| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၁၀. ယောဂသုတ္တံ
10. Yogasuttaṃ
၁၀. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ယောဂာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကာမယောဂော, ဘဝယောဂော, ဒိဋ္ဌိယောဂော, အဝိဇ္ဇာယောဂော။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ကာမယောဂော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကာမာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ 1 အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တသ္သ ကာမာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနတော 2 ယော ကာမေသု ကာမရာဂော ကာမနန္ဒီ 3 ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပာသာ ကာမပရိဠာဟော ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမတဏ္ဟာ သာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂော။
10. ‘‘Cattārome , bhikkhave, yogā. Katame cattāro? Kāmayogo, bhavayogo, diṭṭhiyogo, avijjāyogo. Katamo ca, bhikkhave, kāmayogo? Idha, bhikkhave, ekacco kāmānaṃ samudayañca atthaṅgamañca 4 assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa kāmānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ appajānato 5 yo kāmesu kāmarāgo kāmanandī 6 kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmajjhosānaṃ kāmataṇhā sānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kāmayogo. Iti kāmayogo.
‘‘ဘဝယောဂော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဘဝာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဘဝာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနတော ယော ဘဝေသု ဘဝရာဂော ဘဝနန္ဒီ ဘဝသ္နေဟော ဘဝမုစ္ဆာ ဘဝပိပာသာ ဘဝပရိဠာဟော ဘဝဇ္ဈောသာနံ ဘဝတဏ္ဟာ သာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂော ဘဝယောဂော။
‘‘Bhavayogo ca kathaṃ hoti? Idha, bhikkhave, ekacco bhavānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa bhavānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ appajānato yo bhavesu bhavarāgo bhavanandī bhavasneho bhavamucchā bhavapipāsā bhavapariḷāho bhavajjhosānaṃ bhavataṇhā sānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhavayogo. Iti kāmayogo bhavayogo.
‘‘ဒိဋ္ဌိယောဂော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဒိဋ္ဌီနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဒိဋ္ဌီနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနတော ယော ဒိဋ္ဌီသု ဒိဋ္ဌိရာဂော ဒိဋ္ဌိနန္ဒီ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော ဒိဋ္ဌိမုစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိပိပာသာ ဒိဋ္ဌိပရိဠာဟော ဒိဋ္ဌိဇ္ဈောသာနံ 7 ဒိဋ္ဌိတဏ္ဟာ သာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂော ဘဝယောဂော ဒိဋ္ဌိယောဂော။
‘‘Diṭṭhiyogo ca kathaṃ hoti? Idha, bhikkhave, ekacco diṭṭhīnaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa diṭṭhīnaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ appajānato yo diṭṭhīsu diṭṭhirāgo diṭṭhinandī diṭṭhisneho diṭṭhimucchā diṭṭhipipāsā diṭṭhipariḷāho diṭṭhijjhosānaṃ 8 diṭṭhitaṇhā sānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhiyogo. Iti kāmayogo bhavayogo diṭṭhiyogo.
‘‘အဝိဇ္ဇာယောဂော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဆန္နံ ဖသ္သာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဆန္နံ ဖသ္သာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနတော ယာ ဆသု ဖသ္သာယတနေသု အဝိဇ္ဇာ အညာဏံ သာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂော ဘဝယောဂော ဒိဋ္ဌိယောဂော အဝိဇ္ဇာယောဂော, သံယုတ္တော ပာပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သံကိလေသိကေဟိ ပောနောဘဝိကေဟိ 9 သဒရေဟိ ဒုက္ခဝိပာကေဟိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိကေဟိ။ တသ္မာ အယောဂက္ခေမီတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ယောဂာ။
‘‘Avijjāyogo ca kathaṃ hoti? Idha, bhikkhave, ekacco channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ appajānato yā chasu phassāyatanesu avijjā aññāṇaṃ sānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, avijjāyogo. Iti kāmayogo bhavayogo diṭṭhiyogo avijjāyogo, saṃyutto pāpakehi akusalehi dhammehi saṃkilesikehi ponobhavikehi 10 sadarehi dukkhavipākehi āyatiṃ jātijarāmaraṇikehi. Tasmā ayogakkhemīti vuccati. Ime kho, bhikkhave, cattāro yogā.
‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, ဝိသံယောဂာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကာမယောဂဝိသံယောဂော, ဘဝယောဂဝိသံယောဂော, ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂော, အဝိဇ္ဇာယောဂဝိသံယောဂော။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ကာမယောဂဝိသံယောဂော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ကာမာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ကာမာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနတော ယော ကာမေသု ကာမရာဂော ကာမနန္ဒီ ကာမသ္နေဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမပိပာသာ ကာမပရိဠာဟော ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမတဏ္ဟာ သာ နာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမယောဂဝိသံယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂဝိသံယောဂော။
‘‘Cattārome , bhikkhave, visaṃyogā. Katame cattāro? Kāmayogavisaṃyogo, bhavayogavisaṃyogo, diṭṭhiyogavisaṃyogo, avijjāyogavisaṃyogo. Katamo ca, bhikkhave, kāmayogavisaṃyogo? Idha, bhikkhave, ekacco kāmānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa kāmānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānato yo kāmesu kāmarāgo kāmanandī kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmajjhosānaṃ kāmataṇhā sā nānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kāmayogavisaṃyogo. Iti kāmayogavisaṃyogo.
‘‘ဘဝယောဂဝိသံယောဂော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဘဝာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဘဝာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနတော ယော ဘဝေသု ဘဝရာဂော ဘဝနန္ဒီ ဘဝသ္နေဟော ဘဝမုစ္ဆာ ဘဝပိပာသာ ဘဝပရိဠာဟော ဘဝဇ္ဈောသာနံ ဘဝတဏ္ဟာ သာ နာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝယောဂဝိသံယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂဝိသံယောဂော ဘဝယောဂဝိသံယောဂော။
‘‘Bhavayogavisaṃyogo ca kathaṃ hoti? Idha, bhikkhave, ekacco bhavānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa bhavānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānato yo bhavesu bhavarāgo bhavanandī bhavasneho bhavamucchā bhavapipāsā bhavapariḷāho bhavajjhosānaṃ bhavataṇhā sā nānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhavayogavisaṃyogo. Iti kāmayogavisaṃyogo bhavayogavisaṃyogo.
‘‘ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဒိဋ္ဌီနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဒိဋ္ဌီနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနတော ယော ဒိဋ္ဌီသု ဒိဋ္ဌိရာဂော ဒိဋ္ဌိနန္ဒီ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော ဒိဋ္ဌိမုစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိပိပာသာ ဒိဋ္ဌိပရိဠာဟော ဒိဋ္ဌိဇ္ဈောသာနံ ဒိဋ္ဌိတဏ္ဟာ သာ နာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂော။ ဣတိ ကာမယောဂဝိသံယောဂော ဘဝယောဂဝိသံယောဂော ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂော။
‘‘Diṭṭhiyogavisaṃyogo ca kathaṃ hoti? Idha, bhikkhave, ekacco diṭṭhīnaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa diṭṭhīnaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānato yo diṭṭhīsu diṭṭhirāgo diṭṭhinandī diṭṭhisneho diṭṭhimucchā diṭṭhipipāsā diṭṭhipariḷāho diṭṭhijjhosānaṃ diṭṭhitaṇhā sā nānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhiyogavisaṃyogo. Iti kāmayogavisaṃyogo bhavayogavisaṃyogo diṭṭhiyogavisaṃyogo.
‘‘အဝိဇ္ဇာယောဂဝိသံယောဂော စ ကထံ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဆန္နံ ဖသ္သာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဆန္နံ ဖသ္သာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနတော ယာ ဆသု ဖသ္သာယတနေသု အဝိဇ္ဇာ အညာဏံ သာ နာနုသေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာယောဂဝိသံယောဂော ။ ဣတိ ကာမယောဂဝိသံယောဂော ဘဝယောဂဝိသံယောဂော ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂော အဝိဇ္ဇာယောဂဝိသံယောဂော, ဝိသံယုတ္တော ပာပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သံကိလေသိကေဟိ ပောနောဘဝိကေဟိ သဒရေဟိ ဒုက္ခဝိပာကေဟိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိကေဟိ။ တသ္မာ ယောဂက္ခေမီတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဝိသံယောဂာ’’တိ။
‘‘Avijjāyogavisaṃyogo ca kathaṃ hoti? Idha, bhikkhave, ekacco channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānato yā chasu phassāyatanesu avijjā aññāṇaṃ sā nānuseti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, avijjāyogavisaṃyogo . Iti kāmayogavisaṃyogo bhavayogavisaṃyogo diṭṭhiyogavisaṃyogo avijjāyogavisaṃyogo, visaṃyutto pāpakehi akusalehi dhammehi saṃkilesikehi ponobhavikehi sadarehi dukkhavipākehi āyatiṃ jātijarāmaraṇikehi. Tasmā yogakkhemīti vuccati. Ime kho, bhikkhave, cattāro visaṃyogā’’ti.
‘‘ကာမယောဂေန သံယုတ္တာ၊ ဘဝယောဂေန စူဘယံ။
‘‘Kāmayogena saṃyuttā, bhavayogena cūbhayaṃ;
ဒိဋ္ဌိယောဂေန သံယုတ္တာ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပုရက္ခတာ။
Diṭṭhiyogena saṃyuttā, avijjāya purakkhatā.
‘‘သတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ သံသာရံ၊ ဇာတိမရဏဂာမိနော။
‘‘Sattā gacchanti saṃsāraṃ, jātimaraṇagāmino;
ယေ စ ကာမေ ပရိညာယ၊ ဘဝယောဂဉ္စ သဗ္ဗသော။
Ye ca kāme pariññāya, bhavayogañca sabbaso.
‘‘ဒိဋ္ဌိယောဂံ သမူဟစ္စ၊ အဝိဇ္ဇဉ္စ ဝိရာဇယံ။
‘‘Diṭṭhiyogaṃ samūhacca, avijjañca virājayaṃ;
သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တာ၊ တေ ဝေ ယောဂာတိဂာ မုနီ’’တိ။ ဒသမံ။
Sabbayogavisaṃyuttā, te ve yogātigā munī’’ti. dasamaṃ;
ဘဏ္ဍဂာမဝဂ္ဂော ပဌမော။
Bhaṇḍagāmavaggo paṭhamo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
အနုဗုဒ္ဓံ ပပတိတံ ဒ္ဝေ၊ ခတာ အနုသောတပဉ္စမံ။
Anubuddhaṃ papatitaṃ dve, khatā anusotapañcamaṃ;
အပ္ပသ္သုတော စ သောဘနံ၊ ဝေသာရဇ္ဇံ တဏ္ဟာယောဂေန တေ ဒသာတိ။
Appassuto ca sobhanaṃ, vesārajjaṃ taṇhāyogena te dasāti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. ယောဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Yogasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁၀. ယောဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Yogasuttavaṇṇanā
