Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    දෙසනානුමොදනකථා

    Desanānumodanakathā

    15. එවං වුත්‌තෙ වෙරඤ්‌ජො බ්‍රාහ්‌මණොති එවං භගවතා ලොකානුකම්‌පකෙන බ්‍රාහ්‌මණං අනුකම්‌පමානෙන විනිගූහිතබ්‌බෙපි අත්‌තනො අරියාය ජාතියා ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවෙ විජ්‌ජත්‌තයපකාසිකාය ධම්‌මදෙසනාය වුත්‌තෙ පීතිවිප්‌ඵාරපරිපුණ්‌ණගත්‌තචිත්‌තො වෙරඤ්‌ජො බ්‍රාහ්‌මණො තං භගවතො අරියාය ජාතියා ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවං විදිත්‌වා ‘‘ඊදිසං නාමාහං සබ්‌බලොකජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨං සබ්‌බගුණසමන්‌නාගතං සබ්‌බඤ්‌ඤුං ‘අඤ්‌ඤෙසං අභිවාදනාදිකම්‌මං න කරොතී’ති අවචං – ‘ධීරත්‌ථු වතරෙ අඤ්‌ඤාණ’’’න්‌ති අත්‌තානං ගරහිත්‌වා ‘‘අයං දානි ලොකෙ අරියාය ජාතියා පුරෙජාතට්‌ඨෙන ජෙට්‌ඨො, සබ්‌බගුණෙහි අප්‌පටිසමට්‌ඨෙන සෙට්‌ඨො’’ති නිට්‌ඨං ගන්‌ත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ජෙට්‌ඨො භවං ගොතමො සෙට්‌ඨො භවං ගොතමො’’ති. එවඤ්‌ච පන වත්‌වා පුන තං භගවතො ධම්‌මදෙසනං අබ්‌භනුමොදමානො ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතමා’’තිආදිමාහ.

    15.Evaṃvutte verañjo brāhmaṇoti evaṃ bhagavatā lokānukampakena brāhmaṇaṃ anukampamānena vinigūhitabbepi attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāve vijjattayapakāsikāya dhammadesanāya vutte pītivipphāraparipuṇṇagattacitto verañjo brāhmaṇo taṃ bhagavato ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ viditvā ‘‘īdisaṃ nāmāhaṃ sabbalokajeṭṭhaseṭṭhaṃ sabbaguṇasamannāgataṃ sabbaññuṃ ‘aññesaṃ abhivādanādikammaṃ na karotī’ti avacaṃ – ‘dhīratthu vatare aññāṇa’’’nti attānaṃ garahitvā ‘‘ayaṃ dāni loke ariyāya jātiyā purejātaṭṭhena jeṭṭho, sabbaguṇehi appaṭisamaṭṭhena seṭṭho’’ti niṭṭhaṃ gantvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘jeṭṭho bhavaṃ gotamo seṭṭho bhavaṃ gotamo’’ti. Evañca pana vatvā puna taṃ bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotamā’’tiādimāha.

    තත්‌ථායං අභික්‌කන්‌තසද්‌දො ඛයසුන්‌දරාභිරූපඅබ්‌භනුමොදනෙසු දිස්‌සති. ‘‘අභික්‌කන්‌තා, භන්‌තෙ, රත්‌ති; නික්‌ඛන්‌තො පඨමො යාමො, චිරනිසින්‌නො භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො’’තිආදීසු (අ. නි. 8.20) හි ඛයෙ දිස්‌සති. ‘‘අයං මෙ පුග්‌ගලො ඛමති, ඉමෙසං චතුන්‌නං පුග්‌ගලානං අභික්‌කන්‌තතරො ච පණීතතරො චා’’තිආදීසු (අ. නි. 4.100) සුන්‌දරෙ.

    Tatthāyaṃ abhikkantasaddo khayasundarābhirūpaabbhanumodanesu dissati. ‘‘Abhikkantā, bhante, ratti; nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho’’tiādīsu (a. ni. 8.20) hi khaye dissati. ‘‘Ayaṃ me puggalo khamati, imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cā’’tiādīsu (a. ni. 4.100) sundare.

    ‘‘කො මෙ වන්‌දති පාදානි, ඉද්‌ධියා යසසා ජලං;

    ‘‘Ko me vandati pādāni, iddhiyā yasasā jalaṃ;

    අභික්‌කන්‌තෙන වණ්‌ණෙන, සබ්‌බා ඔභාසයං දිසා’’ති. –

    Abhikkantena vaṇṇena, sabbā obhāsayaṃ disā’’ti. –

    ආදීසු (වි. ව. 857) අභිරූපෙ. ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ’’තිආදීසු (දී. නි. 1.250) අබ්‌භනුමොදනෙ. ඉධාපි අබ්‌භනුමොදනෙයෙව. යස්‌මා ච අබ්‌භනුමොදනෙ, තස්‌මා ‘‘සාධු සාධු, භො ගොතමා’’ති වුත්‌තං හොතීති වෙදිතබ්‌බං.

    Ādīsu (vi. va. 857) abhirūpe. ‘‘Abhikkantaṃ, bhante’’tiādīsu (dī. ni. 1.250) abbhanumodane. Idhāpi abbhanumodaneyeva. Yasmā ca abbhanumodane, tasmā ‘‘sādhu sādhu, bho gotamā’’ti vuttaṃ hotīti veditabbaṃ.

    ‘‘භයෙ කොධෙ පසංසායං, තුරිතෙ කොතූහලච්‌ඡරෙ;

    ‘‘Bhaye kodhe pasaṃsāyaṃ, turite kotūhalacchare;

    හාසෙ සොකෙ පසාදෙ ච, කරෙ ආමෙඩිතං බුධො’’ති.

    Hāse soke pasāde ca, kare āmeḍitaṃ budho’’ti.

    ඉමිනා ච ලක්‌ඛණෙන ඉධ පසාදවසෙන පසංසාවසෙන චායං ද්‌වික්‌ඛත්‌තුං වුත්‌තොති වෙදිතබ්‌බො.

    Iminā ca lakkhaṇena idha pasādavasena pasaṃsāvasena cāyaṃ dvikkhattuṃ vuttoti veditabbo.

    අථ වා අභික්‌කන්‌තන්‌ති අතිඉට්‌ඨං අතිමනාපං අතිසුන්‌දරන්‌ති වුත්‌තං හොති. තත්‌ථ එකෙන අභික්‌කන්‌තසද්‌දෙන දෙසනං ථොමෙති, එකෙන අත්‌තනො පසාදං. අයඤ්‌හි එත්‌ථ අධිප්‌පායො – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, යදිදං භොතො ගොතමස්‌ස ධම්‌මදෙසනා, අභික්‌කන්‌තං යදිදං භොතො ගොතමස්‌ස ධම්‌මදෙසනං ආගම්‌ම මම පසාදො’’ති. භගවතොයෙව වා වචනං ද්‌වෙ ද්‌වෙ අත්‌ථෙ සන්‌ධාය ථොමෙති – භොතො ගොතමස්‌ස වචනං අභික්‌කන්‌තං දොසනාසනතො අභික්‌කන්‌තං ගුණාධිගමනතො, තථා සද්‌ධාජනනතො පඤ්‌ඤාජනනතො, සාත්‌ථතො සබ්‍යඤ්‌ජනතො, උත්‌තානපදතො ගම්‌භීරත්‌ථතො, කණ්‌ණසුඛතො හදයඞ්‌ගමතො, අනත්‌තුක්‌කංසනතො අපරවම්‌භනතො, කරුණාසීතලතො පඤ්‌ඤාවදාතතො, අපාථරමණීයතො විමද්‌දක්‌ඛමතො, සුය්‍යමානසුඛතො වීමංසියමානහිතතොති එවමාදීහි යොජෙතබ්‌බං.

    Atha vā abhikkantanti atiiṭṭhaṃ atimanāpaṃ atisundaranti vuttaṃ hoti. Tattha ekena abhikkantasaddena desanaṃ thometi, ekena attano pasādaṃ. Ayañhi ettha adhippāyo – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanā, abhikkantaṃ yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanaṃ āgamma mama pasādo’’ti. Bhagavatoyeva vā vacanaṃ dve dve atthe sandhāya thometi – bhoto gotamassa vacanaṃ abhikkantaṃ dosanāsanato abhikkantaṃ guṇādhigamanato, tathā saddhājananato paññājananato, sātthato sabyañjanato, uttānapadato gambhīratthato, kaṇṇasukhato hadayaṅgamato, anattukkaṃsanato aparavambhanato, karuṇāsītalato paññāvadātato, apātharamaṇīyato vimaddakkhamato, suyyamānasukhato vīmaṃsiyamānahitatoti evamādīhi yojetabbaṃ.

    තතො පරම්‌පි චතූහි උපමාහි දෙසනංයෙව ථොමෙති. තත්‌ථ නික්‌කුජ්‌ජිතන්‌ති අධොමුඛඨපිතං, හෙට්‌ඨාමුඛජාතං වා. උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍යාති උපරිමුඛං කරෙය්‍ය. පටිච්‌ඡන්‌නන්‌ති තිණපණ්‌ණාදිපටිච්‌ඡාදිතං. විවරෙය්‍යාති උග්‌ඝාටෙය්‍ය. මූළ්‌හස්‌සාති දිසාමූළ්‌හස්‌ස. මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍යාති හත්‌ථෙ ගහෙත්‌වා එස මග්‌ගොති වදෙය්‍ය. අන්‌ධකාරෙති කාළපක්‌ඛචාතුද්‌දසී අඩ්‌ඪරත්‌ත-ඝනවනසණ්‌ඩ-මෙඝපටලෙහි චතුරඞ්‌ගෙ තමසි. අයං තාව අනුත්‌තානපදත්‌ථො. අයං පන අධිප්‌පායයොජනා – යථා කොචි නික්‌කුජ්‌ජිතං උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, එවං සද්‌ධම්‌මවිමුඛං අසද්‌ධම්‌මෙ පතිට්‌ඨිතං මං අසද්‌ධම්‌මා වුට්‌ඨාපෙන්‌තෙන; යථා පටිච්‌ඡන්‌නං විවරෙය්‍ය, එවං කස්‌සපස්‌ස භගවතො සාසනන්‌තරධානා පභුති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිගහනපටිච්‌ඡන්‌නං සාසනං විවරන්‌තෙන; යථා මූළ්‌හස්‌ස මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, එවං කුම්‌මග්‌ගමිච්‌ඡාමග්‌ගප්‌පටිපන්‌නස්‌ස මෙ සග්‌ගමොක්‌ඛමග්‌ගං ආචික්‌ඛන්‌තෙන; යථා අන්‌ධකාරෙ තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය, එවං මොහන්‌ධකාරෙ නිමුග්‌ගස්‌ස මෙ බුද්‌ධාදිරතනත්‌තයරූපානි අපස්‌සතො තප්‌පටිච්‌ඡාදකමොහන්‌ධකාරවිද්‌ධංසකදෙසනාපජ්‌ජොතං ධාරෙන්‌තෙන, මය්‌හං භොතා ගොතමෙන එතෙහි පරියායෙහි පකාසිතත්‌තා අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතොති.

    Tato parampi catūhi upamāhi desanaṃyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukhaṭhapitaṃ, heṭṭhāmukhajātaṃ vā. Ukkujjeyyāti uparimukhaṃ kareyya. Paṭicchannanti tiṇapaṇṇādipaṭicchāditaṃ. Vivareyyāti ugghāṭeyya. Mūḷhassāti disāmūḷhassa. Maggaṃ ācikkheyyāti hatthe gahetvā esa maggoti vadeyya. Andhakāreti kāḷapakkhacātuddasī aḍḍharatta-ghanavanasaṇḍa-meghapaṭalehi caturaṅge tamasi. Ayaṃ tāva anuttānapadattho. Ayaṃ pana adhippāyayojanā – yathā koci nikkujjitaṃ ukkujjeyya, evaṃ saddhammavimukhaṃ asaddhamme patiṭṭhitaṃ maṃ asaddhammā vuṭṭhāpentena; yathā paṭicchannaṃ vivareyya, evaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānā pabhuti micchādiṭṭhigahanapaṭicchannaṃ sāsanaṃ vivarantena; yathā mūḷhassa maggaṃ ācikkheyya, evaṃ kummaggamicchāmaggappaṭipannassa me saggamokkhamaggaṃ ācikkhantena; yathā andhakāre telapajjotaṃ dhāreyya, evaṃ mohandhakāre nimuggassa me buddhādiratanattayarūpāni apassato tappaṭicchādakamohandhakāraviddhaṃsakadesanāpajjotaṃ dhārentena, mayhaṃ bhotā gotamena etehi pariyāyehi pakāsitattā anekapariyāyena dhammo pakāsitoti.

    දෙසනානුමොදනකථා නිට්‌ඨිතා.

    Desanānumodanakathā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / වෙරඤ්‌ජකණ්‌ඩං • Verañjakaṇḍaṃ

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / උපාසකත්‌තපටිවෙදනාකථාවණ්‌ණනා • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / උපාසකත්‌තපටිවෙදනාකථාවණ්‌ණනා • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact