Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    3. ගොසාලත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    3. Gosālattheragāthāvaṇṇanā

    අහං ඛො වෙළුගුම්‌බස්‌මින්‌ති ආයස්‌මතො ගොසාලත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? සොපි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලං ආචිනන්‌තො ඉතො එකනවුතෙ කප්‌පෙ අඤ්‌ඤතරස්‌මිං පබ්‌බතෙ රුක්‌ඛසාඛායං ඔලම්‌බමානං පච්‌චෙකබුද්‌ධස්‌ස පංසුකූලචීවරං දිස්‌වා ‘‘අරහද්‌ධජො වතාය’’න්‌ති පසන්‌නචිත්‌තො පුප්‌ඵෙහි පූජෙහි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන තාවතිංසභවනෙ නිබ්‌බත්‌තො . තතො පට්‌ඨාය දෙවමනුස්‌සෙසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ මගධරට්‌ඨෙ ඉබ්‌භකුලෙ නිබ්‌බත්‌තො ගොසාලො නාම නාමෙන. සොණෙන පන කොටිකණ්‌ණෙන කතපරිචයත්‌තා තස්‌ස පබ්‌බජිතභාවං සුත්‌වා ‘‘සොපි නාම මහාවිභවො පබ්‌බජිස්‌සති , කිමඞ්‌ගං පනාහ’’න්‌ති සඤ්‌ජාතසංවෙගො භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිත්‌වා චරියානුකූලං කම්‌මට්‌ඨානං ගහෙත්‌වා සප්‌පායං වසනට්‌ඨානං ගවෙසන්‌තො අත්‌තනො ජාතගාමස්‌ස අවිදූරෙ එකස්‌මිං සානුපබ්‌බතෙ විහාසි. තස්‌ස මාතා දිවසෙ දිවසෙ භික්‌ඛං දෙති. අථෙකදිවසං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨස්‌ස මාතා මධුසක්‌ඛරාභිසඞ්‌ඛතං පායාසං අදාසි. සො තං ගහෙත්‌වා තස්‌ස පබ්‌බතස්‌ස ඡායායං අඤ්‌ඤතරස්‌ස වෙළුගුම්‌බස්‌ස මූලෙ නිසීදිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා ධොවිතපත්‌තපාණී විපස්‌සනං ආරභි. භොජනසප්‌පායලාභෙන කායචිත්‌තානං කල්‌ලතාය සමාහිතො උදයබ්‌බයඤාණාදිකෙ තික්‌ඛෙ සූරෙ වහන්‌තෙ අප්‌පකසිරෙනෙව විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා මග්‌ගපටිපාටියා භාවනං මත්‌ථකං පාපෙන්‌තො සහ පටිසම්‌භිදාහි අරහත්‌තං සච්‌ඡාකාසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.50.8-14) –

    Ahaṃ kho veḷugumbasminti āyasmato gosālattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ ācinanto ito ekanavute kappe aññatarasmiṃ pabbate rukkhasākhāyaṃ olambamānaṃ paccekabuddhassa paṃsukūlacīvaraṃ disvā ‘‘arahaddhajo vatāya’’nti pasannacitto pupphehi pūjehi. So tena puññakammena tāvatiṃsabhavane nibbatto . Tato paṭṭhāya devamanussesuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe ibbhakule nibbatto gosālo nāma nāmena. Soṇena pana koṭikaṇṇena kataparicayattā tassa pabbajitabhāvaṃ sutvā ‘‘sopi nāma mahāvibhavo pabbajissati , kimaṅgaṃ panāha’’nti sañjātasaṃvego bhagavato santike pabbajitvā cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā sappāyaṃ vasanaṭṭhānaṃ gavesanto attano jātagāmassa avidūre ekasmiṃ sānupabbate vihāsi. Tassa mātā divase divase bhikkhaṃ deti. Athekadivasaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa mātā madhusakkharābhisaṅkhataṃ pāyāsaṃ adāsi. So taṃ gahetvā tassa pabbatassa chāyāyaṃ aññatarassa veḷugumbassa mūle nisīditvā paribhuñjitvā dhovitapattapāṇī vipassanaṃ ārabhi. Bhojanasappāyalābhena kāyacittānaṃ kallatāya samāhito udayabbayañāṇādike tikkhe sūre vahante appakasireneva vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā bhāvanaṃ matthakaṃ pāpento saha paṭisambhidāhi arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.8-14) –

    ‘‘හිමවන්‌තස්‌ස අවිදූරෙ, උදඞ්‌ගණො නාම පබ්‌බතො;

    ‘‘Himavantassa avidūre, udaṅgaṇo nāma pabbato;

    තත්‌ථද්‌දසං පංසුකූලං, දුමග්‌ගම්‌හි විලම්‌බිතං.

    Tatthaddasaṃ paṃsukūlaṃ, dumaggamhi vilambitaṃ.

    ‘‘තීණි කිඞ්‌කණිපුප්‌ඵානි, ඔචිනිත්‌වානහං තදා;

    ‘‘Tīṇi kiṅkaṇipupphāni, ocinitvānahaṃ tadā;

    හෙට්‌ඨා පහට්‌ඨෙන චිත්‌තෙන, පංසුකූලං අපූජයිං.

    Heṭṭhā pahaṭṭhena cittena, paṃsukūlaṃ apūjayiṃ.

    ‘‘තෙන කම්‌මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ජහිත්‌වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසං අගච්‌ඡහං.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsaṃ agacchahaṃ.

    ‘‘එකනවුතෙ ඉතො කප්‌පෙ, යං කම්‌මමකරිං තදා;

    ‘‘Ekanavute ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, පූජිත්‌වා අරහද්‌ධජං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, pūjitvā arahaddhajaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන අධිගන්‌ත්‌වා දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරත්‌ථං පබ්‌බතසානුමෙව ගන්‌තුකාමො අත්‌තනො පටිපත්‌තිං පවෙදෙන්‌තො ‘‘අහං ඛො වෙළුගුම්‌බස්‌මි’’න්‌ති ගාථං අභාසි.

    Arahattaṃ pana adhigantvā diṭṭhadhammasukhavihāratthaṃ pabbatasānumeva gantukāmo attano paṭipattiṃ pavedento ‘‘ahaṃ kho veḷugumbasmi’’nti gāthaṃ abhāsi.

    23. තත්‌ථ වෙළුගුම්‌බස්‌මින්‌ති වෙළුගච්‌ඡස්‌ස සමීපෙ, තස්‌ස ඡායායං. භුත්‌වාන මධුපායසන්‌ති මධුපසිත්‌තපායාසං භුඤ්‌ජිත්‌වා. පදක්‌ඛිණන්‌ති පදක්‌ඛිණග්‌ගාහෙන, සත්‌ථු ඔවාදස්‌ස සම්‌මා සම්‌පටිච්‌ඡනෙනාති අත්‌ථො. සම්‌මසන්‌තො ඛන්‌ධානං උදයබ්‌බයන්‌ති පඤ්‌චන්‌නං උපාදානක්‌ඛන්‌ධානං උදයබ්‌බයඤ්‌ච විපස්‌සන්‌තො, යදිපි ඉදානි කතකිච්‌චො, ඵලසමාපත්‌තිං පන සමාපජ්‌ජිතුං විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙන්‌තොති අධිප්‌පායො. සානුං පටිගමිස්‌සාමීති පුබ්‌බෙ මයා වුත්‌ථපබ්‌බතසානුමෙව උද්‌දිස්‌ස ගච්‌ඡිස්‌සාමි. විවෙකමනුබ්‍රූහයන්‌ති පටිපස්‌සද්‌ධිවිවෙකං ඵලසමාපත්‌තිකායවිවෙකඤ්‌ච පරිබ්‍රූහයන්‌තො, තස්‌ස වා පරිබ්‍රූහනහෙතු ගමිස්‌සාමීති. එවං පන වත්‌වා ථෙරො තත්‌ථෙව ගතො, අයමෙව ච ඉමස්‌ස ථෙරස්‌ස අඤ්‌ඤාබ්‍යාකරණගාථා අහොසි.

    23. Tattha veḷugumbasminti veḷugacchassa samīpe, tassa chāyāyaṃ. Bhutvāna madhupāyasanti madhupasittapāyāsaṃ bhuñjitvā. Padakkhiṇanti padakkhiṇaggāhena, satthu ovādassa sammā sampaṭicchanenāti attho. Sammasanto khandhānaṃudayabbayanti pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ udayabbayañca vipassanto, yadipi idāni katakicco, phalasamāpattiṃ pana samāpajjituṃ vipassanaṃ paṭṭhapentoti adhippāyo. Sānuṃ paṭigamissāmīti pubbe mayā vutthapabbatasānumeva uddissa gacchissāmi. Vivekamanubrūhayanti paṭipassaddhivivekaṃ phalasamāpattikāyavivekañca paribrūhayanto, tassa vā paribrūhanahetu gamissāmīti. Evaṃ pana vatvā thero tattheva gato, ayameva ca imassa therassa aññābyākaraṇagāthā ahosi.

    ගොසාලත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Gosālattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 3. ගොසාලත්‌ථෙරගාථා • 3. Gosālattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact