවාකපකූජිතා.

    Sunimmitā pokkharaṇī, cakkavākapakūjitā.

    ‘‘මන්‌දාලකෙහි සඤ්‌ඡන්‌නා, පදුමුප්‌පලකෙහි ච;

    ‘‘Mandālakehi sañchannā, padumuppalakehi ca;

    නදී ච සන්‌දතෙ තත්‌ථ, සුපතිත්‌ථා මනොරමා.

    Nadī ca sandate tattha, supatitthā manoramā.

    ‘‘මච්‌ඡකච්‌ඡපසඤ්‌ඡන්‌නා, නානාදිජසමොත්‌ථතා;

    ‘‘Macchakacchapasañchannā, nānādijasamotthatā;

    මයූරකොඤ්‌චාභිරුදා, කොකිලාදීහි වග්‌ගුහි.

    Mayūrakoñcābhirudā, kokilādīhi vagguhi.

    ‘‘පාරෙවතා රවිහංසා ච, චක්‌කවාකා නදීචරා;

    ‘‘Pārevatā ravihaṃsā ca, cakkavākā nadīcarā;

    දින්‌දිභා සාළිකා චෙත්‌ථ, පම්‌මකා ජීවජීවකා.

    Dindibhā sāḷikā cettha, pammakā jīvajīvakā.

    ‘‘හංසා කොඤ්‌චාපි නදිතා, කොසියා පිඞ්‌ගලා බහූ;

    ‘‘Haṃsā koñcāpi naditā, kosiyā piṅgalā bahū;

    සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නා, මණිමුත්‌තිකවාලුකා.

    Sattaratanasampannā, maṇimuttikavālukā.

    ‘‘සබ්‌බසොණ්‌ණමයා රුක්‌ඛා, නානාගන්‌ධසමෙරිතා;

    ‘‘Sabbasoṇṇamayā rukkhā, nānāgandhasameritā;

    උජ්‌ජොතෙන්‌ති දිවාරත්‌තිං, භවනං සබ්‌බකාලිකං.

    Ujjotenti divārattiṃ, bhavanaṃ sabbakālikaṃ.

    ‘‘සට්‌ඨිතූරියසහස්‌සානි, සායං පාතො පවජ්‌ජරෙ;

    ‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, sāyaṃ pāto pavajjare;

    සොළසිත්‌ථිසහස්‌සානි, පරිවාරෙන්‌ති මං සදා.

    Soḷasitthisahassāni, parivārenti maṃ sadā.

    ‘‘අභිනික්‌ඛම්‌ම භවනා, සුමෙධං ලොකනායකං;

    ‘‘Abhinikkhamma bhavanā, sumedhaṃ lokanāyakaṃ;

    පසන්‌නචිත්‌තො සුමනො, වන්‌දයිං තං මහායසං.

    Pasannacitto sumano, vandayiṃ taṃ mahāyasaṃ.

    ‘‘සම්‌බුද්‌ධං අභිවාදෙත්‌වා, සසඞ්‌ඝං තං නිමන්‌තයිං;

    ‘‘Sambuddhaṃ abhivādetvā, sasaṅghaṃ taṃ nimantayiṃ;

    අධිවාසෙසි සො ධීරො, සුමෙධො ලොකනායකො.

    Adhivāsesi so dhīro, sumedho lokanāyako.

    ‘‘මම ධම්‌මකථං කත්‌වා, උය්‍යොජෙසි මහාමුනි;

    ‘‘Mama dhammakathaṃ katvā, uyyojesi mahāmuni;

    සම්‌බුද්‌ධං අභිවාදෙත්‌වා, භවනං මෙ උපාගමිං.

    Sambuddhaṃ abhivādetvā, bhavanaṃ me upāgamiṃ.

    ‘‘ආමන්‌තයිං පරිජනං, සබ්‌බෙ සන්‌නිපතාථ වො;

    ‘‘Āmantayiṃ parijanaṃ, sabbe sannipatātha vo;

    පුබ්‌බණ්‌හසමයං බුද්‌ධො, භවනං ආගමිස්‌සති.

    Pubbaṇhasamayaṃ buddho, bhavanaṃ āgamissati.

    ‘‘ලාභා අම්‌හං සුලද්‌ධං නො, යෙ වසාම තවන්‌තිකෙ;

    ‘‘Lābhā amhaṃ suladdhaṃ no, ye vasāma tavantike;

    මයම්‌පි බුද්‌ධසෙට්‌ඨස්‌ස, පූජං කස්‌සාම සත්‌ථුනො.

    Mayampi buddhaseṭṭhassa, pūjaṃ kassāma satthuno.

    ‘‘අන්‌නං පානං පට්‌ඨපෙත්‌වා, කාලං ආරොචයිං අහං;

    ‘‘Annaṃ pānaṃ paṭṭhapetvā, kālaṃ ārocayiṃ ahaṃ;

    වසීසතසහස්‌සෙහි, උපෙසි ලොකනායකො.

    Vasīsatasahassehi, upesi lokanāyako.

    ‘‘පඤ්‌චඞ්‌ගිකෙහි තූරියෙහි, පච්‌චුග්‌ගමනමකාසහං;

    ‘‘Pañcaṅgikehi tūriyehi, paccuggamanamakāsahaṃ;

    සබ්‌බසොණ්‌ණමයෙ පීඨෙ, නිසීදි පුරිසුත්‌තමො.

    Sabbasoṇṇamaye pīṭhe, nisīdi purisuttamo.

    ‘‘උපරිච්‌ඡදනං ආසි, සබ්‌බසොණ්‌ණමයං තදා;

    ‘‘Uparicchadanaṃ āsi, sabbasoṇṇamayaṃ tadā;

    බීජනියො පවායන්‌ති, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස අන්‌තරෙ.

    Bījaniyo pavāyanti, bhikkhusaṅghassa antare.

    ‘‘පහූතෙනන්‌නපානෙන, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝමතප්‌පයිං;

    ‘‘Pahūtenannapānena, bhikkhusaṅghamatappayiṃ;

    පච්‌චෙකදුස්‌සයුගළෙ, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌සදාසහං.

    Paccekadussayugaḷe, bhikkhusaṅghassadāsahaṃ.

    ‘‘යං වදන්‌ති සුමෙධොති, ලොකාහුතිපටිග්‌ගහං;

    ‘‘Yaṃ vadanti sumedhoti, lokāhutipaṭiggahaṃ;

    භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ නිසීදිත්‌වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘යො මෙ අන්‌නෙන පානෙන, සබ්‌බෙ ඉමෙ ච තප්‌පයිං;

    ‘‘Yo me annena pānena, sabbe ime ca tappayiṃ;

    තමහං කිත්‌තයිස්‌සාමි, සුණාථ මම භාසතො.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘අට්‌ඨාරසෙ කප්‌පසතෙ, දෙවලොකෙ රමිස්‌සති;

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, devaloke ramissati;

    සහස්‌සක්‌ඛත්‌තුං රාජා ච, චක්‌කවත්‌තී භවිස්‌සති.

    Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘උපපජ්‌ජති යං යොනිං, දෙවත්‌තං අථ මානුසං;

    ‘‘Upapajjati yaṃ yoniṃ, devattaṃ atha mānusaṃ;

    සබ්‌බදා සබ්‌බසොවණ්‌ණං, ඡදනං ධාරයිස්‌සති.

    Sabbadā sabbasovaṇṇaṃ, chadanaṃ dhārayissati.

    ‘‘තිංසකප්‌පසහස්‌සම්‌හි, ඔක්‌කාකකුලසම්‌භවො;

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ගොතමො නාම ගොත්‌තෙන, සත්‌ථා ලොකෙ භවිස්‌සති.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘තස්‌ස ධම්‌මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්‌මනිම්‌මිතො;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    සබ්‌බාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය, නිබ්‌බායිස්‌සතිනාසවො.

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ නිසීදිත්‌වා, සීහනාදං නදිස්‌සති;

    ‘‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, sīhanādaṃ nadissati;

    චිතකෙ ඡත්‌තං ධාරෙන්‌ති, හෙට්‌ඨා ඡත්‌තම්‌හි ඩය්‌හථ.

    Citake chattaṃ dhārenti, heṭṭhā chattamhi ḍayhatha.

    ‘‘සාමඤ්‌ඤං මෙ අනුප්‌පත්‌තං, කිලෙසා ඣාපිතා මයා;

    ‘‘Sāmaññaṃ me anuppattaṃ, kilesā jhāpitā mayā;

    මණ්‌ඩපෙ රුක්‌ඛමූලෙ වා, සන්‌තාපො මෙ න විජ්‌ජති.

    Maṇḍape rukkhamūle vā, santāpo me na vijjati.

    ‘‘තිංසකප්‌පසහස්‌සම්‌හි, යං දානමදදිං තදා;

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, සබ්‌බදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, sabbadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අථ භගවා ආයස්‌මන්‌තං යසං දක්‌ඛිණං බාහුං පසාරෙත්‌වා ‘‘එහි භික්‌ඛූ’’ති ආහ. වචනසමනන්‌තරමෙව ද්‌වඞ්‌ගුලමත්‌තකෙසමස්‌සු අට්‌ඨපරික්‌ඛාරධරො වස්‌සසට්‌ඨිකත්‌ථෙරො විය අහොසි. සො අත්‌තනො පටිපත්‌තිං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා උදානෙන්‌තො එහිභික්‌ඛුභාවප්‌පත්‌තිතො පුරිමාවත්‌ථවසෙන –

    Atha bhagavā āyasmantaṃ yasaṃ dakkhiṇaṃ bāhuṃ pasāretvā ‘‘ehi bhikkhū’’ti āha. Vacanasamanantarameva dvaṅgulamattakesamassu aṭṭhaparikkhāradharo vassasaṭṭhikatthero viya ahosi. So attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānento ehibhikkhubhāvappattito purimāvatthavasena –

    117.

    117.

    ‘‘සුවිලිත්‌තො සුවසනො, සබ්‌බාභරණභූසිතො;

    ‘‘Suvilitto suvasano, sabbābharaṇabhūsito;

    තිස්‌සො විජ්‌ජා අජ්‌ඣගමිං, කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති. – ගාථං අභාසි;

    Tisso vijjā ajjhagamiṃ, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ සුවිලිත්‌තොති සුන්‌දරෙන කුඞ්‌කුමචන්‌දනානුලෙපනෙන විලිත්‌තගත්‌තො. සුවසනොති සුට්‌ඨු මහග්‌ඝකාසිකවත්‌ථවසනො. සබ්‌බාභරණභූසිතොති සීසූපගාදීහි සබ්‌බෙහි ආභරණෙහි අලඞ්‌කතො. අජ්‌ඣගමින්‌ති අධිගච්‌ඡිං. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Tattha suvilittoti sundarena kuṅkumacandanānulepanena vilittagatto. Suvasanoti suṭṭhu mahagghakāsikavatthavasano. Sabbābharaṇabhūsitoti sīsūpagādīhi sabbehi ābharaṇehi alaṅkato. Ajjhagaminti adhigacchiṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

    යසත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Yasattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 7. යසත්‌ථෙරගාථා • 7. Yasattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact