| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
7. අනුරුද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
230. එවං මෙ සුතන්‌ති අනුරුද්‌ධසුත්‌තං. තත්‌ථ එවමාහංසූති තස්‌ස උපාසකස්‌ස අඵාසුකකාලො අහොසි, තදා උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසු. අපණ්‌ණකන්‌ති අවිරාධිතං. එකත්‌ථාති අප්‌පමාණාති වා මහග්‌ගතාති වා ඣානමෙව චිත්‌තෙකග්‌ගතායෙව එවං වුච්‌චතීති ඉමං සන්‌ධාය එවමාහ.
230.Evaṃme sutanti anuruddhasuttaṃ. Tattha evamāhaṃsūti tassa upāsakassa aphāsukakālo ahosi, tadā upasaṅkamitvā evamāhaṃsu. Apaṇṇakanti avirādhitaṃ. Ekatthāti appamāṇāti vā mahaggatāti vā jhānameva cittekaggatāyeva evaṃ vuccatīti imaṃ sandhāya evamāha.
231. යාවතා එකං රුක්‌ඛමූලං මහග්‌ගතන්‌ති ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරතීති එකරුක්‌ඛමූලපමාණට්‌ඨානං කසිණනිමිත්‌තෙන ඔත්‌ථරිත්‌වා තස්‌මිං කසිණනිමිත්‌තෙ මහග්‌ගතජ්‌ඣානං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. මහග්‌ගතන්‌ති පනස්‌ස ආභොගො නත්‌ථි, කෙවලං මහග්‌ගතජ්‌ඣානපවත්‌තිවසෙන පනෙතං වුත්‌තං. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ. ඉමිනා ඛො එතං ගහපති පරියායෙනාති ඉමිනා කාරණෙන. එත්‌ථ හි අප්‌පමාණාති වුත්‌තානං බ්‍රහ්‌මවිහාරානං නිමිත්‌තං න වඩ්‌ඪති, උග්‌ඝාටනං න ජායති, තානි ඣානානි අභිඤ්‌ඤානං වා නිරොධස්‌ස වා පාදකානි න හොන්‌ති, විපස්‌සනාපාදකානි පන වට්‌ටපාදකානි භවොක්‌කමනානි ච හොන්‌ති. ‘‘මහග්‌ගතා’’ති වුත්‌තානං පන කසිණජ්‌ඣානානං නිමිත්‌තං වඩ්‌ඪති, උග්‌ඝාටනං ජායති, සමතික්‌කමා හොන්‌ති, අභිඤ්‌ඤාපාදකානි නිරොධපාදකානි වට්‌ටපාදකානි භවොක්‌කමනානි ච හොන්‌ති. එවමිමෙ ධම්‌මා නානත්‌ථා, අප්‌පමාණා මහග්‌ගතාති එවං නානාබ්‍යඤ්‌ජනා ච.
231.Yāvatāekaṃ rukkhamūlaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharatīti ekarukkhamūlapamāṇaṭṭhānaṃ kasiṇanimittena ottharitvā tasmiṃ kasiṇanimitte mahaggatajjhānaṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Mahaggatanti panassa ābhogo natthi, kevalaṃ mahaggatajjhānapavattivasena panetaṃ vuttaṃ. Esa nayo sabbattha. Iminā kho etaṃ gahapati pariyāyenāti iminā kāraṇena. Ettha hi appamāṇāti vuttānaṃ brahmavihārānaṃ nimittaṃ na vaḍḍhati, ugghāṭanaṃ na jāyati, tāni jhānāni abhiññānaṃ vā nirodhassa vā pādakāni na honti, vipassanāpādakāni pana vaṭṭapādakāni bhavokkamanāni ca honti. ‘‘Mahaggatā’’ti vuttānaṃ pana kasiṇajjhānānaṃ nimittaṃ vaḍḍhati, ugghāṭanaṃ jāyati, samatikkamā honti, abhiññāpādakāni nirodhapādakāni vaṭṭapādakāni bhavokkamanāni ca honti. Evamime dhammā nānatthā, appamāṇā mahaggatāti evaṃ nānābyañjanā ca.
232. ඉදානි මහග්‌ගතසමාපත්‌තිතො නීහරිත්‌වා භවූපපත්‌තිකාරණං දස්‌සෙන්‌තො චතස්‌සො ඛො ඉමාතිආදිමාහ. පරිත්‌තාභාති ඵරිත්‌වා ජානන්‌තස්‌ස අයමාභොගො අත්‌ථි, පරිත්‌තාභෙසු පන දෙවෙසු නිබ්‌බත්‌තිකාරණං ඣානං භාවෙන්‌තො එවං වුත්‌තො. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ. පරිත්‌තාභා සියා සංකිලිට්‌ඨාභා හොන්‌ති සියා පරිසුද්‌ධාභා, අප්‌පමාණාභා සියා සංකිලිට්‌ඨාභා හොන්‌ති සියා පරිසුද්‌ධාභා. කථං? සුප්‌පමත්‌තෙ වා සරාවමත්‌තෙ වා කසිණපරිකම්‌මං කත්‌වා සමාපත්‌තිං නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා පඤ්‌චහාකාරෙහි ආචිණ්‌ණවසිභාවො පච්‌චනීකධම්‌මානං සුට්‌ඨු අපරිසොධිතත්‌තා දුබ්‌බලමෙව සමාපත්‌තිං වළඤ්‌ජිත්‌වා අප්‌පගුණජ්‌ඣානෙ ඨිතො කාලං කත්‌වා පරිත්‌තාභෙසු නිබ්‌බත්‌තති, වණ්‌ණො පනස්‌ස පරිත්‌තො චෙව හොති සංකිලිට්‌ඨො ච. පඤ්‌චහි පනාකාරෙහි ආචිණ්‌ණවසිභාවො පච්‌චනීකධම්‌මානං සුට්‌ඨු පරිසොධිතත්‌තා සුවිසුද්‌ධං සමාපත්‌තිං වළඤ්‌ජිත්‌වා පගුණජ්‌ඣානෙ ඨිතො කාලං කත්‌වා පරිත්‌තාභෙසු නිබ්‌බත්‌තති, වණ්‌ණො පනස්‌ස පරිත්‌තො චෙව හොති පරිසුද්‌ධො ච. එවං පරිත්‌තාභා සියා සංකිලිට්‌ඨාභා හොන්‌ති සියා පරිසුද්‌ධාභා. කසිණෙ පන විපුලපරිකම්‌මං කත්‌වා සමාපත්‌තිං නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා පඤ්‌චහාකාරෙහි ආචිණ්‌ණවසිභාවොති සබ්‌බං පුරිමසදිසමෙව වෙදිතබ්‌බං. එවං අප්‌පමාණාභා සියා සංකිලිට්‌ඨාභා හොන්‌ති සියා පරිසුද්‌ධාභාති.
232. Idāni mahaggatasamāpattito nīharitvā bhavūpapattikāraṇaṃ dassento catasso kho imātiādimāha. Parittābhāti pharitvā jānantassa ayamābhogo atthi, parittābhesu pana devesu nibbattikāraṇaṃ jhānaṃ bhāvento evaṃ vutto. Esa nayo sabbattha. Parittābhā siyā saṃkiliṭṭhābhā honti siyā parisuddhābhā, appamāṇābhā siyā saṃkiliṭṭhābhā honti siyā parisuddhābhā. Kathaṃ? Suppamatte vā sarāvamatte vā kasiṇaparikammaṃ katvā samāpattiṃ nibbattetvā pañcahākārehi āciṇṇavasibhāvo paccanīkadhammānaṃ suṭṭhu aparisodhitattā dubbalameva samāpattiṃ vaḷañjitvā appaguṇajjhāne ṭhito kālaṃ katvā parittābhesu nibbattati, vaṇṇo panassa paritto ceva hoti saṃkiliṭṭho ca. Pañcahi panākārehi āciṇṇavasibhāvo paccanīkadhammānaṃ suṭṭhu parisodhitattā suvisuddhaṃ samāpattiṃ vaḷañjitvā paguṇajjhāne ṭhito kālaṃ katvā parittābhesu nibbattati, vaṇṇo panassa paritto ceva hoti parisuddho ca. Evaṃ parittābhā siyā saṃkiliṭṭhābhā honti siyā parisuddhābhā. Kasiṇe pana vipulaparikammaṃ katvā samāpattiṃ nibbattetvā pañcahākārehi āciṇṇavasibhāvoti sabbaṃ purimasadisameva veditabbaṃ. Evaṃ appamāṇābhā siyā saṃkiliṭṭhābhā honti siyā parisuddhābhāti.
වණ්‌ණනානත්‌තන්‌ති සරීරවණ්‌ණස්‌ස නානත්‌තං. නො ච ආභානානත්‌තන්‌ති ආලොකෙ නානත්‌තං න පඤ්‌ඤායති. අච්‌චිනානත්‌තන්‌ති දීඝරස්‌සඅණුථූලවසෙන අච්‌චියා නානත්‌තං.
Vaṇṇanānattanti sarīravaṇṇassa nānattaṃ. No ca ābhānānattanti āloke nānattaṃ na paññāyati. Accinānattanti dīgharassaaṇuthūlavasena acciyā nānattaṃ.
යත්‌ථ යත්‌ථාති උය්‍යානවිමානකප්‌පරුක්‌ඛනදීතීරපොක්‌ඛරණීතීරෙසු යත්‌ථ යත්‌ථ. අභිනිවිසන්‌තීති වසන්‌ති. අභිරමන්‌තීති රමන්‌ති න උක්‌කණ්‌ඨන්‌ති. කාජෙනාති යාගුභත්‌තතෙලඵාණිතමච්‌ඡමංසකාජෙසු යෙන කෙනචි කාජෙන. ‘‘කාචෙනාති’’පි පාඨො, අයමෙව අත්‌ථො. පිටකෙනාති පච්‌ඡියා. තත්‌ථ තත්‌ථෙවාති සප්‌පිමධුඵාණිතාදීනං සුලභට්‌ඨානතො ලොණපූතිමච්‌ඡාදීනං උස්‌සන්‌නට්‌ඨානං නීතා ‘‘පුබ්‌බෙ අම්‌හාකං වසනට්‌ඨානං ඵාසුකං, තත්‌ථ සුඛං වසිම්‌හා, ඉධ ලොණං වා නො බාධති පූතිමච්‌ඡගන්‌ධො වා සීසරොගං උප්‌පාදෙතී’’ති එවං චිත්‌තං අනුප්‌පාදෙත්‌වා තත්‌ථ තත්‌ථෙව රමන්‌ති.
Yattha yatthāti uyyānavimānakapparukkhanadītīrapokkharaṇītīresu yattha yattha. Abhinivisantīti vasanti. Abhiramantīti ramanti na ukkaṇṭhanti. Kājenāti yāgubhattatelaphāṇitamacchamaṃsakājesu yena kenaci kājena. ‘‘Kācenāti’’pi pāṭho, ayameva attho. Piṭakenāti pacchiyā. Tattha tatthevāti sappimadhuphāṇitādīnaṃ sulabhaṭṭhānato loṇapūtimacchādīnaṃ ussannaṭṭhānaṃ nītā ‘‘pubbe amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ phāsukaṃ, tattha sukhaṃ vasimhā, idha loṇaṃ vā no bādhati pūtimacchagandho vā sīsarogaṃ uppādetī’’ti evaṃ cittaṃ anuppādetvā tattha tattheva ramanti.
234. ආභාති ආභාසම්‌පන්‌නා. තදඞ්‌ගෙනාති තස්‌සා භවූපපත්‌තියා අඞ්‌ගෙන, භවූපපත්‌තිකාරණෙනාති අත්‌ථො. ඉදානි තං කාරණං පුච්‌ඡන්‌තො කො නු ඛො, භන්‌තෙතිආදිමාහ.
234.Ābhāti ābhāsampannā. Tadaṅgenāti tassā bhavūpapattiyā aṅgena, bhavūpapattikāraṇenāti attho. Idāni taṃ kāraṇaṃ pucchanto ko nu kho, bhantetiādimāha.
කායදුට්‌ඨුල්‌ලන්‌ති කායාලසියභාවො. ඣායතොති ජලතො.
Kāyaduṭṭhullanti kāyālasiyabhāvo. Jhāyatoti jalato.
235. දීඝරත්‌තං ඛො මෙති ථෙරො කිර පාරමියො පූරෙන්‌තො ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා සමාපත්‌තිං නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා නිරන්‌තරං තීණි අත්‌තභාවසතානි බ්‍රහ්‌මලොකෙ පටිලභි, තං සන්‌ධායෙතං ආහ. වුත්‌තම්‌පි චෙතං –
235.Dīgharattaṃ kho meti thero kira pāramiyo pūrento isipabbajjaṃ pabbajitvā samāpattiṃ nibbattetvā nirantaraṃ tīṇi attabhāvasatāni brahmaloke paṭilabhi, taṃ sandhāyetaṃ āha. Vuttampi cetaṃ –
‘‘අවොකිණ්‌ණං තීණි සතං, යං පබ්‌බජිං ඉසිපබ්‌බජ්‌ජං;
‘‘Avokiṇṇaṃ tīṇi sataṃ, yaṃ pabbajiṃ isipabbajjaṃ;
අසඞ්‌ඛතං ගවෙසන්‌තො, පුබ්‌බෙ සඤ්‌චරිතං මම’’න්‌ති.
Asaṅkhataṃ gavesanto, pubbe sañcaritaṃ mama’’nti.
සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
අනුරුද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Anuruddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 7. අනුරුද්‌ධසුත්‌තං • 7. Anuruddhasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 7. අනුරුද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
