| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၁၀. ဆပ္ပာဏကောပမသုတ္တံ
10. Chappāṇakopamasuttaṃ
၂၄၇. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အရုဂတ္တော ပက္ကဂတ္တော သရဝနံ ပဝိသေယ္ယ။ တသ္သ ကုသကဏ္ဋကာ စေဝ ပာဒေ ဝိဇ္ဈေယ္ယုံ, သရပတ္တာနိ စ ဂတ္တာနိ 1 ဝိလေခေယ္ယုံ။ ဧဝဉ္ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ တတောနိဒာနံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒိယေထ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ဂာမဂတော ဝာ အရညဂတော ဝာ လဘတိ ဝတ္တာရံ – ‘အယဉ္စ သော 2 အာယသ္မာ ဧဝံကာရီ ဧဝံသမာစာရော အသုစိဂာမကဏ္ဋကော’တိ။ တံ ကဏ္ဋကောတိ 3 ဣတိ ဝိဒိတ္ဝာ သံဝရော စ အသံဝရော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။
247. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso arugatto pakkagatto saravanaṃ paviseyya. Tassa kusakaṇṭakā ceva pāde vijjheyyuṃ, sarapattāni ca gattāni 4 vilekheyyuṃ. Evañhi so, bhikkhave, puriso bhiyyosomattāya tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha. Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu gāmagato vā araññagato vā labhati vattāraṃ – ‘ayañca so 5 āyasmā evaṃkārī evaṃsamācāro asucigāmakaṇṭako’ti. Taṃ kaṇṭakoti 6 iti viditvā saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, အသံဝရော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ပိယရူပေ ရူပေ အဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ အဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော, တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။
‘‘Kathañca , bhikkhave, asaṃvaro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဆပ္ပာဏကေ ဂဟေတ္ဝာ နာနာဝိသယေ နာနာဂောစရေ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ အဟိံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ သုသုမာရံ 7 ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ ပက္ခိံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ ကုက္ကုရံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ ။ သိင္ဂာလံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ မက္ကဋံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓိတ္ဝာ မဇ္ဈေ ဂဏ္ဌိံ ကရိတ္ဝာ ဩသ္သဇ္ဇေယ္ယ။ အထ ခော, တေ, ဘိက္ခဝေ , ဆပ္ပာဏကာ နာနာဝိသယာ နာနာဂောစရာ သကံ သကံ ဂောစရဝိသယံ အာဝိဉ္ဆေယ္ယုံ 8 – အဟိ အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဝမ္မိကံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, သုသုမာရော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဥဒကံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, ပက္ခီ အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘အာကာသံ ဍေသ္သာမီ’တိ, ကုက္ကုရော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဂာမံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, သိင္ဂာလော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘သီဝထိကံ 9 ပဝေက္ခာမီ’တိ, မက္ကဋော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဝနံ ပဝေက္ခာမီ’တိ။ ယဒာ ခော တေ, ဘိက္ခဝေ, ဆပ္ပာဏကာ ဈတ္တာ အသ္သု ကိလန္တာ, အထ ခော ယော နေသံ ပာဏကာနံ ဗလဝတရော အသ္သ တသ္သ တေ အနုဝတ္တေယ္ယုံ, အနုဝိဓာယေယ္ယုံ ဝသံ ဂစ္ဆေယ္ယုံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယသ္သ ကသ္သစိ ဘိက္ခုနော ကာယဂတာသတိ အဘာဝိတာ အဗဟုလီကတာ, တံ စက္ခု အာဝိဉ္ဆတိ မနာပိယေသု ရူပေသု, အမနာပိယာ ရူပာ ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ပေ.။ မနော အာဝိဉ္ဆတိ မနာပိယေသု ဓမ္မေသု, အမနာပိယာ ဓမ္မာ ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, အသံဝရော ဟောတိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya. Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Susumāraṃ 10 gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Pakkhiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Kukkuraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya . Siṅgālaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Daḷhāya rajjuyā bandhitvā majjhe gaṇṭhiṃ karitvā ossajjeyya. Atha kho, te, bhikkhave , chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ 11 – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ 12 pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti. Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha kho yo nesaṃ pāṇakānaṃ balavataro assa tassa te anuvatteyyuṃ, anuvidhāyeyyuṃ vasaṃ gaccheyyuṃ. Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, taṃ cakkhu āviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā paṭikūlā honti…pe… mano āviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā paṭikūlā honti. Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သံဝရော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ပိယရူပေ ရူပေ နာဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ န ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော, တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ နာဓိမုစ္စတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ န ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယသ္သတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော, တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, saṃvaro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhā rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဆပ္ပာဏကေ ဂဟေတ္ဝာ နာနာဝိသယေ နာနာဂောစရေ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ အဟိံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ သုသုမာရံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ ပက္ခိံ ဂဟေတ္ဝာ။ပေ.။ ကုက္ကုရံ ဂဟေတ္ဝာ။ သိင္ဂာလံ ဂဟေတ္ဝာ။ မက္ကဋံ ဂဟေတ္ဝာ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓေယ္ယ။ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဒဠ္ဟေ ခီလေ ဝာ ထမ္ဘေ ဝာ ဥပနိဗန္ဓေယ္ယ။ အထ ခော တေ, ဘိက္ခဝေ, ဆပ္ပာဏကာ နာနာဝိသယာ နာနာဂောစရာ သကံ သကံ ဂောစရဝိသယံ အာဝိဉ္ဆေယ္ယုံ – အဟိ အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဝမ္မိကံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, သုသုမာရော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဥဒကံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, ပက္ခီ အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘အာကာသံ ဍေသ္သာမီ’တိ, ကုက္ကုရော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဂာမံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, သိင္ဂာလော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘သီဝထိကံ ပဝေက္ခာမီ’တိ, မက္ကဋော အာဝိဉ္ဆေယ္ယ ‘ဝနံ ပဝေက္ခာမီ’တိ ။ ယဒာ ခော တေ, ဘိက္ခဝေ, ဆပ္ပာဏကာ ဈတ္တာ အသ္သု ကိလန္တာ , အထ တမေဝ ခီလံ ဝာ ထမ္ဘံ ဝာ ဥပတိဋ္ဌေယ္ယုံ, ဥပနိသီဒေယ္ယုံ, ဥပနိပဇ္ဇေယ္ယုံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယသ္သ ကသ္သစိ ဘိက္ခုနော ကာယဂတာသတိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ, တံ စက္ခု နာဝိဉ္ဆတိ မနာပိယေသု ရူပေသု, အမနာပိယာ ရူပာ နပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာ နာဝိဉ္ဆတိ မနာပိယေသု ရသေသု။ပေ.။ မနော နာဝိဉ္ဆတိ မနာပိယေသု ဓမ္မေသု, အမနာပိယာ ဓမ္မာ နပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, သံဝရော ဟောတိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya. Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Susumāraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Pakkhiṃ gahetvā…pe… kukkuraṃ gahetvā… siṅgālaṃ gahetvā… makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Daḷhāya rajjuyā bandhitvā daḷhe khīle vā thambhe vā upanibandheyya. Atha kho te, bhikkhave, chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti . Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā , atha tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭheyyuṃ, upanisīdeyyuṃ, upanipajjeyyuṃ. Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, taṃ cakkhu nāviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā nappaṭikūlā honti…pe… jivhā nāviñchati manāpiyesu rasesu…pe… mano nāviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā nappaṭikūlā honti. Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hoti.
‘‘‘ဒဠ္ဟေ ခီလေ ဝာ ထမ္ဘေ ဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာယ သတိယာ ဧတံ အဓိဝစနံ။ တသ္မာတိဟ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကာယဂတာ နော သတိ ဘာဝိတာ ဘဝိသ္သတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒသမံ။
‘‘‘Daḷhe khīle vā thambhe vā’ti kho, bhikkhave, kāyagatāya satiyā etaṃ adhivacanaṃ. Tasmātiha vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘kāyagatā no sati bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā’ti. Evañhi kho, bhikkhave, sikkhitabba’’nti. Dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. ဆပ္ပာဏကောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁၀. ဆပ္ပာဏကောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
