| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
9. දුතියදුට්‌ඨදොසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
391. නවමෙ මෙත්‌තියං භික්‌ඛුනින්‌ති ලිඞ්‌ගනාසනාය නාසිතායපි තස්‌සා භූතපුබ්‌බවොහාරං ගහෙත්‌වා වුත්‌තං. අඤ්‌ඤභාගස්‌සාති ථෙරස්‌ස මනුස්‌සජාතිභික්‌ඛුභාවතො අඤ්‌ඤස්‌ස තිරච්‌ඡානජාතිඡගලකභාවසඞ්‌ඛාතස්‌ස කොට්‌ඨාසස්‌ස. ඉදන්‌ති සාමඤ්‌ඤතො නපුංසකලිඞ්‌ගෙන වුත්‌තං, අයං ඡගලකොති අත්‌ථො. අඤ්‌ඤභාගොති යථාවුත්‌තතිරච්‌ඡානජාතිඡගලකභාවසඞ්‌ඛාතො අඤ්‌ඤො කොට්‌ඨාසො, අඤ්‌ඤභාගස්‌ස ඉදන්‌ති අඤ්‌ඤභාගියන්‌ති පඨමවිග්‌ගහස්‌ස අත්‌ථො, අඤ්‌ඤභාගමත්‌ථීති දුතියවිග්‌ගහස්‌ස, ද්‌වීහිපි ඡගලකොව වුත්‌තො. ඉදානි ද්‌වීහිපි විග්‌ගහෙහි වුත්‌තමෙවත්‌ථං විත්‌ථාරතො දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යො හි සො’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ යො හි සො ඡගලකො වුත්‌තො, සො අඤ්‌ඤස්‌ස භාගස්‌ස හොතීති ච අඤ්‌ඤභාගියසඞ්‌ඛ්‍යං ලභතීති ච යොජනා. දුතියවිග්‌ගහස්‌ස අත්‌ථං දස්‌සෙතුං ‘‘සො වා’’තිආදි වුත්‌තං. අධිකරණන්‌ති වෙදිතබ්‌බොති එත්‌ථාපි යො හි සො ‘‘දබ්‌බො මල්‌ලපුත්‌තො නාමා’’ති ඡගලකො වුත්‌තො, සොති ආනෙත්‌වා සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං. තඤ්‌හි සන්‌ධායාති ‘‘දබ්‌බො’’ති නාමකරණස්‌ස අධිට්‌ඨානභූතං ඡගලකං සන්‌ධාය. තෙ භික්‌ඛූති තෙ අනුයුඤ්‌ජන්‌තා භික්‌ඛූ. ආපත්‌තියාපි පුග්‌ගලාධිට්‌ඨානත්‌තා ‘‘පුග්‌ගලානංයෙව ලෙසා’’ති වුත්‌තං.
391. Navame mettiyaṃ bhikkhuninti liṅganāsanāya nāsitāyapi tassā bhūtapubbavohāraṃ gahetvā vuttaṃ. Aññabhāgassāti therassa manussajātibhikkhubhāvato aññassa tiracchānajātichagalakabhāvasaṅkhātassa koṭṭhāsassa. Idanti sāmaññato napuṃsakaliṅgena vuttaṃ, ayaṃ chagalakoti attho. Aññabhāgoti yathāvuttatiracchānajātichagalakabhāvasaṅkhāto añño koṭṭhāso, aññabhāgassa idanti aññabhāgiyanti paṭhamaviggahassa attho, aññabhāgamatthīti dutiyaviggahassa, dvīhipi chagalakova vutto. Idāni dvīhipi viggahehi vuttamevatthaṃ vitthārato dassento ‘‘yo hi so’’tiādimāha. Tattha yo hi so chagalako vutto, so aññassa bhāgassa hotīti ca aññabhāgiyasaṅkhyaṃ labhatīti ca yojanā. Dutiyaviggahassa atthaṃ dassetuṃ ‘‘so vā’’tiādi vuttaṃ. Adhikaraṇanti veditabboti etthāpi yo hi so ‘‘dabbo mallaputto nāmā’’ti chagalako vutto, soti ānetvā sambandhitabbaṃ. Tañhi sandhāyāti ‘‘dabbo’’ti nāmakaraṇassa adhiṭṭhānabhūtaṃ chagalakaṃ sandhāya. Te bhikkhūti te anuyuñjantā bhikkhū. Āpattiyāpi puggalādhiṭṭhānattā ‘‘puggalānaṃyeva lesā’’ti vuttaṃ.
393. යා ච සා අවසානෙ…පෙ.… චොදනා වුත්‌තාති ‘‘භික්‌ඛු සඞ්‌ඝාදිසෙසං අජ්‌ඣාපජ්‌ජන්‌තො දිට්‌ඨො හොති සඞ්‌ඝාදිසෙසෙ සඞ්‌ඝාදිසෙසදිට්‌ඨි හොති, තඤ්‌චෙ පාරාජිකෙන චොදෙතී’’තිආදිං (පාරා. 407) චොදනාභෙදං සන්‌ධාය වදති. සත්‌තන්‌නම්‌පි ආපත්‌තීනං පච්‌චෙකං පාරාජිකත්‌තාදිසාමඤ්‌ඤෙපි මෙථුනාදින්‌නාදානාදිවත්‌ථුතො, රාගදොසත්‌තාදිසභාවතො ච විසභාගතාපි අත්‌ථීති ආහ ‘‘යස්‌මා පන…පෙ.… න හොතී’’ති.
393.Yā ca sā avasāne…pe… codanā vuttāti ‘‘bhikkhu saṅghādisesaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho hoti saṅghādisese saṅghādisesadiṭṭhi hoti, tañce pārājikena codetī’’tiādiṃ (pārā. 407) codanābhedaṃ sandhāya vadati. Sattannampi āpattīnaṃ paccekaṃ pārājikattādisāmaññepi methunādinnādānādivatthuto, rāgadosattādisabhāvato ca visabhāgatāpi atthīti āha ‘‘yasmā pana…pe… na hotī’’ti.
වුත්‌තනයෙනෙවාති ‘‘සභාගවිසභාගවත්‌ථුතො’’තිආදිනා (පාරා. අට්‌ඨ. 2.393) වුත්‌තනයෙන. කම්‌මලක්‌ඛණං, තංමනසිකාරො ච අවිපන්‌නකම්‌මස්‌ස නිමිත්‌තතො ඵලූපචාරෙන කම්‌මන්‌ති වුච්‌චතීති ආහ ‘‘තං නිස්‌සාය උප්‌පජ්‌ජනතො’’ති. පරිවාසාදිං නිස්‌සාය මානත්‌තාදීනං උප්‌පජ්‌ජනතො ‘‘පුරිමං පුරිම’’න්‌තිආදි වුත්‌තං.
Vuttanayenevāti ‘‘sabhāgavisabhāgavatthuto’’tiādinā (pārā. aṭṭha. 2.393) vuttanayena. Kammalakkhaṇaṃ, taṃmanasikāro ca avipannakammassa nimittato phalūpacārena kammanti vuccatīti āha ‘‘taṃ nissāya uppajjanato’’ti. Parivāsādiṃ nissāya mānattādīnaṃ uppajjanato ‘‘purimaṃ purima’’ntiādi vuttaṃ.
395. සවත්‌ථුකං කත්‌වාති පුග්‌ගලාධිට්‌ඨානං කත්‌වා. දීඝාදිනොති දීඝරස්‌සාදිලිඞ්‌ගස්‌ස. දිට්‌ඨාදිනොති දිට්‌ඨපුබ්‌බාදිනො.
395.Savatthukaṃ katvāti puggalādhiṭṭhānaṃ katvā. Dīghādinoti dīgharassādiliṅgassa. Diṭṭhādinoti diṭṭhapubbādino.
408. එවං තථාසඤ්‌ඤීති අඤ්‌ඤස්‌ස මෙථුනාදිකිරියං දිස්‌වා ‘‘අයං සො’’ති එවං තථාසඤ්‌ඤී. අඞ්‌ගානි පඨමදුට්‌ඨදොසෙ වුත්‌තසදිසානි, ඉධ පන කිඤ්‌චිදෙසං ලෙසමත්‌තං උපාදියනා අධිකා.
408.Evaṃ tathāsaññīti aññassa methunādikiriyaṃ disvā ‘‘ayaṃ so’’ti evaṃ tathāsaññī. Aṅgāni paṭhamaduṭṭhadose vuttasadisāni, idha pana kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādiyanā adhikā.
දුතියදුට්‌ඨදොසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 9. දුතියදුට්‌ඨදොසසික්‌ඛාපදං • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 9. දුතියදුට්‌ඨදොසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 9. දුතියදුට්‌ඨදොසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 9. දුතියදුට්‌ඨදොසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
