| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
2. බොජ්‌ඣඞ්‌ගසංයුත්‌තං
2. Bojjhaṅgasaṃyuttaṃ
1. පබ්‌බතවග්‌ගො
1. Pabbatavaggo
1.හිමවන්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා
1.Himavantasuttavaṇṇanā
182. බුජ්‌ඣති චතුසච්‌චං අරියසාවකො එතායාති බොධං, ධම්‌මසාමග්‌ගී, අරියසාවකො පන චතුසච්‌චං බුජ්‌ඣතීති බොධි. අඞ්‌ගාති කාරණා. යාය ධම්‌මසාමග්‌ගියාති සම්‌බන්‌ධො. තණ්‌හාවසෙන පතිට්‌ඨානං, දිට්‌ඨිවසෙන ආයූහනා. සස්‌සතදිට්‌ඨියා පතිට්‌ඨානං, උච්‌ඡෙදදිට්‌ඨියා ආයූහනා. ලීනවසෙන පතිට්‌ඨානං, උද්‌ධච්‌චවසෙන ආයූහනා. කාමසුඛානුයොගවසෙන පතිට්‌ඨානං, අත්‌තකිලමථානුයොගවසෙන ආයූහනා. ඔඝතරණසුත්‌තවණ්‌ණනායං (සං. නි. 1.1) –
182. Bujjhati catusaccaṃ ariyasāvako etāyāti bodhaṃ, dhammasāmaggī, ariyasāvako pana catusaccaṃ bujjhatīti bodhi. Aṅgāti kāraṇā. Yāya dhammasāmaggiyāti sambandho. Taṇhāvasena patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanā. Sassatadiṭṭhiyā patiṭṭhānaṃ, ucchedadiṭṭhiyā āyūhanā. Līnavasena patiṭṭhānaṃ, uddhaccavasena āyūhanā. Kāmasukhānuyogavasena patiṭṭhānaṃ, attakilamathānuyogavasena āyūhanā. Oghataraṇasuttavaṇṇanāyaṃ (saṃ. ni. 1.1) –
‘‘කිලෙසවසෙන පතිට්‌ඨානං, අභිසඞ්‌ඛාරවසෙන ආයූහනා. තණ්‌හාදිට්‌ඨීහි පතිට්‌ඨානං, අවසෙසකිලෙසාභිසඞ්‌ඛාරෙහි ආයූහනා, සබ්‌බාකුසලාභිසඞ්‌ඛාරවසෙන පතිට්‌ඨානං, සබ්‌බලොකියකුසලාභිසඞ්‌ඛාරවසෙන ආයූහනා’’ති –
‘‘Kilesavasena patiṭṭhānaṃ, abhisaṅkhāravasena āyūhanā. Taṇhādiṭṭhīhi patiṭṭhānaṃ, avasesakilesābhisaṅkhārehi āyūhanā, sabbākusalābhisaṅkhāravasena patiṭṭhānaṃ, sabbalokiyakusalābhisaṅkhāravasena āyūhanā’’ti –
වුත්‌තෙසු පකාරෙසු ඉධ අවුත්‌තානං වසෙන වෙදිතබ්‌බො. කිලෙසසන්‌තානනිද්‌දාය උට්‌ඨහතීති එතෙන සිඛාපත්‌තවිපස්‌සනාසහගතානම්‌පි සතිආදීනං බොජ්‌ඣඞ්‌ගභාවං දස්‌සෙති. චත්‌තාරීතිආදිනා මග්‌ගඵලෙන සහගතානං. සත්‌තහි බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙහි භාවිතෙහි සච්‌චපටිවෙධො හොතීති කථමිදං ජානිතබ්‌බන්‌ති චොදනං සන්‌ධායාහ ‘‘යථාහා’’තිආදි. ඣානඞ්‌ගමග්‌ගඞ්‌ගාදයො වියාති එතෙන බොධිබොජ්‌ඣඞ්‌ගසද්‌දානං සමුදායාවයවවිසයතං දස්‌සෙති. සෙනඞ්‌ගරථඞ්‌ගාදයො වියාති එතෙන පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තියා අවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තිභාවං දස්‌සෙති.
Vuttesu pakāresu idha avuttānaṃ vasena veditabbo. Kilesasantānaniddāya uṭṭhahatīti etena sikhāpattavipassanāsahagatānampi satiādīnaṃ bojjhaṅgabhāvaṃ dasseti. Cattārītiādinā maggaphalena sahagatānaṃ. Sattahi bojjhaṅgehi bhāvitehi saccapaṭivedho hotīti kathamidaṃ jānitabbanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yathāhā’’tiādi. Jhānaṅgamaggaṅgādayo viyāti etena bodhibojjhaṅgasaddānaṃ samudāyāvayavavisayataṃ dasseti. Senaṅgarathaṅgādayo viyāti etena puggalapaññattiyā avijjamānapaññattibhāvaṃ dasseti.
බොධාය සංවත්‌තන්‌තීති බොජ්‌ඣඞ්‌ගාති වුත්‌තං ‘‘කාරණත්‌ථො අඞ්‌ගසද්‌දො’’ති. බුජ්‌ඣතීති බොධි, බොධියා එව අඞ්‌ගාති බොජ්‌ඣඞ්‌ගාති වුත්‌තං ‘‘බුජ්‌ඣන්‌තීති බොජ්‌ඣඞ්‌ගා’’ති. විපස්‌සනාදීනං කාරණානං බුජ්‌ඣිතබ්‌බානං සච්‌චානං අනුරූපං පච්‌චක්‌ඛභාවෙන පටිමුඛං අවිපරීතං සම්‌මා බුජ්‌ඣන්‌තීති එවං වත්‌ථුවිසෙසදීපකෙහි උපරිමග්‌ගෙහි අනුබුජ්‌ඣන්‌තීතිආදිනා වුත්‌තබොධිසද්‌දෙහි නිප්‌පදෙසෙන වුත්‌තං ‘‘බුජ්‌ඣනතාසාමඤ්‌ඤෙන සඞ්‌ගණ්‌හාතී’’ති. එත්‌ථ ච ලීනපතිට්‌ඨාන-කාමසුඛල්‌ලිකානුයොග-උච්‌ඡෙදාභිනිවෙසානං ධම්‌මවිචය-වීරියපීතිපධාන-ධම්‌මසාමග්‌ගී පටිපක්‌ඛො. උද්‌ධච්‌චායූහනඅත්‌තකිලමථානුයොග-සස්‌සතාභිනිවෙසානං පස්‌සද්‌ධිසමාධි-උපෙක්‌ඛාපධාන-ධම්‌මසාමග්‌ගී පටිපක්‌ඛො. සති පන උභයත්‌ථාපි ඉච්‌ඡිතබ්‌බා. තථා හි සා සබ්‌බත්‌ථිකා වුත්‌තා.
Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgāti vuttaṃ ‘‘kāraṇattho aṅgasaddo’’ti. Bujjhatīti bodhi, bodhiyā eva aṅgāti bojjhaṅgāti vuttaṃ ‘‘bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānaṃ saccānaṃ anurūpaṃ paccakkhabhāvena paṭimukhaṃ aviparītaṃ sammā bujjhantīti evaṃ vatthuvisesadīpakehi uparimaggehi anubujjhantītiādinā vuttabodhisaddehi nippadesena vuttaṃ ‘‘bujjhanatāsāmaññena saṅgaṇhātī’’ti. Ettha ca līnapatiṭṭhāna-kāmasukhallikānuyoga-ucchedābhinivesānaṃ dhammavicaya-vīriyapītipadhāna-dhammasāmaggī paṭipakkho. Uddhaccāyūhanaattakilamathānuyoga-sassatābhinivesānaṃ passaddhisamādhi-upekkhāpadhāna-dhammasāmaggī paṭipakkho. Sati pana ubhayatthāpi icchitabbā. Tathā hi sā sabbatthikā vuttā.
සං-සද්‌දො පසංසායං. පුනදෙව සුන්‌දරො ච අත්‌ථොපීති ආහ ‘‘පසත්‌ථො සුන්‌දරො ච බොජ්‌ඣඞ්‌ගො’’ති. අභිනිබ්‌බත්‌තෙතීති අභිවිසිට්‌ඨභාවෙන නිබ්‌බත්‌තෙති සවිසෙසභාවං වදති. ‘‘එකෙ වණ්‌ණයන්‌තී’’ති වත්‌වා තත්‌ථ යථාවුත්‌තවිවෙකත්‌තයතො අඤ්‌ඤං විවෙකද්‌වයං උද්‌ධරිත්‌වා දස්‌සෙතුං ‘‘තෙ හී’’තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ ඣානක්‌ඛණෙ තාව කිච්‌චතො වික්‌ඛම්‌භනවිවෙකනිස්‌සිතං, විපස්‌සනාක්‌ඛණෙ අජ්‌ඣාසයතො පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිවිවෙකනිස්‌සිතං භාවෙතීති. තෙනාහ – ‘‘අනුත්‌තරං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිස්‌සාමී’’ති. තත්‌ථ තත්‌ථ නිච්‌ඡයතාය කසිණජ්‌ඣානග්‌ගහණෙන අනුප්‌පාදානම්‌පි ගහණං දට්‌ඨබ්‌බං.
Saṃ-saddo pasaṃsāyaṃ. Punadeva sundaro ca atthopīti āha ‘‘pasattho sundaro ca bojjhaṅgo’’ti. Abhinibbattetīti abhivisiṭṭhabhāvena nibbatteti savisesabhāvaṃ vadati. ‘‘Eke vaṇṇayantī’’ti vatvā tattha yathāvuttavivekattayato aññaṃ vivekadvayaṃ uddharitvā dassetuṃ ‘‘te hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha jhānakkhaṇe tāva kiccato vikkhambhanavivekanissitaṃ, vipassanākkhaṇe ajjhāsayato paṭippassaddhivivekanissitaṃ bhāvetīti. Tenāha – ‘‘anuttaraṃ vimokkhaṃ upasampajja viharissāmī’’ti. Tattha tattha nicchayatāya kasiṇajjhānaggahaṇena anuppādānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
හිමවන්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Himavantasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. හිමවන්‌තසුත්‌තං • 1. Himavantasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 1. හිමවන්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Himavantasuttavaṇṇanā
