Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    15. සොළසකනිපාතො

    15. Soḷasakanipāto

    1. අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    1. Aññāsikoṇḍaññattheragāthāvaṇṇanā

    සොළසකනිපාතෙ එස භිය්‍යොතිආදිකා ආයස්‌මතො අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ හංසවතීනගරෙ ගහපතිමහාසාලකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌වා එකදිවසං සත්‌ථු සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුණන්‌තො සත්‌ථාරං එකං භික්‌ඛුං අත්‌තනො සාසනෙ පඨමං පටිවිද්‌ධධම්‌මරත්‌තඤ්‌ඤූනං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙන්‌තං දිස්‌වා සයම්‌පි තං ඨානන්‌තරං පත්‌ථෙන්‌තො සතසහස්‌සභික්‌ඛුපරිවාරස්‌ස සත්‌ථුනො සත්‌තාහං මහාදානං පවත්‌තෙත්‌වා පණිධානං අකාසි. සත්‌ථාපිස්‌ස අනන්‌තරායතං දිස්‌වා භාවිනිං සම්‌පත්‌තිං බ්‍යාකාසි. සො යාවජීවං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා සත්‌ථරි පරිනිබ්‌බුතෙ චෙතියෙ පතිට්‌ඨාපියමානෙ අන්‌තොචෙතියෙ රතනඝරං කාරෙසි, චෙතියං පරිවාරෙත්‌වා සහස්‌සරතනග්‌ඝියානි ච කාරෙසි.

    Soḷasakanipāte esa bhiyyotiādikā āyasmato aññāsikoṇḍaññattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare gahapatimahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ attano sāsane paṭhamaṃ paṭividdhadhammarattaññūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento satasahassabhikkhuparivārassa satthuno sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthāpissa anantarāyataṃ disvā bhāviniṃ sampattiṃ byākāsi. So yāvajīvaṃ puññāni katvā satthari parinibbute cetiye patiṭṭhāpiyamāne antocetiye ratanagharaṃ kāresi, cetiyaṃ parivāretvā sahassaratanagghiyāni ca kāresi.

    සො එවං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා, තතො චවිත්‌වා, දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ මහාකාලො නාම කුටුම්‌බිකො හුත්‌වා අට්‌ඨකරීසමත්‌තෙ ඛෙත්‌තෙ සාලිගබ්‌භං ඵාලෙත්‌වා, ගහිතසාලිතණ්‌ඩුලෙහි අසම්‌භින්‌නඛීරපායාසං සම්‌පාදෙත්‌වා, තත්‌ථ මධුසප්‌පිසක්‌කරාදයො පක්‌ඛිපිත්‌වා, බුද්‌ධප්‌පමුඛස්‌ස සඞ්‌ඝස්‌ස අදාසි. සාලිගබ්‌භං ඵාලෙත්‌වා ගහිතගහිතට්‌ඨානං පුන පූරති, පුථුකකාලෙ පුථුකග්‌ගං නාම අදාසි. ලායනෙ ලායනග්‌ගං, වෙණිකරණෙ වෙණග්‌ගං, කලාපාදිකරණෙ කලාපග්‌ගං, ඛලග්‌ගං, භණ්‌ඩග්‌ගං, මිනග්‌ගං, කොට්‌ඨග්‌ගන්‌ති; එවං එකසස්‌සෙ නව වාරෙ අග්‌ගදානං නාම අදාසි. තම්‌පි සස්‌සං අතිරෙකතරං සම්‌පන්‌නං අහොසි.

    So evaṃ puññāni katvā, tato cavitvā, devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle mahākālo nāma kuṭumbiko hutvā aṭṭhakarīsamatte khette sāligabbhaṃ phāletvā, gahitasālitaṇḍulehi asambhinnakhīrapāyāsaṃ sampādetvā, tattha madhusappisakkarādayo pakkhipitvā, buddhappamukhassa saṅghassa adāsi. Sāligabbhaṃ phāletvā gahitagahitaṭṭhānaṃ puna pūrati, puthukakāle puthukaggaṃ nāma adāsi. Lāyane lāyanaggaṃ, veṇikaraṇe veṇaggaṃ, kalāpādikaraṇe kalāpaggaṃ, khalaggaṃ, bhaṇḍaggaṃ, minaggaṃ, koṭṭhagganti; evaṃ ekasasse nava vāre aggadānaṃ nāma adāsi. Tampi sassaṃ atirekataraṃ sampannaṃ ahosi.

    එවං යාවජීවං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා, තතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා දෙවෙසු ච මනුස්‌සෙසු ච සංසරන්‌තො, අම්‌හාකං භගවතො උප්‌පත්‌තිතො පුරෙතරමෙව කපිලවත්‌ථුනගරස්‌ස අවිදූරෙ දොණවත්‌ථුනාමකෙ බ්‍රාහ්‌මණගාමෙ බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලකුලෙ නිබ්‌බත්‌ති. තස්‌ස කොණ්‌ඩඤ්‌ඤොති ගොත්‌තතො ආගතං නාමං අහොසි. සො වයප්‌පත්‌තො තයො වෙදෙ උග්‌ගහෙත්‌වා ලක්‌ඛණමන්‌තෙසු ච පාරං අගමාසි. තෙන සමයෙන අම්‌හාකං බොධිසත්‌තො තුසිතපුරතො චවිත්‌වා කපිලවත්‌ථුපුරෙ සුද්‌ධොදනමහාරාජස්‌ස ගෙහෙ නිබ්‌බත්‌ති. තස්‌ස නාමග්‌ගහණදිවසෙ අට්‌ඨුත්‌තරසතෙසු බ්‍රාහ්‌මණෙසු උපනීතෙසු යෙ අට්‌ඨ බ්‍රාහ්‌මණා ලක්‌ඛණපරිග්‌ගහණත්‌ථං මහාතලං උපනීතා. සො තෙසු සබ්‌බනවකො හුත්‌වා, මහාපුරිසස්‌ස ලක්‌ඛණනිප්‌ඵත්‌තිං දිස්‌වා, ‘‘එකංසෙන අයං බුද්‌ධො භවිස්‌සතී’’ති නිට්‌ඨං ගන්‌ත්‌වා මහාසත්‌තස්‌ස අභිනික්‌ඛමනං උදික්‌ඛන්‌තො විචරති.

    Evaṃ yāvajīvaṃ puññāni katvā, tato cuto devaloke nibbattitvā devesu ca manussesu ca saṃsaranto, amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kapilavatthunagarassa avidūre doṇavatthunāmake brāhmaṇagāme brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Tassa koṇḍaññoti gottato āgataṃ nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetvā lakkhaṇamantesu ca pāraṃ agamāsi. Tena samayena amhākaṃ bodhisatto tusitapurato cavitvā kapilavatthupure suddhodanamahārājassa gehe nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase aṭṭhuttarasatesu brāhmaṇesu upanītesu ye aṭṭha brāhmaṇā lakkhaṇapariggahaṇatthaṃ mahātalaṃ upanītā. So tesu sabbanavako hutvā, mahāpurisassa lakkhaṇanipphattiṃ disvā, ‘‘ekaṃsena ayaṃ buddho bhavissatī’’ti niṭṭhaṃ gantvā mahāsattassa abhinikkhamanaṃ udikkhanto vicarati.

    බොධිසත්‌තොපි ඛො මහතා පරිවාරෙන වඩ්‌ඪමානො අනුක්‌කමෙන වුද්‌ධිප්‌පත්‌තො ඤාණපරිපාකං ගන්‌ත්‌වා එකූනතිංසතිමෙ වස්‌සෙ මහාභිනික්‌ඛමනං නික්‌ඛමන්‌තො අනොමානදීතීරෙ පබ්‌බජිත්‌වා අනුක්‌කමෙන උරුවෙලං ගන්‌ත්‌වා පධානං පදහි. තදා කොණ්‌ඩඤ්‌ඤො මාණවො මහාසත්‌තස්‌ස පබ්‌බජිතභාවං සුත්‌වා, ලක්‌ඛණපරිග්‌ගාහකබ්‍රාහ්‌මණානං පුත්‌තෙහි වප්‌පමාණවාදීහි සද්‌ධිං අත්‌තපඤ්‌චමො පබ්‌බජිත්‌වා, අනුක්‌කමෙන බොධිසත්‌තස්‌ස සන්‌තිකං උපසඞ්‌කමිත්‌වා, ඡබ්‌බස්‌සානි තං උපට්‌ඨහන්‌තො තස්‌ස ඔළාරිකාහාරපරිභොගෙන නිබ්‌බින්‌නො අපක්‌කමිත්‌වා ඉසිපතනං අගමාසි. අථ ඛො බොධිසත්‌තො ඔළාරිකාහාරපරිභොගෙන ලද්‌ධකායබලො වෙසාඛපුණ්‌ණමායං බොධිරුක්‌ඛමූලෙ අපරාජිතපල්‌ලඞ්‌කෙ නිසින්‌නො තිණ්‌ණං මාරානං මත්‌ථකං මද්‌දිත්‌වා, අභිසම්‌බුද්‌ධො හුත්‌වා, සත්‌තසත්‌තාහං බොධිමණ්‌ඩෙයෙව වීතිනාමෙත්‌වා, පඤ්‌චවග්‌ගියානං ඤාණපරිපාකං ඤත්‌වා, ආසාළ්‌හීපුණ්‌ණමායං ඉසිපතනං ගන්‌ත්‌වා, තෙසං ධම්‌මචක්‌කපවත්‌තනසුත්‌තන්‌තං (මහාව. 13 ආදයො; සං. නි. 5.1081) දෙසෙසි. දෙසනාපරියොසානෙ කොණ්‌ඩඤ්‌ඤත්‌ථෙරො අට්‌ඨාරසහි බ්‍රහ්‌මකොටීහි සද්‌ධිං සොතාපත්‌තිඵලෙ පතිට්‌ඨාසි. අථ පඤ්‌චමියං පක්‌ඛස්‌ස අනත්‌තලක්‌ඛණසුත්‌තන්‌තදෙසනාය (මහාව. 20; සං. නි. 3.59) අරහත්‌තං සච්‌ඡාකාසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.1.596-612) –

    Bodhisattopi kho mahatā parivārena vaḍḍhamāno anukkamena vuddhippatto ñāṇaparipākaṃ gantvā ekūnatiṃsatime vasse mahābhinikkhamanaṃ nikkhamanto anomānadītīre pabbajitvā anukkamena uruvelaṃ gantvā padhānaṃ padahi. Tadā koṇḍañño māṇavo mahāsattassa pabbajitabhāvaṃ sutvā, lakkhaṇapariggāhakabrāhmaṇānaṃ puttehi vappamāṇavādīhi saddhiṃ attapañcamo pabbajitvā, anukkamena bodhisattassa santikaṃ upasaṅkamitvā, chabbassāni taṃ upaṭṭhahanto tassa oḷārikāhāraparibhogena nibbinno apakkamitvā isipatanaṃ agamāsi. Atha kho bodhisatto oḷārikāhāraparibhogena laddhakāyabalo vesākhapuṇṇamāyaṃ bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā, abhisambuddho hutvā, sattasattāhaṃ bodhimaṇḍeyeva vītināmetvā, pañcavaggiyānaṃ ñāṇaparipākaṃ ñatvā, āsāḷhīpuṇṇamāyaṃ isipatanaṃ gantvā, tesaṃ dhammacakkapavattanasuttantaṃ (mahāva. 13 ādayo; saṃ. ni. 5.1081) desesi. Desanāpariyosāne koṇḍaññatthero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Atha pañcamiyaṃ pakkhassa anattalakkhaṇasuttantadesanāya (mahāva. 20; saṃ. ni. 3.59) arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.596-612) –

    ‘‘පදුමුත්‌තරසම්‌බුද්‌ධං, ලොකජෙට්‌ඨං විනායකං;

    ‘‘Padumuttarasambuddhaṃ, lokajeṭṭhaṃ vināyakaṃ;

    බුද්‌ධභූමිමනුප්‌පත්‌තං, පඨමං අද්‌දසං අහං.

    Buddhabhūmimanuppattaṃ, paṭhamaṃ addasaṃ ahaṃ.

    ‘‘යාවතා බොධියා මූලෙ, යක්‌ඛා සබ්‌බෙ සමාගතා;

    ‘‘Yāvatā bodhiyā mūle, yakkhā sabbe samāgatā;

    සම්‌බුද්‌ධං පරිවාරෙත්‌වා, වන්‌දන්‌ති පඤ්‌ජලීකතා.

    Sambuddhaṃ parivāretvā, vandanti pañjalīkatā.

    ‘‘සබ්‌බෙ දෙවා තුට්‌ඨමනා, ආකාසෙ සඤ්‌චරන්‌ති තෙ;

    ‘‘Sabbe devā tuṭṭhamanā, ākāse sañcaranti te;

    බුද්‌ධො අයං අනුප්‌පත්‌තො, අන්‌ධකාරතමොනුදො.

    Buddho ayaṃ anuppatto, andhakāratamonudo.

    ‘‘තෙසං හාසපරෙතානං, මහානාදො අවත්‌තථ;

    ‘‘Tesaṃ hāsaparetānaṃ, mahānādo avattatha;

    කිලෙසෙ ඣාපයිස්‌සාම, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධසාසනෙ.

    Kilese jhāpayissāma, sammāsambuddhasāsane.

    ‘‘දෙවානං ගිරමඤ්‌ඤාය, වාචාසභිමුදීරිහං;

    ‘‘Devānaṃ giramaññāya, vācāsabhimudīrihaṃ;

    හට්‌ඨො හට්‌ඨෙන චිත්‌තෙන, ආදිභික්‌ඛමදාසහං.

    Haṭṭho haṭṭhena cittena, ādibhikkhamadāsahaṃ.

    ‘‘මම සඞ්‌කප්‌පමඤ්‌ඤාය, සත්‌ථා ලොකෙ අනුත්‌තරො;

    ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

    දෙවසඞ්‌ඝෙ නිසීදිත්‌වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.

    Devasaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘සත්‌තාහං අභිනික්‌ඛම්‌ම, බොධිං අජ්‌ඣගමං අහං;

    ‘‘Sattāhaṃ abhinikkhamma, bodhiṃ ajjhagamaṃ ahaṃ;

    ඉදං මෙ පඨමං භත්‌තං, බ්‍රහ්‌මචාරිස්‌ස යාපනං.

    Idaṃ me paṭhamaṃ bhattaṃ, brahmacārissa yāpanaṃ.

    ‘‘තුසිතා හි ඉධාගන්‌ත්‌වා, යො මෙ භික්‌ඛං උපානයි;

    ‘‘Tusitā hi idhāgantvā, yo me bhikkhaṃ upānayi;

    තමහං කිත්‌තයිස්‌සාමි, සුණොථ මම භාසතො.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇotha mama bhāsato.

    ‘‘තිංසකප්‌පසහස්‌සානි, දෙවරජ්‌ජං කරිස්‌සති;

    ‘‘Tiṃsakappasahassāni, devarajjaṃ karissati;

    සබ්‌බෙ දෙවෙ අභිභොත්‌වා, තිදිවං ආවසිස්‌සති.

    Sabbe deve abhibhotvā, tidivaṃ āvasissati.

    ‘‘දෙවලොකා චවිත්‌වාන, මනුස්‌සත්‌තං ගමිස්‌සති;

    ‘‘Devalokā cavitvāna, manussattaṃ gamissati;

    සහස්‌සධා චක්‌කවත්‌තී, තත්‌ථ රජ්‌ජං කරිස්‌සති.

    Sahassadhā cakkavattī, tattha rajjaṃ karissati.

    ‘‘කප්‌පසතසහස්‌සම්‌හි, ඔක්‌කාකකුලසම්‌භවො;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ගොතමො නාම ගොත්‌තෙන, සත්‌ථා ලොකෙ භවිස්‌සති.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘තිදසා සො චවිත්‌වාන, මනුස්‌සත්‌තං ගමිස්‌සති;

    ‘‘Tidasā so cavitvāna, manussattaṃ gamissati;

    අගාරා පබ්‌බජිත්‌වාන, ඡබ්‌බස්‌සානි වසිස්‌සති.

    Agārā pabbajitvāna, chabbassāni vasissati.

    ‘‘තතො සත්‌තමකෙ වස්‌සෙ, බුද්‌ධො සච්‌චං කථෙස්‌සති;

    ‘‘Tato sattamake vasse, buddho saccaṃ kathessati;

    කොණ්‌ඩඤ්‌ඤො නාම නාමෙන, පඨමං සච්‌ඡිකාහිති.

    Koṇḍañño nāma nāmena, paṭhamaṃ sacchikāhiti.

    ‘‘නික්‌ඛන්‌තෙනානුපබ්‌බජිං, පධානං සුකතං මයා;

    ‘‘Nikkhantenānupabbajiṃ, padhānaṃ sukataṃ mayā;

    කිලෙසෙ ඣාපනත්‌ථාය, පබ්‌බජිං, අනගාරියං.

    Kilese jhāpanatthāya, pabbajiṃ, anagāriyaṃ.

    ‘‘අභිගන්‌ත්‌වාන සබ්‌බඤ්‌ඤූ, බුද්‌ධො ලොකෙ සදෙවකෙ;

    ‘‘Abhigantvāna sabbaññū, buddho loke sadevake;

    ඉසිනාමෙ මිගාරඤ්‌ඤෙ, අමතභෙරිමාහනි.

    Isināme migāraññe, amatabherimāhani.

    ‘‘සො දානි පත්‌තො අමතං, සන්‌තිපදමනුත්‌තරං;

    ‘‘So dāni patto amataṃ, santipadamanuttaraṃ;

    සබ්‌බාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය, විහරාමි අනාසවො.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘පටිසම්‌භිදා චතස්‌සො…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අථ නං සත්‌ථා අපරභාගෙ ජෙතවනමහාවිහාරෙ භික්‌ඛුසඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ පඤ්‌ඤත්‌තවරබුද්‌ධාසනෙ නිසින්‌නො පඨමං පටිවිද්‌ධධම්‌මභාවං දීපෙන්‌තො, ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං රත්‌තඤ්‌ඤූනං යදිදං අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤො’’ති (අ. නි. 1.188) එතදග්‌ගෙ ඨපෙසි. සො ද්‌වීහි අග්‌ගසාවකෙහි අත්‌තනි කරීයමානං පරමනිපච්‌චකාරං ගාමන්‌තසෙනාසනෙ ආකිණ්‌ණවිහාරඤ්‌ච පරිහරිතුකාමො, විවෙකාභිරතියා විහරිතුකාමො ච අත්‌තනො සන්‌තිකං උපගතානං ගහට්‌ඨපබ්‌බජිතානං පටිසන්‌ථාරකරණම්‌පි පපඤ්‌චං මඤ්‌ඤමානො සත්‌ථාරං ආපුච්‌ඡිත්‌වා හිමවන්‌තං පවිසිත්‌වා ඡද්‌දන්‌තෙහි නාගෙහි උපට්‌ඨියමානො ඡද්‌දන්‌තදහතීරෙ ද්‌වාදස වස්‌සානි වසි. එවං තත්‌ථ වසන්‌තං ථෙරං එකදිවසං සක්‌කො දෙවරාජා උපසඞ්‌කමිත්‌වා වන්‌දිත්‌වා ඨිතො එවමාහ – ‘‘සාධු මෙ, භන්‌තෙ, අය්‍යො ධම්‌මං දෙසෙතූ’’ති. ථෙරො තස්‌ස චතුසච්‌චගබ්‌භං තිලක්‌ඛණාහතං සුඤ්‌ඤතපටිසංයුත්‌තං නානානයවිචිත්‌තං අමතොගධං බුද්‌ධලීලාය ධම්‌මං දෙසෙසි. තං සුත්‌වා සක්‌කො අත්‌තනො පසාදං පවෙදෙන්‌තො –

    Atha naṃ satthā aparabhāge jetavanamahāvihāre bhikkhusaṅghamajjhe paññattavarabuddhāsane nisinno paṭhamaṃ paṭividdhadhammabhāvaṃ dīpento, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ rattaññūnaṃ yadidaṃ aññāsikoṇḍañño’’ti (a. ni. 1.188) etadagge ṭhapesi. So dvīhi aggasāvakehi attani karīyamānaṃ paramanipaccakāraṃ gāmantasenāsane ākiṇṇavihārañca pariharitukāmo, vivekābhiratiyā viharitukāmo ca attano santikaṃ upagatānaṃ gahaṭṭhapabbajitānaṃ paṭisanthārakaraṇampi papañcaṃ maññamāno satthāraṃ āpucchitvā himavantaṃ pavisitvā chaddantehi nāgehi upaṭṭhiyamāno chaddantadahatīre dvādasa vassāni vasi. Evaṃ tattha vasantaṃ theraṃ ekadivasaṃ sakko devarājā upasaṅkamitvā vanditvā ṭhito evamāha – ‘‘sādhu me, bhante, ayyo dhammaṃ desetū’’ti. Thero tassa catusaccagabbhaṃ tilakkhaṇāhataṃ suññatapaṭisaṃyuttaṃ nānānayavicittaṃ amatogadhaṃ buddhalīlāya dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā sakko attano pasādaṃ pavedento –

    673.

    673.

    ‘‘එස භිය්‍යො පසීදාමි, සුත්‌වා ධම්‌මං මහාරසං;

    ‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasaṃ;

    විරාගො දෙසිතො ධම්‌මො, අනුපාදාය සබ්‌බසො’’ති. – පඨමං ගාථමාහ;

    Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbaso’’ti. – paṭhamaṃ gāthamāha;

    තත්‌ථ එස භිය්‍යො පසීදාමි, සුත්‌වා ධම්‌මං මහාරසන්‌ති යදිපි අනෙකවාරං සත්‌ථු සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා තත්‌ථ අභිප්‌පසන්‌නො. ඉදානි පන තුම්‌හෙහි කථිතං නානානයවිචිත්‌තතාය අසෙචනකතාය ච මහාරසං ධම්‌මං සුත්‌වා එසො අහං තතො භිය්‍යො පසීදාමි. විරාගො දෙසිතො ධම්‌මො, අනුපාදාය සබ්‌බසොති සබ්‌බසංකිලෙසතො සබ්‌බසඞ්‌ඛාරතො ච විරජ්‌ජනතො විරාගජනනතො විරාගො. තතො එව රූපාදීසු කඤ්‌චි ධම්‌මං අනුපාදාය අග්‌ගහෙත්‌වා විමුත්‌තිසාධනවසෙන පවත්‌තත්‌තා සබ්‌බසො අනුපාදාය දෙසිතො.

    Tattha esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasanti yadipi anekavāraṃ satthu santike dhammaṃ sutvā tattha abhippasanno. Idāni pana tumhehi kathitaṃ nānānayavicittatāya asecanakatāya ca mahārasaṃ dhammaṃ sutvā eso ahaṃ tato bhiyyo pasīdāmi. Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbasoti sabbasaṃkilesato sabbasaṅkhārato ca virajjanato virāgajananato virāgo. Tato eva rūpādīsu kañci dhammaṃ anupādāya aggahetvā vimuttisādhanavasena pavattattā sabbaso anupādāya desito.

    එවං සක්‌කො දෙවරාජා ථෙරස්‌ස දෙසනං ථොමෙත්‌වා ථෙරං අභිවාදෙත්‌වා සකට්‌ඨානමෙව ගතො. අථෙකදිවසං ථෙරො මිච්‌ඡාවිතක්‌කෙහි අභිභුය්‍යමානානං එකච්‌චානං පුථුජ්‌ජනානං චිත්‌තාචාරං දිස්‌වා තප්‌පටිපක්‌ඛභූතඤ්‌චස්‌ස අනුක්‌කමං අනුස්‌සරිත්‌වා, අත්‌තනො ච සබ්‌බසො තතො විනිවත්‌තිතමානසතං ආවජ්‌ජෙත්‌වා තදත්‌ථං දීපෙත්‌වා –

    Evaṃ sakko devarājā therassa desanaṃ thometvā theraṃ abhivādetvā sakaṭṭhānameva gato. Athekadivasaṃ thero micchāvitakkehi abhibhuyyamānānaṃ ekaccānaṃ puthujjanānaṃ cittācāraṃ disvā tappaṭipakkhabhūtañcassa anukkamaṃ anussaritvā, attano ca sabbaso tato vinivattitamānasataṃ āvajjetvā tadatthaṃ dīpetvā –

    674.

    674.

    ‘‘බහූනි ලොකෙ චිත්‍රානි, අස්‌මිං පථවිමණ්‌ඩලෙ;

    ‘‘Bahūni loke citrāni, asmiṃ pathavimaṇḍale;

    මථෙන්‌ති මඤ්‌ඤෙ සඞ්‌කප්‌පං, සුභං රාගූපසංහිතං.

    Mathenti maññe saṅkappaṃ, subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ.

    675.

    675.

    ‘‘රජමුහතඤ්‌ච වාතෙන, යථා මෙඝොපසම්‌මයෙ;

    ‘‘Rajamuhatañca vātena, yathā meghopasammaye;

    එවං සම්‌මන්‌ති සඞ්‌කප්‌පා, යදා පඤ්‌ඤාය පස්‌සතී’’ති. – ද්‌වෙ ගාථා අභාසි;

    Evaṃ sammanti saṅkappā, yadā paññāya passatī’’ti. – dve gāthā abhāsi;

    තත්‌ථ බහූනි ලොකෙ චිත්‍රානීති රූපාදිවසෙන තත්‌ථාපි නීලපීතාදිවසෙන ඉත්‌ථිපුරිසාදිවසෙන ච අනෙකානි ලොකෙ චිත්‌තවිචිත්‌තානි ආරම්‌මණජාතානි. අස්‌මිං පථවිමණ්‌ඩලෙති පච්‌චක්‌ඛභූතං මනුස්‌සලොකං සන්‌ධාය වදති. මථෙන්‌ති මඤ්‌ඤෙ සඞ්‌කප්‌පන්‌ති තජ්‌ජං පුරිසවායාමසහිතං අරණිසහිතං විය අග්‌ගිං අයොනිසොමනසිකාරාභිසඞ්‌ඛාතානි මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පානි මථෙන්‌ති මඤ්‌ඤෙ මථෙන්‌තානි විය තිට්‌ඨන්‌ති. කීදිසං? සුභං රාගූපසංහිතං, කාමවිතක්‌කන්‌ති අත්‌ථො. සො හි සුභාකාරග්‌ගහණෙන ‘‘සුභො’’ති වොහරීයති.

    Tattha bahūni loke citrānīti rūpādivasena tatthāpi nīlapītādivasena itthipurisādivasena ca anekāni loke cittavicittāni ārammaṇajātāni. Asmiṃ pathavimaṇḍaleti paccakkhabhūtaṃ manussalokaṃ sandhāya vadati. Mathenti maññe saṅkappanti tajjaṃ purisavāyāmasahitaṃ araṇisahitaṃ viya aggiṃ ayonisomanasikārābhisaṅkhātāni micchāsaṅkappāni mathenti maññe mathentāni viya tiṭṭhanti. Kīdisaṃ? Subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ, kāmavitakkanti attho. So hi subhākāraggahaṇena ‘‘subho’’ti voharīyati.

    රජමුහතඤ්‌ච වාතෙනාති -ඉති නිපාතමත්‌තං. යථා ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ වාතෙන ඌහතං උට්‌ඨිතං රජං මහාමෙඝො වස්‌සන්‌තො උපසම්‌මයෙ, වූපසමෙය්‍ය. එවං සම්‌මන්‌ති සඞ්‌කප්‌පා, යදා පඤ්‌ඤාය පස්‌සතීති යදා අරියසාවකො තානි ලොකචිත්‍රානි සමුදයතො, අස්‌සාදතො, ආදීනවතො, නිස්‌සරණතො ච යථාභූතං පඤ්‌ඤාය පස්‌සති, අථ යථා තං රජං උහතං මෙඝෙන, එවං සම්‌මන්‌ති පඤ්‌ඤාය සබ්‌බෙපි මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පා. න හි උප්‌පන්‌නාය සම්‌මාදිට්‌ඨියා මිච්‌ඡාසඞ්‌කප්‌පා පතිට්‌ඨං ලභන්‌ති. යථා පන පඤ්‌ඤාය පස්‌සති, තං දස්‌සෙන්‌තො –

    Rajamuhatañcavātenāti ca-iti nipātamattaṃ. Yathā gimhānaṃ pacchime māse vātena ūhataṃ uṭṭhitaṃ rajaṃ mahāmegho vassanto upasammaye, vūpasameyya. Evaṃ sammanti saṅkappā, yadā paññāya passatīti yadā ariyasāvako tāni lokacitrāni samudayato, assādato, ādīnavato, nissaraṇato ca yathābhūtaṃ paññāya passati, atha yathā taṃ rajaṃ uhataṃ meghena, evaṃ sammanti paññāya sabbepi micchāsaṅkappā. Na hi uppannāya sammādiṭṭhiyā micchāsaṅkappā patiṭṭhaṃ labhanti. Yathā pana paññāya passati, taṃ dassento –

    676.

    676.

    ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චාති, යදා පඤ්‌ඤාය පස්‌සති;

    ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;

    අථ නිබ්‌බින්‌දති දුක්‌ඛෙ, එස මග්‌ගො විසුද්‌ධියා.

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

    677.

    677.

    ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා දුක්‌ඛාති…පෙ.… එස මග්‌ගො විසුද්‌ධියා.

    ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhāti…pe… esa maggo visuddhiyā.

    678.

    678.

    ‘‘සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තාති, යදා පඤ්‌ඤාය පස්‌සති;

    ‘‘Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;

    අථ නිබ්‌බින්‌දති දුක්‌ඛෙ, එස මග්‌ගො විසුද්‌ධියා’’ති. –

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. –

    තිස්‌සො ගාථා අභාසි.

    Tisso gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරාති ඡළාරම්‌මණසඞ්‌ගහා සබ්‌බෙ තෙභූමකා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා. අනිච්‌චාති ‘‘ආදිමජ්‌ඣඅන්‌තවන්‌තතො, අනිච්‌චන්‌තිකතො, තාවකාලිකතො, තත්‌ථ තත්‌ථ භිජ්‌ජනතො න නිච්‌චා’’ති යදා විපස්‌සනාපඤ්‌ඤාය පස්‌සති. අථ නිබ්‌බින්‌දති දුක්‌ඛෙති අථ ඉමස්‌මිං වට්‌ටදුක්‌ඛෙ නිබ්‌බින්‌දති, නිබ්‌බින්‌දන්‌තො දුක්‌ඛපරිජානනාදිවිධිනා සච්‌චානි පටිවිජ්‌ඣති. එස මග්‌ගො විසුද්‌ධියාති එස යථාවුත්‌තො විපස්‌සනාවිධි ඤාණදස්‌සනවිසුද්‌ධියා, අච්‌චන්‌තවිසුද්‌ධියා ච මග්‌ගො අධිගමුපායො.

    Tattha sabbe saṅkhārāti chaḷārammaṇasaṅgahā sabbe tebhūmakā pañcakkhandhā. Aniccāti ‘‘ādimajjhaantavantato, aniccantikato, tāvakālikato, tattha tattha bhijjanato na niccā’’ti yadā vipassanāpaññāya passati. Atha nibbindati dukkheti atha imasmiṃ vaṭṭadukkhe nibbindati, nibbindanto dukkhaparijānanādividhinā saccāni paṭivijjhati. Esa maggo visuddhiyāti esa yathāvutto vipassanāvidhi ñāṇadassanavisuddhiyā, accantavisuddhiyā ca maggo adhigamupāyo.

    දුක්‌ඛාති සප්‌පටිභයතො, උදයබ්‌බයසම්‌පටිපීළනතො, දුක්‌ඛමතො, සුඛපටික්‌ඛෙපතො ච දුක්‌ඛා. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Dukkhāti sappaṭibhayato, udayabbayasampaṭipīḷanato, dukkhamato, sukhapaṭikkhepato ca dukkhā. Sesaṃ vuttanayameva.

    සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තාති සබ්‌බෙපි චතුභූමකා ධම්‌මා අනත්‌තා. ඉධ පන තෙභූමකධම්‌මාව ගහෙතබ්‌බා. තෙ හි අසාරතො, අවසවත්‌තනතො, සුඤ්‌ඤතො, අත්‌තපටික්‌ඛෙපතො ච අනත්‌තාති විපස්‌සිතබ්‌බා. සෙසං පුරිමසදිසමෙව.

    Sabbe dhammā anattāti sabbepi catubhūmakā dhammā anattā. Idha pana tebhūmakadhammāva gahetabbā. Te hi asārato, avasavattanato, suññato, attapaṭikkhepato ca anattāti vipassitabbā. Sesaṃ purimasadisameva.

    එවං විපස්‌සනාවිධිං දස්‌සෙත්‌වා තෙන විධිනා කතකිච්‌චං අත්‌තානං අඤ්‌ඤං විය කත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො –

    Evaṃ vipassanāvidhiṃ dassetvā tena vidhinā katakiccaṃ attānaṃ aññaṃ viya katvā dassento –

    679.

    679.

    ‘‘බුද්‌ධානුබුද්‌ධො යො ථෙරො, කොණ්‌ඩඤ්‌ඤො තිබ්‌බනික්‌කමො;

    ‘‘Buddhānubuddho yo thero, koṇḍañño tibbanikkamo;

    පහීනජාතිමරණො, බ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස කෙවලී.

    Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī.

    680.

    680.

    ‘‘ඔඝපාසො දළ්‌හඛිලො, පබ්‌බතො දුප්‌පදාලයො;

    ‘‘Oghapāso daḷhakhilo, pabbato duppadālayo;

    ඡෙත්‌වා ඛිලඤ්‌ච පාසඤ්‌ච, සෙලං භෙත්‌වාන දුබ්‌භිදං;

    Chetvā khilañca pāsañca, selaṃ bhetvāna dubbhidaṃ;

    තිණ්‌ණො පාරඞ්‌ගතො ඣායී, මුත්‌තො සො මාරබන්‌ධනා’’ති. –

    Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, mutto so mārabandhanā’’ti. –

    ගාථාද්‌වයමාහ.

    Gāthādvayamāha.

    තත්‌ථ බුද්‌ධානුබුද්‌ධොති බුද්‌ධානං අනුබුද්‌ධො, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි බුජ්‌ඣිතානි සච්‌චානි තෙසං දෙසනානුසාරෙන බුජ්‌ඣතීති අත්‌ථො. ථිරෙහි අසෙක්‌ඛෙහි සීලසාරාදීහි සමන්‌නාගතොති, ථෙරො. කොණ්‌ඩඤ්‌ඤොති ගොත්‌තකිත්‌තනං. තිබ්‌බනික්‌කමොති දළ්‌හවීරියො, ථිරපරක්‌කමො. ජාතිමරණානං පහීනකාරණත්‌තා පහීනජාතිමරණො. බ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස කෙවලීති මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස අනවසෙසං, අනවසෙසතො වා මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස පාරිපූරකො, අථ වා කෙවලී නාම කිලෙසෙහි අසම්‌මිස්‌සතාය මග්‌ගඤාණං ඵලඤාණඤ්‌ච, තං ඉමස්‌මිං අත්‌ථීති කෙවලී. යස්‌මා පන තදුභයම්‌පි මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස වසෙන හොති න අඤ්‌ඤථා, තස්‌මා ‘‘බ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස කෙවලී’’ති වුත්‌තං.

    Tattha buddhānubuddhoti buddhānaṃ anubuddho, sammāsambuddhehi bujjhitāni saccāni tesaṃ desanānusārena bujjhatīti attho. Thirehi asekkhehi sīlasārādīhi samannāgatoti, thero. Koṇḍaññoti gottakittanaṃ. Tibbanikkamoti daḷhavīriyo, thiraparakkamo. Jātimaraṇānaṃ pahīnakāraṇattā pahīnajātimaraṇo. Brahmacariyassa kevalīti maggabrahmacariyassa anavasesaṃ, anavasesato vā maggabrahmacariyassa pāripūrako, atha vā kevalī nāma kilesehi asammissatāya maggañāṇaṃ phalañāṇañca, taṃ imasmiṃ atthīti kevalī. Yasmā pana tadubhayampi maggabrahmacariyassa vasena hoti na aññathā, tasmā ‘‘brahmacariyassa kevalī’’ti vuttaṃ.

    ඔඝපාසොති ‘‘කාමොඝො, භවොඝො, දිට්‌ඨොඝො, අවිජ්‌ජොඝො’’ති (ධ. ස. 1156; විභ. 938) එවං වුත්‌තා චත්‌තාරො ඔඝා – ‘‘අන්‌තලික්‌ඛචරො පාසො, ය්‌වායං චරති මානසො’’ති (මහාව. 33; සං. නි. 1.151) එවං වුත්‌තො රාගපාසො ච. දළ්‌හඛිලොති ‘‘සත්‌ථරි කඞ්‌ඛති, ධම්‌මෙ කඞ්‌ඛති, සඞ්‌ඝෙ කඞ්‌ඛති, සික්‌ඛාය කඞ්‌ඛති, සබ්‍රහ්‌මචාරීසු කුපිතො හොති අනත්‌තමනො ආහතචිත්‌තො ඛිලජාතො’’ති (ම. නි. 1.185; අ. නි. 5.205) එවං වුත්‌තො දළ්‌හො ථිරො පඤ්‌චවිධො චෙතොඛිලො ච. පචුරජනෙහි පදාලෙතුං අසක්‌කුණෙය්‍යතාය දුප්‌පදාලයො. තතො එව පබ්‌බතසදිසතාය පබ්‌බතොති ච සඞ්‌ඛං ගතො. ‘‘දුක්‌ඛෙ අඤ්‌ඤාණ’’න්‌තිආදිනා (විභ. 226; සං. නි. 2.2) වා නයෙන වුත්‌තො අඤ්‌ඤාණප්‌පභෙදො ච. ඉති එතං සබ්‌බං ඡෙත්‌වා ඛිලඤ්‌ච පාසඤ්‌චාති එතෙසු චතුබ්‌බිධෙසු සංකිලෙසධම්‌මෙසු යො ඛිලඤ්‌ච පාසඤ්‌ච අරියමග්‌ගඤාණාසිනා ඡින්‌දිත්‌වා. සෙලං භෙත්‌වාන දුබ්‌භිදන්‌ති යෙන කෙනචි ඤාණෙන ඡින්‌දිතුං අසක්‌කුණෙය්‍යං අඤ්‌ඤාණසෙලං වජිරූපමඤාණෙන ඡින්‌දිත්‌වා, චත්‌තාරොපි ඔඝෙ තරිත්‌වා, තෙසං පරතීරෙ නිබ්‌බානෙ ඨිතත්‌තා තිණ්‌ණො පාරඞ්‌ගතො. ආරම්‌මණූපනිජ්‌ඣානලක්‌ඛණෙන ලක්‌ඛණූපනිජ්‌ඣානලක්‌ඛණෙනාති දුවිධෙනපි ඣායී; මුත්‌තො සො මාරබන්‌ධනාති සො එවරූපො ඛීණාසවො සබ්‌බස්‌මාපි කිලෙසමාරබන්‌ධනා මුත්‌තො විප්‌පමුත්‌තො විසංයුත්‌තොති. අත්‌තානමෙව සන්‌ධාය ථෙරො වදති.

    Oghapāsoti ‘‘kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjogho’’ti (dha. sa. 1156; vibha. 938) evaṃ vuttā cattāro oghā – ‘‘antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso’’ti (mahāva. 33; saṃ. ni. 1.151) evaṃ vutto rāgapāso ca. Daḷhakhiloti ‘‘satthari kaṅkhati, dhamme kaṅkhati, saṅghe kaṅkhati, sikkhāya kaṅkhati, sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto’’ti (ma. ni. 1.185; a. ni. 5.205) evaṃ vutto daḷho thiro pañcavidho cetokhilo ca. Pacurajanehi padāletuṃ asakkuṇeyyatāya duppadālayo. Tato eva pabbatasadisatāya pabbatoti ca saṅkhaṃ gato. ‘‘Dukkhe aññāṇa’’ntiādinā (vibha. 226; saṃ. ni. 2.2) vā nayena vutto aññāṇappabhedo ca. Iti etaṃ sabbaṃ chetvā khilañca pāsañcāti etesu catubbidhesu saṃkilesadhammesu yo khilañca pāsañca ariyamaggañāṇāsinā chinditvā. Selaṃ bhetvāna dubbhidanti yena kenaci ñāṇena chindituṃ asakkuṇeyyaṃ aññāṇaselaṃ vajirūpamañāṇena chinditvā, cattāropi oghe taritvā, tesaṃ paratīre nibbāne ṭhitattā tiṇṇo pāraṅgato. Ārammaṇūpanijjhānalakkhaṇena lakkhaṇūpanijjhānalakkhaṇenāti duvidhenapi jhāyī; mutto so mārabandhanāti so evarūpo khīṇāsavo sabbasmāpi kilesamārabandhanā mutto vippamutto visaṃyuttoti. Attānameva sandhāya thero vadati.

    අථෙකදිවසං ථෙරො, අත්‌තනො සද්‌ධිවිහාරිකං එකං භික්‌ඛුං අකල්‍යාණමිත්‌තසංසග්‌ගෙන කුසීතං හීනවීරියං උද්‌ධතං උන්‌නළං විහරන්‌තං දිස්‌වා, ඉද්‌ධියා තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා, තං ‘‘මා, ආවුසො, එවං කරි, අකල්‍යාණමිත්‌තෙ පහාය කල්‍යාණමිත්‌තෙ සෙවන්‌තො සමණධම්‌මං කරොහී’’ති ඔවදි. සො ථෙරස්‌ස වචනං නාදියි. ථෙරො තස්‌ස අනාදියනෙන ධම්‌මසංවෙගප්‌පත්‌තො පුග්‌ගලාධිට්‌ඨානාය කථාය මිච්‌ඡාපටිපත්‌තිං ගරහන්‌තො සම්‌මාපටිපත්‌තිං විවෙකවාසඤ්‌ච පසංසන්‌තො –

    Athekadivasaṃ thero, attano saddhivihārikaṃ ekaṃ bhikkhuṃ akalyāṇamittasaṃsaggena kusītaṃ hīnavīriyaṃ uddhataṃ unnaḷaṃ viharantaṃ disvā, iddhiyā tattha gantvā, taṃ ‘‘mā, āvuso, evaṃ kari, akalyāṇamitte pahāya kalyāṇamitte sevanto samaṇadhammaṃ karohī’’ti ovadi. So therassa vacanaṃ nādiyi. Thero tassa anādiyanena dhammasaṃvegappatto puggalādhiṭṭhānāya kathāya micchāpaṭipattiṃ garahanto sammāpaṭipattiṃ vivekavāsañca pasaṃsanto –

    681.

    681.

    ‘‘උද්‌ධතො චපලො භික්‌ඛු, මිත්‌තෙ ආගම්‌ම පාපකෙ;

    ‘‘Uddhato capalo bhikkhu, mitte āgamma pāpake;

    සංසීදති මහොඝස්‌මිං, ඌමියා පටිකුජ්‌ජිතො.

    Saṃsīdati mahoghasmiṃ, ūmiyā paṭikujjito.

    682.

    682.

    ‘‘අනුද්‌ධතො අචපලො, නිපකො සංවුතින්‌ද්‍රියො;

    ‘‘Anuddhato acapalo, nipako saṃvutindriyo;

    කල්‍යාණමිත්‌තො මෙධාවී, දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරො සියා.

    Kalyāṇamitto medhāvī, dukkhassantakaro siyā.

    683.

    683.

    ‘‘කාලපබ්‌බඞ්‌ගසඞ්‌කාසො, කිසො ධමනිසන්‌ථතො;

    ‘‘Kālapabbaṅgasaṅkāso, kiso dhamanisanthato;

    මත්‌තඤ්‌ඤූ අන්‌නපානස්‌මිං, අදීනමනසො නරො.

    Mattaññū annapānasmiṃ, adīnamanaso naro.

    684.

    684.

    ‘‘ඵුට්‌ඨො ඩංසෙහි මකසෙහි, අරඤ්‌ඤස්‌මිං බ්‍රහාවනෙ;

    ‘‘Phuṭṭho ḍaṃsehi makasehi, araññasmiṃ brahāvane;

    නාගො සඞ්‌ගාමසීසෙව, සතො තත්‍රාධිවාසයෙ.

    Nāgo saṅgāmasīseva, sato tatrādhivāsaye.

    685-6.

    685-6.

    ‘‘නාභිනන්‌දාමි මරණං…පෙ.… සම්‌පජානො පතිස්‌සතො.

    ‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ…pe… sampajāno patissato.

    687.

    687.

    ‘‘පරිචිණ්‌ණො මයා සත්‌ථා…පෙ.… භවනෙත්‌ති සමූහතා.

    ‘‘Pariciṇṇo mayā satthā…pe… bhavanetti samūhatā.

    688.

    688.

    ‘‘යස්‌ස චත්‌ථාය පබ්‌බජිතො, අගාරස්‌මානගාරියං;

    ‘‘Yassa catthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;

    සො මෙ අත්‌ථො අනුප්‌පත්‌තො, කිං මෙ සද්‌ධිවිහාරිනා’’ති. –

    So me attho anuppatto, kiṃ me saddhivihārinā’’ti. –

    ඉමා ගාථා අභාසි.

    Imā gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ උද්‌ධතොති උද්‌ධච්‌චයුත්‌තො අසමාහිතො වික්‌ඛිත්‌තචිත්‌තො. චපලොති පත්‌තචීවරමණ්‌ඩනාදිනා චාපල්‍යෙන සමන්‌නාගතො ලොලපකතිකො. මිත්‌තෙ ආගම්‌ම පාපකෙති අකල්‍යාණමිත්‌තෙ නිස්‌සාය සමණධම්‌මං අකරොන්‌තො. සංසීදති මහොඝස්‌මිං, ඌමියා පටිකුජ්‌ජිතොති යථා මහාසමුද්‌දෙ පතිතපුරිසො සමුද්‌දවීචීහි ඔත්‌ථටො සීසං උක්‌ඛිපිතුං අලභන්‌තො තත්‌ථෙව සංසීදති, එවං සංසාරමහොඝස්‌මිං පරිබ්‌භමන්‌තො කොධුපායාසඌමියා පටිකුජ්‌ජිතො ඔත්‌ථටො විපස්‌සනාවසෙන පඤ්‌ඤාසීසං උක්‌ඛිපිතුං අලභන්‌තො තත්‌ථෙව සංසීදති.

    Tattha uddhatoti uddhaccayutto asamāhito vikkhittacitto. Capaloti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpalyena samannāgato lolapakatiko. Mitte āgamma pāpaketi akalyāṇamitte nissāya samaṇadhammaṃ akaronto. Saṃsīdati mahoghasmiṃ, ūmiyā paṭikujjitoti yathā mahāsamudde patitapuriso samuddavīcīhi otthaṭo sīsaṃ ukkhipituṃ alabhanto tattheva saṃsīdati, evaṃ saṃsāramahoghasmiṃ paribbhamanto kodhupāyāsaūmiyā paṭikujjito otthaṭo vipassanāvasena paññāsīsaṃ ukkhipituṃ alabhanto tattheva saṃsīdati.

    නිපකොති නිපුණො, අත්‌තත්‌ථපරත්‌ථෙසු කුසලො. සංවුතින්‌ද්‍රියොති මනච්‌ඡට්‌ඨානං ඉන්‌ද්‍රියානං සංවරණෙන පිහිතින්‌ද්‍රියො. කල්‍යාණමිත්‌තොති කල්‍යාණෙහි මිත්‌තෙහි සමන්‌නාගතො. මෙධාවීති ධම්‌මොජපඤ්‌ඤාය සමඞ්‌ගීභූතො. දුක්‌ඛස්‌සන්‌තකරො සියාති සො තාදිසො සකලස්‌සාපි වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තකරො භවෙය්‍ය.

    Nipakoti nipuṇo, attatthaparatthesu kusalo. Saṃvutindriyoti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇena pihitindriyo. Kalyāṇamittoti kalyāṇehi mittehi samannāgato. Medhāvīti dhammojapaññāya samaṅgībhūto. Dukkhassantakaro siyāti so tādiso sakalassāpi vaṭṭadukkhassa antakaro bhaveyya.

    කාලපබ්‌බඞ්‌ගසඞ්‌කාසොතිආදි විවෙකාභිරතිකිත්‌තනං. නාභිනන්‌දාමීතිආදි පන කතකිච්‌චභාවදස්‌සනං. තං සබ්‌බං හෙට්‌ඨා (ථෙරගා. අට්‌ඨ. 2.607) වුත්‌තත්‌ථමෙව. ඔසානෙ පන කිං මෙ සද්‌ධිවිහාරිනාති අත්‌තනො සද්‌ධිවිහාරිකං සන්‌ධාය වුත්‌තං. තස්‌මා එදිසෙන දුබ්‌බචෙන අනාදරෙන සද්‌ධිවිහාරිනා කිං මෙ පයොජනං එකවිහාරොයෙව මය්‌හං රුච්‌චතීති අත්‌ථො.

    Kālapabbaṅgasaṅkāsotiādi vivekābhiratikittanaṃ. Nābhinandāmītiādi pana katakiccabhāvadassanaṃ. Taṃ sabbaṃ heṭṭhā (theragā. aṭṭha. 2.607) vuttatthameva. Osāne pana kiṃ me saddhivihārināti attano saddhivihārikaṃ sandhāya vuttaṃ. Tasmā edisena dubbacena anādarena saddhivihārinā kiṃ me payojanaṃ ekavihāroyeva mayhaṃ ruccatīti attho.

    එවං පන වත්‌වා ඡද්‌දන්‌තදහමෙව ගතො. තත්‌ථ ද්‌වාදස වස්‌සානි වසිත්‌වා උපකට්‌ඨෙ පරිනිබ්‌බානෙ සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පරිනිබ්‌බානං අනුජානාපෙත්‌වා තත්‌ථෙව ගන්‌ත්‌වා පරිනිබ්‌බායි.

    Evaṃ pana vatvā chaddantadahameva gato. Tattha dvādasa vassāni vasitvā upakaṭṭhe parinibbāne satthāraṃ upasaṅkamitvā parinibbānaṃ anujānāpetvā tattheva gantvā parinibbāyi.

    අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Aññāsikoṇḍaññattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 1. අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤත්‌ථෙරගාථා • 1. Aññāsikoṇḍaññattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact