Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā

    දීපඞ්‌කරො බුද්‌ධො

    Dīpaṅkaro buddho

    එවං අභිඤ්‌ඤාබලං පත්‌වා සුමෙධතාපසෙ සමාපත්‌තිසුඛෙන වීතිනාමෙන්‌තෙ දීපඞ්‌කරො නාම සත්‌ථා ලොකෙ උදපාදි. තස්‌ස පටිසන්‌ධිජාතිබොධි ධම්‌මචක්‌කප්‌පවත්‌තනෙසු සකලාපි දසසහස්‌සිලොකධාතු සඞ්‌කම්‌පි සම්‌පකම්‌පි සම්‌පවෙධි, මහාවිරවං රවි, ද්‌වත්‌තිංස පුබ්‌බනිමිත්‌තානි පාතුරහෙසුං. සුමෙධතාපසො සමාපත්‌තිසුඛෙන වීතිනාමෙන්‌තො නෙව තං සද්‌දමස්‌සොසි, න ච තානි නිමිත්‌තානි අද්‌දස. තෙන වුත්‌තං –

    Evaṃ abhiññābalaṃ patvā sumedhatāpase samāpattisukhena vītināmente dīpaṅkaro nāma satthā loke udapādi. Tassa paṭisandhijātibodhi dhammacakkappavattanesu sakalāpi dasasahassilokadhātu saṅkampi sampakampi sampavedhi, mahāviravaṃ ravi, dvattiṃsa pubbanimittāni pāturahesuṃ. Sumedhatāpaso samāpattisukhena vītināmento neva taṃ saddamassosi, na ca tāni nimittāni addasa. Tena vuttaṃ –

    ‘‘එවං මෙ සිද්‌ධිප්‌පත්‌තස්‌ස, වසීභූතස්‌ස සාසනෙ;

    ‘‘Evaṃ me siddhippattassa, vasībhūtassa sāsane;

    දීපඞ්‌කරො නාම ජිනො, උප්‌පජ්‌ජි ලොකනායකො.

    Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako.

    ‘‘උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙ ච ජායන්‌තෙ, බුජ්‌ඣන්‌තෙ ධම්‌මදෙසනෙ;

    ‘‘Uppajjante ca jāyante, bujjhante dhammadesane;

    චතුරො නිමිත්‌තෙ නාද්‌දසං, ඣානරතිසමප්‌පිතො’’ති.

    Caturo nimitte nāddasaṃ, jhānaratisamappito’’ti.

    තස්‌මිං කාලෙ දීපඞ්‌කරදසබලො චතූහි ඛීණාසවසතසහස්‌සෙහි පරිවුතො අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො රම්‌මං නාම නගරං පත්‌වා සුදස්‌සනමහාවිහාරෙ පටිවසති. රම්‌මනගරවාසිනො ‘‘දීපඞ්‌කරො කිර සමණිස්‌සරො පරමාභිසම්‌බොධිං පත්‌වා පවත්‌තවරධම්‌මචක්‌කො අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො අම්‌හාකං රම්‌මනගරං පත්‌වා සුදස්‌සනමහාවිහාරෙ පටිවසතී’’ති සුත්‌වා සප්‌පිනවනීතාදීනි චෙව භෙසජ්‌ජානි වත්‌ථච්‌ඡාදනානි ච ගාහාපෙත්‌වා ගන්‌ධමාලාදිහත්‌ථා යෙන බුද්‌ධො, යෙන ධම්‌මො, යෙන සඞ්‌ඝො, තන්‌නින්‌නා තප්‌පොණා තප්‌පබ්‌භාරා හුත්‌වා සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා වන්‌දිත්‌වා ගන්‌ධමාලාදීහි පූජෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසින්‌නා ධම්‌මදෙසනං සුත්‌වා ස්‌වාතනාය නිමන්‌තෙත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කමිංසු.

    Tasmiṃ kāle dīpaṅkaradasabalo catūhi khīṇāsavasatasahassehi parivuto anupubbena cārikaṃ caramāno rammaṃ nāma nagaraṃ patvā sudassanamahāvihāre paṭivasati. Rammanagaravāsino ‘‘dīpaṅkaro kira samaṇissaro paramābhisambodhiṃ patvā pavattavaradhammacakko anupubbena cārikaṃ caramāno amhākaṃ rammanagaraṃ patvā sudassanamahāvihāre paṭivasatī’’ti sutvā sappinavanītādīni ceva bhesajjāni vatthacchādanāni ca gāhāpetvā gandhamālādihatthā yena buddho, yena dhammo, yena saṅgho, tanninnā tappoṇā tappabbhārā hutvā satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā gandhamālādīhi pūjetvā ekamantaṃ nisinnā dhammadesanaṃ sutvā svātanāya nimantetvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.

    තෙ පුනදිවසෙ මහාදානං සජ්‌ජෙත්‌වා නගරං අලඞ්‌කරිත්‌වා දසබලස්‌ස ආගමනමග්‌ගං අලඞ්‌කරොන්‌තා උදකභින්‌නට්‌ඨානෙසු පංසුං පක්‌ඛිපිත්‌වා සමං භූමිතලං කත්‌වා රජතපට්‌ටවණ්‌ණං වාලුකං ආකිරන්‌ති, ලාජෙ චෙව පුප්‌ඵානි ච විකිරන්‌ති, නානාවිරාගෙහි වත්‌ථෙහි ධජපටාකෙ උස්‌සාපෙන්‌ති, කදලියො චෙව පුණ්‌ණඝටපන්‌තියො ච පතිට්‌ඨාපෙන්‌ති. තස්‌මිං කාලෙ සුමෙධතාපසො අත්‌තනො අස්‌සමපදා ආකාසං උග්‌ගන්‌ත්‌වා, තෙසං මනුස්‌සානං උපරිභාගෙන ආකාසෙන ගච්‌ඡන්‌තො තෙ හට්‌ඨතුට්‌ඨෙ මනුස්‌සෙ දිස්‌වා ‘‘කිං නු ඛො කාරණ’’න්‌ති ආකාසතො ඔරුය්‌හ එකමන්‌තං ඨිතො මනුස්‌සෙ පුච්‌ඡි – ‘‘අම්‌භො, කස්‌ස තුම්‌හෙ ඉධ විසමං මග්‌ගං අලඞ්‌කරොථා’’ති? තෙන වුත්‌තං –

    Te punadivase mahādānaṃ sajjetvā nagaraṃ alaṅkaritvā dasabalassa āgamanamaggaṃ alaṅkarontā udakabhinnaṭṭhānesu paṃsuṃ pakkhipitvā samaṃ bhūmitalaṃ katvā rajatapaṭṭavaṇṇaṃ vālukaṃ ākiranti, lāje ceva pupphāni ca vikiranti, nānāvirāgehi vatthehi dhajapaṭāke ussāpenti, kadaliyo ceva puṇṇaghaṭapantiyo ca patiṭṭhāpenti. Tasmiṃ kāle sumedhatāpaso attano assamapadā ākāsaṃ uggantvā, tesaṃ manussānaṃ uparibhāgena ākāsena gacchanto te haṭṭhatuṭṭhe manusse disvā ‘‘kiṃ nu kho kāraṇa’’nti ākāsato oruyha ekamantaṃ ṭhito manusse pucchi – ‘‘ambho, kassa tumhe idha visamaṃ maggaṃ alaṅkarothā’’ti? Tena vuttaṃ –

    ‘‘පච්‌චන්‌තදෙසවිසයෙ , නිමන්‌තෙත්‌වා තථාගතං;

    ‘‘Paccantadesavisaye , nimantetvā tathāgataṃ;

    තස්‌ස ආගමනං මග්‌ගං, සොධෙන්‌ති තුට්‌ඨමානසා.

    Tassa āgamanaṃ maggaṃ, sodhenti tuṭṭhamānasā.

    ‘‘අහං තෙන සමයෙන, නික්‌ඛමිත්‌වා සකස්‌සමා;

    ‘‘Ahaṃ tena samayena, nikkhamitvā sakassamā;

    ධුනන්‌තො වාකචීරානි, ගච්‌ඡාමි අම්‌බරෙ තදා.

    Dhunanto vākacīrāni, gacchāmi ambare tadā.

    ‘‘වෙදජාතං ජනං දිස්‌වා, තුට්‌ඨහට්‌ඨං පමොදිතං;

    ‘‘Vedajātaṃ janaṃ disvā, tuṭṭhahaṭṭhaṃ pamoditaṃ;

    ඔරොහිත්‌වාන ගගනා, මනුස්‌සෙ පුච්‌ඡි තාවදෙ.

    Orohitvāna gaganā, manusse pucchi tāvade.

    ‘‘‘තුට්‌ඨහට්‌ඨො පමුදිතො, වෙදජාතො මහාජනො;

    ‘‘‘Tuṭṭhahaṭṭho pamudito, vedajāto mahājano;

    කස්‌ස සොධීයති මග්‌ගො, අඤ්‌ජසං වටුමායන’’’න්‌ති.

    Kassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyana’’’nti.

    මනුස්‌සා ආහංසු – ‘‘භන්‌තෙ සුමෙධ, න ත්‌වං ජානාසි, දීපඞ්‌කරො දසබලො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො සම්‌බොධිං පත්‌වා පවත්‌තවරධම්‌මචක්‌කො චාරිකං චරමානො අම්‌හාකං නගරං පත්‌වා සුදස්‌සනමහාවිහාරෙ පටිවසති. මයං තං භගවන්‌තං නිමන්‌තයිම්‌හ, තස්‌සෙතං බුද්‌ධස්‌ස භගවතො ආගමනමග්‌ගං අලඞ්‌කරොමා’’ති. අථ සුමෙධතාපසො චින්‌තෙසි – ‘‘බුද්‌ධොති ඛො ඝොසමත්‌තකම්‌පි ලොකෙ දුල්‌ලභං, පගෙව බුද්‌ධුප්‌පාදො, මයාපි ඉමෙහි මනුස්‌සෙහි සද්‌ධිං දසබලස්‌ස මග්‌ගං අලඞ්‌කරිතුං වට්‌ටතී’’ති. සො තෙ මනුස්‌සෙ ආහ – ‘‘සචෙ, භො, තුම්‌හෙ එතං මග්‌ගං බුද්‌ධස්‌ස අලඞ්‌කරොථ, මය්‌හම්‌පි එකං ඔකාසං දෙථ, අහම්‌පි තුම්‌හෙහි සද්‌ධිං මග්‌ගං අලඞ්‌කරිස්‌සාමී’’ති. තෙ ‘‘සාධූ’’ති සම්‌පටිච්‌ඡිත්‌වා ‘‘සුමෙධතාපසො ඉද්‌ධිමා’’ති ජානන්‌තා උදකභින්‌නොකාසං සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා – ‘‘ත්‌වං ඉමං ඨානං අලඞ්‌කරොහී’’ති අදංසු. සුමෙධො බුද්‌ධාරම්‌මණං පීතිං ගහෙත්‌වා චින්‌තෙසි – ‘‘අහං ඉමං ඔකාසං ඉද්‌ධියා අලඞ්‌කරිතුං පහොමි, එවං අලඞ්‌කතො න මං පරිතොසෙස්‌සති, අජ්‌ජ මයා කායවෙය්‍යාවච්‌චං කාතුං වට්‌ටතී’’ති පංසුං ආහරිත්‌වා තස්‌මිං පදෙසෙ පක්‌ඛිපි.

    Manussā āhaṃsu – ‘‘bhante sumedha, na tvaṃ jānāsi, dīpaṅkaro dasabalo sammāsambuddho sambodhiṃ patvā pavattavaradhammacakko cārikaṃ caramāno amhākaṃ nagaraṃ patvā sudassanamahāvihāre paṭivasati. Mayaṃ taṃ bhagavantaṃ nimantayimha, tassetaṃ buddhassa bhagavato āgamanamaggaṃ alaṅkaromā’’ti. Atha sumedhatāpaso cintesi – ‘‘buddhoti kho ghosamattakampi loke dullabhaṃ, pageva buddhuppādo, mayāpi imehi manussehi saddhiṃ dasabalassa maggaṃ alaṅkarituṃ vaṭṭatī’’ti. So te manusse āha – ‘‘sace, bho, tumhe etaṃ maggaṃ buddhassa alaṅkarotha, mayhampi ekaṃ okāsaṃ detha, ahampi tumhehi saddhiṃ maggaṃ alaṅkarissāmī’’ti. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ‘‘sumedhatāpaso iddhimā’’ti jānantā udakabhinnokāsaṃ sallakkhetvā – ‘‘tvaṃ imaṃ ṭhānaṃ alaṅkarohī’’ti adaṃsu. Sumedho buddhārammaṇaṃ pītiṃ gahetvā cintesi – ‘‘ahaṃ imaṃ okāsaṃ iddhiyā alaṅkarituṃ pahomi, evaṃ alaṅkato na maṃ paritosessati, ajja mayā kāyaveyyāvaccaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti paṃsuṃ āharitvā tasmiṃ padese pakkhipi.

    තස්‌ස තස්‌මිං පදෙසෙ අනිට්‌ඨිතෙයෙව දීපඞ්‌කරදසබලො මහානුභාවානං ඡළභිඤ්‌ඤානං ඛීණාසවානං චතූහි සතසහස්‌සෙහි පරිවුතො දෙවතාසු දිබ්‌බගන්‌ධමාලාදීහි පූජයන්‌තාසු දිබ්‌බතුරියෙහි වජ්‌ජන්‌තාසු දිබ්‌බසඞ්‌ගීතෙසු පවත්‌තෙන්‌තෙසු මනුස්‌සෙසු මානුසකෙහි ගන්‌ධමාලාදීහි චෙව තුරියෙහි ච පූජයන්‌තෙසු අනොපමාය බුද්‌ධලීලාය මනොසිලාතලෙ විජම්‌භමානො සීහො විය තං අලඞ්‌කතපටියත්‌තං මග්‌ගං පටිපජ්‌ජි. සුමෙධතාපසො අක්‌ඛීනි උම්‌මීලෙත්‌වා අලඞ්‌කතමග්‌ගෙන ආගච්‌ඡන්‌තස්‌ස දසබලස්‌ස ද්‌වත්‌තිංසමහාපුරිසලක්‌ඛණපටිමණ්‌ඩිතං අසීතියා අනුබ්‍යඤ්‌ජනෙහි අනුරඤ්‌ජිතං බ්‍යාමප්‌පභාය සම්‌පරිවාරිතං මණිවණ්‌ණගගනතලෙ නානප්‌පකාරා විජ්‌ජුලතා විය ආවෙළාවෙළභූතා චෙව යුගළයුගළභූතා ච ඡබ්‌බණ්‌ණඝනබුද්‌ධරස්‌මියො විස්‌සජ්‌ජෙන්‌තං රූපසොභග්‌ගප්‌පත්‌තං අත්‌තභාවං ඔලොකෙත්‌වා – ‘‘අජ්‌ජ මයා දසබලස්‌ස ජීවිතපරිච්‌චාගං කාතුං වට්‌ටති, මා භගවා කලලං අක්‌කමි, මණිඵලකසෙතුං පන අක්‌කමන්‌තො විය සද්‌ධිං චතූහි ඛීණාසවසතසහස්‌සෙහි මම පිට්‌ඨිං මද්‌දමානො ගච්‌ඡතු, තං මෙ භවිස්‌සති දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති කෙසෙ මොචෙත්‌වා අජිනචම්‌මජටාමණ්‌ඩලවාකචීරානි කාළවණ්‌ණෙ කලලෙ පත්‌ථරිත්‌වා මණිඵලකසෙතු විය කලලපිට්‌ඨෙ නිපජ්‌ජි. තෙන වුත්‌තං –

    Tassa tasmiṃ padese aniṭṭhiteyeva dīpaṅkaradasabalo mahānubhāvānaṃ chaḷabhiññānaṃ khīṇāsavānaṃ catūhi satasahassehi parivuto devatāsu dibbagandhamālādīhi pūjayantāsu dibbaturiyehi vajjantāsu dibbasaṅgītesu pavattentesu manussesu mānusakehi gandhamālādīhi ceva turiyehi ca pūjayantesu anopamāya buddhalīlāya manosilātale vijambhamāno sīho viya taṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ maggaṃ paṭipajji. Sumedhatāpaso akkhīni ummīletvā alaṅkatamaggena āgacchantassa dasabalassa dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇapaṭimaṇḍitaṃ asītiyā anubyañjanehi anurañjitaṃ byāmappabhāya samparivāritaṃ maṇivaṇṇagaganatale nānappakārā vijjulatā viya āveḷāveḷabhūtā ceva yugaḷayugaḷabhūtā ca chabbaṇṇaghanabuddharasmiyo vissajjentaṃ rūpasobhaggappattaṃ attabhāvaṃ oloketvā – ‘‘ajja mayā dasabalassa jīvitapariccāgaṃ kātuṃ vaṭṭati, mā bhagavā kalalaṃ akkami, maṇiphalakasetuṃ pana akkamanto viya saddhiṃ catūhi khīṇāsavasatasahassehi mama piṭṭhiṃ maddamāno gacchatu, taṃ me bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti kese mocetvā ajinacammajaṭāmaṇḍalavākacīrāni kāḷavaṇṇe kalale pattharitvā maṇiphalakasetu viya kalalapiṭṭhe nipajji. Tena vuttaṃ –

    ‘‘තෙ මෙ පුට්‌ඨා වියාකංසු, ‘බුද්‌ධො ලොකෙ අනුත්‌තරො;

    ‘‘Te me puṭṭhā viyākaṃsu, ‘buddho loke anuttaro;

    දීපඞ්‌කරො නාම ජිනො, උප්‌පජ්‌ජි ලොකනායකො;

    Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako;

    තස්‌ස සොධීයති මග්‌ගො, අඤ්‌ජසං වටුමායනං’.

    Tassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’.

    ‘‘බුද්‌ධොතිවචනං සුත්‌වාන, පීති උප්‌පජ්‌ජි තාවදෙ;

    ‘‘Buddhotivacanaṃ sutvāna, pīti uppajji tāvade;

    බුද්‌ධො බුද්‌ධොති කථයන්‌තො, සොමනස්‌සං පවෙදයිං.

    Buddho buddhoti kathayanto, somanassaṃ pavedayiṃ.

    ‘‘තත්‌ථ ඨත්‌වා විචින්‌තෙසිං, තුට්‌ඨො සංවිග්‌ගමානසො;

    ‘‘Tattha ṭhatvā vicintesiṃ, tuṭṭho saṃviggamānaso;

    ‘ඉධ බීජානි රොපිස්‌සං, ඛණො වෙ මා උපච්‌චගා’.

    ‘Idha bījāni ropissaṃ, khaṇo ve mā upaccagā’.

    ‘‘යදි බුද්‌ධස්‌ස සොධෙථ, එකොකාසං දදාථ මෙ;

    ‘‘Yadi buddhassa sodhetha, ekokāsaṃ dadātha me;

    අහම්‌පි සොධයිස්‌සාමි, අඤ්‌ජසං වටුමායනං.

    Ahampi sodhayissāmi, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ.

    ‘‘අදංසු තෙ මමොකාසං, සොධෙතුං අඤ්‌ජසං තදා;

    ‘‘Adaṃsu te mamokāsaṃ, sodhetuṃ añjasaṃ tadā;

    බුද්‌ධො බුද්‌ධොති චින්‌තෙන්‌තො, මග්‌ගං සොධෙමහං තදා.

    Buddho buddhoti cintento, maggaṃ sodhemahaṃ tadā.

    ‘‘අනිට්‌ඨිතෙ මමොකාසෙ, දීපඞ්‌කරො මහාමුනි;

    ‘‘Aniṭṭhite mamokāse, dīpaṅkaro mahāmuni;

    චතූහි සතසහස්‌සෙහි, ඡළභිඤ්‌ඤෙහි තාදිහි;

    Catūhi satasahassehi, chaḷabhiññehi tādihi;

    ඛීණාසවෙහි විමලෙහි, පටිපජ්‌ජි අඤ්‌ජසං ජිනො.

    Khīṇāsavehi vimalehi, paṭipajji añjasaṃ jino.

    ‘‘පච්‌චුග්‌ගමනා වත්‌තන්‌ති, වජ්‌ජන්‌ති භෙරියො බහූ;

    ‘‘Paccuggamanā vattanti, vajjanti bheriyo bahū;

    ආමොදිතා නරමරූ, සාධුකාරං පවත්‌තයුං.

    Āmoditā naramarū, sādhukāraṃ pavattayuṃ.

    ‘‘දෙවා මනුස්‌සෙ පස්‌සන්‌ති, මනුස්‌සාපි ච දෙවතා;

    ‘‘Devā manusse passanti, manussāpi ca devatā;

    උභොපි තෙ පඤ්‌ජලිකා, අනුයන්‌ති තථාගතං.

    Ubhopi te pañjalikā, anuyanti tathāgataṃ.

    ‘‘දෙවා දිබ්‌බෙහි තුරියෙහි, මනුස්‌සා මානුසෙහි ච;

    ‘‘Devā dibbehi turiyehi, manussā mānusehi ca;

    උභොපි තෙ වජ්‌ජයන්‌තා, අනුයන්‌ති තථාගතං.

    Ubhopi te vajjayantā, anuyanti tathāgataṃ.

    ‘‘දිබ්‌බං මන්‌දාරවං පුප්‌ඵං, පදුමං පාරිඡත්‌තකං;

    ‘‘Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;

    දිසොදිසං ඔකිරන්‌ති, ආකාසනභගතා මරූ.

    Disodisaṃ okiranti, ākāsanabhagatā marū.

    ‘‘දිබ්‌බං චන්‌දනචුණ්‌ණඤ්‌ච, වරගන්‌ධඤ්‌ච කෙවලං;

    ‘‘Dibbaṃ candanacuṇṇañca, varagandhañca kevalaṃ;

    දිසොදිසං ඔකිරන්‌ති, ආකාසනභගතා මරූ.

    Disodisaṃ okiranti, ākāsanabhagatā marū.

    ‘‘චම්‌පකං සලලං නීපං, නාගපුන්‌නාගකෙතකං;

    ‘‘Campakaṃ salalaṃ nīpaṃ, nāgapunnāgaketakaṃ;

    දිසොදිසං උක්‌ඛිපන්‌ති, භූමිතලගතා නරා.

    Disodisaṃ ukkhipanti, bhūmitalagatā narā.

    ‘‘කෙසෙ මුඤ්‌චිත්‌වාහං තත්‌ථ, වාකචීරඤ්‌ච චම්‌මකං;

    ‘‘Kese muñcitvāhaṃ tattha, vākacīrañca cammakaṃ;

    කලලෙ පත්‌ථරිත්‌වාන, අවකුජ්‌ජො නිපජ්‌ජහං.

    Kalale pattharitvāna, avakujjo nipajjahaṃ.

    ‘‘අක්‌කමිත්‌වාන මං බුද්‌ධො, සහ සිස්‌සෙහි ගච්‌ඡතු;

    ‘‘Akkamitvāna maṃ buddho, saha sissehi gacchatu;

    මා නං කලලෙ අක්‌කමිත්‌ථ, හිතාය මෙ භවිස්‌සතී’’ති.

    Mā naṃ kalale akkamittha, hitāya me bhavissatī’’ti.

    සො පන කලලපිට්‌ඨෙ නිපන්‌නකොව පුන අක්‌ඛීනි උම්‌මීලෙත්‌වා දීපඞ්‌කරදසබලස්‌ස බුද්‌ධසිරිං සම්‌පස්‌සමානො එවං චින්‌තෙසි – ‘‘සචෙ අහං ඉච්‌ඡෙය්‍යං, සබ්‌බකිලෙසෙ ඣාපෙත්‌වා සඞ්‌ඝනවකො හුත්‌වා රම්‌මනගරං පවිසෙය්‍යං, අඤ්‌ඤාතකවෙසෙන පන මෙ කිලෙසෙ ඣාපෙත්‌වා නිබ්‌බානප්‌පත්‌තියා කිච්‌චං නත්‌ථි, යංනූනාහං දීපඞ්‌කරදසබලො විය පරමාභිසම්‌බොධිං පත්‌වා ධම්‌මනාවං ආරොපෙත්‌වා මහාජනං සංසාරසාගරා උත්‌තාරෙත්‌වා පච්‌ඡා පරිනිබ්‌බායෙය්‍යං, ඉදං මය්‌හං පතිරූප’’න්‌ති. තතො අට්‌ඨ ධම්‌මෙ සමොධානෙත්‌වා බුද්‌ධභාවාය අභිනීහාරං කත්‌වා නිපජ්‌ජි. තෙන වුත්‌තං –

    So pana kalalapiṭṭhe nipannakova puna akkhīni ummīletvā dīpaṅkaradasabalassa buddhasiriṃ sampassamāno evaṃ cintesi – ‘‘sace ahaṃ iccheyyaṃ, sabbakilese jhāpetvā saṅghanavako hutvā rammanagaraṃ paviseyyaṃ, aññātakavesena pana me kilese jhāpetvā nibbānappattiyā kiccaṃ natthi, yaṃnūnāhaṃ dīpaṅkaradasabalo viya paramābhisambodhiṃ patvā dhammanāvaṃ āropetvā mahājanaṃ saṃsārasāgarā uttāretvā pacchā parinibbāyeyyaṃ, idaṃ mayhaṃ patirūpa’’nti. Tato aṭṭha dhamme samodhānetvā buddhabhāvāya abhinīhāraṃ katvā nipajji. Tena vuttaṃ –

    ‘‘පථවියං නිපන්‌නස්‌ස, එවං මෙ ආසි චෙතසො;

    ‘‘Pathaviyaṃ nipannassa, evaṃ me āsi cetaso;

    ‘ඉච්‌ඡමානො අහං අජ්‌ජ, කිලෙසෙ ඣාපයෙ මම.

    ‘Icchamāno ahaṃ ajja, kilese jhāpaye mama.

    ‘‘‘කිං මෙ අඤ්‌ඤාතවෙසෙන, ධම්‌මං සච්‌ඡිකතෙනිධ;

    ‘‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;

    සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පාපුණිත්‌වා, බුද්‌ධො හෙස්‌සං සදෙවකෙ.

    Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, buddho hessaṃ sadevake.

    ‘‘‘කිං මෙ එකෙන තිණ්‌ණෙන, පුරිසෙන ථාමදස්‌සිනා;

    ‘‘‘Kiṃ me ekena tiṇṇena, purisena thāmadassinā;

    සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පාපුණිත්‌වා, සන්‌තාරෙස්‌සං සදෙවකං.

    Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, santāressaṃ sadevakaṃ.

    ‘‘‘ඉමිනා මෙ අධිකාරෙන, කතෙන පුරිසුත්‌තමෙ;

    ‘‘‘Iminā me adhikārena, katena purisuttame;

    සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පාපුණිත්‌වා, තාරෙමි ජනතං බහුං.

    Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tāremi janataṃ bahuṃ.

    ‘‘‘සංසාරසොතං ඡින්‌දිත්‌වා, විද්‌ධංසෙත්‌වා තයො භවෙ;

    ‘‘‘Saṃsārasotaṃ chinditvā, viddhaṃsetvā tayo bhave;

    ධම්‌මනාවං සමාරුය්‌හ, සන්‌තාරෙස්‌සං සදෙවක’’’න්‌ති.

    Dhammanāvaṃ samāruyha, santāressaṃ sadevaka’’’nti.

    යස්‌මා පන බුද්‌ධත්‌තං පත්‌ථෙන්‌තස්‌ස –

    Yasmā pana buddhattaṃ patthentassa –

    ‘‘මනුස්‌සත්‌තං ලිඞ්‌ගසම්‌පත්‌ති, හෙතු සත්‌ථාරදස්‌සනං;

    ‘‘Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;

    පබ්‌බජ්‌ජා ගුණසම්‌පත්‌ති, අධිකාරො ච ඡන්‌දතා;

    Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;

    අට්‌ඨධම්‌මසමොධානා, අභිනීහාරො සමිජ්‌ඣතී’’ති.

    Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhatī’’ti.

    මනුස්‌සත්‌තභාවස්‌මිංයෙව හි ඨත්‌වා බුද්‌ධත්‌තං පත්‌ථෙන්‌තස්‌ස පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣති, නාගස්‌ස වා සුපණ්‌ණස්‌ස වා දෙවතාය වා සක්‌කස්‌ස වා පත්‌ථනා නො සමිජ්‌ඣති. මනුස්‌සත්‌තභාවෙපි පුරිසලිඞ්‌ගෙ ඨිතස්‌සෙව පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣති, ඉත්‌ථියා වා පණ්‌ඩකනපුංසකඋභතොබ්‍යඤ්‌ජනකානං වා නො සමිජ්‌ඣති. පුරිසස්‌සපි තස්‌මිං අත්‌තභාවෙ අරහත්‌තප්‌පත්‌තියා හෙතුසම්‌පන්‌නස්‌සෙව පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣති, නො ඉතරස්‌ස. හෙතුසම්‌පන්‌නස්‌සාපි ජීවමානබුද්‌ධස්‌සෙව සන්‌තිකෙ පත්‌ථෙන්‌තස්‌සෙව පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣති, පරිනිබ්‌බුතෙ බුද්‌ධෙ චෙතියසන්‌තිකෙ වා බොධිමූලෙ වා පත්‌ථෙන්‌තස්‌ස න සමිජ්‌ඣති. බුද්‌ධානං සන්‌තිකෙ පත්‌ථෙන්‌තස්‌සපි පබ්‌බජ්‌ජාලිඞ්‌ගෙ ඨිතස්‌සෙව සමිජ්‌ඣති, නො ගිහිලිඞ්‌ගෙ ඨිතස්‌ස. පබ්‌බජිතස්‌සපි පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤාඅට්‌ඨසමාපත්‌තිලාභිනොයෙව සමිජ්‌ඣති, න ඉමාය ගුණසම්‌පත්‌තියා විරහිතස්‌ස. ගුණසම්‌පන්‌නෙනපි යෙන අත්‌තනො ජීවිතං බුද්‌ධානං පරිච්‌චත්‌තං හොති, තස්‌සෙව ඉමිනා අධිකාරෙන අධිකාරසම්‌පන්‌නස්‌ස සමිජ්‌ඣති, න ඉතරස්‌ස. අධිකාරසම්‌පන්‌නස්‌සාපි යස්‌ස බුද්‌ධකාරකධම්‌මානං අත්‌ථාය මහන්‌තො ඡන්‌දො ච උස්‌සාහො ච වායාමො ච පරියෙට්‌ඨි ච, තස්‌සෙව සමිජ්‌ඣති, න ඉතරස්‌ස.

    Manussattabhāvasmiṃyeva hi ṭhatvā buddhattaṃ patthentassa patthanā samijjhati, nāgassa vā supaṇṇassa vā devatāya vā sakkassa vā patthanā no samijjhati. Manussattabhāvepi purisaliṅge ṭhitasseva patthanā samijjhati, itthiyā vā paṇḍakanapuṃsakaubhatobyañjanakānaṃ vā no samijjhati. Purisassapi tasmiṃ attabhāve arahattappattiyā hetusampannasseva patthanā samijjhati, no itarassa. Hetusampannassāpi jīvamānabuddhasseva santike patthentasseva patthanā samijjhati, parinibbute buddhe cetiyasantike vā bodhimūle vā patthentassa na samijjhati. Buddhānaṃ santike patthentassapi pabbajjāliṅge ṭhitasseva samijjhati, no gihiliṅge ṭhitassa. Pabbajitassapi pañcābhiññāaṭṭhasamāpattilābhinoyeva samijjhati, na imāya guṇasampattiyā virahitassa. Guṇasampannenapi yena attano jīvitaṃ buddhānaṃ pariccattaṃ hoti, tasseva iminā adhikārena adhikārasampannassa samijjhati, na itarassa. Adhikārasampannassāpi yassa buddhakārakadhammānaṃ atthāya mahanto chando ca ussāho ca vāyāmo ca pariyeṭṭhi ca, tasseva samijjhati, na itarassa.

    තත්‍රිදං ඡන්‌දමහන්‌තතාය ඔපම්‌මං – සචෙ හි එවමස්‌ස යො සකලචක්‌කවාළගබ්‌භං එකොදකීභූතං අත්‌තනො බාහුබලෙන උත්‌තරිත්‌වා පාරං ගන්‌තුං සමත්‌ථො, සො බුද්‌ධත්‌තං පාපුණාති. යො වා පන සකලචක්‌කවාළගබ්‌භං වෙළුගුම්‌බසඤ්‌ඡන්‌නං වියූහිත්‌වා මද්‌දිත්‌වා පදසා ගච්‌ඡන්‌තො පාරං ගන්‌තුං සමත්‌ථො, සො බුද්‌ධත්‌තං පාපුණාති. යො වා පන සකලචක්‌කවාළගබ්‌භං සත්‌තියො ආකොටෙත්‌වා නිරන්‌තරං සත්‌තිඵලසමාකිණ්‌ණං පදසා අක්‌කමමානො පාරං ගන්‌තුං සමත්‌ථො, සො බුද්‌ධත්‌තං පාපුණාති. යො වා පන සකලචක්‌කවාළගබ්‌භං වීතච්‌චිතඞ්‌ගාරභරිතං පාදෙහි මද්‌දමානො පාරං ගන්‌තුං සමත්‌ථො, සො බුද්‌ධත්‌තං පාපුණාතීති. යො එතෙසු එකම්‌පි අත්‌තනො දුක්‌කරං න මඤ්‌ඤති, ‘‘අහං එතම්‌පි තරිත්‌වා වා ගන්‌ත්‌වා වා පාරං ගමිස්‌සාමී’’ති එවං මහන්‌තෙන ඡන්‌දෙන ච උස්‌සාහෙන ච වායාමෙන ච පරියෙට්‌ඨියා ච සමන්‌නාගතො හොති, එතස්‌සෙව පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣති, න ඉතරස්‌ස. තස්‌මා සුමෙධතාපසො ඉමෙ අට්‌ඨ ධම්‌මෙ සමොධානෙත්‌වාව බුද්‌ධභාවාය අභිනීහාරං කත්‌වා නිපජ්‌ජි.

    Tatridaṃ chandamahantatāya opammaṃ – sace hi evamassa yo sakalacakkavāḷagabbhaṃ ekodakībhūtaṃ attano bāhubalena uttaritvā pāraṃ gantuṃ samattho, so buddhattaṃ pāpuṇāti. Yo vā pana sakalacakkavāḷagabbhaṃ veḷugumbasañchannaṃ viyūhitvā madditvā padasā gacchanto pāraṃ gantuṃ samattho, so buddhattaṃ pāpuṇāti. Yo vā pana sakalacakkavāḷagabbhaṃ sattiyo ākoṭetvā nirantaraṃ sattiphalasamākiṇṇaṃ padasā akkamamāno pāraṃ gantuṃ samattho, so buddhattaṃ pāpuṇāti. Yo vā pana sakalacakkavāḷagabbhaṃ vītaccitaṅgārabharitaṃ pādehi maddamāno pāraṃ gantuṃ samattho, so buddhattaṃ pāpuṇātīti. Yo etesu ekampi attano dukkaraṃ na maññati, ‘‘ahaṃ etampi taritvā vā gantvā vā pāraṃ gamissāmī’’ti evaṃ mahantena chandena ca ussāhena ca vāyāmena ca pariyeṭṭhiyā ca samannāgato hoti, etasseva patthanā samijjhati, na itarassa. Tasmā sumedhatāpaso ime aṭṭha dhamme samodhānetvāva buddhabhāvāya abhinīhāraṃ katvā nipajji.

    දීපඞ්‌කරොපි භගවා ආගන්‌ත්‌වා සුමෙධතාපසස්‌ස සීසභාගෙ ඨත්‌වා මණිසීහපඤ්‌ජරං උග්‌ඝාටෙන්‌තො විය පඤ්‌චවණ්‌ණපසාදසම්‌පන්‌නානි අක්‌ඛීනි උම්‌මීලෙත්‌වා කලලපිට්‌ඨෙ නිපන්‌නං සුමෙධතාපසං දිස්‌වා ‘‘අයං තාපසො බුද්‌ධත්‌තාය අභිනීහාරං කත්‌වා නිපන්‌නො, සමිජ්‌ඣිස්‌සති නු ඛො එතස්‌ස පත්‌ථනා, උදාහු නො’’ති අනාගතංසඤාණං පෙසෙත්‌වා උපධාරෙන්‌තො – ‘‘ඉතො කප්‌පසතසහස්‌සාධිකානි චත්‌තාරි අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යානි අතික්‌කමිත්‌වා අයං ගොතමො නාම බුද්‌ධො භවිස්‌සතී’’ති ඤත්‌වා ඨිතකොව පරිසමජ්‌ඣෙ බ්‍යාකාසි – ‘‘පස්‌සථ නො තුම්‌හෙ ඉමං උග්‌ගතපං තාපසං කලලපිට්‌ඨෙ නිපන්‌න’’න්‌ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති. අයං බුද්‌ධත්‌තාය අභිනීහාරං කත්‌වා නිපන්‌නො, සමිජ්‌ඣිස්‌සති ඉමස්‌ස පත්‌ථනා. අයඤ්‌හි ඉතො කප්‌පසතසහස්‌සාධිකානං චතුන්‌නං අසඞ්‌ඛයෙය්‍යානං මත්‌ථකෙ ගොතමො නාම බුද්‌ධො භවිස්‌සති. තස්‌මිං පනස්‌ස අත්‌තභාවෙ කපිලවත්‌ථු නාම නගරං නිවාසො භවිස්‌සති, මායා නාම දෙවී මාතා, සුද්‌ධොදනො නාම රාජා පිතා, අග්‌ගසාවකො උපතිස්‌සො නාම ථෙරො, දුතියසාවකො කොලිතො නාම, බුද්‌ධුපට්‌ඨාකො ආනන්‌දො නාම, අග්‌ගසාවිකා ඛෙමා නාම ථෙරී, දුතියසාවිකා උප්‌පලවණ්‌ණා නාම ථෙරී භවිස්‌සති. අයං පරිපක්‌කඤාණො මහාභිනික්‌ඛමනං කත්‌වා මහාපධානං පදහිත්‌වා නිග්‍රොධරුක්‌ඛමූලෙ පායාසං පටිග්‌ගහෙත්‌වා නෙරඤ්‌ජරාය තීරෙ පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා බොධිමණ්‌ඩං ආරුය්‌හ අස්‌සත්‌ථරුක්‌ඛමූලෙ අභිසම්‌බුජ්‌ඣිස්‌සතීති. තෙන වුත්‌තං –

    Dīpaṅkaropi bhagavā āgantvā sumedhatāpasassa sīsabhāge ṭhatvā maṇisīhapañjaraṃ ugghāṭento viya pañcavaṇṇapasādasampannāni akkhīni ummīletvā kalalapiṭṭhe nipannaṃ sumedhatāpasaṃ disvā ‘‘ayaṃ tāpaso buddhattāya abhinīhāraṃ katvā nipanno, samijjhissati nu kho etassa patthanā, udāhu no’’ti anāgataṃsañāṇaṃ pesetvā upadhārento – ‘‘ito kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni atikkamitvā ayaṃ gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti ñatvā ṭhitakova parisamajjhe byākāsi – ‘‘passatha no tumhe imaṃ uggatapaṃ tāpasaṃ kalalapiṭṭhe nipanna’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti. Ayaṃ buddhattāya abhinīhāraṃ katvā nipanno, samijjhissati imassa patthanā. Ayañhi ito kappasatasahassādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhayeyyānaṃ matthake gotamo nāma buddho bhavissati. Tasmiṃ panassa attabhāve kapilavatthu nāma nagaraṃ nivāso bhavissati, māyā nāma devī mātā, suddhodano nāma rājā pitā, aggasāvako upatisso nāma thero, dutiyasāvako kolito nāma, buddhupaṭṭhāko ānando nāma, aggasāvikā khemā nāma therī, dutiyasāvikā uppalavaṇṇā nāma therī bhavissati. Ayaṃ paripakkañāṇo mahābhinikkhamanaṃ katvā mahāpadhānaṃ padahitvā nigrodharukkhamūle pāyāsaṃ paṭiggahetvā nerañjarāya tīre paribhuñjitvā bodhimaṇḍaṃ āruyha assattharukkhamūle abhisambujjhissatīti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘දීපඞ්‌කරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්‌ගහො;

    ‘‘Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    උස්‌සීසකෙ මං ඨත්‌වාන, ඉදං වචනමබ්‍රවි.

    Ussīsake maṃ ṭhatvāna, idaṃ vacanamabravi.

    ‘‘‘පස්‌සථ ඉමං තාපසං, ජටිලං උග්‌ගතාපනං;

    ‘‘‘Passatha imaṃ tāpasaṃ, jaṭilaṃ uggatāpanaṃ;

    අපරිමෙය්‍යෙ ඉතො කප්‌පෙ, බුද්‌ධො ලොකෙ භවිස්‌සති.

    Aparimeyye ito kappe, buddho loke bhavissati.

    ‘‘‘අහු කපිලව්‌හයා රම්‌මා, නික්‌ඛමිත්‌වා තථාගතො;

    ‘‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;

    පධානං පදහිත්‌වාන, කත්‌වා දුක්‌කරකාරිකං.

    Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.

    ‘‘‘අජපාලරුක්‌ඛමූලෙ, නිසීදිත්‌වා තථාගතො;

    ‘‘‘Ajapālarukkhamūle, nisīditvā tathāgato;

    තත්‌ථ පායාසං පග්‌ගය්‌හ, නෙරඤ්‌ජරමුපෙහිති.

    Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.

    ‘‘‘නෙරඤ්‌ජරාය තීරම්‌හි, පායාසං අද සො ජිනො;

    ‘‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ ada so jino;

    පටියත්‌තවරමග්‌ගෙන, බොධිමූලමුපෙහිති.

    Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.

    ‘‘‘තතො පදක්‌ඛිණං කත්‌වා, බොධිමණ්‌ඩං අනුත්‌තරො;

    ‘‘‘Tato padakkhiṇaṃ katvā, bodhimaṇḍaṃ anuttaro;

    අස්‌සත්‌ථරුක්‌ඛමූලම්‌හි, බුජ්‌ඣිස්‌සති මහායසො.

    Assattharukkhamūlamhi, bujjhissati mahāyaso.

    ‘‘‘ඉමස්‌ස ජනිකා මාතා, මායා නාම භවිස්‌සති;

    ‘‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;

    පිතා සුද්‌ධොදනො නාම, අයං හෙස්‌සති ගොතමො.

    Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.

    ‘‘‘අනාසවා වීතරාගා, සන්‌තචිත්‌තා සමාහිතා;

    ‘‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;

    කොලිතො උපතිස්‌සො ච, අග්‌ගා හෙස්‌සන්‌ති සාවකා;

    Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;

    ආනන්‌දො නාමුපට්‌ඨාකො, උපට්‌ඨිස්‌සති තං ජිනං.

    Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.

    ‘‘‘ඛෙමා උප්‌පලවණ්‌ණා ච, අග්‌ගා හෙස්‌සන්‌ති සාවිකා;

    ‘‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;

    අනාසවා වීතරාගා, සන්‌තචිත්‌තා සමාහිතා;

    Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;

    බොධි තස්‌ස භගවතො, අස්‌සත්‌ථොති පවුච්‌චතී’’’ති. (බු. වං. 2.60-68);

    Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccatī’’’ti. (bu. vaṃ. 2.60-68);

    තං සුත්‌වා සුමෙධතාපසො – ‘‘මය්‌හං කිර පත්‌ථනා සමිජ්‌ඣිස්‌සතී’’ති සොමනස්‌සප්‌පත්‌තො අහොසි. මහාජනො දීපඞ්‌කරදසබලස්‌ස වචනං සුත්‌වා ‘‘සුමෙධතාපසො කිර බුද්‌ධබීජං බුද්‌ධඞ්‌කුරො’’ති හට්‌ඨතුට්‌ඨො අහොසි. එවඤ්‌චස්‌ස අහොසි – ‘‘යථා නාම මනුස්‌සා නදිං තරන්‌තා උජුකෙන තිත්‌ථෙන උත්‌තරිතුං අසක්‌කොන්‌තා හෙට්‌ඨාතිත්‌ථෙන උත්‌තරන්‌ති, එවමෙව මයම්‌පි දීපඞ්‌කරදසබලස්‌ස සාසනෙ මග්‌ගඵලං අලභමානා අනාගතෙ යදා ත්‌වං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි, තදා තව සම්‌මුඛා මග්‌ගඵලං සච්‌ඡිකාතුං සමත්‌ථා භවෙය්‍යාමා’’ති පත්‌ථනං ඨපයිංසු. දීපඞ්‌කරදසබලොපි බොධිසත්‌තං පසංසිත්‌වා අට්‌ඨපුප්‌ඵමුට්‌ඨීහි පූජෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කාමි. තෙපි චතුසතසහස්‌සසඞ්‌ඛා ඛීණාසවා බොධිසත්‌තං ගන්‌ධෙහි ච මාලාහි ච පූජෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කමිංසු. දෙවමනුස්‌සා පන තථෙව පූජෙත්‌වා වන්‌දිත්‌වා පක්‌කන්‌තා.

    Taṃ sutvā sumedhatāpaso – ‘‘mayhaṃ kira patthanā samijjhissatī’’ti somanassappatto ahosi. Mahājano dīpaṅkaradasabalassa vacanaṃ sutvā ‘‘sumedhatāpaso kira buddhabījaṃ buddhaṅkuro’’ti haṭṭhatuṭṭho ahosi. Evañcassa ahosi – ‘‘yathā nāma manussā nadiṃ tarantā ujukena titthena uttarituṃ asakkontā heṭṭhātitthena uttaranti, evameva mayampi dīpaṅkaradasabalassa sāsane maggaphalaṃ alabhamānā anāgate yadā tvaṃ buddho bhavissasi, tadā tava sammukhā maggaphalaṃ sacchikātuṃ samatthā bhaveyyāmā’’ti patthanaṃ ṭhapayiṃsu. Dīpaṅkaradasabalopi bodhisattaṃ pasaṃsitvā aṭṭhapupphamuṭṭhīhi pūjetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Tepi catusatasahassasaṅkhā khīṇāsavā bodhisattaṃ gandhehi ca mālāhi ca pūjetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Devamanussā pana tatheva pūjetvā vanditvā pakkantā.

    බොධිසත්‌තො සබ්‌බෙසං පටික්‌කන්‌තකාලෙ සයනා වුට්‌ඨාය ‘‘පාරමියො විචිනිස්‌සාමී’’ති පුප්‌ඵරාසිමත්‌ථකෙ පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා නිසීදි. එවං නිසින්‌නෙ බොධිසත්‌තෙ සකලදසසහස්‌සචක්‌කවාළෙ දෙවතා සාධුකාරං දත්‌වා ‘‘අය්‍ය සුමෙධතාපස, පොරාණකබොධිසත්‌තානං පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා ‘පාරමියො විචිනිස්‌සාමා’ති නිසින්‌නකාලෙ යානි පුබ්‌බනිමිත්‌තානි නාම පඤ්‌ඤායන්‌ති, තානි සබ්‌බානිපි අජ්‌ජ පාතුභූතානි, නිස්‌සංසයෙන ත්‌වං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි. මයමෙතං ජානාම ‘යස්‌සෙතානි නිමිත්‌තානි පඤ්‌ඤායන්‌ති, එකන්‌තෙන සො බුද්‌ධො හොති’, ත්‌වං අත්‌තනො වීරියං දළ්‌හං කත්‌වා පග්‌ගණ්‌හා’’ති බොධිසත්‌තං නානප්‌පකාරාහි ථුතීහි අභිත්‌ථවිංසු. තෙන වුත්‌තං –

    Bodhisatto sabbesaṃ paṭikkantakāle sayanā vuṭṭhāya ‘‘pāramiyo vicinissāmī’’ti puppharāsimatthake pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi. Evaṃ nisinne bodhisatte sakaladasasahassacakkavāḷe devatā sādhukāraṃ datvā ‘‘ayya sumedhatāpasa, porāṇakabodhisattānaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ‘pāramiyo vicinissāmā’ti nisinnakāle yāni pubbanimittāni nāma paññāyanti, tāni sabbānipi ajja pātubhūtāni, nissaṃsayena tvaṃ buddho bhavissasi. Mayametaṃ jānāma ‘yassetāni nimittāni paññāyanti, ekantena so buddho hoti’, tvaṃ attano vīriyaṃ daḷhaṃ katvā paggaṇhā’’ti bodhisattaṃ nānappakārāhi thutīhi abhitthaviṃsu. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ඉදං සුත්‌වාන වචනං, අසමස්‌ස මහෙසිනො;

    ‘‘Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;

    ආමොදිතා නරමරූ, බුද්‌ධබීජං කිර අයං.

    Āmoditā naramarū, buddhabījaṃ kira ayaṃ.

    ‘‘උක්‌කුට්‌ඨිසද්‌දා වත්‌තන්‌ති, අප්‌ඵොටෙන්‌ති හසන්‌ති ච;

    ‘‘Ukkuṭṭhisaddā vattanti, apphoṭenti hasanti ca;

    කතඤ්‌ජලී නමස්‌සන්‌ති, දසසහස්‌සී සදෙවකා.

    Katañjalī namassanti, dasasahassī sadevakā.

    ‘‘යදිමස්‌ස ලොකනාථස්‌ස, විරජ්‌ඣිස්‌සාම සාසනං;

    ‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;

    අනාගතම්‌හි අද්‌ධානෙ, හෙස්‌සාම සම්‌මුඛා ඉමං.

    Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.

    ‘‘යථා මනුස්‌සා නදිං තරන්‌තා, පටිතිත්‌ථං විරජ්‌ඣිය;

    ‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;

    හෙට්‌ඨා තිත්‌ථෙ ගහෙත්‌වාන, උත්‌තරන්‌ති මහානදිං.

    Heṭṭhā titthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.

    ‘‘එවමෙව මයං සබ්‌බෙ, යදි මුඤ්‌චාමිමං ජිනං;

    ‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;

    අනාගතම්‌හි අද්‌ධානෙ, හෙස්‌සාම සම්‌මුඛා ඉමං.

    Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.

    ‘‘දීපඞ්‌කරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්‌ගහො;

    ‘‘Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    මම කම්‌මං පකිත්‌තෙත්‌වා, දක්‌ඛිණං පාදමුද්‌ධරි.

    Mama kammaṃ pakittetvā, dakkhiṇaṃ pādamuddhari.

    ‘‘යෙ තත්‌ථාසුං ජිනපුත්‌තා, සබ්‌බෙ පදක්‌ඛිණමකංසු මං;

    ‘‘Ye tatthāsuṃ jinaputtā, sabbe padakkhiṇamakaṃsu maṃ;

    නරා නාගා ච ගන්‌ධබ්‌බා, අභිවාදෙත්‌වාන පක්‌කමුං.

    Narā nāgā ca gandhabbā, abhivādetvāna pakkamuṃ.

    ‘‘දස්‌සනං මෙ අතික්‌කන්‌තෙ, සසඞ්‌ඝෙ ලොකනායකෙ;

    ‘‘Dassanaṃ me atikkante, sasaṅghe lokanāyake;

    හට්‌ඨතුට්‌ඨෙන චිත්‌තෙන, ආසනා වුට්‌ඨහිං තදා.

    Haṭṭhatuṭṭhena cittena, āsanā vuṭṭhahiṃ tadā.

    ‘‘සුඛෙන සුඛිතො හොමි, පාමොජ්‌ජෙන පමොදිතො;

    ‘‘Sukhena sukhito homi, pāmojjena pamodito;

    පීතියා ච අභිස්‌සන්‌නො, පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිං තදා.

    Pītiyā ca abhissanno, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.

    ‘‘පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදිත්‌වා, එවං චින්‌තෙසහං තදා;

    ‘‘Pallaṅkena nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;

    ‘වසීභූතො අහං ඣානෙ, අභිඤ්‌ඤාපාරමිං ගතො.

    ‘Vasībhūto ahaṃ jhāne, abhiññāpāramiṃ gato.

    ‘‘‘දසසහස්‌සිලොකම්‌හි, ඉසයො නත්‌ථි මෙ සමා;

    ‘‘‘Dasasahassilokamhi, isayo natthi me samā;

    අසමො ඉද්‌ධිධම්‌මෙසු, අලභිං ඊදිසං සුඛං’.

    Asamo iddhidhammesu, alabhiṃ īdisaṃ sukhaṃ’.

    ‘‘පල්‌ලඞ්‌කාභුජනෙ මය්‌හං, දසසහස්‌සාධිවාසිනො;

    ‘‘Pallaṅkābhujane mayhaṃ, dasasahassādhivāsino;

    මහානාදං පවත්‌තෙසුං, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Mahānādaṃ pavattesuṃ, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘යා පුබ්‌බෙ බොධිසත්‌තානං, පල්‌ලඞ්‌කවරමාභුජෙ;

    ‘‘Yā pubbe bodhisattānaṃ, pallaṅkavaramābhuje;

    නිමිත්‌තානි පදිස්‌සන්‌ති, තානි අජ්‌ජ පදිස්‌සරෙ.

    Nimittāni padissanti, tāni ajja padissare.

    ‘‘සීතං බ්‍යාපගතං හොති, උණ්‌හඤ්‌ච උපසම්‌මති;

    ‘‘Sītaṃ byāpagataṃ hoti, uṇhañca upasammati;

    තානි අජ්‌ජ පදිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘දසසහස්‌සී ලොකධාතූ, නිස්‌සද්‌දා හොන්‌ති නිරාකුලා;

    ‘‘Dasasahassī lokadhātū, nissaddā honti nirākulā;

    තානි අජ්‌ජ පදිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘මහාවාතා න වායන්‌ති, න සන්‌දන්‌ති සවන්‌තියො;

    ‘‘Mahāvātā na vāyanti, na sandanti savantiyo;

    තානි අජ්‌ජ පදිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘ථලජා දකජා පුප්‌ඵා, සබ්‌බෙ පුප්‌ඵන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Thalajā dakajā pupphā, sabbe pupphanti tāvade;

    තෙපජ්‌ජ පුප්‌ඵිතා සබ්‌බෙ, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja pupphitā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘ලතා වා යදි වා රුක්‌ඛා, ඵලභාරා හොන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Latā vā yadi vā rukkhā, phalabhārā honti tāvade;

    තෙපජ්‌ජ ඵලිතා සබ්‌බෙ, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja phalitā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘ආකාසට්‌ඨා ච භූමට්‌ඨා, රතනා ජොතන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, ratanā jotanti tāvade;

    තෙපජ්‌ජ රතනා ජොතන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja ratanā jotanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘මානුසකා ච දිබ්‌බා ච, තුරියා වජ්‌ජන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Mānusakā ca dibbā ca, turiyā vajjanti tāvade;

    තෙපජ්‌ජුභො අභිරවන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘විචිත්‌තපුප්‌ඵා ගගනා, අභිවස්‌සන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Vicittapupphā gaganā, abhivassanti tāvade;

    තෙපි අජ්‌ජ පවස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepi ajja pavassanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘මහාසමුද්‌දො ආභුජති, දසසහස්‌සී පකම්‌පති;

    ‘‘Mahāsamuddo ābhujati, dasasahassī pakampati;

    තෙපජ්‌ජුභො අභිරවන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘නිරයෙපි දසසහස්‌සෙ, අග්‌ගී නිබ්‌බන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Nirayepi dasasahasse, aggī nibbanti tāvade;

    තෙපජ්‌ජ නිබ්‌බුතා අග්‌ගී, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja nibbutā aggī, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘විමලො හොති සූරියො, සබ්‌බා දිස්‌සන්‌ති තාරකා;

    ‘‘Vimalo hoti sūriyo, sabbā dissanti tārakā;

    තෙපි අජ්‌ජ පදිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepi ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘අනොවට්‌ඨෙන උදකං, මහියා උබ්‌භිජ්‌ජි තාවදෙ;

    ‘‘Anovaṭṭhena udakaṃ, mahiyā ubbhijji tāvade;

    තම්‌පජ්‌ජුබ්‌භිජ්‌ජතෙ මහියා, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tampajjubbhijjate mahiyā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘තාරාගණා විරොචන්‌ති, නක්‌ඛත්‌තා ගගනමණ්‌ඩලෙ;

    ‘‘Tārāgaṇā virocanti, nakkhattā gaganamaṇḍale;

    විසාඛා චන්‌දිමායුත්‌තා, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Visākhā candimāyuttā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘බිලාසයා දරීසයා, නික්‌ඛමන්‌ති සකාසයා;

    ‘‘Bilāsayā darīsayā, nikkhamanti sakāsayā;

    තෙපජ්‌ජ ආසයා ඡුද්‌ධා, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja āsayā chuddhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘න හොති අරති සත්‌තානං, සන්‌තුට්‌ඨා හොන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Na hoti arati sattānaṃ, santuṭṭhā honti tāvade;

    තෙපජ්‌ජ සබ්‌බෙ සන්‌තුට්‌ඨා, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja sabbe santuṭṭhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘රොගා තදුපසම්‌මන්‌ති, ජිඝච්‌ඡා ච විනස්‌සති;

    ‘‘Rogā tadupasammanti, jighacchā ca vinassati;

    තානිපජ්‌ජ පදිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tānipajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘රාගො තදා තනු හොති, දොසො මොහො විනස්‌සති;

    ‘‘Rāgo tadā tanu hoti, doso moho vinassati;

    තෙපජ්‌ජ විගතා සබ්‌බෙ, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja vigatā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘භයං තදා න භවති, අජ්‌ජපෙතං පදිස්‌සති;

    ‘‘Bhayaṃ tadā na bhavati, ajjapetaṃ padissati;

    තෙන ලිඞ්‌ගෙන ජානාම, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘රජො නුද්‌ධංසති උද්‌ධං, අජ්‌ජපෙතං පදිස්‌සති;

    ‘‘Rajo nuddhaṃsati uddhaṃ, ajjapetaṃ padissati;

    තෙන ලිඞ්‌ගෙන ජානාම, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘අනිට්‌ඨගන්‌ධො පක්‌කමති, දිබ්‌බගන්‌ධො පවායති;

    ‘‘Aniṭṭhagandho pakkamati, dibbagandho pavāyati;

    සොපජ්‌ජ වායති ගන්‌ධො, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Sopajja vāyati gandho, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘සබ්‌බෙ දෙවා පදිස්‌සන්‌ති, ඨපයිත්‌වා අරූපිනො;

    ‘‘Sabbe devā padissanti, ṭhapayitvā arūpino;

    තෙපජ්‌ජ සබ්‌බෙ දිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘යාවතා නිරයා නාම, සබ්‌බෙ දිස්‌සන්‌ති තාවදෙ;

    ‘‘Yāvatā nirayā nāma, sabbe dissanti tāvade;

    තෙපජ්‌ජ සබ්‌බෙ දිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘කුට්‌ටා කවාටා සෙලා ච, න හොන්‌තාවරණා තදා;

    ‘‘Kuṭṭā kavāṭā selā ca, na hontāvaraṇā tadā;

    ආකාසභූතා තෙපජ්‌ජ, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Ākāsabhūtā tepajja, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘චුතී ච උපපත්‌ති ච, ඛණෙ තස්‌මිං න විජ්‌ජති;

    ‘‘Cutī ca upapatti ca, khaṇe tasmiṃ na vijjati;

    තානිපජ්‌ජ පදිස්‌සන්‌ති, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසි.

    Tānipajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.

    ‘‘දළ්‌හං පග්‌ගණ්‌හ වීරියං, මා නිවත්‌ත අභික්‌කම;

    ‘‘Daḷhaṃ paggaṇha vīriyaṃ, mā nivatta abhikkama;

    මයම්‌පෙතං විජානාම, ධුවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.70-107);

    Mayampetaṃ vijānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.70-107);

    බොධිසත්‌තො දීපඞ්‌කරදසබලස්‌ස ච දසසහස්‌සචක්‌කවාළදෙවතානඤ්‌ච වචනං සුත්‌වා භිය්‍යොසොමත්‌තාය සඤ්‌ජාතුස්‌සාහො හුත්‌වා චින්‌තෙසි – ‘‘බුද්‌ධා නාම අමොඝවචනා, නත්‌ථි බුද්‌ධානං කථාය අඤ්‌ඤථත්‌තං. යථා හි ආකාසෙ ඛිත්‌තලෙඩ්‌ඩුස්‌ස පතනං ධුවං, ජාතස්‌ස මරණං, රත්‌තික්‌ඛයෙ සූරියුග්‌ගමනං, ආසයා නික්‌ඛන්‌තසීහස්‌ස සීහනාදනදනං, ගරුගබ්‌භාය ඉත්‌ථියා භාරමොරොපනං ධුවං අවස්‌සම්‌භාවී, එවමෙව බුද්‌ධානං වචනං නාම ධුවං අමොඝං, අද්‌ධා අහං බුද්‌ධො භවිස්‌සාමී’’ති. තෙන වුත්‌තං –

    Bodhisatto dīpaṅkaradasabalassa ca dasasahassacakkavāḷadevatānañca vacanaṃ sutvā bhiyyosomattāya sañjātussāho hutvā cintesi – ‘‘buddhā nāma amoghavacanā, natthi buddhānaṃ kathāya aññathattaṃ. Yathā hi ākāse khittaleḍḍussa patanaṃ dhuvaṃ, jātassa maraṇaṃ, rattikkhaye sūriyuggamanaṃ, āsayā nikkhantasīhassa sīhanādanadanaṃ, garugabbhāya itthiyā bhāramoropanaṃ dhuvaṃ avassambhāvī, evameva buddhānaṃ vacanaṃ nāma dhuvaṃ amoghaṃ, addhā ahaṃ buddho bhavissāmī’’ti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘බුද්‌ධස්‌ස වචනං සුත්‌වා, දසසහස්‌සීන චූභයං;

    ‘‘Buddhassa vacanaṃ sutvā, dasasahassīna cūbhayaṃ;

    තුට්‌ඨහට්‌ඨො පමොදිතො, එවං චින්‌තෙසහං තදා.

    Tuṭṭhahaṭṭho pamodito, evaṃ cintesahaṃ tadā.

    ‘‘අද්‌වෙජ්‌ඣවචනා බුද්‌ධා, අමොඝවචනා ජිනා;

    ‘‘Advejjhavacanā buddhā, amoghavacanā jinā;

    විතථං නත්‌ථි බුද්‌ධානං, ධුවං බුද්‌ධො භවාමහං.

    Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.

    ‘‘යථා ඛිත්‌තං නභෙ ලෙඩ්‌ඩු, ධුවං පතති භූමියං;

    ‘‘Yathā khittaṃ nabhe leḍḍu, dhuvaṃ patati bhūmiyaṃ;

    තථෙව බුද්‌ධසෙට්‌ඨානං, වචනං ධුවසස්‌සතං;

    Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;

    විතථං නත්‌ථි බුද්‌ධානං, ධුවං බුද්‌ධො භවාමහං.

    Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.

    ‘‘යථාපි සබ්‌බසත්‌තානං, මරණං ධුවසස්‌සතං;

    ‘‘Yathāpi sabbasattānaṃ, maraṇaṃ dhuvasassataṃ;

    තථෙව බුද්‌ධසෙට්‌ඨානං, වචනං ධුවසස්‌සතං.

    Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ.

    ‘‘යථා රත්‌තික්‌ඛයෙ පත්‌තෙ, සූරියුග්‌ගමනං ධුවං;

    ‘‘Yathā rattikkhaye patte, sūriyuggamanaṃ dhuvaṃ;

    තථෙව බුද්‌ධසෙට්‌ඨානං, වචනං ධුවසස්‌සතං.

    Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ.

    ‘‘යථා නික්‌ඛන්‌තසයනස්‌ස, සීහස්‌ස නදනං ධුවං;

    ‘‘Yathā nikkhantasayanassa, sīhassa nadanaṃ dhuvaṃ;

    තථෙව බුද්‌ධසෙට්‌ඨානං, වචනං ධුවසස්‌සතං.

    Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ.

    ‘‘යථා ආපන්‌නසත්‌තානං, භාරමොරොපනං ධුවං;

    ‘‘Yathā āpannasattānaṃ, bhāramoropanaṃ dhuvaṃ;

    තථෙව බුද්‌ධසෙට්‌ඨානං, වචනං ධුවසස්‌සත’’න්‌ති. (බු. වං. 2.108-114);

    Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassata’’nti. (bu. vaṃ. 2.108-114);

    සො ‘‘ධුවාහං බුද්‌ධො භවිස්‌සාමී’’ති එවං කතසන්‌නිට්‌ඨානො බුද්‌ධකාරකෙ ධම්‌මෙ උපධාරෙතුං – ‘‘කහං නු ඛො බුද්‌ධකාරකා ධම්‌මා, කිං උද්‌ධං, උදාහු අධො, දිසාවිදිසාසූ’’ති අනුක්‌කමෙන සකලං ධම්‌මධාතුං විචිනන්‌තො පොරාණකබොධිසත්‌තෙහි ආසෙවිතනිසෙවිතං පඨමං දානපාරමිං දිස්‌වා එවං අත්‌තානං ඔවදි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය පඨමං දානපාරමිං පූරෙය්‍යාසි. යථා හි නික්‌කුජ්‌ජිතො උදකකුම්‌භො නිස්‌සෙසං කත්‌වා උදකං වමතියෙව, න පච්‌චාහරති, එවමෙව ධනං වා යසං වා පුත්‌තදාරං වා අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගං වා අනොලොකෙත්‌වා සම්‌පත්‌තයාචකානං සබ්‌බං ඉච්‌ඡිතිච්‌ඡිතං නිස්‌සෙසං කත්‌වා දදමානො බොධිමූලෙ නිසීදිත්‌වා බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති පඨමං දානපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    So ‘‘dhuvāhaṃ buddho bhavissāmī’’ti evaṃ katasanniṭṭhāno buddhakārake dhamme upadhāretuṃ – ‘‘kahaṃ nu kho buddhakārakā dhammā, kiṃ uddhaṃ, udāhu adho, disāvidisāsū’’ti anukkamena sakalaṃ dhammadhātuṃ vicinanto porāṇakabodhisattehi āsevitanisevitaṃ paṭhamaṃ dānapāramiṃ disvā evaṃ attānaṃ ovadi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya paṭhamaṃ dānapāramiṃ pūreyyāsi. Yathā hi nikkujjito udakakumbho nissesaṃ katvā udakaṃ vamatiyeva, na paccāharati, evameva dhanaṃ vā yasaṃ vā puttadāraṃ vā aṅgapaccaṅgaṃ vā anoloketvā sampattayācakānaṃ sabbaṃ icchiticchitaṃ nissesaṃ katvā dadamāno bodhimūle nisīditvā buddho bhavissasī’’ti paṭhamaṃ dānapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘හන්‌ද බුද්‌ධකරෙ ධම්‌මෙ, විචිනාමි ඉතො චිතො;

    ‘‘Handa buddhakare dhamme, vicināmi ito cito;

    උද්‌ධං අධො දස දිසා, යාවතා ධම්‌මධාතුයා.

    Uddhaṃ adho dasa disā, yāvatā dhammadhātuyā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, පඨමං දානපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, paṭhamaṃ dānapāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, අනුචිණ්‌ණං මහාපථං.

    Pubbakehi mahesīhi, anuciṇṇaṃ mahāpathaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං පඨමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ paṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    දානපාරමිතං ගච්‌ඡ, යදි බොධිං පත්‌තුමිච්‌ඡසි.

    Dānapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.

    ‘‘යථාපි කුම්‌භො සම්‌පුණ්‌ණො, යස්‌ස කස්‌සචි අධොකතො;

    ‘‘Yathāpi kumbho sampuṇṇo, yassa kassaci adhokato;

    වමතෙවුදකං නිස්‌සෙසං, න තත්‌ථ පරිරක්‌ඛති.

    Vamatevudakaṃ nissesaṃ, na tattha parirakkhati.

    ‘‘තථෙව යාචකෙ දිස්‌වා, හීනමුක්‌කට්‌ඨමජ්‌ඣිමෙ;

    ‘‘Tatheva yācake disvā, hīnamukkaṭṭhamajjhime;

    දදාහි දානං නිස්‌සෙසං, කුම්‌භො විය අධොකතො’’ති. (බු. වං. 2.115-119);

    Dadāhi dānaṃ nissesaṃ, kumbho viya adhokato’’ti. (bu. vaṃ. 2.115-119);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො දුතියං සීලපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය සීලපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි. යථා හි චමරී මිගො නාම ජීවිතං අනොලොකෙත්‌වා අත්‌තනො වාලමෙව රක්‌ඛති, එවං ත්‌වම්‌පි ඉතො පට්‌ඨාය ජීවිතම්‌පි අනොලොකෙත්‌වා සීලමෙව රක්‌ඛමානො බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති දුතියං සීලපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato dutiyaṃ sīlapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya sīlapāramimpi pūreyyāsi. Yathā hi camarī migo nāma jīvitaṃ anoloketvā attano vālameva rakkhati, evaṃ tvampi ito paṭṭhāya jīvitampi anoloketvā sīlameva rakkhamāno buddho bhavissasī’’ti dutiyaṃ sīlapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, දුතියං සීලපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, dutiyaṃ sīlapāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං දුතියං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ dutiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    සීලපාරමිතං ගච්‌ඡ, යදි බොධිං පත්‌තුමිච්‌ඡසි.

    Sīlapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.

    ‘‘යථාපි චමරී වාලං, කිස්‌මිඤ්‌චි පටිලග්‌ගිතං;

    ‘‘Yathāpi camarī vālaṃ, kismiñci paṭilaggitaṃ;

    උපෙති මරණං තත්‌ථ, න විකොපෙති වාලධිං.

    Upeti maraṇaṃ tattha, na vikopeti vāladhiṃ.

    ‘‘තථෙව චතූසු භූමීසු, සීලානි පරිපූරය;

    ‘‘Tatheva catūsu bhūmīsu, sīlāni paripūraya;

    පරිරක්‌ඛ සදා සීලං, චමරී විය වාලධි’’න්‌ති. (බු. වං. 2.120-124);

    Parirakkha sadā sīlaṃ, camarī viya vāladhi’’nti. (bu. vaṃ. 2.120-124);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො තතියං නෙක්‌ඛම්‌මපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය නෙක්‌ඛම්‌මපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි. යථා හි චිරං බන්‌ධනාගාරෙ වසමානො පුරිසො න තත්‌ථ සිනෙහං කරොති, අථ ඛො උක්‌කණ්‌ඨතියෙව, අවසිතුකාමො හොති, එවමෙව ත්‌වම්‌පි සබ්‌බභවෙ බන්‌ධනාගාරසදිසෙ කත්‌වා සබ්‌බභවෙහි උක්‌කණ්‌ඨිතො මුච්‌චිතුකාමො හුත්‌වා නෙක්‌ඛම්‌මාභිමුඛොව හොහි. එවං බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති තතියං නෙක්‌ඛම්‌මපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya nekkhammapāramimpi pūreyyāsi. Yathā hi ciraṃ bandhanāgāre vasamāno puriso na tattha sinehaṃ karoti, atha kho ukkaṇṭhatiyeva, avasitukāmo hoti, evameva tvampi sabbabhave bandhanāgārasadise katvā sabbabhavehi ukkaṇṭhito muccitukāmo hutvā nekkhammābhimukhova hohi. Evaṃ buddho bhavissasī’’ti tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, තතියං නෙක්‌ඛම්‌මපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං තතියං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ tatiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    නෙක්‌ඛම්‌මපාරමිතං ගච්‌ඡ, යදි බොධිං පත්‌තුමිච්‌ඡසි.

    Nekkhammapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.

    ‘‘යථා අන්‌දුඝරෙ පුරිසො, චිරවුත්‌ථො දුඛට්‌ටිතො;

    ‘‘Yathā andughare puriso, ciravuttho dukhaṭṭito;

    න තත්‌ථ රාගං ජනෙති, මුත්‌තිමෙව ගවෙසති.

    Na tattha rāgaṃ janeti, muttimeva gavesati.

    ‘‘තථෙව ත්‌වං සබ්‌බභවෙ, පස්‌ස අන්‌දුඝරං විය;

    ‘‘Tatheva tvaṃ sabbabhave, passa andugharaṃ viya;

    නෙක්‌ඛම්‌මාභිමුඛො හොහි, භවතො පරිමුත්‌තියා’’ති. (බු. වං. 2.125-129);

    Nekkhammābhimukho hohi, bhavato parimuttiyā’’ti. (bu. vaṃ. 2.125-129);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො චතුත්‌ථං පඤ්‌ඤාපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය පඤ්‌ඤාපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි. හීනමජ්‌ඣිමුක්‌කට්‌ඨෙසු කඤ්‌චි අවජ්‌ජෙත්‌වා සබ්‌බෙපි පණ්‌ඩිතෙ උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡෙය්‍යාසි. යථා හි පිණ්‌ඩපාතිකො භික්‌ඛු හීනාදිභෙදෙසු කුලෙසු කිඤ්‌චි අවජ්‌ජෙත්‌වා පටිපාටියා පිණ්‌ඩාය චරන්‌තො ඛිප්‌පං යාපනං ලභති, එවං ත්‌වම්‌පි සබ්‌බපණ්‌ඩිතෙ උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡන්‌තො බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති චතුත්‌ථං පඤ්‌ඤාපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato catutthaṃ paññāpāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya paññāpāramimpi pūreyyāsi. Hīnamajjhimukkaṭṭhesu kañci avajjetvā sabbepi paṇḍite upasaṅkamitvā pañhaṃ puccheyyāsi. Yathā hi piṇḍapātiko bhikkhu hīnādibhedesu kulesu kiñci avajjetvā paṭipāṭiyā piṇḍāya caranto khippaṃ yāpanaṃ labhati, evaṃ tvampi sabbapaṇḍite upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanto buddho bhavissasī’’ti catutthaṃ paññāpāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, චතුත්‌ථං පඤ්‌ඤාපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, catutthaṃ paññāpāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං චතුත්‌ථං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ catutthaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    පඤ්‌ඤාපාරමිතං ගච්‌ඡ, යදි බොධිං පත්‌තුමිච්‌ඡසි.

    Paññāpāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.

    ‘‘යථාපි භික්‌ඛු භික්‌ඛන්‌තො, හීනමුක්‌කට්‌ඨමජ්‌ඣිමෙ;

    ‘‘Yathāpi bhikkhu bhikkhanto, hīnamukkaṭṭhamajjhime;

    කුලානි න විවජ්‌ජෙන්‌තො, එවං ලභති යාපනං.

    Kulāni na vivajjento, evaṃ labhati yāpanaṃ.

    ‘‘තථෙව ත්‌වං සබ්‌බකාලං, පරිපුච්‌ඡං බුධං ජනං;

    ‘‘Tatheva tvaṃ sabbakālaṃ, paripucchaṃ budhaṃ janaṃ;

    පඤ්‌ඤාපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.130-134);

    Paññāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.130-134);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො පඤ්‌චමං වීරියපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය වීරියපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි, යථා හි සීහො මිගරාජා සබ්‌බිරියාපථෙසු දළ්‌හවීරියො හොති, එවං ත්‌වම්‌පි සබ්‌බභවෙසු සබ්‌බිරියාපථෙසු දළ්‌හවීරියො අනොලීනවීරියො සමානො බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති පඤ්‌චමං වීරියපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato pañcamaṃ vīriyapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya vīriyapāramimpi pūreyyāsi, yathā hi sīho migarājā sabbiriyāpathesu daḷhavīriyo hoti, evaṃ tvampi sabbabhavesu sabbiriyāpathesu daḷhavīriyo anolīnavīriyo samāno buddho bhavissasī’’ti pañcamaṃ vīriyapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, පඤ්‌චමං වීරියපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, pañcamaṃ vīriyapāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං පඤ්‌චමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ pañcamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    වීරියපාරමිතං ගච්‌ඡ, යදි බොධිං පත්‌තුමිච්‌ඡසි.

    Vīriyapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.

    ‘‘යථාපි සීහො මිගරාජා, නිසජ්‌ජට්‌ඨානචඞ්‌කමෙ;

    ‘‘Yathāpi sīho migarājā, nisajjaṭṭhānacaṅkame;

    අලීනවීරියො හොති, පග්‌ගහිතමනො සදා.

    Alīnavīriyo hoti, paggahitamano sadā.

    ‘‘තථෙව ත්‌වං සබ්‌බභවෙ, පග්‌ගණ්‌හ වීරියං දළ්‌හං;

    ‘‘Tatheva tvaṃ sabbabhave, paggaṇha vīriyaṃ daḷhaṃ;

    වීරියපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.135-139);

    Vīriyapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.135-139);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො ඡට්‌ඨං ඛන්‌තිපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය ඛන්‌තිපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි, සම්‌මානනෙපි අවමානනෙපි ඛමොව භවෙය්‍යාසි. යථා හි පථවියං නාම සුචිම්‌පි නික්‌ඛිපන්‌ති අසුචිම්‌පි, න තෙන පථවී සිනෙහං පටිඝං කරොති, ඛමති සහති අධිවාසෙතියෙව, එවමෙව ත්‌වම්‌පි සම්‌මානනෙපි අවමානනෙපි ඛමොව සමානො බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති ඡට්‌ඨං ඛන්‌තිපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato chaṭṭhaṃ khantipāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya khantipāramimpi pūreyyāsi, sammānanepi avamānanepi khamova bhaveyyāsi. Yathā hi pathaviyaṃ nāma sucimpi nikkhipanti asucimpi, na tena pathavī sinehaṃ paṭighaṃ karoti, khamati sahati adhivāsetiyeva, evameva tvampi sammānanepi avamānanepi khamova samāno buddho bhavissasī’’ti chaṭṭhaṃ khantipāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, ඡට්‌ඨමං ඛන්‌තිපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං ඡට්‌ඨමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ chaṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    තත්‌ථ අද්‌වෙජ්‌ඣමානසො, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසි.

    Tattha advejjhamānaso, sambodhiṃ pāpuṇissasi.

    ‘‘යථාපි පථවී නාම, සුචිම්‌පි අසුචිම්‌පි ච;

    ‘‘Yathāpi pathavī nāma, sucimpi asucimpi ca;

    සබ්‌බං සහති නික්‌ඛෙපං, න කරොති පටිඝං තයා.

    Sabbaṃ sahati nikkhepaṃ, na karoti paṭighaṃ tayā.

    ‘‘තථෙව ත්‌වම්‌පි සබ්‌බෙසං, සම්‌මානාවමානක්‌ඛමො;

    ‘‘Tatheva tvampi sabbesaṃ, sammānāvamānakkhamo;

    ඛන්‌තිපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.140-144);

    Khantipāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.140-144);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො සත්‌තමං සච්‌චපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය සච්‌චපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි, අසනියා මත්‌ථකෙ පතමානායපි ධනාදීනං අත්‌ථාය ඡන්‌දාදීනං වසෙන සම්‌පජානමුසාවාදං නාම මා භාසි. යථා හි ඔසධී තාරකා නාම සබ්‌බඋතූසු අත්‌තනො ගමනවීථිං ජහිත්‌වා අඤ්‌ඤාය වීථියා න ගච්‌ඡති, සකවීථියාව ගච්‌ඡති, එවමෙව ත්‌වම්‌පි සච්‌චං පහාය මුසාවාදං නාම අවදන්‌තොයෙව බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති සත්‌තමං සච්‌චපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato sattamaṃ saccapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya saccapāramimpi pūreyyāsi, asaniyā matthake patamānāyapi dhanādīnaṃ atthāya chandādīnaṃ vasena sampajānamusāvādaṃ nāma mā bhāsi. Yathā hi osadhī tārakā nāma sabbautūsu attano gamanavīthiṃ jahitvā aññāya vīthiyā na gacchati, sakavīthiyāva gacchati, evameva tvampi saccaṃ pahāya musāvādaṃ nāma avadantoyeva buddho bhavissasī’’ti sattamaṃ saccapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, සත්‌තමං සච්‌චපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, sattamaṃ saccapāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං සත්‌තමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ sattamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    තත්‌ථ අද්‌වෙජ්‌ඣවචනො, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසි.

    Tattha advejjhavacano, sambodhiṃ pāpuṇissasi.

    ‘‘යථාපි ඔසධී නාම, තුලාභූතා සදෙවකෙ;

    ‘‘Yathāpi osadhī nāma, tulābhūtā sadevake;

    සමයෙ උතුවස්‌සෙ වා, න වොක්‌කමති වීථිතො.

    Samaye utuvasse vā, na vokkamati vīthito.

    ‘‘තථෙව ත්‌වම්‌පි සච්‌චෙසු, මා වොක්‌කමසි වීථිතො;

    ‘‘Tatheva tvampi saccesu, mā vokkamasi vīthito;

    සච්‌චපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.145-149);

    Saccapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.145-149);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො අට්‌ඨමං අධිට්‌ඨානපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය අධිට්‌ඨානපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි, යං අධිට්‌ඨාසි, තස්‌මිං අධිට්‌ඨානෙ නිච්‌චලොව භවෙය්‍යාසි. යථා හි පබ්‌බතො නාම සබ්‌බාසු දිසාසු වාතෙහි පහටො න කම්‌පති න චලති, අත්‌තනො ඨානෙයෙව තිට්‌ඨති, එවමෙව ත්‌වම්‌පි අත්‌තනො අධිට්‌ඨානෙ නිච්‌චලො හොන්‌තොව බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති අට්‌ඨමං අධිට්‌ඨානපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya adhiṭṭhānapāramimpi pūreyyāsi, yaṃ adhiṭṭhāsi, tasmiṃ adhiṭṭhāne niccalova bhaveyyāsi. Yathā hi pabbato nāma sabbāsu disāsu vātehi pahaṭo na kampati na calati, attano ṭhāneyeva tiṭṭhati, evameva tvampi attano adhiṭṭhāne niccalo hontova buddho bhavissasī’’ti aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, අට්‌ඨමං අධිට්‌ඨානපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං අට්‌ඨමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ aṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    තත්‌ථ ත්‌වං අචලො හුත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසි.

    Tattha tvaṃ acalo hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.

    ‘‘යථාපි පබ්‌බතො සෙලො, අචලො සුප්‌පතිට්‌ඨිතො;

    ‘‘Yathāpi pabbato selo, acalo suppatiṭṭhito;

    න කම්‌පති භුසවාතෙහි, සකට්‌ඨානෙව තිට්‌ඨති.

    Na kampati bhusavātehi, sakaṭṭhāneva tiṭṭhati.

    ‘‘තථෙව ත්‌වම්‌පි අධිට්‌ඨානෙ, සබ්‌බදා අචලො භව;

    ‘‘Tatheva tvampi adhiṭṭhāne, sabbadā acalo bhava;

    අධිට්‌ඨානපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.150-154);

    Adhiṭṭhānapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.150-154);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො නවමං මෙත්‌තාපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය මෙත්‌තාපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි, හිතෙසුපි අහිතෙසුපි එකචිත්‌තො භවෙය්‍යාසි. යථා හි උදකං නාම පාපජනස්‌සපි කල්‍යාණජනස්‌සපි සීතභාවං එකසදිසං කත්‌වා ඵරති, එවමෙව ත්‌වම්‌පි සබ්‌බෙසු සත්‌තෙසු මෙත්‌තචිත්‌තෙන එකචිත්‌තොව හොන්‌තො බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති නවමං මෙත්‌තාපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato navamaṃ mettāpāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya mettāpāramimpi pūreyyāsi, hitesupi ahitesupi ekacitto bhaveyyāsi. Yathā hi udakaṃ nāma pāpajanassapi kalyāṇajanassapi sītabhāvaṃ ekasadisaṃ katvā pharati, evameva tvampi sabbesu sattesu mettacittena ekacittova honto buddho bhavissasī’’ti navamaṃ mettāpāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, නවමං මෙත්‌තාපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, navamaṃ mettāpāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං නවමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ navamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    මෙත්‌තාය අසමො හොහි, යදි බොධිං පත්‌තුමිච්‌ඡසි.

    Mettāya asamo hohi, yadi bodhiṃ pattumicchasi.

    ‘‘යථාපි උදකං නාම, කල්‍යාණෙ පාපකෙ ජනෙ;

    ‘‘Yathāpi udakaṃ nāma, kalyāṇe pāpake jane;

    සමං ඵරති සීතෙන, පවාහෙති රජොමලං.

    Samaṃ pharati sītena, pavāheti rajomalaṃ.

    ‘‘තථෙව ත්‌වම්‌පි හිතාහිතෙ, සමං මෙත්‌තාය භාවය;

    ‘‘Tatheva tvampi hitāhite, samaṃ mettāya bhāvaya;

    මෙත්‌තාපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.155-159);

    Mettāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.155-159);

    අථස්‌ස ‘‘න එත්‌තකෙහෙව බුද්‌ධකාරකධම්‌මෙහි භවිතබ්‌බ’’න්‌ති උත්‌තරිම්‌පි උපධාරයතො දසමං උපෙක්‌ඛාපාරමිං දිස්‌වා එතදහොසි – ‘‘සුමෙධපණ්‌ඩිත, ත්‌වං ඉතො පට්‌ඨාය උපෙක්‌ඛාපාරමිම්‌පි පූරෙය්‍යාසි, සුඛෙපි දුක්‌ඛෙපි මජ්‌ඣත්‌තොව භවෙය්‍යාසි. යථා හි පථවී නාම සුචිම්‌පි අසුචිම්‌පි පක්‌ඛිපමානෙ මජ්‌ඣත්‌තාව හොති, එවමෙව ත්‌වම්‌පි සුඛදුක්‌ඛෙසු මජ්‌ඣත්‌තොව හොන්‌තො බුද්‌ධො භවිස්‌සසී’’ති දසමං උපෙක්‌ඛාපාරමිං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato dasamaṃ upekkhāpāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya upekkhāpāramimpi pūreyyāsi, sukhepi dukkhepi majjhattova bhaveyyāsi. Yathā hi pathavī nāma sucimpi asucimpi pakkhipamāne majjhattāva hoti, evameva tvampi sukhadukkhesu majjhattova honto buddho bhavissasī’’ti dasamaṃ upekkhāpāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘න හෙතෙ එත්‌තකායෙව, බුද්‌ධධම්‌මා භවිස්‌සරෙ;

    ‘‘Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;

    අඤ්‌ඤෙපි විචිනිස්‌සාමි, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා.

    Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā.

    ‘‘විචිනන්‌තො තදා දක්‌ඛිං, දසමං උපෙක්‌ඛාපාරමිං;

    ‘‘Vicinanto tadā dakkhiṃ, dasamaṃ upekkhāpāramiṃ;

    පුබ්‌බකෙහි මහෙසීහි, ආසෙවිතනිසෙවිතං.

    Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.

    ‘‘ඉමං ත්‌වං දසමං තාව, දළ්‌හං කත්‌වා සමාදිය;

    ‘‘Imaṃ tvaṃ dasamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;

    තුලාභූතො දළ්‌හො හුත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසි.

    Tulābhūto daḷho hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.

    ‘‘යථාපි පථවී නාම, නික්‌ඛිත්‌තං අසුචිං සුචිං;

    ‘‘Yathāpi pathavī nāma, nikkhittaṃ asuciṃ suciṃ;

    උපෙක්‌ඛති උභොපෙතෙ, කොපානුනයවජ්‌ජිතා.

    Upekkhati ubhopete, kopānunayavajjitā.

    ‘‘තථෙව ත්‌වම්‌පි සුඛදුක්‌ඛෙ, තුලාභූතො සදා භව;

    ‘‘Tatheva tvampi sukhadukkhe, tulābhūto sadā bhava;

    උපෙක්‌ඛාපාරමිතං ගන්‌ත්‌වා, සම්‌බොධිං පාපුණිස්‌සසී’’ති. (බු. වං. 2.160-164);

    Upekkhāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasī’’ti. (bu. vaṃ. 2.160-164);

    තතො චින්‌තෙසි – ‘‘ඉමස්‌මිං ලොකෙ බොධිසත්‌තෙහි පූරෙතබ්‌බා බොධිපරිපාචනා බුද්‌ධකාරකධම්‌මා එත්‌තකායෙව , දස පාරමියො ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤෙ නත්‌ථි. ඉමාපි දස පාරමියො උද්‌ධං ආකාසෙපි නත්‌ථි, හෙට්‌ඨා පථවියම්‌පි, පුරත්‌ථිමාදීසු දිසාසුපි නත්‌ථි, මය්‌හංයෙව පන හදයබ්‌භන්‌තරෙ පතිට්‌ඨිතා’’ති. එවං තාසං හදයෙ පතිට්‌ඨිතභාවං දිස්‌වා සබ්‌බාපි තා දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාය පුනප්‌පුනං සම්‌මසන්‌තො අනුලොමපටිලොමං සම්‌මසති, පරියන්‌තෙ ගහෙත්‌වා ආදිං පාපෙති, ආදිම්‌හි ගහෙත්‌වා පරියන්‌තං පාපෙති, මජ්‌ඣෙ ගහෙත්‌වා උභතො කොටිං පාපෙත්‌වා ඔසාපෙති, උභතො කොටීසු ගහෙත්‌වා මජ්‌ඣං පාපෙත්‌වා ඔසාපෙති. බාහිරකභණ්‌ඩපරිච්‌චාගො දානපාරමී නාම, අඞ්‌ගපරිච්‌චාගො දානඋපපාරමී නාම, ජීවිතපරිච්‌චාගො දානපරමත්‌ථපාරමී නාමාති දස පාරමියො දස උපපාරමියො දස පරමත්‌ථපාරමියොති සමත්‌තිංස පාරමියො තෙලයන්‌තං විනිවට්‌ටෙන්‌තො විය මහාමෙරුං මත්‌ථං කත්‌වා චක්‌කවාළමහාසමුද්‌දං ආලුළෙන්‌තො විය ච සම්‌මසති. තස්‌සෙවං දස පාරමියො සම්‌මසන්‌තස්‌ස ධම්‌මතෙජෙන චතුනහුතාධිකද්‌වියොජනසතසහස්‌සබහලා අයං මහාපථවී හත්‌ථිනා අක්‌කන්‌තනළකලාපො විය, පීළියමානං උච්‌ඡුයන්‌තං විය ච මහාවිරවං විරවමානා සඞ්‌කම්‌පි සම්‌පකම්‌පි සම්‌පවෙධි. කුලාලචක්‌කං විය තෙලයන්‌තචක්‌කං විය ච පරිබ්‌භමි. තෙන වුත්‌තං –

    Tato cintesi – ‘‘imasmiṃ loke bodhisattehi pūretabbā bodhiparipācanā buddhakārakadhammā ettakāyeva , dasa pāramiyo ṭhapetvā aññe natthi. Imāpi dasa pāramiyo uddhaṃ ākāsepi natthi, heṭṭhā pathaviyampi, puratthimādīsu disāsupi natthi, mayhaṃyeva pana hadayabbhantare patiṭṭhitā’’ti. Evaṃ tāsaṃ hadaye patiṭṭhitabhāvaṃ disvā sabbāpi tā daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāya punappunaṃ sammasanto anulomapaṭilomaṃ sammasati, pariyante gahetvā ādiṃ pāpeti, ādimhi gahetvā pariyantaṃ pāpeti, majjhe gahetvā ubhato koṭiṃ pāpetvā osāpeti, ubhato koṭīsu gahetvā majjhaṃ pāpetvā osāpeti. Bāhirakabhaṇḍapariccāgo dānapāramī nāma, aṅgapariccāgo dānaupapāramī nāma, jīvitapariccāgo dānaparamatthapāramī nāmāti dasa pāramiyo dasa upapāramiyo dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsa pāramiyo telayantaṃ vinivaṭṭento viya mahāmeruṃ matthaṃ katvā cakkavāḷamahāsamuddaṃ āluḷento viya ca sammasati. Tassevaṃ dasa pāramiyo sammasantassa dhammatejena catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā ayaṃ mahāpathavī hatthinā akkantanaḷakalāpo viya, pīḷiyamānaṃ ucchuyantaṃ viya ca mahāviravaṃ viravamānā saṅkampi sampakampi sampavedhi. Kulālacakkaṃ viya telayantacakkaṃ viya ca paribbhami. Tena vuttaṃ –

    ‘‘එත්‌තකායෙව තෙ ලොකෙ, යෙ ධම්‌මා බොධිපාචනා;

    ‘‘Ettakāyeva te loke, ye dhammā bodhipācanā;

    තදුද්‌ධං නත්‌ථි අඤ්‌ඤත්‍ර, දළ්‌හං තත්‌ථ පතිට්‌ඨහ.

    Taduddhaṃ natthi aññatra, daḷhaṃ tattha patiṭṭhaha.

    ‘‘ඉමෙ ධම්‌මෙ සම්‌මසතො, සභාවරසලක්‌ඛණෙ;

    ‘‘Ime dhamme sammasato, sabhāvarasalakkhaṇe;

    ධම්‌මතෙජෙන වසුධා, දසසහස්‌සී පකම්‌පථ.

    Dhammatejena vasudhā, dasasahassī pakampatha.

    ‘‘චලති රවති පථවී, උච්‌ඡුයන්‌තංව පීළිතං;

    ‘‘Calati ravati pathavī, ucchuyantaṃva pīḷitaṃ;

    තෙලයන්‌තෙ යථා චක්‌කං, එවං කම්‌පති මෙදනී’’ති. (බු. වං. 2.165-167);

    Telayante yathā cakkaṃ, evaṃ kampati medanī’’ti. (bu. vaṃ. 2.165-167);

    මහාපථවියා කම්‌පමානාය රම්‌මනගරවාසිනො සණ්‌ඨාතුං අසක්‌කොන්‌තා යුගන්‌තවාතබ්‌භාහතා මහාසාලා විය මුච්‌ඡිතා පපතිංසු. ඝටාදීනි කුලාලභාජනානි පවට්‌ටන්‌තානි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පහරන්‌තානි චුණ්‌ණවිචුණ්‌ණානි අහෙසුං. මහාජනො භීතතසිතො සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා ‘‘කිං නු ඛො භගවා නාගාවට්‌ටො අයං, භූතයක්‌ඛදෙවතාසු අඤ්‌ඤතරාවට්‌ටො වාති න හි මයං එතං ජානාම, අපිච ඛො සබ්‌බොපි අයං මහාජනො උපද්‌දුතො, කිං නු ඛො ඉමස්‌ස ලොකස්‌ස පාපකං භවිස්‌සති, උදාහු කල්‍යාණං, කථෙථ නො එතං කාරණ’’න්‌ති ආහ. අථ සත්‌ථා තෙසං කථං සුත්‌වා ‘‘තුම්‌හෙ මා භායථ, මා චින්‌තයිත්‌ථ, නත්‌ථි වො ඉතොනිදානං භයං. යො සො මයා අජ්‌ජ ‘සුමෙධපණ්‌ඩිතො අනාගතෙ ගොතමො නාම බුද්‌ධො භවිස්‌සතී’ති බ්‍යාකතො, සො ඉදානි දස පාරමියො සම්‌මසති, තස්‌ස සම්‌මසන්‌තස්‌ස විලොළෙන්‌තස්‌ස ධම්‌මතෙජෙන සකලදසසහස්‌සී ලොකධාතු එකප්‌පහාරෙන කම්‌පති චෙව රවති චා’’ති ආහ. තෙන වුත්‌තං –

    Mahāpathaviyā kampamānāya rammanagaravāsino saṇṭhātuṃ asakkontā yugantavātabbhāhatā mahāsālā viya mucchitā papatiṃsu. Ghaṭādīni kulālabhājanāni pavaṭṭantāni aññamaññaṃ paharantāni cuṇṇavicuṇṇāni ahesuṃ. Mahājano bhītatasito satthāraṃ upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ nu kho bhagavā nāgāvaṭṭo ayaṃ, bhūtayakkhadevatāsu aññatarāvaṭṭo vāti na hi mayaṃ etaṃ jānāma, apica kho sabbopi ayaṃ mahājano upadduto, kiṃ nu kho imassa lokassa pāpakaṃ bhavissati, udāhu kalyāṇaṃ, kathetha no etaṃ kāraṇa’’nti āha. Atha satthā tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘tumhe mā bhāyatha, mā cintayittha, natthi vo itonidānaṃ bhayaṃ. Yo so mayā ajja ‘sumedhapaṇḍito anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī’ti byākato, so idāni dasa pāramiyo sammasati, tassa sammasantassa viloḷentassa dhammatejena sakaladasasahassī lokadhātu ekappahārena kampati ceva ravati cā’’ti āha. Tena vuttaṃ –

    ‘‘යාවතා පරිසා ආසි, බුද්‌ධස්‌ස පරිවෙසනෙ;

    ‘‘Yāvatā parisā āsi, buddhassa parivesane;

    පවෙධමානා සා තත්‌ථ, මුච්‌ඡිතා සෙසි භූමියා.

    Pavedhamānā sā tattha, mucchitā sesi bhūmiyā.

    ‘‘ඝටානෙකසහස්‌සානි, කුම්‌භීනඤ්‌ච සතා බහූ;

    ‘‘Ghaṭānekasahassāni, kumbhīnañca satā bahū;

    සඤ්‌චුණ්‌ණමථිතා තත්‌ථ, අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පඝට්‌ටිතා.

    Sañcuṇṇamathitā tattha, aññamaññaṃ paghaṭṭitā.

    ‘‘උබ්‌බිග්‌ගා තසිතා භීතා, භන්‌තා බ්‍යථිතමානසා;

    ‘‘Ubbiggā tasitā bhītā, bhantā byathitamānasā;

    මහාජනා සමාගම්‌ම, දීපඞ්‌කරමුපාගමුං.

    Mahājanā samāgamma, dīpaṅkaramupāgamuṃ.

    ‘‘කිං භවිස්‌සති ලොකස්‌ස, කල්‍යාණමථ පාපකං;

    ‘‘Kiṃ bhavissati lokassa, kalyāṇamatha pāpakaṃ;

    සබ්‌බො උපද්‌දුතො ලොකො, තං විනොදෙහි චක්‌ඛුම.

    Sabbo upadduto loko, taṃ vinodehi cakkhuma.

    ‘‘තෙසං තදා සඤ්‌ඤාපෙසි, දීපඞ්‌කරො මහාමුනි;

    ‘‘Tesaṃ tadā saññāpesi, dīpaṅkaro mahāmuni;

    විස්‌සත්‌ථා හොථ මා භාථ, ඉමස්‌මිං පථවිකම්‌පනෙ.

    Vissatthā hotha mā bhātha, imasmiṃ pathavikampane.

    ‘‘යමහං අජ්‌ජ බ්‍යාකාසිං, ‘බුද්‌ධො ලොකෙ භවිස්‌සති’;

    ‘‘Yamahaṃ ajja byākāsiṃ, ‘buddho loke bhavissati’;

    එසො සම්‌මසති ධම්‌මං, පුබ්‌බකං ජිනසෙවිතං.

    Eso sammasati dhammaṃ, pubbakaṃ jinasevitaṃ.

    ‘‘තස්‌ස සම්‌මසතො ධම්‌මං, බුද්‌ධභූමිං අසෙසතො;

    ‘‘Tassa sammasato dhammaṃ, buddhabhūmiṃ asesato;

    තෙනායං කම්‌පිතා පථවී, දසසහස්‌සී සදෙවකෙ’’ති. (බු. වං. 2.168-174);

    Tenāyaṃ kampitā pathavī, dasasahassī sadevake’’ti. (bu. vaṃ. 2.168-174);

    මහාජනො තථාගතස්‌ස වචනං සුත්‌වා හට්‌ඨතුට්‌ඨො මාලාගන්‌ධවිලෙපනං ආදාය රම්‌මනගරා නික්‌ඛමිත්‌වා බොධිසත්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා මාලාගන්‌ධාදීහි පූජෙත්‌වා වන්‌දිත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා රම්‌මනගරමෙව පාවිසි. බොධිසත්‌තොපි දස පාරමියො සම්‌මසිත්‌වා වීරියං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාය නිසින්‌නාසනා වුට්‌ඨාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Mahājano tathāgatassa vacanaṃ sutvā haṭṭhatuṭṭho mālāgandhavilepanaṃ ādāya rammanagarā nikkhamitvā bodhisattaṃ upasaṅkamitvā mālāgandhādīhi pūjetvā vanditvā padakkhiṇaṃ katvā rammanagarameva pāvisi. Bodhisattopi dasa pāramiyo sammasitvā vīriyaṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāya nisinnāsanā vuṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘බුද්‌ධස්‌ස වචනං සුත්‌වා, මනො නිබ්‌බායි තාවදෙ;

    ‘‘Buddhassa vacanaṃ sutvā, mano nibbāyi tāvade;

    සබ්‌බෙ මං උපසඞ්‌කම්‌ම, පුනාපි අභිවන්‌දිසුං.

    Sabbe maṃ upasaṅkamma, punāpi abhivandisuṃ.

    ‘‘සමාදියිත්‌වා බුද්‌ධගුණං, දළ්‌හං කත්‌වාන මානසං;

    ‘‘Samādiyitvā buddhaguṇaṃ, daḷhaṃ katvāna mānasaṃ;

    දීපඞ්‌කරං නමස්‌සිත්‌වා, ආසනා වුට්‌ඨහිං තදා’’ති. (බු. වං. 2.175-176);

    Dīpaṅkaraṃ namassitvā, āsanā vuṭṭhahiṃ tadā’’ti. (bu. vaṃ. 2.175-176);

    අථ බොධිසත්‌තං ආසනා වුට්‌ඨහන්‌තං සකලදසසහස්‌සචක්‌කවාළදෙවතා සන්‌නිපතිත්‌වා දිබ්‌බෙහි මාලාගන්‌ධෙහි පූජෙත්‌වා වන්‌දිත්‌වා ‘‘අය්‍ය සුමෙධතාපස, තයා අජ්‌ජ දීපඞ්‌කරදසබලස්‌ස පාදමූලෙ මහතී පත්‌ථනා පත්‌ථිතා, සා තෙ අනන්‌තරායෙන සමිජ්‌ඣතු, මා තෙ භයං වා ඡම්‌භිතත්‌තං වා අහොසි, සරීරෙ අප්‌පමත්‌තකොපි රොගො මා උප්‌පජ්‌ජතු, ඛිප්‌පං පාරමියො පූරෙත්‌වා සම්‌මාසම්‌බොධිං පටිවිජ්‌ඣ. යථා පුප්‌ඵූපගඵලූපගරුක්‌ඛා සමයෙ පුප්‌ඵන්‌ති චෙව ඵලන්‌ති ච, තථෙව ත්‌වම්‌පි තං සමයං අනතික්‌කමිත්‌වා ඛිප්‌පං සම්‌බොධිමුත්‌තමං ඵුසස්‌සූ’’තිආදීනි ථුතිමඞ්‌ගලානි පයිරුදාහංසු. එවඤ්‌ච පයිරුදාහිත්‌වා අත්‌තනො අත්‌තනො දෙවට්‌ඨානමෙව අගමංසු. බොධිසත්‌තොපි දෙවතාහි අභිත්‌ථවිතො – ‘‘අහං දස පාරමියො පූරෙත්‌වා කප්‌පසතසහස්‌සාධිකානං චතුන්‌නං අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යානං මත්‌ථකෙ බුද්‌ධො භවිස්‌සාමී’’ති වීරියං දළ්‌හං කත්‌වා අධිට්‌ඨාය නභං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා හිමවන්‌තමෙව අගමාසි. තෙන වුත්‌තං –

    Atha bodhisattaṃ āsanā vuṭṭhahantaṃ sakaladasasahassacakkavāḷadevatā sannipatitvā dibbehi mālāgandhehi pūjetvā vanditvā ‘‘ayya sumedhatāpasa, tayā ajja dīpaṅkaradasabalassa pādamūle mahatī patthanā patthitā, sā te anantarāyena samijjhatu, mā te bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā ahosi, sarīre appamattakopi rogo mā uppajjatu, khippaṃ pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ paṭivijjha. Yathā pupphūpagaphalūpagarukkhā samaye pupphanti ceva phalanti ca, tatheva tvampi taṃ samayaṃ anatikkamitvā khippaṃ sambodhimuttamaṃ phusassū’’tiādīni thutimaṅgalāni payirudāhaṃsu. Evañca payirudāhitvā attano attano devaṭṭhānameva agamaṃsu. Bodhisattopi devatāhi abhitthavito – ‘‘ahaṃ dasa pāramiyo pūretvā kappasatasahassādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake buddho bhavissāmī’’ti vīriyaṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāya nabhaṃ abbhuggantvā himavantameva agamāsi. Tena vuttaṃ –

    ‘‘දිබ්‌බං මානුසකං පුප්‌ඵං, දෙවා මානුසකා උභො;

    ‘‘Dibbaṃ mānusakaṃ pupphaṃ, devā mānusakā ubho;

    සමොකිරන්‌ති පුප්‌ඵෙහි, වුට්‌ඨහන්‌තස්‌ස ආසනා.

    Samokiranti pupphehi, vuṭṭhahantassa āsanā.

    ‘‘වෙදයන්‌ති ච තෙ සොත්‌ථිං, දෙවා මානුසකා උභො;

    ‘‘Vedayanti ca te sotthiṃ, devā mānusakā ubho;

    මහන්‌තං පත්‌ථිතං තුය්‌හං, තං ලභස්‌සු යථිච්‌ඡිතං.

    Mahantaṃ patthitaṃ tuyhaṃ, taṃ labhassu yathicchitaṃ.

    ‘‘සබ්‌බීතියො විවජ්‌ජන්‌තු, සොකො රොගො විනස්‌සතු;

    ‘‘Sabbītiyo vivajjantu, soko rogo vinassatu;

    මා තෙ භවන්‌ත්‌වන්‌තරායා, ඵුස ඛිප්‌පං බොධිමුත්‌තමං.

    Mā te bhavantvantarāyā, phusa khippaṃ bodhimuttamaṃ.

    ‘‘යථාපි සමයෙ පත්‌තෙ, පුප්‌ඵන්‌ති පුප්‌ඵිනො දුමා;

    ‘‘Yathāpi samaye patte, pupphanti pupphino dumā;

    තථෙව ත්‌වං මහාවීර, බුද්‌ධඤාණෙන පුප්‌ඵසු.

    Tatheva tvaṃ mahāvīra, buddhañāṇena pupphasu.

    ‘‘යථා යෙ කෙචි සම්‌බුද්‌ධා, පූරයුං දස පාරමී;

    ‘‘Yathā ye keci sambuddhā, pūrayuṃ dasa pāramī;

    තථෙව ත්‌වං මහාවීර, පූරය දස පාරමී.

    Tatheva tvaṃ mahāvīra, pūraya dasa pāramī.

    ‘‘යථා යෙ කෙචි සම්‌බුද්‌ධා, බොධිමණ්‌ඩම්‌හි බුජ්‌ඣරෙ;

    ‘‘Yathā ye keci sambuddhā, bodhimaṇḍamhi bujjhare;

    තථෙව ත්‌වං මහාවීර, බුජ්‌ඣස්‌සු ජිනබොධියං.

    Tatheva tvaṃ mahāvīra, bujjhassu jinabodhiyaṃ.

    ‘‘යථා යෙ කෙචි සම්‌බුද්‌ධා, ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තයුං;

    ‘‘Yathā ye keci sambuddhā, dhammacakkaṃ pavattayuṃ;

    තථෙව ත්‌වං මහාවීර, ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තය.

    Tatheva tvaṃ mahāvīra, dhammacakkaṃ pavattaya.

    ‘‘පුණ්‌ණමායෙ යථා චන්‌දො, පරිසුද්‌ධො විරොචති;

    ‘‘Puṇṇamāye yathā cando, parisuddho virocati;

    තථෙව ත්‌වං පුණ්‌ණමනො, විරොච දසසහස්‌සියං.

    Tatheva tvaṃ puṇṇamano, viroca dasasahassiyaṃ.

    ‘‘රාහුමුත්‌තො යථා සූරියො, තාපෙන අතිරොචති;

    ‘‘Rāhumutto yathā sūriyo, tāpena atirocati;

    තථෙව ලොකා මුච්‌චිත්‌වා, විරොච සිරියා තුවං.

    Tatheva lokā muccitvā, viroca siriyā tuvaṃ.

    ‘‘යථා යා කාචි නදියො, ඔසරන්‌ති මහොදධිං;

    ‘‘Yathā yā kāci nadiyo, osaranti mahodadhiṃ;

    එවං සදෙවකා ලොකා, ඔසරන්‌තු තවන්‌තිකෙ.

    Evaṃ sadevakā lokā, osarantu tavantike.

    ‘‘තෙහි ථුතප්‌පසත්‌ථො සො, දස ධම්‌මෙ සමාදිය;

    ‘‘Tehi thutappasattho so, dasa dhamme samādiya;

    තෙ ධම්‌මෙ පරිපූරෙන්‌තො, පවනං පාවිසී තදා’’ති. (බු. වං. 2.177-187);

    Te dhamme paripūrento, pavanaṃ pāvisī tadā’’ti. (bu. vaṃ. 2.177-187);

    සුමෙධකථා නිට්‌ඨිතා.

    Sumedhakathā niṭṭhitā.

    රම්‌මනගරවාසිනොපි ඛො නගරං පවිසිත්‌වා බුද්‌ධප්‌පමුඛස්‌ස භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස මහාදානං අදංසු. සත්‌ථා තෙසං ධම්‌මං දෙසෙත්‌වා මහාජනං සරණාදීසු පතිට්‌ඨපෙත්‌වා රම්‌මනගරා නික්‌ඛමි. තතො උද්‌ධම්‌පි යාවතායුකං තිට්‌ඨන්‌තො සබ්‌බං බුද්‌ධකිච්‌චං කත්‌වා අනුක්‌කමෙන අනුපාදිසෙසාය නිබ්‌බානධාතුයා පරිනිබ්‌බායි. තත්‌ථ යං වත්‌තබ්‌බං, තං සබ්‌බං බුද්‌ධවංසෙ වුත්‌තනයෙනෙව විත්‌ථාරෙතබ්‌බං. වුත්‌තඤ්‌හි තත්‌ථ –

    Rammanagaravāsinopi kho nagaraṃ pavisitvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ adaṃsu. Satthā tesaṃ dhammaṃ desetvā mahājanaṃ saraṇādīsu patiṭṭhapetvā rammanagarā nikkhami. Tato uddhampi yāvatāyukaṃ tiṭṭhanto sabbaṃ buddhakiccaṃ katvā anukkamena anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyi. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ buddhavaṃse vuttanayeneva vitthāretabbaṃ. Vuttañhi tattha –

    ‘‘තදා තෙ භොජයිත්‌වාන, සසඞ්‌ඝං ලොකනායකං;

    ‘‘Tadā te bhojayitvāna, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ;

    උපගච්‌ඡුං සරණං තස්‌ස, දීපඞ්‌කරස්‌ස සත්‌ථුනො.

    Upagacchuṃ saraṇaṃ tassa, dīpaṅkarassa satthuno.

    ‘‘සරණගමනෙ කඤ්‌චි, නිවෙසෙසි තථාගතො;

    ‘‘Saraṇagamane kañci, nivesesi tathāgato;

    කඤ්‌චි පඤ්‌චසු සීලෙසු, සීලෙ දසවිධෙ පරං.

    Kañci pañcasu sīlesu, sīle dasavidhe paraṃ.

    ‘‘කස්‌සචි දෙති සාමඤ්‌ඤං, චතුරො ඵලමුත්‌තමෙ;

    ‘‘Kassaci deti sāmaññaṃ, caturo phalamuttame;

    කස්‌සචි අසමෙ ධම්‌මෙ, දෙති සො පටිසම්‌භිදා.

    Kassaci asame dhamme, deti so paṭisambhidā.

    ‘‘කස්‌සචි වරසමාපත්‌තියො, අට්‌ඨ දෙති නරාසභො;

    ‘‘Kassaci varasamāpattiyo, aṭṭha deti narāsabho;

    තිස්‌සො කස්‌සචි විජ්‌ජායො, ඡළභිඤ්‌ඤා පවෙච්‌ඡති.

    Tisso kassaci vijjāyo, chaḷabhiññā pavecchati.

    ‘‘තෙන යොගෙන ජනකායං, ඔවදති මහාමුනි;

    ‘‘Tena yogena janakāyaṃ, ovadati mahāmuni;

    තෙන විත්‌ථාරිකං ආසි, ලොකනාථස්‌ස සාසනං.

    Tena vitthārikaṃ āsi, lokanāthassa sāsanaṃ.

    ‘‘මහාහනූසභක්‌ඛන්‌ධො, දීපඞ්‌කරසනාමකො;

    ‘‘Mahāhanūsabhakkhandho, dīpaṅkarasanāmako;

    බහූ ජනෙ තාරයති, පරිමොචෙති දුග්‌ගතිං.

    Bahū jane tārayati, parimoceti duggatiṃ.

    ‘‘බොධනෙය්‍යං ජනං දිස්‌වා, සතසහස්‌සෙපි යොජනෙ;

    ‘‘Bodhaneyyaṃ janaṃ disvā, satasahassepi yojane;

    ඛණෙන උපගන්‌ත්‌වාන, බොධෙති තං මහාමුනි.

    Khaṇena upagantvāna, bodheti taṃ mahāmuni.

    ‘‘පඨමාභිසමයෙ බුද්‌ධො, කොටිසතමබොධයි;

    ‘‘Paṭhamābhisamaye buddho, koṭisatamabodhayi;

    දුතියාභිසමයෙ නාථො, නවුතිකොටිමබොධයි.

    Dutiyābhisamaye nātho, navutikoṭimabodhayi.

    ‘‘යදා ච දෙවභවනම්‌හි, බුද්‌ධො ධම්‌මමදෙසයි;

    ‘‘Yadā ca devabhavanamhi, buddho dhammamadesayi;

    නවුතිකොටිසහස්‌සානං, තතියාභිසමයො අහු.

    Navutikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.

    ‘‘සන්‌නිපාතා තයො ආසුං, දීපඞ්‌කරස්‌ස සත්‌ථුනො;

    ‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, dīpaṅkarassa satthuno;

    කොටිසතසහස්‌සානං, පඨමො ආසි සමාගමො.

    Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo.

    ‘‘පුන නාරදකූටම්‌හි, පවිවෙකගතෙ ජිනෙ;

    ‘‘Puna nāradakūṭamhi, pavivekagate jine;

    ඛීණාසවා වීතමලා, සමිංසු සතකොටියො.

    Khīṇāsavā vītamalā, samiṃsu satakoṭiyo.

    ‘‘යම්‌හි කාලෙ මහාවීරො, සුදස්‌සනසිලුච්‌චයෙ;

    ‘‘Yamhi kāle mahāvīro, sudassanasiluccaye;

    නවුතිකොටිසහස්‌සෙහි, පවාරෙසි මහාමුනි.

    Navutikoṭisahassehi, pavāresi mahāmuni.

    ‘‘අහං තෙන සමයෙන, ජටිලො උග්‌ගතාපනො;

    ‘‘Ahaṃ tena samayena, jaṭilo uggatāpano;

    අන්‌තලික්‌ඛම්‌හි චරණො, පඤ්‌චාභිඤ්‌ඤාසු පාරගූ.

    Antalikkhamhi caraṇo, pañcābhiññāsu pāragū.

    ‘‘දසවීසසහස්‌සානං, ධම්‌මාභිසමයො අහු;

    ‘‘Dasavīsasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu;

    එකද්‌වින්‌නං අභිසමයා, ගණනතො අසඞ්‌ඛියා.

    Ekadvinnaṃ abhisamayā, gaṇanato asaṅkhiyā.

    ‘‘විත්‌ථාරිකං බාහුජඤ්‌ඤං, ඉද්‌ධං ඵීතං අහූ තදා;

    ‘‘Vitthārikaṃ bāhujaññaṃ, iddhaṃ phītaṃ ahū tadā;

    දීපඞ්‌කරස්‌ස භගවතො, සාසරං සුවිසොධිතං.

    Dīpaṅkarassa bhagavato, sāsaraṃ suvisodhitaṃ.

    ‘‘චත්‌තාරි සතසහස්‌සානි, ඡළභිඤ්‌ඤා මහිද්‌ධිකා;

    ‘‘Cattāri satasahassāni, chaḷabhiññā mahiddhikā;

    දීපඞ්‌කරං ලොකවිදුං පරිවාරෙන්‌ති සබ්‌බදා.

    Dīpaṅkaraṃ lokaviduṃ parivārenti sabbadā.

    ‘‘යෙ කෙචි තෙන සමයෙන, ජහන්‌ති මානුසං භවං;

    ‘‘Ye keci tena samayena, jahanti mānusaṃ bhavaṃ;

    අප්‌පත්‌තමානසා සෙඛා, ගරහිතා භවන්‌ති තෙ.

    Appattamānasā sekhā, garahitā bhavanti te.

    ‘‘සුපුප්‌ඵිතං පාවචනං, අරහන්‌තෙහි තාදිභි;

    ‘‘Supupphitaṃ pāvacanaṃ, arahantehi tādibhi;

    ඛීණාසවෙහි විමලෙහි, උපසොභති සබ්‌බදා.

    Khīṇāsavehi vimalehi, upasobhati sabbadā.

    ‘‘නගරං රම්‌මවතී නාම, සුදෙවො නාම ඛත්‌තියො;

    ‘‘Nagaraṃ rammavatī nāma, sudevo nāma khattiyo;

    සුමෙධා නාම ජනිකා, දීපඞ්‌කරස්‌ස සත්‌ථුනො.

    Sumedhā nāma janikā, dīpaṅkarassa satthuno.

    ‘‘දසවස්‌සසහස්‌සානි, අගාරං අජ්‌ඣ සො වසි;

    ‘‘Dasavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;

    හංසා කොඤ්‌චා මයූරා ච, තයො පාසාදමුත්‌තමා.

    Haṃsā koñcā mayūrā ca, tayo pāsādamuttamā.

    ‘‘තීණි සතසහස්‌සානි, නාරියො සමලඞ්‌කතා;

    ‘‘Tīṇi satasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;

    පදුමා නාම සා නාරී, උසභක්‌ඛන්‌ධො අත්‍රජො.

    Padumā nāma sā nārī, usabhakkhandho atrajo.

    ‘‘නිමිත්‌තෙ චතුරො දිස්‌වා, හත්‌ථියානෙන නික්‌ඛමි;

    ‘‘Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;

    අනූනදසමාසානි, පධානෙ පදහී ජිනො.

    Anūnadasamāsāni, padhāne padahī jino.

    ‘‘පධානචාරං චරිත්‌වාන, අබුජ්‌ඣි මානසං මුනි;

    ‘‘Padhānacāraṃ caritvāna, abujjhi mānasaṃ muni;

    බ්‍රහ්‌මුනා යාචිතො සන්‌තො, දීපඞ්‌කරො මහාමුනි.

    Brahmunā yācito santo, dīpaṅkaro mahāmuni.

    ‘‘වත්‌ති චක්‌කං මහාවීරො, නන්‌දාරාමෙ සිරීඝරෙ;

    ‘‘Vatti cakkaṃ mahāvīro, nandārāme sirīghare;

    නිසින්‌නො සිරීසමූලම්‌හි, අකාසි තිත්‌ථියමද්‌දනං.

    Nisinno sirīsamūlamhi, akāsi titthiyamaddanaṃ.

    ‘‘සුමඞ්‌ගලො ච තිස්‌සො ච, අහෙසුං අග්‌ගසාවකා;

    ‘‘Sumaṅgalo ca tisso ca, ahesuṃ aggasāvakā;

    සාගතො නාමුපට්‌ඨාකො, දීපඞ්‌කරස්‌ස සත්‌ථුනො.

    Sāgato nāmupaṭṭhāko, dīpaṅkarassa satthuno.

    සුනන්‌දා ච‘‘නන්‌දා චෙව සුනන්‌දා ච, අහෙසුං අග්‌ගසාවිකා;

    Sunandā ca‘‘nandā ceva sunandā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

    බොධි තස්‌ස භගවතො, පිප්‌ඵලීති පවුච්‌චති.

    Bodhi tassa bhagavato, pipphalīti pavuccati.

    ‘‘තපුස්‌සභල්‌ලිකා නාම, අහෙසුං අග්‌ගුපට්‌ඨකා;

    ‘‘Tapussabhallikā nāma, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;

    සිරිමා කොණා උපට්‌ඨිකා, දීපඞ්‌කරස්‌ස සත්‌ථුනො.

    Sirimā koṇā upaṭṭhikā, dīpaṅkarassa satthuno.

    ‘‘අසීතිහත්‌ථමුබ්‌බෙධො, දීපඞ්‌කරො මහාමුනි;

    ‘‘Asītihatthamubbedho, dīpaṅkaro mahāmuni;

    සොභති දීපරුක්‌ඛොව, සාලරාජාව ඵුල්‌ලිතො.

    Sobhati dīparukkhova, sālarājāva phullito.

    ‘‘පභා විධාවති තස්‌ස, සමන්‌තා ද්‌වාදස යොජනෙ;

    ‘‘Pabhā vidhāvati tassa, samantā dvādasa yojane;

    සතසහස්‌සවස්‌සානි, ආයු තස්‌ස මහෙසිනො;

    Satasahassavassāni, āyu tassa mahesino;

    තාවතා තිට්‌ඨමානො සො, තාරෙසි ජනතං බහුං.

    Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

    ‘‘ජොතයිත්‌වාන සද්‌ධම්‌මං, සන්‌තාරෙත්‌වා මහාජනං;

    ‘‘Jotayitvāna saddhammaṃ, santāretvā mahājanaṃ;

    ජලිත්‌වා අග්‌ගිඛන්‌ධොව, නිබ්‌බුතො සො සසාවකො.

    Jalitvā aggikhandhova, nibbuto so sasāvako.

    ‘‘සා ච ඉද්‌ධි සො ච යසො, තානි ච පාදෙසු චක්‌කරතනානි;

    ‘‘Sā ca iddhi so ca yaso, tāni ca pādesu cakkaratanāni;

    සබ්‌බං තමන්‌තරහිතං, නනු රිත්‌තා සබ්‌බසඞ්‌ඛාරාති.

    Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārāti.

    ‘‘දීපඞ්‌කරො ජිනො සත්‌ථා, නන්‌දාරාමම්‌හි නිබ්‌බුතො;

    ‘‘Dīpaṅkaro jino satthā, nandārāmamhi nibbuto;

    තත්‌ථෙතස්‌ස ජිනථූපො, ඡත්‌තිංසුබ්‌බෙධයොජනො’’ති. (බු. වං. 3.1-31);

    Tatthetassa jinathūpo, chattiṃsubbedhayojano’’ti. (bu. vaṃ. 3.1-31);





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact