| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
7. අනුරුද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
230. උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසූති වුත්‌තං උපසඞ්‌කමනකාරණං දස්‌සෙන්‌තො, ‘‘තස්‌ස උපාසකස්‌ස අඵාසුකකාලො අහොසී’’ති ආහ. අවිරාධිතන්‌ති අවිරජ්‌ඣනකං. යදි වා තෙ ධම්‌මා නානත්‌ථා, යදි වා එකත්‌ථා, යං තත්‌ථ අවිරජ්‌ඣනකං, තං තංයෙව පටිභාතූති යොජනා. ඣානමෙවාති අප්‌පමාණජ්‌ඣානමෙව, ‘‘චෙතොවිමුත්‌තී’’ති පන වුත්‌තත්‌තා චිත්‌තෙකග්‌ගතායෙව එවං වුච්‌චතීති උපාසකස්‌ස අධිප්‌පායො.
230.Upasaṅkamitvāevamāhaṃsūti vuttaṃ upasaṅkamanakāraṇaṃ dassento, ‘‘tassa upāsakassa aphāsukakālo ahosī’’ti āha. Avirādhitanti avirajjhanakaṃ. Yadi vā te dhammā nānatthā, yadi vā ekatthā, yaṃ tattha avirajjhanakaṃ, taṃ taṃyeva paṭibhātūti yojanā. Jhānamevāti appamāṇajjhānameva, ‘‘cetovimuttī’’ti pana vuttattā cittekaggatāyeva evaṃ vuccatīti upāsakassa adhippāyo.
231. යාවතා මජ්‌ඣන්‌හිකෙ කාලෙ ඡායා ඵරති, නිවාතෙ පණ්‌ණානි පතන්‌ති, එත්‌තාවතා ‘‘රුක්‌ඛමූල’’න්‌ති වුච්‌චතීති එවං වුත්‌තං එකරුක්‌ඛමූලප්‌පමාණට්‌ඨානං. කසිණනිමිත්‌තෙන ඔත්‌ථරිත්‌වාති කසිණාරම්‌මණං ඣානං සමාපජ්‌ජන්‌තො තස්‌මිං කසිණ…පෙ.… විහරතීති වුත්‌තො. ආභොගො නත්‌ථි ඣානක්‌ඛණෙ. කාමං සමාපත්‌තික්‌ඛණෙ ආභොගො නත්‌ථි තතො පන පුබ්‌බෙ වා සියා සො ආභොගො, තම්‌පි සන්‌ධාය මහග්‌ගතන්‌ති කෙචි. ඉදානි තාසං චෙතොවිමුත්‌තීනං සතිපි කෙනචි විසෙසෙන අභෙදෙ විසයාදිතො ලබ්‌භමානභෙදං දස්‌සෙතුං, ‘‘එත්‌ථා’’තිආදි වුත්‌තං. නිමිත්‌තං න වඩ්‌ඪති වඩ්‌ඪෙතබ්‌බස්‌ස නිමිත්‌තස්‌සෙව අභාවතො. පථවීකසිණාදීනං විය ආකාසභාවනාය උග්‌ඝාටනං න ජායති. තානි ඣානානීති බ්‍රහ්‌මවිහාරජ්‌ඣානානි. චුද්‌දසවිධෙන පරිදමනාභාවතො අභිඤ්‌ඤානං පාදකානි න හොන්‌ති. නිමිත්‌තුග්‌ඝාටස්‌සෙව අභාවතො අරූපජ්‌ඣානානං අනධිට්‌ඨානතාය නිරොධස්‌ස පාදකානි න හොන්‌තීති. කම්‌මවට්‌ටභාවෙන කිලෙසවට්‌ටවිපාකවට්‌ටානං තිණ්‌ණං වට්‌ටානං පච්‌චයභාවො වට්‌ටපාදකතා. උපපජ්‌ජනවසෙනෙව තං තං භවං ඔක්‌කමති එතෙහීති භවොක්‌කමනානි. දුතියනයස්‌ස වුත්‌තවිපරියායෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. උග්‌ඝාටනස්‌ස ලබ්‌භනතො අරූපජ්‌ඣානොපරි සමතික්‌කමො හොතීති අයමෙව විසෙසො. එවන්‌ති යථාවුත්‌තෙන නිමිත්‌තාවඩ්‌ඪනනිමිත්‌තවඩ්‌ඪනාදිප්‌පකාරෙන. නානත්‌ථාති නානාසභාවා. එවන්‌ති අප්‌පමාණමහග්‌ගතසද්‌දවචනීයතාය නානාබ්‍යඤ්‌ජනා. කාමඤ්‌චෙත්‌ථ අප්‌පමාණසමාපත්‌තිතොපි නීහරිත්‌වා වක්‌ඛමානභවූපපත්‌තිකාරණං දස්‌සෙතුං සක්‌කා, අට්‌ඨකථායං පන කසිණඣානතොව නීහරිත්‌වා යොජනා කතාති තථා වුත්‌තං. අථ වා මහග්‌ගතගහණෙනෙත්‌ථ අප්‌පමාණාති වුත්‌තබ්‍රහ්‌මවිහාරානම්‌පි සඞ්‌ගහො වෙදිතබ්‌බො තස්‌සා සමඤ්‌ඤාය උභයෙසම්‌පි සාධාරණභාවතො.
231. Yāvatā majjhanhike kāle chāyā pharati, nivāte paṇṇāni patanti, ettāvatā ‘‘rukkhamūla’’nti vuccatīti evaṃ vuttaṃ ekarukkhamūlappamāṇaṭṭhānaṃ. Kasiṇanimittena ottharitvāti kasiṇārammaṇaṃ jhānaṃ samāpajjanto tasmiṃ kasiṇa…pe… viharatīti vutto. Ābhogo natthi jhānakkhaṇe. Kāmaṃ samāpattikkhaṇe ābhogo natthi tato pana pubbe vā siyā so ābhogo, tampi sandhāya mahaggatanti keci. Idāni tāsaṃ cetovimuttīnaṃ satipi kenaci visesena abhede visayādito labbhamānabhedaṃ dassetuṃ, ‘‘etthā’’tiādi vuttaṃ. Nimittaṃ na vaḍḍhati vaḍḍhetabbassa nimittasseva abhāvato. Pathavīkasiṇādīnaṃ viya ākāsabhāvanāya ugghāṭanaṃ na jāyati. Tāni jhānānīti brahmavihārajjhānāni. Cuddasavidhena paridamanābhāvato abhiññānaṃ pādakāni na honti. Nimittugghāṭasseva abhāvato arūpajjhānānaṃ anadhiṭṭhānatāya nirodhassa pādakāni na hontīti. Kammavaṭṭabhāvena kilesavaṭṭavipākavaṭṭānaṃ tiṇṇaṃ vaṭṭānaṃ paccayabhāvo vaṭṭapādakatā. Upapajjanavaseneva taṃ taṃ bhavaṃ okkamati etehīti bhavokkamanāni. Dutiyanayassa vuttavipariyāyena attho veditabbo. Ugghāṭanassa labbhanato arūpajjhānopari samatikkamo hotīti ayameva viseso. Evanti yathāvuttena nimittāvaḍḍhananimittavaḍḍhanādippakārena. Nānatthāti nānāsabhāvā. Evanti appamāṇamahaggatasaddavacanīyatāya nānābyañjanā. Kāmañcettha appamāṇasamāpattitopi nīharitvā vakkhamānabhavūpapattikāraṇaṃ dassetuṃ sakkā, aṭṭhakathāyaṃ pana kasiṇajhānatova nīharitvā yojanā katāti tathā vuttaṃ. Atha vā mahaggatagahaṇenettha appamāṇāti vuttabrahmavihārānampi saṅgaho veditabbo tassā samaññāya ubhayesampi sādhāraṇabhāvato.
232. එවං වුත්‌තොති අසතිපි තථාරූපෙ ආභොගෙ ‘‘පරිත්‌තාභාති ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරතී’’ති වුත්‌තො. අප්‌පමාණං කත්‌වා කසිණං වඩ්‌ඪෙන්‌තස්‌ස කසිණවඩ්‌ඪනවසෙන බහුලීකාරසම්‌භවතො සියා ඣානස්‌ස බලවතරතා, තදභාවෙ ච දුබ්‌බලතා, ආචිණ්‌ණවසිතාය පන පච්‌චනීකධම්‌මානං සම්‌මා අපරිසොධනෙ වත්‌තබ්‌බමෙව නත්‌ථීති පඤ්‌චහාකාරෙහි ඣානස්‌ස අප්‌පගුණතං දස්‌සෙන්‌තො, ‘‘සුප්‌පමත්‌තෙ වා’’තිආදිමාහ. ඣානස්‌ස අප්‌පානුභාවතාය එව තන්‌නිමිත්‌තා පභාපි අප්‌පතරා අපරිසුද්‌ධාව හොතීති ආහ – ‘‘වණ්‌ණො…පෙ.… සංකිලිට්‌ඨො චා’’ති. දුතියනයො වුත්‌තවිපරියායෙන වෙදිතබ්‌බො. තත්‌ථාපි කසිණස්‌ස පරිත්‌තභාවෙන වණ්‌ණස්‌ස පරිත්‌තතා, පරිත්‌තාරම්‌මණාය අනුරූපතාය වා නිමිත්‌තං පභාමණ්‌ඩලකම්‌පි පරිත්‌තමෙව සියාති අධිප්‌පායො. විපුලපරිකම්‌මන්‌ති විපුලභාවෙන පරිකම්‌මං. සෙසං තතියචතුත්‌ථනයෙසු වත්‌තබ්‌බං පඨමදුතියනයෙසු වුත්‌තසදිසමෙව.
232.Evaṃvuttoti asatipi tathārūpe ābhoge ‘‘parittābhāti pharitvā adhimuccitvā viharatī’’ti vutto. Appamāṇaṃ katvā kasiṇaṃ vaḍḍhentassa kasiṇavaḍḍhanavasena bahulīkārasambhavato siyā jhānassa balavataratā, tadabhāve ca dubbalatā, āciṇṇavasitāya pana paccanīkadhammānaṃ sammā aparisodhane vattabbameva natthīti pañcahākārehi jhānassa appaguṇataṃ dassento, ‘‘suppamatte vā’’tiādimāha. Jhānassa appānubhāvatāya eva tannimittā pabhāpi appatarā aparisuddhāva hotīti āha – ‘‘vaṇṇo…pe… saṃkiliṭṭho cā’’ti. Dutiyanayo vuttavipariyāyena veditabbo. Tatthāpi kasiṇassa parittabhāvena vaṇṇassa parittatā, parittārammaṇāya anurūpatāya vā nimittaṃ pabhāmaṇḍalakampi parittameva siyāti adhippāyo. Vipulaparikammanti vipulabhāvena parikammaṃ. Sesaṃ tatiyacatutthanayesu vattabbaṃ paṭhamadutiyanayesu vuttasadisameva.
වණ්‌ණනානත්‌තන්‌ති යදි පීතං යදි ලොහිතං යදි වා ඔදාතන්‌ති සරීරවණ්‌ණනානත්‌තං. ආභානානත්‌තන්‌ති පරිත්‌තවිපුලතාවසෙන පභාය නානත්‌තං. අච්‌චිනානත්‌තන්‌ති තෙජොධාතුස්‌ස දීඝාදිවසෙන වෙමත්‌තතා. අභිනිවිසන්‌තීති අභිරතිවසෙන නිවිසන්‌ති නිසීදන්‌ති තිට්‌ඨන්‌ති. තෙනාහ ‘‘වසන්‌තී’’ති.
Vaṇṇanānattanti yadi pītaṃ yadi lohitaṃ yadi vā odātanti sarīravaṇṇanānattaṃ. Ābhānānattanti parittavipulatāvasena pabhāya nānattaṃ. Accinānattanti tejodhātussa dīghādivasena vemattatā. Abhinivisantīti abhirativasena nivisanti nisīdanti tiṭṭhanti. Tenāha ‘‘vasantī’’ti.
234. ආභන්‌ති දිබ්‌බන්‌තීති ආභාති ආහ ‘‘ආභාසම්‌පන්‌නා’’ති. තදඞ්‌ගෙනාති වා තස්‌සා පරිත්‌තතාය අප්‌පමාණතාය ච ආභාකාරණං, තං පන අත්‌ථතො භවූපපත්‌තිකාරණමෙවාති ආහ – ‘‘තස්‌සා භවූපපත්‌තියා අඞ්‌ගෙනා’’ති. කායාලසියභාවො තන්‌දීආදීනං හෙතුභූතා කායස්‌ස විත්‌ථායිතතා.
234. Ābhanti dibbantīti ābhāti āha ‘‘ābhāsampannā’’ti. Tadaṅgenāti vā tassā parittatāya appamāṇatāya ca ābhākāraṇaṃ, taṃ pana atthato bhavūpapattikāraṇamevāti āha – ‘‘tassā bhavūpapattiyā aṅgenā’’ti. Kāyālasiyabhāvo tandīādīnaṃ hetubhūtā kāyassa vitthāyitatā.
235. පාරමියොති මහාසාවකසංවත්‌තනිකා සාවකපාරමියො පූරෙන්‌තො. බ්‍රහ්‌මලොකෙති බ්‍රහ්‌මත්‌තභාවෙ, බ්‍රහ්‌මලොකෙ වා උප්‌පත්‌තිං පටිලභි, වුත්‌තම්‌පි චෙතං ථෙරගාථාසු. අවොකිණ්‌ණන්‌ති අඤ්‌ඤෙහි අසම්‌මිස්‌සන්‌ති අත්‌ථො. පුබ්‌බෙ සඤ්‌චරිතන්‌ති අතීතභවෙසු ජාතිවසෙන සඤ්‌චරණං මම, සඤ්‌චරිතන්‌ති තං මමස්‌සාති අත්‌ථො. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
235.Pāramiyoti mahāsāvakasaṃvattanikā sāvakapāramiyo pūrento. Brahmaloketi brahmattabhāve, brahmaloke vā uppattiṃ paṭilabhi, vuttampi cetaṃ theragāthāsu. Avokiṇṇanti aññehi asammissanti attho. Pubbe sañcaritanti atītabhavesu jātivasena sañcaraṇaṃ mama, sañcaritanti taṃ mamassāti attho. Sesaṃ suviññeyyameva.
අනුරුද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Anuruddhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 7. අනුරුද්‌ධසුත්‌තං • 7. Anuruddhasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 7. අනුරුද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
